بارداری از لحاظ فیزیکی و احساسی در شما تغییراتی را به وجود می آورد. برخی از این تغییرات خوشایند هستند و برخی دیگر نیستند. یکی از ناراحتی های رایج که در دوران بارداری باعث آزار فرد می شود، سندرم تونل کارپال است که سبب درد و بی حسی و مانع از انجام هر کاری می شود. اما چه چیزی شما را مستعد ابتلا به این سندروم می کند و چگونه می توانید با آن مقابله کنید؟ در این مقاله از بخش بیماری ها و مراقبت های دوران بارداری دکتر سلام، به بررسی این عارضه می پردازیم.
سندرم تونل کارپال چیست؟
در سندرم تونل کارپال چون عصب محیطی مچ دست تحت فشار است، در دست و بازو احساس درد به وجود می آید. این عصب از طریق گردن و از میان شانه ها به انگشتان دست می رود و از منطقه ای باریک به نام تونل کارپال، از مچ دست عبور می کند. تونل کارپال از رباط و استخوان های ریزی که در مچ دست وجود دارد، ساخته شده است. اگر عصب میانی، خرد و یا له شود، باعث سندرم تونل کارپال می شود.
دلایل بروز سندرم تونل کارپال در طول دوران بارداری چیست؟
در طول بارداری، بدن تحت تاثیر بسیاری از تغییرات فیزیکی و هورمونی است که می تواند منجر به حفظ مایعات شود. این حالت باعث ایجاد تورم و فشار بر روی تونل کارپال می شود. با افزایش فشار در این تونل باریک، عصب میانی تحت فشار قرار می گیرد و علائم دردناکی بروز می کند.
در صورت داشتن شرایط زیر، احتمال اینکه به این وضعیت دچار شوید، وجود دارد:
- سابقه حاملگی قبلی
- سابقه سندروم در خانواده
- مشکلات مربوط به گردن، شانه ها یا پشت مانند آسیب دیدگی یا شکستگی ترقوه
در طول بارداری، دچار افزایش وزن می شوید که می تواند فشار بیش از حدی را بر روی دنده ها، شانه ها و بازو ها، وارد کند. این فشار می تواند به دلیل دو قلو یا چند قلو باردار بودن، داشتن اضافه وزن قبل از حاملگی و بزرگتر شدن سینه ها در دوران بارداری باشد.
همچنین سندرم تونل کارپال ، می تواند به دلیل مسائل دیگری مانند آسیب مچ دست، آرتریت روماتوئید و حرکات مکرر دست مخصوصا هنگام تایپ کردن و یا پخت و پز ایجاد شود.
علائم این سندروم چیست؟
نشانه های این بیماری می تواند در هر زمانی از دوران بارداری بروز کند، اما در سه ماهه دوم و سوم بارداری، وخیم تر می شود. علائم متفاوت است و می تواند بر روی یک یا هر دو دست تاثیر بگذارد:
- احساس سوزن سوزن شدن و بی حسی در دست، مچ و انگشتان دست
- درد شدید در ساعد، مچ و انگشتان دست
- درد گردن، شانه و آرنج
- ورم کردن دست و مچ دست
- احساس سوزش در بازو و دست
- مشکل در نگه داشتن اشیاء
- مشکل در انجام کارهایی که نیاز به هماهنگی انگشت ها دارند
- بدتر شدن درد در شب
اگر علائم دردسر ساز باشند، برای جلوگیری از عوارض بیشتر، با پزشک مشورت کنید.
آیا سندرم تونل کارپال بر روی جنین، تاثیر می گذارد؟
خیر، هیچ گونه آسیبی به کودک وارد نمی کند، اگرچه که باعث درد و ناراحتی در مادر باردار می شود. اگر به این وضعیت مشکوک هستید، برای تشخیص و درمان بیشتر به پزشک مراجعه کنید.
چه زمانی، سندرم کانال مچ دست، از بین می رود؟
در اکثر زنان، سندرم تونل کارپال پس از زایمان به سرعت از بین می رود و معمولا 6 تا 12 هفته پس از زایمان این مشکل حل می شود. اغلب اوقات، درد و بی حسی ناشی از مایعات اضافی است که در دوران بارداری در بدن جمع شده است.
چگونه سندرم تونل کارپال در حین بارداری تشخیص داده می شود؟
دکتر دست های شما را از نظر تورم و علائم دیگر بررسی خواهد کرد. همچنین ممکن است چند آزمایش ساده برای بررسی ضعف ماهیچه های کف دست و انگشتانتان انجام دهد. آزمایشاتی که برای تشخیص سندرم تونل کارپال می توانند استفاده شوند عبارتند از:
تست فشار مچ دست Durkan
پزشک با استفاده از انگشت شست، بر روی تونل کارپال و عصب میانی آن فشار وارد می کند تا مقدار درد و حس سوزن سوزن شدن را ارزیابی کند.
آزمایش تینل
دکتر به آرامی بر روی عصب میانی، ضرباتی می زند تا ببیند که آیا در انگشتان احساس سوزن سوزن شدن وجود دارد یا خیر.
آزمایش فالن
پزشک، بازوی شما را در دست می گیرد و از شما می خواهد که آرنج خود را خم کنید، در این حالت، مچ دست را تا جایی که می توانید خم خواهید کرد. همچنین می توانید با خم کردن مچ هر دو دست، دست های خود در برابر یکدیگر قرار دهید این موقعیت را به مدت 60 ثانیه نگه خواهید داشت تا از نظر سوزن سوزن شدن، سوزش یا بی حسی دست ها، مورد بررسی قرار بگیرید.
اگر با انجام آزمايشات بالا، سندرم تشخيص داده نشود، ممکن است لازم باشد آزمایشات زير را انجام دهيد:
آزمایش جریان عصب
این آزمایش، سرعت سیگنال های عصبی که از عصب میانی می گذرند را مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد. در درمان با شوک الکتریکی، الکترودها را بر روی اعصاب دست و مچ دست قرار می دهند. سرعت و شدت پاسخ در ماهیچه ها برای تایید کردن تشخیص سندرم، اندازه گیری می شوند.
الکترومیوگرافی (EMG)
یک سوزن کوچک را برای اندازه گیری فعالیت الکتریکی در بافت عضله قرار می دهند.
آزمایش های تصویربرداری
سونوگرافی، اشعه ایکس یا MRI، برای تشخیص اختلالات فیزیکی در عصب میانی استفاده می شود. بر اساس تشخیصی که داده می شود، پزشک یک راه حل مناسب را توصیه می کند.
چه هنگام باید با پزشک تماس بگیرید؟
در صورت مواجه شدن با علائم زیر با پزشک خود تماس بگیرید:
- ناراحتی و درد در خواب
- علائم ثابت و دائمی
- افزایش درد
چند راهکار خانگی برای کاهش درد
- از پزشکتان بخواهید که یک مچ بند یا اسپلینت به شما بدهد و آن را شب به مچ دست خود ببندید تا از پیچ خوردن دست در خواب، جلوگیری کند و بر روی مفاصل، فشاری وارد نشود.
- یک بسته یخ یا یک کیسه نخود یخ زده را روی مچ دست خود بگذارید تا درد را تسکین دهد. همچنین می توانید دست خود را درون آب یخ فرو کنید تا درد تسکین پیدا کند.
- بین کارهایی که انجام می دهید، استراحت کنید، به خصوص اگر با دست و انگشتان خود زیاد کار می کنید.
- دست خود را اغلب برای بهبود جریان خون و کاهش تجمع مایعات حرکت دهید.
- حرارت درمانی نیز کمک می کند. به این صورت که ابتدا دست خود را در آب سرد و سپس در آب گرم برای حدود 5 تا 6 دقیقه نگه دارید. این کار برای کاهش علائم درد و ناراحتی مفید است.
- هنگامی که با کامپیوتر کار می کنید، همیشه آرنج را بالای مچ دست نگه دارید.
- برگ های سفید و یا سبز کلم را روی مناطق آسیب دیده دستان خود قرار دهید تا مایعات را بیرون بکشد و تورم را کاهش دهد. برگ ها را نشوئید، فقط آنها را تمیز کنید و قبل از استفاده در یخچال قرار دهید تا خنک شوند.
تمرینات ورزشی برای کاهش درد سندروم تونل کارپال
- مچ دست خود را به سمت جلو و سپس عقب خم کنید و انگشتان خود را مستقیم نگه دارید. این حرکت را ده بار تکرار کنید.
2.دست خود را مشت کرده و سپس تمام انگشتان خود را باز کنید. این حرکت را نیز ده بار تکرار کنید.
- با استفاده از انگشت شست خود، هر یک از انگشتان خود را لمس کنید تا یک شکل O را درست کنید.
انجام ماساژ برای کاهش درد
- با کف دست خود، مچ دست را محکم ماساژ دهید. این حرکت را تا جایی که می توانید انجام دهید.
- برخی از ماهیچه هایی که مچ و دست را کنترل می کنند در ساعد وجود دارد. هر دو طرف ساعد را ماساژ دهید. ماساژ را از آرنج تا 10 سانتی متر بالای مچ دست، آغاز کنید.
- ماساژ ملایمی از مچ و دست ها به سمت زیر بغل، شانه ها، گردن و قسمت فوقانی پشت انجام دهید.
گزینه های درمان برای سندرم تونل کارپال در طول دوران بارداری چیست؟
اگر علائم شدید هستند و با اقداماتی که گفته شد، از بین نرفتند، پزشک ممکن است درمان های زیر را پیشنهاد کند:
تجویز داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی و داروهای ضد درد جهت درمان التهاب و درد
اگر شرایط غیر قابل تحمل باشد، جراحی لازم است اما به ندرت این اتفاق می افتد. در صورت انجام عمل، تا زمان زایمان جراحی به حالت تعلیق در می آید.
در عین حال، شما می توانید با انجام این درمان های جایگزین، درد خود را تسکین دهید.
مکمل ها و درمان های جایگزین برای درمان و کنترل علائم
طب سوزنی / طب فشاری
طب سوزنی به کاهش درد کمک می کند. همچنین می توانید از طب فشاری نیز استفاده کنید به این صورت که به نقطه پریکارد که در داخل مچ دست قرار دارد فشار وارد کنید. در صورت احساس درد، در هر دو دست، از دوست خود یا شخص دیگری بخواهید که آن را برای شما انجام دهد.
چگونه می توان نقطه پریکارد را پیدا کرد؟
سه انگشت از بالای مچ دست را اندازه بگیرید. یک برآمدگی جزئی در محلی که سگک ساعت مچی خود را میبندید، احساس می کنید. روی این نقطه فشار دهید و آنرا برای 4 تا 5 ثانیه ماساژ دهید.
آروماتراپی (استفاده از عصاره گیاهان معطر و روغن های خالص)
روغن های خالص برای کاهش تورم مفید هستند. روغن سرو، لیمو و اکالیپتوس از مفیدترین روغن ها هستند. دو قطره از این روغن ها را در آب سرد یا گرم بریزید و یک پارچه را درون روغن فرو کنید و در منطقه آسیب دیده قرار دهید.
داروهای گیاهی
چای بابونه به خاطر خاصیت ضد التهابی معروف است و باعث کاهش تورم می شود. می توانید به اندازه 2 قاشق چایخوری گل بابونه خشک را در یک فنجان آب جوش برای مدت ده دقیقه خیس کنید. خوردن این دمنوش، یک بار در روز می تواند به کاهش درد کمک کند.
ماساژ استخوان ها و مفاصل
هدف از این درمان، بازگرداندن و حفظ تعادل در عضلات، رباط ها، استخوان ها و مفاصل است. همچنین با کاهش درد گردن و شانه، سندرم تونل کارپال را نیز درمان می کند و در عوض، فشار وارده به دست ها، مچ دست و انگشتان دست را کاهش می دهد.
رفلکسولوژی یا Reflexology(یک نوع ماساژ برای کاهش فشار و درمان بیماری)
متخصص این رشته، از تکنیک هایی برای باز کردن مفاصل مچ دست استفاده می کند تا عصب میانی، فضایی برای حرکت داشته باشد. آنها، راه های انرژی مسدود شده را تحریک می کنند و باعث کشیدگی تاندون هایی می شوند که به درستی فعالیت نمی کنند. این درمان مفید و آرامش بخش، درد را متوقف کرده و از تکرار آن جلوگیری می کند. ممکن است نتوانید به طور کامل از این وضعیت جلوگیری کنید، اما می توانید خطر پیشرفت آن را به حداقل برسانید.
چگونه از بروز سندرم تونل کارپال در طول بارداری جلوگیری کنیم؟
با تغییر عادات و شیوه زندگی خود، می توانید از خطر ابتلا به سندرم تونل کارپال ، جلوگیری کنید:
به حداقل رساندن زمان کارهایی که با دست انجام می دهید مانند تایپ کردن، بافندگی یا خیاطی
خم کردن یا کشیدن بازوها و انگشتانتان در فواصل مکرر
اجتناب از انجام فعالیت هایی که بر روی مچ دست، فشار وارد می آورد
اگر با کامپیوتر کار می کنید، از یک میز و صندلی قابل تنظیم استفاده کنید که تکیه گاه مچ دست هم داشته باشد
داشتن یک رژیم غذایی متعادل، به اندازه کافی آب بنوشید و حدود 5 وعده، غذا بخورید
برای داشتن یک سیستم عصبی سالم، غذاهای حاوی ویتامین B6 مصرف کنید. برخی از منابع غذایی که حاوی این ویتامین هستند، عبارتند از:
- سبزیجات دارای برگ سبز تیره
- فندق
- آووکادو
- سیر
- گوشت بدون چربی
- ماهی های چرب (ماهی قزل آلا و کاد)
استفاده از یک سینه بند مناسب که باعث می شود بر روی دنده ها و استخوان سینه، فشاری وارد نشود و در نتیجه از فشار وارده بر روی عصب میانی، کاسته شود.
سندروم کانال مچ دست، وضعیتی دردناک است اما می تواند مدیریت شود و اگر به درستی تشخیص داده نشده و درمان نشود، می تواند منجر به آسیب دائمی به سیستم عصبی شود. بنابراین، با پزشک خود صحبت کنید و برای داشتن زندگی بهتر، درمان های لازم را انجام دهید.
دکتر سلام، آموزش هایی را تحت عنوان دوره بارداری هفته به هفته + راهنمای کامل دوران بارداری برای شما عزیزان اماده کرده است. امیدوارم این آموزش ها بتواند در این راستا کمک هایی را به شما عزیزان بکند. اگر نیاز به آموزش خاصی در زمینه دوران بارداری و مراقبت از جنین خود دارید، در باکس دیدگاه های زیر، عنوان کنید تا به بررسی آن موضوع بپردازیم.
منبع: دکتر سلام
