دندان عقل به آخرین دندان در هر قوس فکی گفته می‌شود که بین ۱۷ تا ۲۵ سالگی(در برخی افراد امکان دارد زود تر هم رویش کند) در دهان می‌روید
دندان پزشکان می گویند بهترین سن برای جراحی دندان عقل زیر سن ۲۰ سالگی است، چرا که عوارض و درد کمتری دارد.دندان عقل به سومین دندان آسیاب بزرگ اطلاق می‌شود. این دندان کمی دیرتر از دندان‌های دیگر رشد می‌کند و در سنین ۱۷ تا ۲۱ سالگی می‌روید. با رشد انسان و کوچک شدن فک، فضا برای رشد دندان عقل محدود شده و در نتیجه دندان عقل خود را به شکل نهفته و نیمه نهفته نشان می‌دهد.
تحقیقات انجام شده در زمینه دندان‌های عقل نشان می‌دهد که این دندان‌ها در بسیاری ازموارد، مشکل‌ساز بوده و به جراحی ختم شده‌اند. دندان‌های عقل بعد از پوسیدگی، موجب پوسیدگی دندان‌های مجاورو عفونت در اطراف می‌شود و گاهی نیز با بستری شدن در بیمارستان و جراحی همراه است.
از طرفی دندان عقل با توجه به اینکه در آخرین ردیف دندان‌ها رشد می‌کند وجای کمی برای رشد آن وجود دارد، به دندان‌های مجاور فشار آورده و سبب کج قرار گرفتن دندان‌های دیگر می‌شود. همچنین این دندان‌ها باعث بروز دردهایی در ناحیه مفصل فک، گوش، چشم و سر می‌شود و برای مقابله با پیدایش چنین دردهایی، بهتر است که دندان‌های عقل توسط پزشک متخصص کشیده شود.
درآوردن دندان‌های عقل در سنین سالمندی ممکن است این مشکلات را به همراه داشته باشد:
-با افزایش سن ریشه‌ها قطورتر شده و ممکن است کشیدن دندان را سخت‌تر کند
-التیام ضعیف‌تر بعد از کشیدن دندان
-پوسیدگی دندان‌های مجاور
-احتمال فک جوش شدن دندان
-احتمال شکسته شدن استخوان در افراد پیر در حین جراحی و درآوردن دندان، کاهش تحمل بیمار به دلیل شرایط سنی و درمان‌های پزشکی از قبیل مصرف داروهای قلبی، ریوی و …. .
توجه کنید که اگر این دندان تصمیم به رویش و قرار گرفتن در محیط دهان را داشته باشد، پیش از اینکه شما تولد ۲۰ سالگی را جشن بگیرید، سر و کله‌اش در دهانتان پیدا می‌شود. بنابراین اگر تا این سن خبری از دندان عقلتان نشده است، باید به فکر جراحی آن و خارج کردنش باشید.
اگر سن شما از ۴۰ سالگی گذشته است و هیچ مشکلی با دندان عقل تان ندارید، بهتر است دیگر به فکر خارج کردن آن نباشید، چون بعید به نظر می‌رسد بعد از این نیز دچار بیماری‌های لثه، پوسیدگی و یا تغییرات کیستیک در اطراف این دندان شوید. فقط کافی است هر ۱ یا ۲ سال یک‌بار، یک عکس رادیوگرافی از دندانتان تهیه کنید تا مطمئن شوید هیچ عارضه جانبی وجود ندارد.
ردپای عفونت دور دندان عقل
گاهی در پشت دندان عقل تان، یک تکه از مخاط قرار دارد که گاهی روی سطح دندان عقل را می‌پوشاند که با فشار دندان‌های بالا زخمی می‌شود. گاهی هم مواد غذایی زیر این گوشت اضافی گیر می کند و میکروب ها هم به این محل هجوم می‌برند، بنابراین چیزی نمی‌گذرد که در اطراف دندان عقل تان یک عفونت دردناک و بدبو ایجاد می‌شود.
در این شرایط شما باید به دندان پزشک مراجعه کنید تا زیر این بافت اضافی را شستشو داده و باقیمانده مواد غذایی را پاک کند، ولی برای اینکه پس از این دیگر با این مشکل روبرو نشوید، باید با جراحی دندان عقل و خارج کردن آن، این محل تجمع خرده‌های غذایی و میکروب ها را برای همیشه از بین ببرید.
وقتی عقل راهش را گم می‌کند
گاهی دندان عقل شما کاملاً به صورت افقی در استخوان فک قرار گرفته است و به‌جای اینکه عمودی بالا بیاید به سمت جلو، حرکت می‌کند.در این شرایط ریشه دندان آسیای دوم را قربانی حرکت نادرست خود می‌کند.
اگر شما در این شرایط برای جراحی دندان عقلتان اقدام نکنید، پس از مدتی ریشه دندان آسیای دومتان تحلیل می‌رود و باید ریشه این دندانتان را نیز درمان کنید. بنابراین با گرفتن یک عکس رادیوگرافی، از رویش صحیح دندان عقلتان مطمئن شوید.
عقل فدای ارتودنسی
گاهی ممکن است شما فضای کمی برای حرکت دادن دندان ها و مرتب کردنشان داشته باشید. در این شرایط گاهی متخصص ارتودنسی قبل از شروع درمان ارتودنسی به شما توصیه می‌کند دندان عقل تان را با جراحی از دهان خارج کنید؛ به‌ویژه هنگامی که لازم است برای مرتب کردن دندان هایتان، دندان های آسیاب را عقب بکشید.
همچنین گاهی شما دندان هایتان را ارتودنسی می‌کنید و همه دندان ها پس از خاتمه مدت درمان مرتب می‌شوند، ولی هنوز مقداری شلوغی در دندان های جلوی فک پایین باقی است. در این مورد نیز ممکن است دندان پزشکتان به شما توصیه کند که دندان عقلتان را جراحی کنید تا این بی‌نظمی اندک باقیمانده نیز برطرف شود
