بیماری لایم از بیماری هایی است که میان کودکان در همه سنین رایج است. این بیماری معمولا فصلی است و با گزش کنه یا ساس حادتر می شود. با این حال نمیتوان علت وقوع این بیماری را کنه دانست. پس علت وقوع لایم در کودکان چیست؟ محل آلوده شده چه علائمی دارد؟ برای درمان آن چه باید کرد؟ آیا میتوان این بیماری را با روش های گیاهی و خانگی درمان کرد؟ در این مقاله از بخش بیماری ها و سلامت کودک دکتر سلام، قصد داریم به تمام این سوالات پاسخ داده و اطلاعات بیشتری را در این مورد در اختیار شما قرار دهیم.
بیماری لایم چیست؟
لایم یک عفونت باکتریال است که با گزش کَنه – حشره ای که از خون انسان تغذیه می کند- در بدن گسترده می شود. اما همان طور که گفتیم دلیل وقوع لایم گزش حشرات نیست، بلکه کَنه تنها حمل کننده این بیماری است. در واقع باکتری «بورلیا بورگدورفری» عامل این عفونت است.
می توان گفت کنه راه رسیدن این باکتری از حیوان به انسان است. کودک نیز زمانی به این بیماری مبتلا می شود که توسط کنه ی حامل باکتری بورلیا گزیده شود. جالب است بدانید نام این بیماری نیز از روستایی در آمریکا می آید که بیماری لایم اولین بار در سال 1977 در آنجا مشاهده شد.
بیماری لایم چقدر شایع است؟
براساس یافته های محققین، سالانه نزدیک به 300،000 مورد لایم در آمریکا گزارش می شود. میزان ابتلا به لایم نیز در 14 ایالت غرب میانه و شمال شرق آمریکا بیشتر از سایر ایالتهاست و چیزی حدود 96% از کل موارد ابتلا، در همین ایالت ها گزارش شده است. البته در اروپای مرکزی نیز موارد گزارش شده سالانه کم و بیش زیاد است.
عواملی افزایش دهنده بیماری لایم در کودکان
حال می خواهیم ببینیم چه عواملی احتمال ابتلا به بیماری لایم را در کودکان افزایش می دهند. این عوامل عبارتند از:
1- سبک زندگی بیرونی: کنه ها بیشتر در مکان چوبی، چمنزارهای کوتاه و زمین های سبز دیده می شوند. اگر کودک شما زمان زیادی از روز را در بیرون از خانه بخصوص در محیط های سرسبز می گذراند، باید بدانید این شرایط او را در معرض ابتلا به بیماری لایم قرار می دهد.
2- داشتن حیوان خانگی: احتمال وجود کنه در حیوان های خانگی بدلیل موهای انبوه و ضخیم در بدنشان زیاد است. کنه می تواند از طریق بدن حیوان خانگی تان راهش را به درون خانه شما باز کند!
3- نوع کنه: البته باید گفت تمام انواع کنه نیز حامل این باکتری نیستند. مثلا بسیاری از کنه های موجود در استرالیا باکتری بورلیا را با خود ندارند. شایع ترین نوع کنه حامل باکتری بورلیا نوع سیاه پا و نوع سیاه پای غربی است که هر دوی آنها در آمریکا به وفور یافت می شود. درصد کنه های هر منطقه که می توانند حامل این باکتری باشند می تواند از 1 تا 90% باشد.
4- فصل: شیوع لایم در فصل های بهار و تابستان بیشتر از اوقات دیگر سال است. انتقال این باکتری بین ماه های آپریل تا اکتبر به بیشترین حد خود می رسد.
5- محل زندگی: لایم در آب و هوای مرطوب بیشتر وجود دارد. در آمریکا این حشره عموما در ایالت های شمال شرق و آتلانتیک مرکزی، کالیفرنیای شمالی و ایالت های ویسکونسین و مینوسِتا یافت می شود.
بر اساس تحقیقات انجام شده در موسسات مختلف در آمریکا اگر کنه به مدت 24 ساعت در بدن کودک حضور داشته باشد آنگاه می تواند از طریق گزیدن این باکتری را وارد بدن کودک کند. با این حال متخصصین اظهار می کنند که ممکن است در مدت زمان کوتاه تر نیز این باکتری وارد بدن کودک شود. از این رو باید علائم بیماری لایم را دانست تا اگر کنه ای روی بدن کودک مشاهده کردید بدانید آیا کودک توسط کنه گزیده شده است یا خیر.
علائم ابتلا به لایم در کودکان چیست؟
علائمی که در ادامه به آن اشاره می شود ممکن از 2 تا 30 روز پس از گزش در محل مشاهده شود و با افزایش شدت علائم نیز بیشتر شوند.
علائم سطح اول:
- مشخص ترین و سریع ترین علامت لایم مشاهده ی گردیِ قرمز رنگی در محل خارش است. در واقع نوعی دایره که رنگ آن از صورتی به قرمز مایل است و دورتادور آن نیز با همین رنگ احاطه شده است.
- این محل خارش ممکن است چند روز یا چند هفته پس از گزش کنه مشاهده شود و میانگین قطر آن از 13 تا 15 سانتی متر است.
- جالب است بدانید محل گزش ممکن است اصلا خارش نداشته باشد، احساس گرمی در فرد بوجود آورده یا حتی هیچ یک از این علائم را نیز نداشته باشد.
- این دایره قرمزرنگ لزوما در ناحیه گزش بوجود نمی آید، بلکه می تواند در قسمت هایی جدا از محل گزش نیز رویت شود.
- باید گفت این حساسیت پوستی اولین علامتی است که نشان می دهد کودک به لایم آلوده شده است.
علائم سطح دوم:
- در این سطح، علائم به آنفولانزا شباهت داشته و از چند روز تا چند هفته پس از گزش در بدن کودک نمایان می شوند. شایع ترین علامت در این سطح سردرد شدید است.
- کودک ممکن است یک تب پایین همراه با احساس سردی را نیز تجربه کند.
- عضلات و مفاصل شروع به درد گرفتن می کنند. همچنین ممکن است کودک احساس سفت شدن (مثلا سفت شدن گردن) نیز داشته باشد.
- کور شدن اشتها و احساس خستگی نیز از جمله مواردی ست که ممکن است اتفاق بیفتد. کودک به تدریج تضعیف شده و احساس سستی خواهد داشت.
- تورم غدد لنفاوی
- منژنیت، که همان التهاب غشای پوششی مغز است و مشکلات عصبی دیگر مثل فلج بل که همان فلج شدن عضلات صورت است.
- التهاب حاد ماهیچه های قلب و افزایش ضربان قلب
- التهاب چشم
- مشکلات
- مشکلات کبدی مانند رشد هپاتیت
علائم سطح سوم:
- علائم سطح سوم لایم شدیدترین علائم هستند، اما تنها در صورتی اتفاق می افتند که تمام علائم سطوح اول و دوم نادیده گرفته شوند. این علائم معمولا ماه ها یا سال ها پس از گزش کنه مشاهده می شوند.
- کودک مبتلا به آرتریت- التهاب شدید مفاصل- می شود.
- احساس سوزن سوزن شدن و درد در اندام بدن
- همچنین کودک ممکن است مشکلات حرکتی ناخوشایند در هماهنگ کردن عضلات مختلف بدن برای انجام اعمال مختلف تجربه کند.
- مشکلات گفتار و حافظه
مطالعات تحقیقاتی انجام شده نشان داد که عواملی مثل تغییرات رفتاری و عملکرد ضعیف در مدرسه نیز می تواند نشانه ای از وقوع بیماری لایم باشد. در موارد شدیدتر، کودک ممکن است تشنج کند.
علائم سطح دوم و سوم مواردی است که اگر به این بیماری بی توجه باشید ممکن است برای کودک اتفاق بیفتد. خود این حساسیت قرمز رنگ باید هشداری برای والدین باشد تا کودک را به پزشک متخصص ببرند.
این بیماری چگونه تشخیص داده می شود؟
پزشک متخصص از راه های زیر برای تشخیص بیماری لایم در کودکان استفاده می کند:
- علائم را بررسی کنید. پزشک نیز بدن کودک را برای پیدا کردن حساسیت بوجود آمده و وجود جای گزش احتمالی کنه بررسی می کند. از والدین درباره برنامه روزانه کودک طی هفته یا ماه های قبل سوال می شود تا احتمال گزش توسط کنه بررسی شود.
- تست خون: در 20*25% موارد، ممکن است حساسیت ناشی از گزش کنه بوجود نیاید؛ که در این موارد پزشک مجبور است برای تشخیص دقیق تر بررسی های بیشتر انجام دهد. پزشک با انجام تست خون احتمال وجود باکتری بورلیا و نیز پادتن های موجود در بدن کودک را مورد بررسی قرار می دهد. تست خون به تشخیص بهتر و دقیق تر پزشک کمک شایانی می کند. آزمایشات تشخیص لایم تا حدی پیچیده است و ممکن است برای انجام این کار نیاز به خدمات آزمایشگـاهی باشد.
بیماری لایم چگونه درمان می شود؟
آنتی بیوتیک ها می توانند با از بین بردن باکتری بورلیا لایم را درمان کنند. آنتی بیوتیک هایی که معمولا برای درمان این بیماری تجویز می شوند شامل مواردی مثل آموکسی سیلین، داکسی سیلین و سفوراکسیم می شوند. مصرف چهار هفته ای این آنتی بیوتیک ها می تواند کافی باشد.
با این حال اگر بیماری در هفته دوم یا سوم تشخیص داده شود، آنگاه کودک باید مصرف آنتی بیوتیک را چهار هفته دیگر نیز ادامه دهد. برای کودکان مبتلا به امراضی مثل مشکلات قلبی و عصبی، از آنتی بیوتیک های وریدی همراه با سایر داروها استفاده می شود.
چگونه از وقوع این بیماری در کودک جلوگیری کنیم؟
جلوگیری از گزش کنه تنها راه پیشگیری از لایم است، چراکه این باکتری از فردی به فرد دیگر منتقل نمی شود. در ادامه به راه هایی برای جلوگیری از لایم می پردازیم:
1- مواقعی که کودک بیرون از خانه است، لباس های آستین بلند به او بپوشانید: هنگامی که به جاهایی مثل جنگل یا باغ می روید، لباسی تن کودک کنید که دست و اندام او پوشانده شده باشد. یک لباس آستین بلند و یک شلوار می تواند مانع از گزش کنه شود.
2- موهای کودک را بسته و کلاه سرش کنید. کنه ها نمی توانند پرواز کنند یا بپرند، اما می توانند روی هر سطحی بخزند. اگر کوک شما موهای بلندی دارد، می توانید موهایش را بسته و زیر بند کلاه لبه دار قرار دهید تا از برخورد با سطوحی مثل سنگ های اطراف و دیگر مکان هایی که احتمال وجود کنه هست، جلوگیری کنید.
3- بهتر است از مسیرهایی حرکت و پیاده روی کنید که کمترین درخت وجود دارد. با این کار خطر وجود و خزش کنه روی لباس و پوست خود و کودک را کاهش داده اید.
4- حیوانات خانگی تان را وارسی کنید: حیوانات خانگی ممکن است کنه را به خانه شما بیاورند. به همین دلیل است که گفته می شود حیوانات خانگی را وارسی کنید و همیشه آنها را با شامپوهای مخصوص ضد کنه و ضد انگل شستشو دهید تا از نبود این حشره در آنها مطمئن شوید.
5- بدن کودکتان را چک کنید: وقتی از جایی بر می گردید که احتمال وجود کنه در آنجا زیاد بوده، بدن کودک را بررسی کنید تا کنه ای وجود نداشته باشد. مکانهای شایعی که کنه در آنجا پنهان می شوند، چین خوردگی های بدن مثل زیر آرنج، چین خوردگی های دست و پاها، پشت گوش ها و … است. مو ها را نیز وارسی کنید.همانطور که گفته شد اگر کنه ای کودک را گزید ولی در بدن کودک کنه ای یافت نشد، ناحیه مربوطه تا حدی قرمز می شود و این می تواند هشداری برای والدین باشد.
6- لباس ها را در آب گرم بشویید: وقتی از بیرون به خانه بر می گردید، قبل از شستن لباس ها، آنها را به مدت 15 دقیقه در آب داغ خیس کنید. این کار باعث می شود اگر کنه ای به داخل لباس ها راه پیدا کرذه، از بین برود. همچنین می توانید برای اینکه اطمینان حاصل کنید کنه ای در بدن کودک وجود ندارد، او را به دوش بفرستید. البته باید گفت اگر کودک را به درستی پوشانیده باشید نیازی نیست در این باره نگران باشید.
منبع: دکتر سلام
