کودکانی که نفس کم می آورند

سرفه و سرماخوردگی در کودکان اغلب بی ضرر بوده و به سرعت بهبود می یابد، اما مشکلات تنفسی جدی این گروه سنی برخی اوقات نیاز به درمان فوری دارد. بسیاری از مشکلات تنفسی ناشی از عفونت است، اما دلایل دیگری نیز وجود دارد. بیماری سی اف یا همان سیستیک فیبروزیس از جمله بیماری هایی است که در دسته بیماری های اتوزومی مغلوب جای می گیرد. در این نوع بیماری ها ژن معیوب توسط والدین به فرزندان منتقل می شود.

بیماری سیستیک فیبروزیس سیستم گوارش و دستگاه تنفسی فرد را با شدت های متفاوت درگیر می کند و باعث به وجود آمدن مشکلات بسیاری برای افراد می شود.

نقص ژنی در این بیماران موجب می شود که ترشحات بدن از جمله ترشحات درون راه های هوایی وروده، به جای این که رقیق و لغزنده باشد، غلیظ و چسبناک باشد.

به دنبال این اشکال در ترشحات، گرد و غبار و میکروب های وارد شده به ریه ها به خوبی پاکسازی نمی شود و موجب بروز عفونت های مزمن و طولانی و گاهی خطرناک در ریه ها می شود.

همچنین در این بیماری راه خروجی ترشحات لوزالمعده به دلیل غلظت بیش از حد بسته می شود و غذاهایی که بیمار می خورد، به خوبی هضم و جذب نمی شود که این بخش از بیماری نتیجه نارسایی لوزالمعده است.

مدیرگروه بیوشیمی دانشکده پزشکی مشهد درباره این بیماری گفت: معیارهای تشخیصی این بیماری به وجود یک یا چند ویژگی بالینی رایج، سابقه خانوادگی یا آزمایش غربالگری مثبت نوزاد و همچنین شواهد آزمایشگاهی از اختلال عملکرد پروتئین CF transmembrane conductance regulator (CFTR) نیاز دارد.

بچه های شور!

دکتر «سیداسحاق هاشمی» با تاکید بر لزوم تشخیص به موقع بیماری افزود: تشخیص های آزمایشگاهی این بیماری شامل غربالگری نوزادی، تست عرق و بررسی DNA است.

وی با اشاره به این که عرق این بیماران شورتر از دیگر افراد است، ادامه داد: در تست عرق میزان غلظت یون کلر سنجیده می شود که غلظت غیر طبیعی این یون به دلیل موتاسیون در ژن کد کننده پروتئین CFTR است.

اگر تست عرق به درستی انجام شود، نتایج آن و ارتباطش با بیماری بسیار معتبر است با این حال برخی از گزارش ها حاکی از تشخیص های نادرست این تست است.

دکتر «هاشمی»دقیق ترین شیوه تشخیص بیماری را آزمایش ژنتیک دانست و اظهار کرد: اگرچه تست های ژنتیکی دارای اعتبار بسیار بالایی است ولی مشکلاتی از قبیل هزینه بالا و در دسترس نبودن را به همراه دارد.

دکتر «حمیدرضا کیانی فر» معاون آموزشی بیمارستان فوق تخصصی کودکان اکبر مشهد نیز گفت: در سال های گذشته بسیاری از کودکان مبتلا به بیماری سیستیک فیبروزیس در همان سال های اولیه زندگی از دنیا می رفتند، اما امروزه به دنبال پیشرفت های پرشمار در زمینه مراقبت و درمان این بیماران، نه تنها طول عمر آنان افزایش یافته است و بسیاری از آنان به دوره بزرگ سالی می رسند، بلکه کیفیت زندگی این بیماران نیز بهبود قابل توجهی داشته است.

وی افزود: داروی جایگزینی آنزیم های پانکراسی حاوی آنزیم های پانکراسی «آمیلاز و لیپاز» است. این فوق تخصص گوارش و کبد اطفال با اشاره به نارسایی پانکراس این بیماران افزود: این کپسول حاوی تعداد زیادی گرانول است که متناسب با سن و وزن کودک، تعداد گرانول ها شمرده و همراه با هر وعده غذایی به بیمار داده می شود.

وی با تاکید بر لزوم مراقبت دایمی و مادام العمر از این بیماران گفت: کودکان در سنین بالاتر که دوز مصرفی آن ها یک کپسول کامل یا بیشتر است، می توانند کپسول را ببلعند و دوز استانداردی برای جایگزینی آنزیم های پانکراس وجود ندارد.

مشکلات دستگاه گوارش و کمبود ویتامین

وی با اشاره به لزوم مصرف جانبی انواع ویتامین های محلول در چربی ادامه داد: افراد مبتلا به این بیماری به دلیل اختلال در مجاری خروجی آنزیم های پانکراسی، دچار سوء هاضمه و سوء جذب مواد غذایی می شوند و با وجود اشتهای زیاد، اغلب وزن نمی گیرند و این موضوع بدن آن ها را مستعد ابتلا به انواع بیماری ها و عفونت
می کند.
برای هر بیمار متناسب با سن، جنس، میزان پیشرفت بیماری و بسیاری از زمینه های دیگر، رژیم غذایی منحصر به فرد طراحی می شود.

وی مصرف بیشتر غذاهای پرچرب و پر کالری را مهم دانست و افزود: با مصرف بیشتر چربی و آنزیم های پانکراس، می توان تا حد ممکن نقص عملکرد آنزیم های پانکراس را جبران کرد.

دکتر «کیانی فر» ادامه داد: نیاز به انرژی در این کودکان بسیار بیشتر از دیگر همسالانشان است زیرا همه قوای بدن صرف مقابله با تاثیرات بیماری بر ریه‌ها و سیستم گوارش می‌شود و به همین دلیل مواد غذایی سرشار از انرژی همواره باید در برنامه غذایی شان گنجانده شود. وی با اشاره به این که این بیماران با عرق شور، دفع سدیم بیشتری دارند افزود: در این بیماری لازم است نمک دفع‌شده از عرق کودک جبران و روزانه مقدار کمی محلول نمک همراه با سبزی یا گوشت به کودک داده شود.

مشکلات تنفسی

دکتر سیدی فوق تخصص ریه اطفال نیز بااشاره به این که تجمع مخاط‌ها در نایژک‌ها زمینه‌ساز مشکلات تنفسی حاد و نارسایی تنفسی می‌شود، گفت: مهم ترین علت تهدید حیات مبتلایان به سی اف مشکلات ریوی است . مخاط غلیظ‌شده سدی ایجاد می‌کند که مانع از جریان هوا می‌شود و حباب‌های ریوی دایم متسع می‌شوند و عملکرد مطلوبی ندارند. وی افزود: در پی تجمع اخلاط در ریه، ترشحات برونشیت‌ها و باکتری‌ها به خوبی دفع نمی‌شود و در نتیجه آمفیزم ریوی (از بین رفتن بافت ریوی) به وجود می‌آید؛ آمفیزم ممکن است در یک لوب ریه، یک یا هر دو ریه به‌طور کامل ایجاد شود که کاهش قدرت تنفس را در پی دارد.

راکد ماندن مخاط‌ها، رشد و تکثیر باکتری‌ها را آسان می‌کند و زمینه‌ساز بروز عفونت‌های ریوی مکرر و وخیم می‌شود.

دکتر سیدی با اشاره به لزوم تخلیه مداوم و همیشگی خلط های ریه، اظهار کرد: اتساع مداوم ریه‌ها تغییر شکل قفسه‌سینه را در پی دارد و در چنین مواردی کودک دچار گوژپشتی شدید و بزرگ شدن قفسه‌ سینه می‌شود.

وی از دیگر عوارض ریوی این بیماری را، نکروز و از بین رفتن برخی بافت های بدن به دلیل نرسیدن اکسیژن برشمرد و گفت: مشکلات تنفسی به‌تدریج به نارسایی تنفسی مزمن می‌انجامد که با کبودی لب‌ها و انگشتان به‌دلیل کاهش اکسیژن خون همراه است و بیمار را بسیار ناتوان می‌کند.

ظاهر ناخن ها

وی گرد شدن ناخن ها یا «چماقی شدن ناخن ها» را در برخی بیماران سی اف، نتیجه مشکلات ریوی مانند عفونت های مکرر و کمبود اکسیژن مزمن دانست و گفت: مهم ترین راه پیشگیری از گردشدن ناخن ها، پاکسازی مکرر راه های هوایی و حفظ عملکرد صحیح ریه است.وی با بیان این که این بیماران باید دو تا چهار بار در روز از مواد استنشاقی مختلف در قالب دستگاه بخور نبولایزر برای رقیق شدن خلط های ریه استفاده کنند، افزود: پس از هر بار استفاده از بخور نبولایزر در روز، این بیماران باید فیزیوتراپی قفسه‌سینه شوند تا به رفع ترشحات نایژه‌ها، بازشدن مجاری تنفسی از مخاط‌ها و بهبود جریان هوا کمک شود. با این روش بروز نارسایی تنفسی تا حد امکان به تعویق می‌افتد.

در ادامه بخوانید:

دلایل بروز مشکلات تنفسی در کودکان

به گزارش پیشنت، دلایل اصلی مشکلات تنفسی عبارتند از:

عفونت های ویروسی

عفونت های باکتریایی

آسم

آلرژی

سیگار کشیدن غیرفعال (قرار گرفتن در معرض دود سیگار)

قرار گرفتن در معرض سایر گازهای مضر (به عنوان مثال آلودگی شدید)

انسداد راه هوایی توسط یک جسم مانند غذا یا هر جسم کوچک

بیماری ژنتیکی مانند فیبروز کیستیک

مشکلات تنفسی در کودکان چیست؟

دستگاه تنفسی را می توان به موارد زیر تقسیم کرد:

دستگاه تنفسی فوقانی: بینی، دهان، گلو و جعبه صدا (حنجره)

دستگاه تنفسی تحتانی: نای، نایژه ها و ریه ها

اگرچه عفونت های تنفسی بسیار شایع هستند، اما همه آنها نیز ناشی از عفونت ها نیستند. دلایل اصلی مشکلات تنفسی در کودکان شامل موارد زیر است.

عفونت های ویروسی

عفونت های ویروسی از جمله سرماخوردگی و گلودرد بیشتر باعث عفونت تنفسی فوقانی می شوند. این عفونت ها به طور معمول خفیف هستند و به سرعت بهبود می یابند. برخی از ویروس ها می توانند علائم شدیدی ایجاد کنند که ممکن است به درمان در بیمارستان نیاز باشد. نمونه هایی از عفونت های ویروسی شامل برونشیولیت (التهاب نایژک) و کروپ (خروسک) است.

عفونت های باکتریایی

عفونت های باکتریایی مانند لوزه های حاد نیز در دستگاه تنفسی فوقانی بسیار شایع هستند. این نوع عفونت ها در دستگاه تنفسی تحتانی مانند ذات الریه بسیار کمتر شایع است. مصرف آنتی بیوتیک ها در برابر عفونت های باکتریایی موثر هستند، اما عفونت های خفیف دستگاه تنفسی فوقانی اغلب نیازی به درمان آنتی بیوتیکی ندارند. نمونه هایی از عفونت باکتریایی جدی تر شامل اپی گلوتیت و ذات الریه است.

آسم

آسم در هر سنی می تواند شروع شود، اما شروع آن اغلب به دوران کودکی برمی گردد. علائم آسم شامل خس خس سینه و تنگی نفس است که به ویژه پس از ورزش یا شب هنگام رخ می دهد. آسم شدید علائم بسیار شدیدتری از جمله مشکل تنفسی را ایجاد می کند که به درمان فوری پزشکی نیاز دارد.

آلرژی

آلرژی یکی از علل شایع مشکلات تنفسی است. آلرژی اغلب دستگاه تنفسی فوقانی را تحت تاثیر قرار می دهند و باعث ترشح از بینی، عطسه و چشم درد می شوند، همچنین ممکن است بر دستگاه تنفسی تحتانی نیز تاثیر بگذارد و باعث بروز علائم آسم شود.

علل دیگر

علل دیگر مشکلات تنفسی در کودکان عبارتند از:

تنفس در دود سیگار

انسداد راه هوایی توسط یک جسم مانند یک تکه کوچک غذا یا هر جسم دیگر

شرایط طولانی مدت مانند فیبروز کیستیک که بر دستگاه تنفسی تاثیر می گذارد

کودکان مبتلا به مشکلات تنفسی چه علائمی دارند؟

علائم رایج ناشی از مشکلات تنفسی در کودکان عبارتند از:

آبریزش بینی، گرفتگی بینی، انسداد بینی و عطسه. این علائم اغلب در اثر سرماخوردگی ایجاد می شوند، اما ممکن است در اثر حساسیت نیز ایجاد شوند.

سرفه کردن:

اکثر سرفه ها در اثر عفونت ویروسی ایجاد شده و ظرف چند روز برطرف می شوند. برخی اوقات سرفه چند هفته پس از از بین رفتن عفونت ادامه می یابد، اما علائم دیگری وجود ندارد و بی خطر است.

در صورت تشدید یا عدم بهبودی سرفه مشکلات تنفسی شدید رخ می دهد که علت جدی تری برای بروز آن وجود دارد.

علاوه بر عفونت های شایع ویروسی، سرفه به دلیل شرایط دیگری مانند کروپ، برونشیولیت یا سیاه سرفه نیز ایجاد می شود. این موارد اغلب باعث ایجاد صداها یا انواع خاصی از سرفه می شود.

سرفه ای که بهبود نمی یابد ممکن است به دلیل ابتلا به آسم یا شرایط طولانی مدت دیگری مانند فیبروز کیستیک باشد.

مخاط رنگی: مخاط زرد، سبز یا قهوه ای رنگ به طور معمول به معنای وجود عفونت دستگاه تنفسی است.

درجه حرارت بالا (تب): تب می تواند نشانه وجود عفونت باشد. درجه حرارت بالای بدن می تواند کودک را تحریک پذیر یا خواب آلود کند. اغلب کاهش دما باعث ایجاد احساس بهتری در آنها می شود.

خس خس سینه: این صدای بلند از قفسه سینه هنگام نفس کشیدن کودک شنیده می شود. این عارضه اغلب در اثر عفونت های تنفسی یا آسم ایجاد می شود.

درد یا درد مداوم: کودکان مبتلا به عفونت های دستگاه تنفسی اغلب از درد و کوفتگی در بازوها و پاها و سردرد شکایت دارند.

چگونه می توان فهمید کودک واقعا بیمار است؟

علائمی که نشان می دهد کودک دارای مشکلات تنفسی بسیار ناخوش است و به درمان نیاز دارد، عبارتند از:

میزان تنفس. افزایش سرعت تنفس نخستین علامت مشکل تنفسی است. تعداد تنفس ها را در یک دقیقه بشمارید. سرعت تنفس اگر بیش از موارد زیر باشد:

60 تنفس در دقیقه برای نوزاد 0 تا 5 ماه

50 تنفس در دقیقه برای نوزاد 6 تا 12 ماهه

40 تنفس در دقیقه برای کودک 1 تا 5 سال

20 تا 30 تنفس در دقیقه برای کودکان در سنین مدرسه. با افزایش سن تنفس طبیعی به تدریج کمتر می شود. به عنوان مثال، میزان تنفس بالای 30 برای کودک 6 ساله بسیار زیاد است، اما میزان تنفس بالای 20 برای یک نوجوان 16 ساله بسیار زیاد محسوب می شود.

افزایش تلاش برای تنفس. این روند شامل فرو رفتن قفسه سینه زیر گردن و سینه (جناغ) است، همچنین دنده ها همچنین ممکن است طوری به نظر برسند که هنگام تنفس کودک برجسته باشند زیرا ماهیچه های بین آنها به سختی کشیده می شوند.

بسته یا کیپ شدن سوراخ های بینی. هنگام تنفس سوراخ بینی بزرگتر می شود، همچنین نشان می دهد برای تنفس به تلاش بیشتری نیاز است.

خرناس کشیدن هنگام تنفس. صدای خرناس ایجاد می شود در این شرایط بدن برای ورود هوای بیشتر به ریه ها تلاش می کند.

پوست کم رنگ یا مایل به آبی به نظر می رسد. لب ها و زبان نیز به رنگ آبی تغییر می کنند. این تغییرات یعنی فرزند شما اکسیژن کافی را از طریق تنفس دریافت نمی کند.

خواب آلودگی. سطوح پایین اکسیژن باعث خستگی کودک می شود و بیدار نگه داشتن وی مشکل است.

نای سوت. هنگام تنفس کودک این صدای بلند شنیده می شود. این صدا به دلیل انسداد جریان هوا در مجاری هوایی فوقانی ایجاد می شود که دلایل آن شامل کروپ یا اپی گلوتیت است.

اگرچه اکثر کودکان به سرعت از عفونت های تنفسی بهبود می یابند، اما برخی اوقات این عفونت با غلبه بر قدرت دفاعی بدن باعث ایجاد سپسیس می شود که نیاز به درمان فوری در بیمارستان دارد.

چه زمانی باید از مشاوره و درمان پزشکی استفاده کرد؟

سرفه و مشکلات تنفسی بسیاری از کودکان پس از حدود 10 روز و گاهی خیلی زودتر بهبود می یابد. باید کودک را نزد پزشک برد اگر:

حالش خیلی بدتر می شود

عدم بهبودی علائم

مشکل در خوردن و آشامیدن

داشتن علائم خشک شدن (کم آبی) بدن مانند زبان بسیار خشک

مشاهده مخاط قهوه ای تیره یا خونی رنگ هنگام سرفه کردن

تنفس بیشتر

تشخیص یک بیماری ریوی مانند آسم

تضعیف سیستم ایمنی بدن به هر دلیلی

نوزادان و كودكان كوچك به سرعت بیمار می شوند، بنابراین باید آنها را زیر نظر داشته باشید و در صورت بروز هر گونه مشكلی به پزشک مراجعه کنید.

برای کودکان دارای مشکل تنفسی چه درمان هایی وجود دارد؟

اکثر عفونت ها خود به خود برطرف می شوند. با این حال، کارهای زیادی برای کمک به کودکو احساس بهبودی برای وی وجود دارد. این شامل:

آنها را برای نوشیدن بیشتر مایعات تشویق کنید. نشویدن مایعات به ویژه آب خنک مفید است. نوشیدن مایعات زیاد به موارد زیر کمک می کند:

از خشک شدن بیش از حد (کم آبی بدن) جلوگیری می کند.

آنها را خنک نگه می دارد.

مخاط را مرطوب نگه داشته و سرفه را راحت تر می کند.

جلوی احساس خشکی و درد گلو گرفته می شود.

در صورت وجود تب و درد به کودک پاراستامول یا ایبوپروفن بدهید. در صورت نیاز می توان آنها را با هم استفاده کرد. فرزند خود را در محیطی آرام و راحت قرار دهید. محیط باید ضمن خنک بودن از هر گونه دود به ویژه دود سیگار دور باشد.

داروها

در صورت ابتلای کودک به آسم یا هرگونه وضعیت تنفسی مداوم به طور معمول تنها داروهای مورد نیاز پاراستامول یا ایبوپروفن است. اکثر عفونت ها در کودکان توسط ویروس ها ایجاد می شوند، بنابراین نیازی به مصرف آنتی بیوتیک نیست. داروهای سرفه هم موثر نیستند، بنابراین مصرف آنها توصیه نمی شوند.

جلوگیری از سرایت عفونت به افراد دیگر

این نکته بسیار مهمی به ویژه در صورت داشتن فرزندان دیگر است. اقدامات مهم برای کاهش شیوع عفونت عبارتند از:

همه باید به طور مرتب دست های خود را بشویند.

هنگام عطسه یا سرفه از بافت های یکبار مصرف تمیز برای از بین بردن مخاط آلوده استفاده شود، سپس دستمال استفاده شده را در سطل زباله انداخته و دستان خود را به طور کامل بشویید.

مترجم: الهه زارعی