درابتدا باید گفت که همه گیاهان دارویی که برای حملات پانیک و اضطراب معرفی می شوند، معمولا به تنهایی برای درمان کافی نیستند و به جای درمان پزشکی به کار نمی روند، بلکه درکنار آنها و به عنوان یک درمان گیاهی و مکمل به کار می روند. آن دسته از افراد که از پانیک یا هراس، و یا اضطراب اجتماعی رنج می برند باید به دنبال مشاوره پزشکی و روانشناختی برای رسیدن به ریشه مشکلات باشند.
در بعضی موارد، حملات هراس ناشی از قطع مصرف داروها، به ویژه داروهای ضد افسردگی بوده و یا در اثر مشکلات جسمی مانند هیپوگلیسمی، پرکاری تیروئید یا برخی از انواع بیماری هایقلبی می باشد. حملات هراس، درواقع یک حمله فرعی از اضطراب شدید است که با افزایش ضربان قلب (حالت خفقان)، تنفس عمیق و تند،، و بعضی اوقات درد قفسه سینه، حالت تهوع، سرگیجه و تعریق دیده می شود. برای بعضی از مبتلایان، این حملات ممکن است در طول دوره های استرس رخ دهد، در حالی که بقیه آنها ممکن است بدون هیچ دلیل ظاهری از این حملات رنج ببینند.
حملات هراس به عنوان نشانه هایی از اختلال هراس (پانیک) و یا اختلال اضطراب فراگیر خفیف تشخیص داده می شود؛ بنابراین، درمان برای پانیک، اغلب مشابه آنچه که برای اضطراب عمومی ارائه شده می باشد. از آنجا که حملات هراس اغلب ناگهانی و کوتاه است، داروها همیشه کمک مؤثری نیستند. کسانی که مستعد ابتلا به حملات هراس هستند، می توانند تمرینات ذهنی خاصی را برای کمک به آرامش خود انجام داده و به این ترتیب موجب کوتاه شدن یا حتی اجتناب از حملات شوند.
از آنجا که داروهای گیاهی می توانند در کاهش شدت اضطراب درونی فرد مفید باشند، بنابراین تکرار و شدت حملات هراس را کاهش می دهند. این گیاهان دارویی، هم آرام بخش و مسکن هستند (همچنین به عنوان عوامل ضد اضطرابی شناخته می شوند) و هم استفاده آنها به طور منظم برای کاهش احساس اضطراب کلی و یا گاهی در طول حمله وحشت واقعی و در صورت طولانی بودن حملات، پیشنهاد می شود.
از نظر سنتی تمایز زیادی بین آرام بخش و مسکن ایجاد نشده است. با این حال، متخصصان داروسازی در سالهای اخیر شروع به شناسایی اثر شیمیایی خاص این داروها کرده اند و از این رو شروع به جداسازی اعمال ضداضطرابی از فعالیت های تسکین دهنده کرده اند. امید است که یک عامل آرام بخش (tranquilizer) برای اضطراب یافت شود که اثرات منفی داروهای آرام بخش را نداشته باشد؛ به ویژه بنزودیازپین ها، که می توانند اعتیاد ایجاد کنند و باعث از دست دادن حافظه شوند.
اگر فردی به برخی بیماری های اساسی پزشکی، مانند: هیپوگلیسمی، پرکاری تیروئید و یا بیماری ویلسون، که ممکن است موجب حملات هراس شود، مبتلا تشخیص داده شده است، پس داروهای گیاهی می تواند برای آن شرایط خاص، مورد توجه قرار گیرد.
1- گیاهان دارویی متداول برای حملات هراس و درمان اضطراب
سنبل الطیب:
سنبل الطیب یا Valerian یکی از گیاهان دارویی بسیاررایج است که برای حملات هراس و اضطراب عمومی مورد استفاده قرار می گیرد. از این گیاه در زمان های قدیم به عنوان یک آرامبخش استفاده می شده است و هنوز هم در اروپا کاربرد دارد. این یک شبه گیاه کوچک با برگ هایی شبیه به فلفل دلمه و گل های سفید یا صورتی است. در واقع ریشه این گیاه است که برای مصارف دارویی استفاده می شود.
گمان می رود نحوه فعالیت سنبل الطیب در فرونشاندن و سرکوب گیرنده های GABA (A) –ergic است، به این معنی که به همان اندازه که داروهای قابل فروش بنزودیازپین، سیگنال های شیمیایی طبیعی بدن را تحریک می کنند، این گیاه دارویی نیز همان کار را انجام می دهد.
(گابا یک میانجی عصبی مهم در سیستم عصبی مرکزی پستانداران است که عموماً نقش مهاری دارد یعنی موجب مهار تحریکات نورونها یا تضعیف آنها می‌شود؛ گیرنده‌های گابا به دو نوع Aو B تقسیم می‌شوند. آلفا-گابا: کانال یونی کلری را باز می‌کنند؛ بتا –گابا: به پروتئین‌های G متصل شده، یا کانال پتاسیمی را باز می‌کنند و یا کانال‌های کلسیمی را مسدود می‌نمایند.) گیاه شناس معروف بریتانیائی Andrew Chevalier، توصیه می کند که از جوشانده ملایم (چای) تهیه شده از ریشه خشک و ریزوم سنبل الطیب استفاده کرده و یک فنجان هر شب استفاده شود.
قرص ها و کپسول های آن نیز در دسترس هستند، اما معمولا این ترکیبات شامل چندین گیاه است و باید در برابر هر گونه حساسیت شخصی بررسی شوند. برخی از عوارض جانبی و تداخلات دارویی درمورد سنبل الطیب گزارش شده است. توصیه می شود کسانی که بیماری کبدی دارند، و زنان باردار یا افرادی که دارای شغل پرستاری هستند، از گیاه سنبل الطیب اجتناب کنند.
قاشقک آبی:
قاشقک یکی دیگر از گیاهان دارویی شناخته شده است و اغلب برای اضطراب ذکر شده و ممکن است برای افراد مبتلا به حملات هراس نیز مفید باشد. گلهای آن از گونه های کلاه دار شبیه به گل میمون می باشد. باید بدانید که صدها گونه دیگر از قاشقک وجود دارد و بسیاری از آنها برای اهداف دارویی کاملا متفاوت استفاده می شود. اثر کاهش دهنده اضطراب قاشقک آبی در انسان در آزمایشات بالینی تأیید شده است و حداقل یک شیوه شیمیائی از طرز عمل آن کشف شده است: فلاونوئیدهای موجود در قاشقک آبی، با قابلیت سروتونین برای فعال شدن گیرنده سطح سلول (7) HT– 5 تداخل می کند، در نتیجه باعث کاهش محرک های طبیعی بدن درمورد اضطراب می شود.
بسیاری از گیاه شناسان توصیه می کنند که از قاشقک آبی به عنوان خیسانده یا تنتور استفاده شود. این گیاه هرگز نباید به طور مستقیم مصرف شود. همانند دیگر آرامبخش ها، استفاده طولانی مدت از قاشقک آبی می تواند منجر به آسیب کبدی شود.
گل ساعتی ارغوانی:
گل ساعتی بنفش، با نام علمی Passiflora incarnata، یکی از گونه های گوناگون گل ساعتی است که بومی جنوب شرقی ایالات متحده هستند، که در آنجا با نام “Maypop” نیز نامیده می شود. این یک تاک علفی است که دارای گل های زیبا و رنگارنگ است که در ظاهر در گونه های مختلف دیگری نیز دیده می شود. این گیاه توسط بومیان آمریکایی به عنوان یک آرام بخش ملایم و برای درمان اضطراب و بی حوصلگی استفاده شده است. امروزه این گیاه توسط گیاه شناسان به عنوان یک آرامبخش ایمن توصیه می شود و اداره غذا و داروی ایالات متحده آن را به طور کلی بی خطر تشخیص داده است. این گیاه معمولا به عنوان چای مصرف می شود.
تعدادی از فلاونوئیدهای جدا شده از گل ساعتی وجود دارد و مطالعات آزمایشگاهی نشان می دهد که این مواد شیمیایی GABA-ergic هستند، به این معنی که آنها نیز مانند سنبل الطیب عملیات شیمیایی انجام می دهند، که تقلیدی از طبقه ای از داروهای شناخته شده به عنوان بنزودیازپین ها می باشد. اگرچه، به دلیل آنکه اثرات ضد اضطرابی گل ساعتی غیر عادی تشکیل می شود، اما جایگزینی مناسب برای آرام کننده های بنزودیازپین استاندارد و درمانی برای افرادی است که م یخواهند مواد مخدر را ترک کنند.
این نتیجه گیری ها نه تنها پس از آزمایش های آزمایشگاهی بر روی حیوانات، بلکه همچنین بعد از آزمایشات بالینی دوسوکور و آزمایشات بالینی کنترل شده پلاسبو با انسان به دست آمد. برای آماده سازی آن توصیه شده است که یا به صورت دم کرده که از برگ های تازه و ساقه تهیه می شود و یا تنتور آماده شده به نسبت 1به 5 (یک قسمت گیاه به پنج قسمت آب) از آن استفاده شود.
دکتر مایکل تراوب، متخصص طب طبیعی، می گوید برای دم کرده آن 2 گرم گیاه خشک را در 150 میلی لیتر آب، دم کرده و دو تا سه بار در روز استفاده شود. لازم به ذکر است که برخی از گونه های گل ساعتی سمی هستند؛ بنابراین گیاه مناسب برای درمان، فقط از طریق مشورت با یک گیاه شناس معتبر به دست می آید.
2- سایر گیاهان دارویی که ممکن است درمان های نوید بخشی برای اضطراب و وحشت باشند.
سنبل الطیب هندی:
گرچه مانند سنبل الطیب کوهی Valeriana officinalis رایج نیست، اما این گونه از سنبل الطیب برای مدتی طولانی در طب سنتی چینی استفاده می شده است. هنگامی برای حملات پانیک همراه با سایر گیاهان دارویی ترکیب شد، اثرات آرام بخشی آن یا اثر (ضد اضطرابی) و بدون اثر تسکین، یافت شد. آزمایش بر روی موش انجام شد. پیامد های آن برای انسانها آزمایش نشده است، اما امید است در آینده تحقیقات بیشتر در مورد این گیاه به داروهای ضد اضطرابی منجر شود که باعث تسکین و اعتیاد نشده و تنها آرام بخش و کاهنده اضطراب باشند. البته، برای کسانی که به روش طب چینی عمل می کنند، شواهدی وجود دارد که در طول تاریخ سنبل الطیب برای آرام کردن اعصاب استفاده می شد.
گیاهان متعددی از گونه مریم گلی وجود دارند که دارای مواد شیمیایی روانگردان هستند و در طب سنتی استفاده می شوند. در واقع، طبق فهرستی که توسط گیاه شناسان استرالیایی تهیه شده است، حداقل بیست و هفت نوع داروی روانگردان ثبت شده از مریم گلی وجود دارد. بر روی برخی از این گونه ها با هدف یافتن داروهای غیر اعتیاد آور برای اضطراب و افسردگی، تمرکز ویژه ای برای تحقیقات آزمایشگاهی وجود دارد. دو مورد از گیاهان دارویی از جنس مریم گلی که برای حملات هراس به آنها امید بیشتری هست، شامل Danshen و mirto هستند.
نوعی گیاه چینی با نام Danshen:
مریم گلی قرمز یا مریم گلی چینی، گیاه بومی چین و ژاپن است و به مدت طولانی برای درمان مشکلات قلبی و کبدی مورد استفاده قرار می گرفته است. این ریشه قرمز آن است که مورد استفاده قرار می گیرد و ترکیب فعال اصلی آن miltirone نامیده می شود. محققان دیگر خواص دارویی گیاه Danshen را کشف کرده اند، از جمله اثر ضد اضطرابی از terpenes موجود در گیاه.(هر یک از گروه های بزرگ از هیدروکربن های اشباع نشده فرار در اسانس گیاهان، به خصوص درختان مخروط و مرکبات)
با این حال، به دلیل عمل ضد انعقادی Danshen، کسانی که در حال حاضر از داروهای رقیق کننده خون مانند وارفارین استفاده می کنند، از این گیاه اجتناب کنند، چون نتیجه آن می تواند خونریزی غیر قابل کنترل باشد. توجه داشته باشید که عوامل تسکین دهنده در ریشه ها و برگ های این گیاه وجود دارد؛ در حالی که دانه ها عمدتا حاوی عوامل محرک هستند.
گیاه دارویی Mirto
این یکی دیگر از گیاهان گونه مریم گلی است، اما بومی مکزیک و آمریکای مرکزی می باشد، جایی که عوام آن را به عنوان یک دارو برای آرام کردن اعصاب استفاده می کنند. این گیاه همچنین به عنوان “مریم گلی آناناسی” در جنوب ایالات متحده آمریکا شناخته شده است، جایی که به عنوان یک گیاه زینتی کشت می شود. هر دو قسمت گل و برگ های آن دارای یک رایحه خوبی با طعم آناناس هستند. ادعا های سنتی از اثرات ضد افسردگی و ضد اضطرابی آن، توسط مطالعات آزمایشگاهی تایید شده است.
به نظر می رسد اقدام شیمیایی آن جلوگیری از آنژیوتانسین II و استیل کولین استراز است. این بدان معناست که مواد شیمیایی طبیعی در عصاره mirto، سیگنال های بدن را برای بالا بردن فشار خون مسدود می کنند و در عین حال به سیگنال طبیعی اجازه می دهند تا ضربان قلب را کاهش دهند. از آنجا که این نوع از گیاهان خاص در بازار دارویی کمتر رایج هستند، آماده سازی آن و دوز توصیه شده برای آنها تایید نشده است. قبل از مصرف هر کدام از این داروها، از یک متخصص گیاه شناسی معتبر باید مشاوره گرفته شود.
برگردان: سیما آزادفلاح
