تبخال در کودکان و نوزادان بصورت تاول هایی اطراف لب ها ظاهر می شود. در برخی از مواقع والدین تبخال را با جوش های ناشی از آلرژی یا عفونت باکتریایی اشتباه می گیرند، در حالی که علت اصلی این عارضه پوستی، یک عامل ویروسی می باشد. پرسشی که برای والدین پیش می آید این است که نوزادشان چگونه تبخال زده است؟ در این مقاله از بخش سلامت کودک دکتر سلام، تمامی اطلاعات مورد نیاز شما در ارتباط با این عارضه پوستی جمع آوری شده است. پیشنهاد می کنم این مقاله را تا انتها بخوانید.
تبخال چیست؟
تبخال به تاول های جوش مانندی می گویند که در اطراف لب ها یا دهان ظاهر می شوند. این تاول ها حاوی مایع شفافی هستند که در صورت ترکیدن تاول می توانند سرازیر شوند. معمولاً این عارضه پوستی به دنبال تب دیده می شود.
چه عواملی باعث تبخال می شوند؟
علت اصلی این عارضه پوستی یا هرپس دهانی، ویروسی به نام هرپس سیمپلکس نوع 1 (HSV-1) می‌باشد. در کنار این ویروس، ویروس دیگری با نام هرپس سیمپلکس نوع 2 (HSV-2) نیز می تواند عامل این عارضه پوستی باشد، هرچند این ویروس معمولاً عامل هرپس تناسلی می باشد. تبخال هایی که بخاطر HSV-2 ظاهر شوند بسیار نادرند.
چگونه نوزادان می توانند به این عارضه پوستی دچار شوند؟
نوزادان به روش های زیر می توانند به این عارضه پوستی دچار شوند:
تماس مستقیم با زخم فرد آلوده:
معمولاً ویروس از طریق تماس با زخم فرد آلوده منتشر می شود. این انتقال هنگامی اتفاق می افتد که والدین یا خویشاوندان، نوزاد را می بوسند.
استفاده از وسایل غذاخوری اشتراکی:
ویروس هرپس سیمپلکس از بزاق فرد ناقل در دوره انکوباسیون، می تواند منتشر شود. این ویروس می تواند تا 24 الی 48 ساعت قبل از ظهور اولین نشانه های بیماری از فرد بیمار به بقیه منتقل شود، این یعنی والدین یا خویشاوندان آلوده بدون آن که خبر داشته باشند با استفاده از وسایل غذاخوری یکسان با نوزاد، او را مبتلا می کنند.
هنگام زایمان:
اگر مادر هرپس تناسلی داشته باشد، می تواند هنگام زایمان ویروس هرپس سیمپلکس نوع دوم را از کانال زایمان به نوزادش منتقل کند.
استفاده از لیف و حوله حمام مشترک:
ویروس می تواند از یک تاول به لیف یا حوله حمام چسبیده و به یک فرد سالم منتقل شود. نوزاد می‌تواند به این روش از والدین یا خویشاوندان خود بیماری را بگیرد.
ویروس این عارضه پوستی برای مدت زیادی می تواند در بدن فرد بیمار، پنهان باشد، در نتیجه فرد ناقل بدون آن که بفهمد می تواند بقیه را بیمار کند.
علائم تبخال در کودکان چیست؟
این ویروس دوره انکوباسیون طولانی دارد، در نتیجه علائم بیماری می توانند تا 2 الی 12 روز پس از ابتلا به ویروس ظاهر شوند.
علائم این عارضه پوستی در نوزادان کمتر از 4 هفته پس از ابتلا به ویروس ظاهر می شوند. تمامی این علائم به سطح ایمنی و سلامت کودک بستگی دارد. علائم معمول این عارضه پوستی در نوزادان شامل موارد زیر می شوند:
- جوش های کوچک و زرد رنگ اطراف لب ها که در کناره های لب بیشتر یافت می شوند. این جوش ها در نواحی ای مثل گونه ها، لب بالا و چانه نیز می توانند یافت شوند.
- خارش مداوم لب ها
- اطراف و داخل دهان کودک می تواند دردناک شود.
- تب خفیف (37.7 درجه سانتی گراد)
- این عارضه پوستی در اطراف لب ها می تواند خوردن و آشامیدن را برای کودک دشوار سازد، در نتیجه میل کودک به غذا یا شیر کمتر می شود.
- کودکان بی حال تر به نظر می رسند و شاید دچار خستگی مزمن شوند.
این علائم می توانند تا 3 هفته در فرد بیمار باقی بمانند. ماندگاری این علائم در نوزاد به عواملی مانند شدت عفونت و سن نوزاد بستگی دارد. علائم این عارضه پوستی در بسیاری از موارد خطرناک نیست، اما اگر سیستم ایمنی کودک مبتلا، ضعیف باشد این علائم می توانند شدید باشند.
چه زمان باید به پزشک مراجعه کنید؟
اگر هر یک از علائم زیر را مشاهده کردید، فوراً به پزشک مراجعه کنید:
- تب شدید (38 درجه سانتی گراد یا بالاتر)
- عدم هوشیاری
- بی اشتهایی یا نخوردن غذا
- تشنج
- ورم گره های لنفی اطراف گردن
پزشک پس از بررسی این علائم، تشخیص نهایی را می دهد.
تبخال در نوزادان چگونه تشخیص داده می شود؟
پزشکان با انجام یکی از راه کارهای زیر، به راحتی این عارضه پوستی را تشخیص می دهند:
معاینه فیزیکی
بیشتر پزشکان با بررسی زخم های این عارضه پوستی و محل ایجادشان، بیماری را تشخیص می دهند.
نمونه برداری تبخال
نمونه کمی از این عارضه پوستی یا مایع داخلش جمع آوری شده و به آزمایشگاه ارسال می شود. در آزمایشگاه پس از بررسی نمونه، تشخیص نهایی داده می شود.
آزمایش خون
چنانچه هر یک از راه کارهای بالا بی نتیجه باشد، پزشکان درخواست آزمایش خون می دهند. در نتیجه این آزمایش، ویروس تبخال شناسایی می شود.
چگونه این عارضه پوستی در نوزادان درمان می شود؟
این عارضه پوستی درمان خاصی ندارد. هدف اصلی از معالجه این عارضه پوستی، کمتر کردن شدت علائم و انتشار ویروس است. در اکثر مواقع، سیستم ایمنی کودک می تواند بر ویروس غلبه کند.
اگر عفونت شدید باشد و سیستم ایمنی نوزاد نتواند بر بیماری غلبه کند، می توان از دارو های خاصی برای معالجه استفاده کرد. از داروهای معمول درمان این عارضه پوستی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
دارو های ضد ویروسی خوراکی:
آسیکلوویر، فامسیکلوویر و والاسیکلوویر از این دسته دارو می‌باشند. پزشکان پس از تشخیص شدت بیماری، دز مناسب را یافته و دارو را تجویز می کنند.
پماد های ضد ویروسی:
از این پماد ها برای کند کردن فرآیند انتشار بیماری و تسریع بهبودی استفاده می شود.
بسیاری از نوزادان برای غلبه بر بیماری به دارو نیاز ندارد و با رعایت و مراقبت خانگی بهتر می شوند.
چگونه تبخال کودکان را در خانه معالجه کنید؟
شما با انجام مراحل و راه کار های زیر می توانید این عارضه پوستی نوزادتان را معالجه کنید:
هر از چند بار زخم ها را بشویید:
هر از گاهی زخم ها را با صابون های ضد عفونی کننده یا شامپو بدن بشوئید. با این کار از انتشار ویروس ها جلوگیری می کنید.
دستان کودک را بشویید:
کودکان تمایل دارند به زخم هایشان دست بزنند، به همین خاطر توصیه می شود تا هنگام ششت و شو زخم ها، دستان نوزاد را هم بشویید.
از کیسه یخ بر روی زخم ها استفاده کنید:
اگر کیسه یخ را برای چند دقیقه بر روی محل زخم ها بگذارید، از شدت درد و خارش این عارضه پوستی می کاهید. لازم است پس از استفاده از کیسه ها، آنها را بیرون بیندازید تا از انتقال ویروس به یک فرد سالم جلوگیری شود.
از لیف های مرطوب و گرم استفاده کنید:
اگر کیسه های یخ کودکتان را آزرده می‌کند، میتوانید از لیف های مرطوب استفاده کنید. توجه داشته که لیف ها تمیز باشند. بعد از استفاده از این لیف ها آن ها را دور بیندازید.
اطراف دهان کودک را با آب نمک بشویید:
ریزش آب دهان در کودکان بسیار شایع است. لیف تمیزی را در آب نمک فرو کرده و سپس اطراف دهان نوزاد را با آن بشویید. با این کار از پخش شدن ویروس جلوگیری می کنید.
به کودکتان بیشتر شیر بدهید:
تحقیقات نشان می دهند که پادتن های موجود در شیر مادر مانع اتصال ویروس به برخی سلول های سالم می شوند. همچنین شیر مادر سیستم ایمنی نوزاد را تحریک کرده تا ایمونوگلوبولین A بیشتری تولید کند.
پس از مشورت با پزشک از دارو استفاده کنید:
اگر علائم بیماری بسیار شدید و آزاردهنده بود، می توانید از داروهای ضد التهابی مانند استامینوفن (پاراستامول) و ایبوپروفن استفاده کنید. توجه داشته باشید که همه این کار ها را پس از مشاوره با پزشک انجام دهید.
عوارض این عارضه در کودکان چیست؟
این عارضه پوستی در کودکان می‌تواند عوارض زیر را داشته باشد:
ورم مغزی: ویروس تبخال می‌تواند به مغز رسیده و عفونت مخفی ایجاد کند. این عفونت می تواند باعث ورم مغزی شده و تشنج ایجاد کند.
التهاب قرنیه هرپس سیمپلکس: اگر نوزاد پس از خاراندن زخمش به چشمانش دست بزند می تواند به این وضعیت دچار شود. در بسیاری از موارد این حالت خطرناک نیست، اما در برخی موارد اگر التهاب شدید باشد کودک نابینا می شود.
اگزما هرپتیکوم: نوزادانی که در کنار این عارضه پوستی، اگزما نیز دارند، احتمال ابتلا به این وضعیت در آن ها بسیار زیاد است. این وضعیت دردناک است و دوره نقاهت بسیار طولانی ای دارد.
چگونه نوزادان را از این عارضه پوستی محافظت کنید؟
با رعایت موارد زیر می توانید از ابتلا به این عارضه پوستی پیشگیری کنید:
- نوزاد را از افراد آلوده دور نگه دارید.
- هیچ وسیله ای را با نوزاد بصورت اشتراکی استفاده نکنید.
- نوزاد را در مکان های شلوغ نبرید.
- اگر در دوارن بارداری به این عارضه پوستی دچار هستید از داروهای مناسب استفاده کنید.
پیشگیری از ابتلا به بیماری، بهترین راه برای حفظ سلامتی کودکان می باشد.
آیا تبخال می‌تواند دوباره ظاهر شود؟
بلی! ویروس هرپس سیمپلکس برای مدت طولانی می تواند داخل سلول های عصبی مخفی بماند. با این وجود عوامل خارجی می توانند باعث ظهور دوباره این وضعیت شوند. برخی از این عوامل خارجی در زیر لیست شده است:
- استرس، کم خوابی و خستگی
- بیماری هایی مانند سرماخوردگی یا آنفلونزا
- وضعیت هایی مانند کم آبی
- جراحاتی که زخم باز ایجاد می کنند
- تغذیه نامناسب
- قرار گرفتن در معرض آفتاب یا گرما شدید
- هوای خشک و سرد
این ویروس در تمامی طول عمر در فرد مبتلا باقی می ماند، در نتیجه خطر ظهور این عارضه پوستی همیشه وجود دارد. دکتر سلام همچنین مقاله ای در مورد درد معده نوزادان منتشر کرده است که پیشنهاد می کنم حتما بخوانید.
