روز به روز به تعداد افراد مبتلا به فشارخون و دیابت افزوده می شود و یکی از اصلی ترین دلایل ابتلا به این بیماری ها تغییر سبک زندگی می باشد که اکثر مبتلایان به این بیماری ها از این مسئله بی خبر می باشند. یکی از عوارض ابتلا به این بیماری ها به وجود آمدن بیماری های مربوط به کلیه می باشد.
کارشناسان بهداشت و درمان هشدار می دهند که با گسترش روزافزون عوامل خطرآفرین مانند فشار خون و دیابت در جامعه ، بیماری مزمن کلیه در حال تبدیل شده به چالشی مهم برای بخش سلامت کشور است و بیم آن دارند که در سال های نه چندان دور در صورت عدم رعایت نکات لازم برای شناسایی و پیشگیری ، بیماری کلیوی در کشور به مرحله بحرانی برسد.
استان مازندران از جمله استان هائی است که به یمن اجرای پایلوت و پیشروانه طرح پزشک خانواده در پنج سال گذشته توانسته است هشدار جدی بودن گسترش بیماری های کلیوی را با شناسائی آمار بالای افراد مبتلا به دیابت و فشار خون دریافت کند.
** ارتباط فشار خون و دیابت با بیماری کلیه
کلیه ، عضو کوچک و پراهمیت بدن انسان است که هر 24 ساعت در مجموع حدود 200 لیتر از مایعات بدن را تصفیه و از این میزان حدود 2 لیتر مایع به صورت ادرار از بدن دفع و باقی مانده یعنی حدود 198 لیتر به بدن باز گردانده می شود.
همچنین این عضو بدن تنظیم فشار خون ، تعادل الکترولیتی و تولید سلول های قرمز خون را برعهده دارد و چنانچه کلیه ها یک روز وظایف خود را به درستی انجام ندهند ، عملکرد بیشتر ارگان های بدن ، بویژه قلب مختل می شود .
کلیه، هورمون‌های تنظیم فشار خون را می‌سازد. به همین علت بیماری کلیه باعث افزایش فشار خون می‌شود. برعکس این مساله نیز ممکن است اتفاق بیفتد. فشار خون بالا به رگ‌های بدن آسیب می‌رساند وخون رسانی به کلیه کم می‌شود. علاوه براین، فشار خون بالا به نفرون‌ها که واحدهای کوچک تصفیه خون در کلیه هستند نیز آسیب می‌رسانند. اگر کسی بیماری مزمن کلیه داشته باشد نیز فشار خون بالا باعث بدتر شدن آن می‌شود.
دیابت یکی از عوامل ایجاد بیماری کلیوی و از کار افتادن کلیه هاست. بیماری کلیوی دیابت یا نفروپاتی دیابتی یکی از عوارض دراز مدت و شایع دیابت است که براثر اختلالات عروقی به دلیل بالا بودن قند در بدن اتفاق می افتد. دیابت بیشتر مواقع علت اصلی بیماری پیشرفته کلیوی است که با نام ‘ بیماری کلیوی مرحله نهایی ‘ شناخته می شود.
با توجه به این که کلیه ها مسئول خارج نمودن مواد زائد و مایعات اضافه از بدن هستند ، در طول زمان بالا بودن مقدار قند خون سبب فعالیت بیش از حد کلیه ها می شود و در نهایت کلیه ها به دلیل پرکاری زیاد دچار اختلال می شوند.
پزشکان متخصص می گویند که نارسایی کلیه می تواند سال ها بدون علامت در فرد وجود داشته باشد و تنها از طریق چکاب مداوم و آزمایش های ادرار و خون برای مشخص شدن میزان دفع پروتئین و میزان کراتین موجود در خون ردگیری سلامت یا درگیری کلیه افراد قابل انجام است .
دیالیز یا همان روش پزشکی تصفیه خون از مواد زائد به وسیله دستگاه ، آخرین و نهایت کار درمانی برای ادامه زندگی افرادی است که دچار نارسایی کلیه شدند و هر بیمار کلیوی که به این مرحله می رسد ، برای زنده ماندنش می بایست هفته ای سه بار رنج و مشقت چند ساعته قرار گرفتن زیر این دستگاه به همراه درد ناشی از مکش خون از رگ ها و تزریق دوباره آن را تحمل کند .
** خطر بیماری کلیوی برای صدها هزار جمعیت بالای 25 سال مازندران
آمارهای رسمی مراجع بهداشتی در مازندران نشان می دهد که در حال حاضر صدها هزار نفر از جمعیت بیش از سه میلیونی این استان به خاطر ابتلا به دیابت و فشار خون در معرض خطر بیماری های کلیوی قرار دارند.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مازندران بتازگی در نشست کارگروه سلامت استان اعلام کرد که بر اساس ارزیابی ها صورت گرفته 36 درصد از زنان بالای 25 سال مازندرانی دارای فشار خون بالا و بیش از 16 درصد هم دارای قند خون بالا یا دیابت هستند.
دکتر محسن اعرابی همچنین گفت که حدود 30 درصد از مردان بالای 25 سال استان به فشار خون بالا و حدود 10 درصد هم به قند خون بالا دچار هستند.
به این آمار باید افراد دیگری را هم اضافه کرد که بنا به دلایلی غیر از فشار خون و دیابت در معرض ابتلا به بیماری های کلیوی قرار دارند.
در حالی این تعداد از جمیعت استان مازندران مبتلا به این سرمنشا بیماری نارسایی کلیه هستند که در این میان آگاه نبودن بیشتر افراد به بیماریشان خود به مساله حساس تری در این خصوص تبدیل شده است .
مدیر گروه سلامت دانشگاه علوم پزشکی مازندران با استناد به تحقیقات وزارت بهداشت در سال 95 ، گفت : اگر چه بر اساس این بررسی و تحقیق مشخص شد که در مازندران 36 درصد زنان 25 سال به بالای استان به فشار خون و 16 درصد هم به دیابت یا همان قند خون مبتلا هستند ، ولی نکته مهم این است که هنوز بخش عمده ای از این زنان از بیماری های غیر واگیری که به آن مبتلا هستند ، آگاهی ندارند که خود مشکلی بزرگ تر از اصل بیماری دیابت و فشار خون بالاست .
محسن سلیمانی راد افزود : مثلا در حالی که بر اساس ارزیابی وزارت بهداشت ، آمار زنان مبتلا به فشار خون در مازندران 103 هزار نفر و دیابت 76 هزار نفر برآورد شده ، ولی پیش بینی ما این است که دستکم 280 هزار نفر به فشار خون بالا و 180 هزار نفر هم به دیابت مبتلا باشند که بیش از 2 برابر آمار وزارت بهداشت است .
** مهر تائید فوق تخصص نفرولوژی
دکتر فرهاد غلامی ، فوق تخصص نفرولوژی دانشگاه علوم پزشکی مازندران به خبرنگار ایرنا گفت : کلیه ها ، اعضای کوچک و پر اهمیت بدن انسان هستند که هر 24 ساعت در مجموع حدود 200 لیتر از مایعات بدن را تصفیه و به جریان خون بازمی گردانند که حدود 2 لیتر مایع به صورت ادرار از بدن دفع می شود در حالی که باقی مانده یعنی حدود 198 لیتر به بدن برمی گردد .
وی افزود : 2 علت مهم برای نارسایی کلیه ها یا مرحله نهایی بیماری کلیه یکی دیابت نوع 2 یا دیابت بزرگسالان دیگری فشار خون بالاست و زمانی که این این بیماری ها با درمان مراقبت شوند ، بیماری های کلیه مرتبط با آنها می توانند پیشگیری شوند یا سرعت آنها کاهش یابد .
این فوق تخصص نفرولوژی نارسایی کلیه ها را با علائمی نامحسوس نظیر بالا رفتن کراتین در خون و فشار خون بالا ذکر کرد و گفت : با انجام آزمایش های خون و ادرار برای اندازه گیری کراتین به عنوان ماده ای که به وسیله کلیه های سالم از خون خارج می شود ، می توان بیماری را تشخیص داد .
وی با اشاره به اینکه بیماری مزمن کلیه (CKD) یک بیماری غیرواگیر است ، افزود : این بیماری بر 10 درصد از افراد در سراسر جهان تاثیر می گذارد و هر چند غیر قابل درمان است اما شدت بیماری می تواند متفاوت باشد و باعث می شود بیمار نیاز به مراقبت پیدا کند.
غلامی افزایش آگاهی در مورد کلیه های ، غربالگری تمام بیماران مبتلا به دیابت و فشار خون بالا ، تشویق رفتارهای پیشگیرانه را فعالیت های ضروری و لازم برای کنترل بیماری نارسایی کلیه در جامعه عنوان کرد و گفت : نامگذاری هشتم مارس به عنوان روز جهانی کلیه به همراه اجرای برنامه های آموزشی و پیشگیرانه در قالب غربالگری می تواند در کنترل این بیماری تاثیر خود را بگذارد.
هشتم مارس برابر با 17 اسفند است که روز جهانی کلیه نام دارد.
** نارسایی کلیوی ، خاموش اما پیشرونده
دکتر رقیه اکبری فوق تخصص کلیه و مجاری ادارای دانشگاه علوم پزشکی بابل هم از ابتلا به دیابت و فشار خون به عنوان عوامل اصلی در بروز بیماری نارسایی کلیه نام برد و گفت : در کنار اینها عواملی همچون سابقه بیماری خانوادگی و ارثی ، ژنتیکی ، عفونت های ادراری و سنگ های کلیه نیز می تواند بر آن اثر خود را بگذارد .
وی در توصیف علائم بیماری کلیوی که آن را با عنوان ‘بیماری خاموش ‘ نام برد ، افزود : این بیماری بدون علائم به مرور و خزنده رشد پیدا می کند که در نهایت باعث بروز عوارضی همچون از دست دادن کلیه و دیالیزی شدن فرد می شود .
این پزشک فوق تخصص کلیه از مبتلا شدن افراد به بیماری دیابت و عدم رعایت نکات بهداشتی و سلامت از سوی این بیماران به عنوان سرآغاز ابتلا به بیماری نارسایی کلیه یاد کرد و گفت : رسیدن یک فرد دیابتی به حد نهایی عوارض ناشی از بیماری کلیوی یا همان دیالیزی شدن در دوره زمانی 10 تا 20 سال از زمان تشخیص دیابت رخ می دهد .
وی که ریاست بخش دیالیز بیمارستان شهید بهشتی بابل را هم بر عهده دارد ، افزود : شناسایی بیماران دیابتی و فشار خون می تواند در کنترل بیماران دیالیزی تاثیر بگذارد و اقدامی پیشگیرانه برای این منظور به شمار می رود .
اکبری گفت : در صورت شناسایی بیماران دیابتی می توانیم امیدوار باشیم که روند ابتلا به بیماری های کلیوی در استان کنترل و به تعویق بیفتد .
وی با تاکید بر اینکه بیماری های کلیوی فاقد علائم هستند ، افزود : انجام سالانه آزمایش های های ادرار ، خون و اندازه گیری مرتب فشار خون می تواند در جلوگیری و کنترل این بیماری کشنده کمک کند .
او ادامه داد : با توجه به روند کنونی و هشداردهنده بیماران فشار خون و دیابت در مازندران جدی گرفتن شناسایی این بیماران می تواند در کنترل و کاهش مبتلایان به بیماران کلیوی آینده اثرگذار باشد.
این فوق تخصص کلیه در ادامه توصیه های بهداشتی برای مراقبت از کلیه ها را تشریح کرد و گفت : کنترل مرتب فشار خون ، انجام ورزش مرتب و وزن مناسب به کاهش فشار خون و جلوگیری از خطر ابتلا به بیماری های کلیوی کمک می کند.
وی به افراد توصیه کرد که خوردن مقدار مناسب مایعات را در برنامه روزانه خود قرار دهند تا با این کار به کلیه ها در دفع اوره و سموم کمک کنند.
بر اساس گقته های درکتر اکبری، مصرف انواع دخانیات باعث می شود سرعت جریان خون کاهش یابد و جریان خون کند شود که این مسئله باعث می شود خون کافی به کلیه ها نرسد و کلیه ها درچار مشکل شوند.
