پره اکلامپسی و اکلامپسی چیست؟ + راهنمایی کامل

در مورد پره اکلامپسی چه می دانید؟ هر زن بارداری، در دوران حاملگی خود مراقبت های زیادی را باید انجام دهد تا فشار خونش بالا نرود. در صورت بالا رفتن فشار خون و بروز یک سری علائم، فرد به این عارضه دچار خواهد شد. آیا با عوارض و خطرات پره اکلامپسی آشنایی دارید؟ می دانید چگونه میتوان از آن پیشگیری کرد؟ راه های درمان آن چیست؟ ما در این مقاله از بخش زنان و زایمان دکتر سلام، به بررسی علائم، عوارض، راه های پیشگیری، تشخیص و درمان پره اکلامپسی خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.

پره اکلامپسی چیست؟

با بالا رفتن فشار خون و وجود پروتئین در ادرار، به ویژه در دوران بارداری، پره اکلامپسی اتفاق می افتد. فاکتورهای دیگری که در خون هستند به تشخیص این بیماری کمک می کنند.  پره اکلامپسی معمولا بعد از هفته بیستم بارداری اتفاق می افتد، هرچند در بعضی موارد ممکن است زودتر بروز کند یا حتی پس از زایمان رخ دهد.

همچنین ممکن است فاکتورهای لخته شدن خون ( تعداد کم پلاکتهای خونی)  یا نارسایی کلیه یا کبد داشته باشید. اکلامپسی نوع پیشرفته و شدید پره اکلامپسی است. در اکلامپسی، فشار خون بالا است و  باعث تشنج در  دوران بارداری می شود. تقریبا 5 درصد زنان باردار به این عارضه مبتلا هستند.

علائم پره اکلامپسی

این نکته را به خاطر بسپارید که ممکن است متوجه علائم این عارضه نشوید. اما اگر علائم پیشرفت کننده داشته باشید، برخی از این علائم

 رایج عبارتند از:

• سردرد مداوم
• تورم غیر طبیعی در دست و صورت
• افزایش ناگهانی وزن
• تغییر در بینایی
• درد در قسمت فوقانی و راست شکم

در طول معاینه فیزیکی، پزشک ممکن است متوجه شود که فشار خون شما 90/140 mm Hg یا بالاتر است. با انجام آزمایش ادرار و خون  مقدار  پروتئین در ادرار، آنزیم های غیرطبیعی کبد و سطوح پائین پلاکت خون، مشخص می شود.

در این مرحله، پزشک، اقدام به انجام آزمایش بدون استرس برای کنترل جنین انجام می دهد. آزمایش بدون استرس، یک آزمایش ساده برای اندازه گیری ضربان قلب جنین است که با هر حرکت جنین تغییر می کند. همچنین ممکن است انجام سونوگرافی برای بررسی سطح مایع  و سلامت جنین توصیه شود.

عوامل خطر

عوامل خطر عبارتند از:

سابقه پره اکلامپسی

سابقه شخصی یا خانوادگی ابتلا به این عارضه را، به طور قابل ملاحظه ای، خطر را افزایش می دهد.

 فشار خون بالای مزمن

 اگر به فشار خون بالای مزمن مبتلا هستید، خطر ابتلا  به این عارضه را افزایش  پیدا می کند.

 اولین بارداری و خطر پره اکلامپسی

 خطر ابتلا به این عارضه در طول اولین بارداری بیشتر است.

 بارداری از همسر جدید

بارداری با شریک جنسی جدید، خطر ابتلا به این عارضه را بیشتر از بارداری دوم یا سوم با همسر اول، افزایش می دهد.

سن

 خطر ابتلا به این عارضه، برای زنان باردار بسیار جوان و زنان باردار بالای 40 سال بیشتر است.

 نژاد

 زنان سیاه پوست د رمقایسه با زنان سفید پوست، یا زنانی که آسیایی و آمریکایی- اسپانیایی هستند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به این عارضه هستند.

 چاقی و پره اکلامپسی

اگر چاق باشید، خطر ابتلا به این عارضه در شما، زیاد است.

 چند قلو زایی

 در زنانی که سابقه دوقلو زایی، سه قلوزایی یا بیشتر دارند، ابتلا به این عارضه رایج تر است.

 فاصله بین بارداری ها

 باردار شدن به فاصله کمتر از دو سال یا بیشتر از 10 سال، منجر به افزایش خطر پره اکلامپسی می شود.

 سابقه بیماری های خاص

داشتن بیماری های خاص قبل از بارداری مثل فشار خون بالا مزمن، میگرن، دیابت نوع 1 یا نوع 2، بیماری کلیوی، لخته شدن خون یا لوپوس، خطر ابتلا به پره اکلامپسی را افزایش می دهد.

 لقاح آزمایشگاهی

چنانچه از طریق لقاح آزمایشگاهی، باردار شده اید، خطر ابتلا به این عارضه در شما افزایش می یابد.

جلوگیری از پره اکلامپسی

محققان درباره راه های پیشگیری از پره اکلامپسی به تحقیقات خود ادامه می دهند، اما تا کنون هیچ نتیجه مثبتی به دست نیاورده اند. خوردن نمک کمتر، تغییر دادن فعالیت ها، محدود کردن مصرف کالری یا حتی مصرف سیر یا روغن ماهی خطر ابتلا به این بیماری را کاهش نمی دهد. افزایش مصرف ویتامین های C و E  نیز فایده ای ندارند.

برخی از تحقیقات نشان دهنده این است که بین کمبود ویتامین D و افزایش خطر ابتلا به این عارضه، ارتباطی وجود دارد. اما برخی دیگر از تحقیقات نشان می دهند که مصرف مکمل های ویتامین D با کاهش خطر ابتلا به این عارضه در ارتباط می باشد، بعضی دیگر از تحقیقات صورت گرفته، این رابطه را قبول ندارند.

در برخی موارد خاص، ممکن است توانایی این را داشته باشید که خطر ابتلا به این عارضه را کاهش دهید.

مصرف آسپرین با دوز کم

اگر با برخی از عوامل خطر زا مانند عواملی که ذکر می شود، مواجه شدید، پزشک ممکن است مصرف آسپرین با دوز بسیار کم (81 میلیگرم) را  به طور روزانه و پس از هفته 12 بارداری را تجویز کند. این علائم عبارتند از: سابقه پره اکلامپسی، چند قلوزایی، فشار خون مزمن بالا، بیماری کلیوی، دیابت یا بیماری خودایمنی.

 مکمل کلسیم

در بعضی از جوامع، زنانی که قبل از بارداری با کمبود کلسیم مواجه هستند و کسانی که در طول بارداری و از طریق رژیم غذایی، کلسیم کافی دریافت نمی کنند، ممکن است با مصرف مکمل های کلسیم، از این عارضه جلوگیری کنند. با این حال، بعید به نظر می رسد که زنان اهل ایالات متحده و یا کشورهای دیگر توسعه یافته، بتوانند کمبود کلسیم را با مصرف مکمل های کلسیم، جبران کنند.

این نکته مهم است که هیچ دارو، ویتامین یا مکملی را بدون مشورت با پزشک، استفاده نکنید.

فکر بسیار خوبی است که قبل از اقدام برای بارداری، بخصوص اگر قبلا به این عارضه مبتلا بوده اید، از نظر اینکه سالم هستید، خود را چک کنید. در صورت لزوم از وزن خود کم کرده و از اینکه به بیماری های دیگری مانند دیابت مبتلا نیستید، اطمینان حاصل کنید.

در زمان بارداری، مراقبت خود و فرزندتان باشید و  مراقبت های اولیه و منظم قبل از زایمان را حتما انجام دهید. اگر این عارضه، زود تشخیص داده شود، شما و پزشکتان با همکاری یکدیگر می توانید از بروز عوارض آن جلوگیری کنید و بهترین گزینه ها را برای خود و فرزندتان انتخاب کنید.

درمان

موثر ترین درمان برای این عارضه، زایمان می باشد. شما با خطراتی مانند تشنج، انقباض جفت، سکته مغزی و خونریزی شدید روبرو می شوید تا زمانی که فشار خون کاهش یابد. البته، اگر در اوایل دوران بارداری خود هستید، زایمان ممکن است بهترین گزینه برای نوزادتان نباشد.

اگر این عارضه در شما تشخیص داده شد، پزشک، درباره اینکه هر چند وقت باید برای معاینه قبل از زایمان به مطب بروید، به شما اطلاع می دهد و احتمالا خیلی زودتر و بیشتر از آنچه که معمولا برای بارداری های ساده توصیه می شود، باید به پزشک مراجعه کنید. همچنین نسبت به یک بارداری ساده و راحت، شما باید آزمایشات مکرر خون، سونوگرافی و آزمایش مربوط به ضربان قلب جنین را بیشتر انجام دهید.

داروها

درمان های دارویی زیر ممکن است در درمان این عارضه موثر باشند که شامل موارد زیر می باشند:

1- داروهایی برای کاهش فشار خون

این داروها، به نام داروهای ضد فشار خون شناخته می شوند و در صورتی که فشار خون به طرز وحشتناکی بالا باشد، برای کاهش آن تجویز می شود. فشار خون 90/140 mm Hg، معمولا غیر قابل درمان است.

اگر چه انواع مختلفی از داروهای ضد فشار خون در دسترس هستند، اما مصرف تعدادی از آنها در دوران بارداری ایمن و مورد اطمینان نیستند. با پزشک خود درباره اینکه آیا استفاده از داروی ضد فشار خون، به منظور کنترل فشار خون و با توجه به شرایطی که دارید، برای شما مورد نیاز می باشد یا خیر، مشورت کنید.

2- کورتیکواستروئیدها

اگر به پره اکلامپسی شدید یا سندرم HELLP مبتلا هستید، مصرف داروهای کورتیکواستروئید موقتا می توانند باعث بهبود عملکرد کبد و پلاکت های خون در طول بارداری شوند. کورتیکواستروئیدها همچنین قادر به افزایش حجم ریه های نوزاد شما تا 48 ساعت می باشند که می تواند نوزاد نارس را برای زندگی خارج از رحم، آماده کند.

3- داروهای ضد تشنج

چنانچه، پره اکلامپسی شدیدی داشته باشد، پزشک داروی ضد تشنج مانند سولفات منیزیم را تجویز می کند تا از بروز اولین تشنج جلوگیری به عمل آید.

استراحت مطلق

استراحت مطلق برای زنانی که به این عارضه مبتلا هستند، به طور معمول توصیه می شود. اما تحقیقات نشان داده اند که این عمل بی فایده است و خطر ابتلا به لخته های خون را افزایش داده و زندگی اقتصادی و اجتماعی شما را تحت تاثیر قرار می دهد. برای اکثر زنان، استراحت مطلق، زیاد توصیه نمی شود.

بستری شدن در بیمارستان

در صورت ابتلا به پره اکلامپسی شدید، ممکن است نیاز باشد تا در بیمارستان، بستری شوید. در بیمارستان، پزشک ممکن است آزمایش نظارت بر قلب جنین را به طور منظم انجام دهد و یا از طریق پروفایل های بیوفیزیکی، بر سلامت کودک شما نظارت داشته باشد و حجم مایع آمنیوتیک را اندازه گیری کند. کاهش مقدار مایع آمنیوتیک، نشانه ای از کمبود خون رسانی به نوزاد است.

زایمان زودتر از موعد برای درمان پره اکلامپسی

در صورت تشخیص این عارضه در نزدیک پایان دوره بارداری، پزشک ممکن است پیشنهاد زایمان زودتر از موعد، را به شما بدهد. آمادگی دهانه رحم و  اینکه آیا باز، نازک و نرم شده  نیز از عوامل تعیین کننده ای هستند که آیا وقت زایمان رسیده است یا خیر.

در موارد شدید تر، پزشک، سن بارداری کودک یا آمادگی دهانه رحم شما را در نظر نگرفته و منتظر نمی ماند، بلکه برای زایمان یا عمل سزارین، برنامه ریزی می کند. در طی زایمان ممکن است به صورت وریدی سولفات منیزیم تزریق شود تا از تشنج جلوگیری به عمل بیاید.

اگر پس از زایمان به داروی ضد درد نیاز داشتید، از پزشک خود بپرسید که چه نوع دارویی مناسب است. داروهای ضد التهابی مانند ایبوپروفن (Advil ، Motrin IB و غیره) و  ناپروکسن سدیم (Aleve)، می توانند باعث افزایش فشار خون شوند.

پس از زایمان، ممکن است به مقداری زمان نیاز باشد تا فشار خون بالا و سایر علائم مربوط به این عارضه، از بین بروند.

تشخیص پره اکلامپسی

بعد از هفته 20 بارداری، در صورت داشتن فشار خون بالا و چند عارضه ای که در زیر ذکر می شود، میتوان این عارضه را تشخیص داد. این عوارض عبارتند از:

• وجود پروتئین در ادرار
• تعداد پلاکت های کم
• اختلال در عملکرد کبد
• مشکلات کلیوی به غیر از وجود پروتئین در ادرار
• وجود مایع در ریه ها (ورم ریه)
• شروع جدید سردرد ها یا اختلالات بینایی

قبل از این، پره اکلامپسی تنها با فشار خون بالا و وجود پروتئین در ادرار، تشخیص داده می شد. با این حال، امروزه متخصصین می دانند که ابتلا  به این عارضه، بدون وجود پروتئین در ادرار ، امکان پذیر می باشد.

فشارخون بالای 90/ 140 mm Hg در حاملگی غیرطبیعی است. با این حال، یک بار فشار خون بالا، به این معنی نیست که به این عارضه مبتلا هستید. اگر فشار خونی در محدوده غیر طبیعی داشته باشید و اگر اساسا، فشار خونی بسیار بالاتر از حد طبیعی داشته باشید، پزشک با دقت مقادیر اندازه گیری شده را مورد بررسی قرار می دهد.

برای بار دوم و پس از 4 ساعت از زمان اولین اندازه گیری فشار خون، اگر فشار غیرطبیعی باشد، شک پزشک درمورد این عارضه، به یقین تبدیل می شود. پزشک ممکن است برای گرفتن دوباره  فشار خون و انجام آزمایش خون و ادرار، باز هم  به سراغ شما بیاید.

آزمایشاتی که ممکن است مورد نیاز باشد

اگر پزشک به این عارضه مشکوک باشد، ممکن است انجام آزمایشات خاصی مورد نیاز  باشد، از جمله:

آزمایش خون

پزشک، آزمایشات مربوط به عملکرد کبد و کلیه را انجام می دهد و همچنین مقدار پلاکت ها را اندازه گیری می کند. پلاکت ها، سلول هایی هستند که به لخته شدن خون کمک می کنند.

آزمایش ادرار

 پزشک از شما می خواهد تا برای اندازه گیری مقدار پروتئین در ادرار، آزمایش ادرار 24 ساعته را انجام دهید تا مقدار پروتئین در ادرار را اندازه گیری کند. در این نمونه ادرار، نسبت پروتئین به کراتینین را اندازه گیری می کنند. کراتینین یک نوع ماده شیمیایی است که همیشه در ادرار وجود دارد و ممکن است برای تشخیص استفاده شود.

سونوگرافی جنین

 پزشک ممکن است برای معاینه دقیق چگونگی رشد کودک، سونوگرافی را پیشنهاد کند. تصاویری که از کودک در طول سونوگرافی به دست می آید، این اجازه را به پزشک می دهد تا وزن جنین و مقدار مایع در رحم (مایع آمنیوتیک)، را مورد بررسی قرار دهد.

 آزمایشی به منظور نظارت بر ضربان قلب جنین(Nonstress test) یا مشخصات بیوفیزیکی

 یک آزمایش ساده است که میزان ضربان قلب کودک را هنگامی که حرکت می کند، مورد بررسی قرار می دهد. در بررسی مشخصات بیوفیزیکی،  با استفاده از سونوگرافی، میزان تنفس، حجم عضلات و حرکت نوزاد و همچنین مقدار حجم مایع آمنیوتیک در رحم اندازه گیری می شود.

عوارض این عارضه چیست؟

این عارضه می تواند برای مادر و نوزاد در صورت عدم درمان، مرگ آور باشد. عوارض دیگر عبارتند از:

• مشکلات خونریزی به علت پلاکت های کم
• جدا شدن جفت از دیواره رحم
• آسیب به کبد
• نارسایی کلیه
• تورم ریه

اگر نوزاد زودتر از موعد مقرر به دنیا بیاید، این عوارض برای نوزاد نیز ممکن است رخ دهد.

در طول بارداری، سالم ماندن خود و نوزادتان مهم است. از یک برنامه غذایی سالم استفاده کنید و  مصرف ویتامین های پیش از زایمان به علاوه  اسید فولیک را فراموش نکنید و برای مراقبت های منظم قبل از زایمان، به پزشک مراجعه کنید.

اما حتی با مراقبت های مناسب ، از بروز شرایط غیرقابل پیش بینی مانند این عارضه نمیتوان جلوگیری کرد که می تواند برای شما و کودک شما خطرناک باشد.

با پزشک خود درباره اقداماتی که می توانید انجام دهید تا خطر ابتلا به این عارضه کاهش پیدا کند و علائم هشدار دهنده آن صحبت کنید. در صورت لزوم، ممکن است شما را به متخصص پزشکی مادر و جنین ارجاع دهند تا مراقبت های بیشتری از شما به عمل آید.

دکتر سلام، آموزش هایی را تحت عنوان دوره بارداری هفته به هفته + راهنمای کامل دوران بارداری برای شما عزیزان اماده کرده است. امیدوارم این آموزش ها بتواند در این راستا کمک هایی را به شما عزیزان بکند. اگر نیاز به آموزش خاصی در زمینه دوران بارداری و مراقبت از جنین خود دارید، در باکس دیدگاه های زیر، عنوان کنید تا به بررسی آن موضوع بپردازیم.

منبع: دکتر سلام