شایع ترین علت ادم لنفی درمان های انجام شده برای سرطان سینه می باشد، اما اگر بخواهیم علت اصلی این بیماری را در دنیا نام ببریم باید به فیلاریازیس (نوعی عفونت انگلی) اشاره کنیم. متخصصان عقیده دارند که مردم، آگاهی کمی نسبت به این وضعیت دارند و ادم لنفی را دست کم می‌گیرند. همچنین تحقیقات کمی در ارتباط با خیز لنفی و ارتباطش با سرطان سینه و درمان آن انجام شده است. از عوامل دیگری که می توانند باعث ایجاد این حالت شوند اضافه وزن یا افزایش وزن پس از عمل جراحی است. در این مقاله از بخش بیماری های دکتر سلام با ما همراه باشید.
ادم لنفی دقیقا چیست؟
خیز لنفاوی وضعیتی است که به دلیل اختلال در جریان دستگاه لنفی اتفاق می افتد. در برخی از موارد تشخیص این بیماری برای فرد غیر متخصص نیز کار ساده ای می باشد. یکی از نشانه های این بیماری ورم قابل مشاهده پاها و دستان است.
آیا ادم لنفی خطرناک است؟
اگر این وضعیت درمان نشده باقی بماند، فرد مبتلا می تواند به عفونت های زیادی دچار شود یا پوستش به شکل غیر قابل بازگشتی تغییر کند و دامنه حرکاتش کاهش پیدا کند.
آیا راهی برای درمان و بهبود این حالت وجود دارد؟
خوشبختانه هم پوشانی قابل قبولی بین درمان های مرسوم و معالجه های طبیعی این عارضه وجود دارد. از این درمان ها می‌توان به ورزش روزانه و رژیم غذاهای کامل و سالم اشاره کرد.
ادم یا خیز لنفی وضعیتی است که در آن لنف در سیستم لنفاوی تجمع می یابد. دستان و پاها رایج ترین محل تجمع لنف می باشد. در بسیاری از موارد این حالت، مزمن است. اگر بخواهیم این عارضه را جور دیگری معنی کنیم باید بگوییم که خیز لنفاوی وضعیتی غیر قابل درمان ولی قابل معالجه می باشد که به خاطر آسیب، جراحت یا نقص مادر زادی دستگاه لنفاوی ایجاد می شود.
در شرایط عادی مایع لنفی غنی از پروتئین با عبور از غدد لنفاوی (ساختار هایی که در سراسر بدن وجود دارند)، فیلتر شده و به خون می ریزد. در شرایط ناشی از این تورم، بدن نمی تواند لنف را به خوبی در داخل دستگاه لنفاوی به گردش در بیاورد، زیرا گره های لنفاوی مسدود می باشند. در نتیجه این مایع در بافت تجمع یافته و بافت ورم می کند. در این وضعیت عروق لنفی نمی توانند به خوبی لنف را وارد جریان خون کنند.
این عارضه می تواند بطور خود به خود ایجاد شود یا بخاطر عوارض بیماری یا وضعیت دیگری به وجود آید. حالت دوم نسبت به حالت اول بسیار شایع تر است.
آیا این عارضه می‌تواند کشنده باشد؟ پیش شناخت این وضعیت چیست؟
تاکنون درمانی برای ادم لنفی ارائه نشده است، اما باید بدانید که این وضعیت قابل معالجه می باشد. اگر ادم مزمن برای مدت زمان طولانی ادامه پیدا کند، می تواند باعث ایجاد سرطان نادری به نام لنفانجیوسارکوما شود.
توجه داشته باشید این عارضه را با لنفوم اشتباه نگیرید. هر چند این 2 وضعیت از نظر اسمی مشابهاتی دارند، اما لنفوم به دسته از سرطان ها می گویند که بر گلبول های سفید اثر می گذارد.
علائم و نشانه های ادم لنفی
از علائم این عارضه که معمولاً در دستان یا پاها اتفاق می افتد می‌توان موارد زیر را نام برد:
- ورم کردن بخشی از دست یا پا مانند انگشتان
- احساس سنگینی یا سختی
- احساس درد یا ناراحتی
- کاهش دامنه حرکات
- تداوم ابتلا به عفونت های تکراری
- سخت یا کلفت شدن پوست (فیبروز)
میزان تورم اندام ها در افراد مختلف متفاوت است. این تورم می تواند به قدری کم باشد که نتوان آن را مشاهده کرد یا آنقدر زیاد شود که دامنه حرکات فرد را به میزان قابل توجهی کاهش دهد. این وضعیت در تنه نیز می تواند رخ دهد. ادم لنفی در تنه می تواند به خاطر پرتو درمانی در ناحیه قفسه سینه باشد که منجر به ادم محیطی می شود.
عوامل خطر
چگونه به این عارضه مبتلا می‌شویم؟ دلایل اولیه و ثانویه بسیار زیاد و متنوعی برای ابتلا به این وضعیت وجود دارد. هنگامی که فرایند یا وضعیتی باعث آسیب دیدن گره ها یا عروق لنفی شما شود، ادم لنفی ثانویه می تواند اتفاق بیفتد. در برخی از ادم های لنفاوی ثانویه علل ابتلا و ریسک فاکتور های ثانویه می تواند شامل موارد زیر باشد:
- عمل جراحی: حذف یا جراحت عروق لنفی یا غدد لنفاوی در پاها، دستان یا مناطق دیگر بدن می تواند یکی از علل خیز لنفی باشد. برای مثال در بسیاری از موارد برای بررسی میزان پراکندگی سرطان سینه، برخی از غدد لنفی را حذف و بررسی می کنند.
- پرتو درمانی به منظور درمان سرطان: پرتوگیری می تواند منجر به آسیب دیدن یا ملتهب شدن غدد یا عروق لنفاوی شود. علائم و نشانه های این عارضه که بخاطر درمان های سرطان ایجاد شده است تا مدت ها می توانند مخفی باشند و ظهور نکنند.
- عفونت: عفونت غدد لنفاوی یا انگل ها می توانند باعث مسدود شدن مسیر جریان لنف شوند. تورم ناشی از عفونت بیشتر در مناطق استوایی اتفاق می افتد و احتمال ابتلا به این وضعیت در کشور های در حال توسعه بیشتر است.
- چاقی: تورم ناشی از چاقی بیشتر در اندام های حرکتی تحتانی دیده می شود، بخصوص اگر شاخص جرمی بدن فرد از 50 واحد عبور کند. چاقی یا افزایش وزن بعد از عمل های جراحی از ریسک های جدی ابتلا به این عارضه می باشند.
- بیماری های روماتیسمی: برخی از مطالعات نشان می دهد که خیز لنفی در افرادی که سابقه روماتیسم مانند آرتریت روماتوئید دارند شایع تر است .
خیزهای لنفی اولیه نادرند و وضعیتی ارثی به حساب می آیند. خیز لنفی اولیه به خاطر مشکلات در توسعه عروق لنفی در زمان جنینی اتفاق می افتد. برخی از علل خاص ابتلا به این وضعیت در زیر لیست شده است:
- بیماری میلوری (ادم لنفی مادرزادی): این نقص در دوران جنینی رخ می دهد و مانع از شکل گیری صحیح غدد لنفاوی می شود.
- بیماری میج: در بیشتر موارد این اختلال در دوران بلوغ و بارداری رخ می دهد اما تا 35 سالگی هم می تواند اتفاق بیفتد.
- ادم لنفی تاخیری: این وضعیت بسیار نادر است و معمولاً پس از 35 سالگی رخ می دهد.
تشخیص ادم لنفی
پزشک برای تشخیص این عارضه، نیاز به سابقه پزشکی شما دارد. این سابقه شامل تمامی عمل های جراحی ای است که تاکنون انجام داده اید. در نتیجه پزشک متوجه می شود که آیا عملی برای درمان سرطان انجام داده اید یا خیر. در برخی از موارد تنها با بررسی علائم می توان تشخیص را انجام داد. در موارد دیگر پزشک دستور آزمایش هایی را می دهد که بوسیله آن ها انسداد در دستگاه لنفی یا عدم وجود برخی از غدد لنفاوی تائید می شود . برخی از این تست های شامل سی تی اسکن، ام آر آی و عکس برداری فراصوت می شود.
درمان های متداول این عارضه
چگونه تورم در پاها درمان می شود ؟ روش های متعددی برای معالجه خیز لنفی در پاها، دستان و مناطق دیگر بدن وجود دارد. هدف اصلی این معالجات کنترل میزان ورم و علائم ثانویه حاصل از این وضعیت است.
درمان های رایج این عارضه شامل موارد زیر می شود:
- لباس های چسب طبی
- ورزش
- مراقبت از پوست
- بانداژ های ورزشی
- کاهش وزن
- لیزر درمانی
- دارو درمانی
- عمل جراحی
- ماساژ درمانی
- درمان های ترکیبی
روش های طبیعی کنترل ادم لنفی
ماساژ :
ماساژ درمانی برای بهبود بسیاری از وضعیت ها از جمله ورم اندام ها بسیار موثر است. توصیه می شود به منظور یادگیری روش های صحیح ماساژ که به مایع جمع شده در بافت کمک می کند تا به محل اصلی و سالم خود باز گردد، به یک متخصص ماساژ حرفه ای مراجعه کنید. همچنین یادگیری چگونگی انجام تکنیک های ماساژ بر روی خود و انجام آن ها نیز به کاهش ورم و بهبود جریان لنف داخل دستگاه لنفاوی کمک می کند.
ورزش :
بسیاری از متخصصان به افرادی که به این وضعیت دچار هستند توصیه می کنند تا بطور منظم ورزش ملایم کنند. تمرینات هوازی مانند پیاده روی یا شنا کردن می تواند به جا به جایی مایع لنفاوی کمک کند و باعث بهبود ورم در ناحیه خیز شود. پیش از انجام هر گونه تمرین با پزشک خود مشورت کنید.
روش های مراقبت از پوست را بیاموزید:
از آن جایی که افراد مبتلا به این وضعیت بیشتر در معرض ابتلا به عفونت های پوستی می باشند، مراقبت از پوست در این افراد از اهمیت ویژه ای برخوردار است. از آن جایی که لنف در بافت فرد تجمع یافته است، باکتری ها راحت تر می توانند رشد کرده و تقسیم شوند.
پوست، مو و ناخن هایتان را با استفاده از محصولات بهداشتی طبیعی تمیز نگه دارید. همچنین شما باید پوستتان را با مرطوب کننده های طبیعی مانند روغن نارگیل مرطوب نگه دارید. از حمام آب داغ بپرهیزید. هنگامی که در روز به خارج از خانه می خواهید بروید از کرم های ضد آفتاب استفاده کنید تا دچار آفتاب سوختگی نشوید. هنگام کار در محیط بیرون، از دستکش استفاده کنید تا احتمال آسیب رسیدن به پوستتان را به حداقل برسانید.
از پاهایتان فراموش نکنید! آن ها را تمیز و خشک نگه دارید و از جوراب های منفذ دار نخی استفاده کنید. اگر احساس می کنید که یکی از ناخن های انگشتان پایتان به داخل فرو رفته است به پزشک مراجعه کنید زیرا این وضعیت در بسیاری از موارد منجر به عفونت می شود.
مانع جریان مایعات نشوید:
حرکت درست مایعات در داخل بدن بسیار حائز اهمیت است بخصوص در نواحی ای که احتمال ابتلا به این عارضه در آن ها بیشتر است. با انجام کار های زیر می توانید مطمئن شوید که مایعات به درستی در داخل بدن شما جریان دارند:
- هیچگاه 4 زانو ننشینید.
- حالت نشستنتان را پس از هر 30 دقیقه تغییر دهید.
- با دستی که ورم دارد وسیله یا کیف سنگین جا به جا نکنید.
- لباس های گشادتر بپوشید.
- از جواهرات تنگ استفاده نکنید.
- کاف دستگاه فشار را هیچگاه بر روی دست ورم کرده نبندید.
- از بانداژ های تنگ و کشی بپرهیزید.
نفس های عمیق بکشید:
مطالعات نشان می دهد که نفس های عمیق می تواند باعث تحریک جریان لنف شود. این مطالعات توصیه می کند که بیش از 3 نفس عمیق در یک مرتبه نکشید زیرا این کار می تواند احساس سبکی سر را در شما القا کند.
اضافه وزنتان را کنترل کنید:
اگر تورم اندام های شما ناشی از چاقی است باید یک رژیم سالم را در دستور کارتان قرار دهید. سعی کنید در این رژیم از مصرف هرگونه مواد شیرین یا نوشیدنی های قندی، غذا های فست فودی و روغن های ترانس خودداری کنید. شاید خوب باشد که از یک رژیم کتوژنیک برای کاهش وزن استفاده کنید. باید توجه داشته باشید که ورزش منظم نیز در کاهش و کنترل وزن بسیار موثر است.
درست غذا بخورید:
آنچه می خورید یا نمی خورید بسیار مهم است و می تواند برای کنترل بسیاری از وضعیت ها مانند این عارضه موثر باشد. از مواد غذایی ضد التهاب مانند سبزیجات و میوه ها استفاده کنید. از مصرف غذاهای پر نمک یا فرآوری شده که باعث تجمع مایع می شوند خودداری کنید. اگر سیگار می‌کشید، حتماً باید آن را کنار بگذارید.
هشدار ها
اگر ورم مزمن در اندام های خود مانند دستان یا پاها مشاهده می کنید، لازم است که به پزشک مراجعه کنید. اگر پزشکتان قبلاً این عارضه را تشخیص داده باشد و تغییرات چمشگیری در میزان ورم اتفاق افتد، باید دوباره به پزشک رجوع کنید. همچنین اگر علائم یا نشانه های عفونت مانند سرخی، درد، ورم یا تب را احساس کردید با پزشکتان تماس بگیرید.
منبع: دکتر سلام
