در این بخش از مجله پزشکی دکتر سلام، شما را با دلایل طبقه بندی دیابت و انواع دیابت آشنا می کنیم و هریک از انواع بیماری های قند را توضیح می دهیم تا شما را با دیابت آشنا کنیم. در بخش های دیگر دکتر سلام، تمامی اطلاعاتی که نیاز است درمورد دیابت بدانید بصورت کامل شرح داده ایم.
دلایل طبقه بندی دیابت
در سال 1987 به دلایل ذیل دیابت را طبقه بندی کردند:
1- جهت برطرف ساختن سردرگمی ها در ترمینولوژی (Terminology)
2- جهت حذف نامگذاری های روانی – اجتماعی و اقتصادی
3- جهت استاندارد کردن گزارش پژوهش ها
4- جهت کمک به تشخیص هرچه دقیق تر
طبقه بندی دیابت (بیماری قند)
طبقه بندی که مورد قبول انجمن های دیابت امریکا، انگلیس، استرالیا و اروپا قرار گرفت به قرار ذیل می باشد:
- 1- دیابت نوع یک (IDDM – Insulin Dependent Diabetes Mellitus) (دیابت شیرین وابسته به انسولین
- 2- دیابت نوع دو (NIDDM – Non Insulin Dependent Diabetes Mellitus) (دیابت شیرین غیر وابسته به انسولین)
- 3- دیابت پنهانی یا واسطه ای
- 4- دیابت حاملگی
- 5- دیابت ناشی از بیماری ها و بعضی شرایط
- 6- دیابت نامتعادل یا شکننده
دیابت نوع یک (1) یا همان وابسته به انسولین
دیابت وابسته به انسولین ناشی از تخریب و نهایتا از دست رفتن سلول های بتای جزایرلانگرهانس (Langerhans) پانکراس است که به فقدان تولید انسولین منجر می شود. عاملی که موجب تخریب جزایر می شود، ناشناخته است، در بعضی موارد ممکن است یک ویروس باشد، احتمالا نقش خود ایمنی مهم است. تقریبا همیشه در آغاز دیابت، آنتی بادیهای (Antibady) ثابت کننده کمپلمان (Compelman) خاص سلول های جزایر لانگرهانس وجود دارند و سرکوب ایمنی با سیکلوسپورین (Cyclosporin) ممکن است تا حدی عمل جزابر لانگرهانس را حفظ کند. اما بهبودی دائم بطور طبیعی بدست نمی آید و به علت اینکه درمان هم با این روش خطرناک است، لذا برای استفاده متداول مناسب نیست. میزان بروز بیماری آدیسون (Addisson`s)، بیماری تیروئید(Thyroid)، آنمی پرنیسیوز (Pernicious anemia) در دیابت های وابسته به انسولین افزایش یافته است و به نظر می رسد به ویژه در آنهایی که همراه با آنتی بادی های پایدار سلول جزایر لانگرهانس هستند بوجود آیند.
دیابت وابسته به انسولین مستقیما به ارث نمی رسد، اگرچه بعضی از افراد ممکن است، استعداد به دیابت را به ارث ببرند، که در آنها افزایش استعداد ابتلا به این نوع دیابت با بعضی از انواع اچ ال آ نشان داده شده است و تقریبا همه آنها … و … هستند. فقط در حدود نیمی از جفت دوقلوهای یکسان با دیابت وابسته به انسولین به طور هماهنگ مبتلا به دیابت هستند در بین مابقی موارد فقط یکی از دوقلوها دیابتی است.
دیابت نوع دو (2) یا همان دیابت شیرین غیر وابسته به انسولین
در حدود 90 تا 95 درصد افرادی دیابتی، به دیابت غیر وابسته به انسولین مبتلا هستند. در این نوع بیماری بر خلاف دیابت نوع اول برای بقاء و پایداری زندگی نیاز به تزریق انسولین کمتر پیدا می شود. که این نوع دیابت به دو دسته تقسیم می شود:
1- دیابت ناشی از چاقی
2- دیابت غیرچاقی
افراد مبتلا به دیابت غیر وابسته به انسولین توانائی ترشح انسولین را دارند لیکن مقدار و غلظت انسولین در سرم آنها کاهش، طبیعی یا افزایش یافته است که علت آن ناشناخته است.
عوامل مختلفی جهت ایجاد دیابت در نظر گرفته شده اند و توجه روزافزونی به آن ها شده است در این میان مکانیسم های عصبی تاثیرگذار روی کنترل متابولیک دارای نقش مهمی اند. که ممکن است دارای نقص باشند. چاقی شناخته شده ترین علامت همراه این نوع دیابت است. زنانی هم که نوزادان درشت یا افراد فامیل درشت داشته اند برای ایجاد این نوع دیابت در مراحل بعدی زندگی مستعدترند، در بسیاری از این موارد جزء ژنتیکی قوی وجود دارد، در بعضی از فامیل ها این نوع دیابت یک طرح ارثی غالب را تعقیب می کند. دیابت حتی در بین افراد جوان از نوع غیر وابسته به انسولین است و به نظر می رسد این بیماران کمتر مستعد عوارض طولانی مدت آن باشند. اغلب افراد دیابتی این فامیل ها با کلروپروپامید الکل (Choloropropamid alchol) دچار برافروختگی می شوند. دوقلوهای یکسان تقریبا همیشه برای دیابت غیر وابسته به انسولین هماهنگ اند، یعنی اینکه هر دو دیابتی هستند.
دیابت پنهانی یا واسطه ای
این حالت مربوط به وضعیتی است که در اثر میزان گلوکز پلاسمای خون در حالت ناشتا تا اندازه ای از میزان طبیعی بیشتر می گردد، در این افراد میزان قند خون در حد وسط بین افراد دیابتی و افراد سالم می باشد، این وضعیت غیرعادی را دیابت پنهانی می نامند.
دیابت حاملگی
این نوع دیابت منحصرا در خانم هایی که در دوران حاملگی هستند، پدیدار می گردد و طبقه بندی بیماری در آن ها بعد از وضع حمل و در زمانیکه این افراد دیگر حامله نیستند مشخص خواهد شد.
حاملگی خود بالقوه دیابتوژنیک است یعنی اختلال در تست تحمل گلوکز (OGTT – orall glucostoleronce Test) وجود دارد ولی قند خون ناشتا طبیعی است. در این افراد مهمترین نکته جلوگیری از جنین بزرگ است و دیگر اینکه احتمال دیابت در این نوع افراد در آینده در حدود 60 درصد است، و در مراقبت حاملگی بیماران دیابتی در حدود 30 تا 35 کیلوکالری به ازای هر کیلوگرم وزن بدن کالری نیاز است. در حدود 50 درصد قند خون، 30 درصد چربی و 20 درصد پروتئین در مواد غذائی مصرفی باید باشد. در خیلی از ممالک بیماران دیابتی را از هفته 34 تا هنگام زایمان بستری می کنند. ولی قبل از آن با کنترل های مکرر قند حتی توسط خود بیمار و تزریق انسولین با پمپ، قند را کنترل می کنند. در هفته 16 الی 18 حاملگی برای تشخیص آنومالی جنین، سونوگرافی (Sonography) انجام می گیرد.
دیابت ناشی از بیماری ها و بعضی شرایط
خصوصیات این نوع دیابت شامل انواع مختلف از قبیل دیابت حاصل از داروها و مواد شیمیائی و دیابت های ثانویه در اثر بیماری لوزوالمعده و غدد ایجاد می شود.
دیابت نامتعادل (شکننده)
خصوصیات این نوع بیماری دیابت کاملا متفاوت است. این بیماری اگرچه بیشتر در اوایل زندگی ایجاد می شود ولی هرگز نباید آن را هم ردیف و مشابه دیابت جوانان تصور نمود.
همچنین آن گروه از بیماران مبتلا به دیابت که نسبت به مصرف انسولین حساسیت دارند و یا آنهایی که مساعد شدت یافتن بیماری قند هستند الزاما ممکن است، دیابت نامتعادل یا شکننده نداشته باشند. این گروه از بیماران ممکن است، از نداشتن قانون و قاعده مناسبی که مشابه به سایر بیماران دیابتی باشد در رنج باشند، در حقیقت میزان قند در خود افرادی که مبتلا به دیابت نامتعادل هستند بی نهایت تغییر نشان می دهد، بدین معنی که مقدار قند خون این افراد با سرعت بدون امکان پیش بینی و بدون قاعده و نظم، بالا و پایین می رود. در این نوع دیابت متابولیسم مواد کربوهیدراته بی نهایت ناپایدار و نامتعادل است.
