بیماری های مفصلی بسیار گسترده اند و انواع مختلفی را شامل می شوند که هرکدام ویژگی های مربوط به خود را دارند و روش های مقابله و درمان هرکدام متفاوت از دیگری است. یکی از انواع بیماری های روماتیسم است، این اختلال اغلب در سنین بالا به سراغ فرد می آید و عوارض متفاوتی را برای سلامت وی در پی دارد. در ادامه با دکتر سلام همراه باشید.
اصطلاح «روماتیسم» هنوز هم در مکالمات روزانه و متون تاریخی شنیده و دیده میشود، اما دیگر به صورت گسترده در متون پزشکی و تخصصی به کار نمی‌رود؛ زیرا که دیگر بیماری مشخصی به نام روماتیسم شناخته نمی‌شود. لغت سنتی چنان طیف وسیعی از مشکلات را پوشش میدهد که اگر در توضیح علائم یک مریض از کلمه «روماتیسم» استفاده کنیم، عملاً چیز خاصی نگفته ایم. بااین حال، منابعی که به «روماتیسم» اشاره دارند اکثراً منظورشان آرتریت (التهاب مفصل) است. به هرحال، «روماتیسم غیر مفصلی» که به نام «سندرم درد موضعی» یا «روماتیسم بافت نرم» هم خوانده میشود، باعث ناراحتی و مشکلات قابل توجهی است.
بیماری آرتریت رومائید بیماری ای است که منجر به ایجاد درد و تورم در مفاصل کوچک دست ها، آرنج ها، زانوها و مفاصل انگشتان پا می شود، اما نکته اینجاست که این بیماری قابلیت آن را دارد که هر مفصل متحرکی در بدن را نیز متورم و درگیر کند. البته یکی از مهم ترین عوارض آرتریت رومائید علاوه بر ورم، خشکی مفاصل است که با احساس خشکی و تشدید درد مفاصل، بویژه در صبحگاه و بعد از بیدار شدن از خواب همراه است که به گفته فوق تخصص روماتولوژی این احساس معمولا طولانی مدت بوده و بیشتر از یک ساعت طول می کشد. بعلاوه بیمار در شروع بیماری و نیز طی زمان های عود آرتریت رومائید از ضعف و بی حالی، کاهش انرژی و خستگی زودرس رنج می برد.
به طور کلی روماتیسم به معنای حالاتی است که می تواند باعث ایجاد التهاب و درد در عضلات، تاندون ها، مفاصل، استخوان ها و اعصاب محیطی شود. بنابراین شامل طیف وسیعی از بیماری ها در رشته روماتولوژی می شود، ولی در این گروه از بیماری ها شناخته شده ترین عارضه، آرتریت رومائید است.
علت بروز این بیماری
متاسفانه برخی بیماری ها زاده خود بدن فرد هستند که روماتیسم جزئی از این دسته به شمار می آید. سیستم دفاعی بدن انسان عوامل خارجی را شناسایی و به مقابله با آنها می پردازد. پادتن ها یکی از جمله مواردی هستند که بدن برای مقابله با عوامل خارجی تولید می کند. این مواد که از جنس پروتئین هستند به میکروب ها میچسبند و موجب تخریب آنها میشوند. گاهی اوقات سیستم دفاعی بدن به دلایلی که هنوز بر ما ناشناخته است بعضی از سلول های بدن خود انسان را غریبه و مهاجم تشخیص داده و بر علیه آنها آنتی بادی یا پادتن تولید میکند. این آنتی بادی ها به سلول ها حمله کرده و موجب آسیب آنها میشوند. مکانیسم ذکر شده علت اصلی بروز بیماری های خود ایمنی است.
بررسی علائم روماتیسم
1) علائم عمومی
در 70 درصد موارد شروع روماتیسم مفصلی با علائم عمومی مانند ضعف، کاهش اشتها، درد مبهم عضلات و احساس خستگی است. بیمار ممکن است ماهها قبل از اینکه دچار درد و تورم مفصل شود این علائم را داشته باشد.
2) علائم مفصلی
در 30 درصد موارد شروع روماتیسم مفصلی با بروز علائم مفصلی است که عبارتند از
• درد مفصل که با حرکت آن یا فشار بر آن بیشتر میشود
• تورم مفصل
• در مواردی که مفاصل اندام تحتانی درگیر میشوند بیمار در حین راه رفتن دچار لنگش میشود
• احساس خشکی مفصل که در صبح بیشتر است و بعد از گذشت چند ساعت بهتر میشود
• قرینه بودن مفاصل درگیر
3)علائم غیر مفصلی
این علائم در 40 درصد از بیماران وجود دارد و بیشتر در بیمارانی دیده میشود که Rheumatoid factor در آزمایش خون آنها بالا است. مهمترین این علائم عبارتند از:
• برجستگی های بدون درد زیر پوست که به آنها ندول های روماتیسمی Rheumatoid nodules میگویند و در یک چهارم بیماران وجود دارد.
• درگیر شدن بافت ریه و پرده های اطراف آن که میتواند موجب تنگی نفس شود
• درگیر شدن عروق خونی در هر جایی از بدن که بیشتر در عروق پوست و دستگاه عصبی است ولی میتواند در عروق خونی روده، طحال، لوزالمعده، ریه، کبد، گره های لنفاوی و کبد هم باشد. درگیری عروق در هر کدام از این اعضاء میتواند علائم مخصوص به آن عضو را ایجاد کند.
• درگیر شدن و آسیب چشم در یک درصد از بیماران ایجاد میشود. سفیدی چشم ملتهب و قرمز شده و چشم خشک میشود.
• التهاب در اطراف تاندون ها
• کم خونی
• تب
روش های درمان
برای درمان روماتیسم لازم است تا متخصصین روماتولوژی به همراه فیزیوتراپی و ارتوپدی همزمان با هم وارد عمل شوند. پزشک متخصص روماتولوژی با تجویز دارو شروع به کاهش تورم و درد مفصل می کند که این عمل موجب کنترل سرعت رشد بیماری خواهد شد. در اینجا متخصص فیزیوتراپی وارد عمل می شود. متخصص فیزیوتراپی با استفاده از نرمش های خاص سعی میکند حرکات مفاصل را در حد قابل قبولی نگه دارد و همچنین با استفاده از بریس هایی مفاصل را در وضعیت های مناسب قرار داده تا درد کمتری داشته و کارآیی بهتری داشته باشند.
استفاده از بریس در بعضی موارد میتواند به کاهش علائم بیمار کمک کند
متخصص ارتوپد در صورت لزوم اعمل جراحی خاصی را انجام میدهد که مهمترین آنها عبارتند از
خارج کردن برجستگی های زیر پوست که به آنها ندول Nodule میگویند به توسط عمل جراحی
خارج کردن برجستگی های استخوانی و یا خارج کردن لایه سینوویال اطراف تاندون های دست . هر دو این عوامل می توانند تاندون را تحت فشار قرار دهند
درمان پارگی تاندون دست با پیوند تاندون یا جابجا کردن تاندون ها
خارج کردن لایه سینوویال مفصل مبتلا
آزاد کردن رباط عرضی مچ دست برای درمان علائم سندروم کانال کارپ
در صورت تخریب شدید مفصلی جوش دادن استخوان های دو طرف مفصل در موارد خاص
در موارد آسیب شدید مفصل، تعویض آن با مفصل مصنوعی.
در این باره بیشتر بخوانید: چگونه می‌توانیم روماتیسم را درمان کنیم
هرگونه کپی برداری با ذکر نام دکتر سلام و لینک دهی مستقیم مجاز است
