سرشماری جديدی از مقدار استفاده از لوازم آرايشي در دنیا در دسترس نيست ولی براساس سرشماری كه در سال 91 انجام شده است، ایران پس از عربستان، زیادترین استفاده کننده لوازم آرایشی را در خاورمیانه دارد و مردم كشورمان
29 درصد کل استفاده لوازم آرایش منطقه را تشکیل می‌دهند. اما خواهان ايراني‌ها به زيباتر شدن به اين ارقام محدود نمي‌شود. رئیس انجمن جراحان پلاستیک ایران پيش از اين گفته بود سالانه حدود 25 تا 30 هزار جراحی زیبایی در کشور انجام می‌شود كه 60 درصد این موارد مربوط به جراحی بینی و بقیه آن مربوط به سایر جراحی‌های زیبایی و پلاستیک است. اين اعداد را با دكتر ساحل همتي، روانپزشك و عضو هيات علمي دانشگاه علوم بهزيستي و توانبخشي در ميان گذاشتيم. در ادامه پاسخ‌هاي اين متخصص به ارقام حيرت‌آور جراحي زيبايي و خريد محصولات آرايشي و واكنش‌هايش به صحبت‌هاي مسئولان در اين زمينه را مي‌خوانيد.
مي‌خواهم آدم ديگري باشم!
پايگاه اينترنتي ال مانیتور مي‌نويسد زنان ایرانی مقام هفتم در مصرف لوازم آرایشی را در جهان دارند و یک‌سوم مصرف محصولات آرايشي خاورمیانه مربوط به ایران است. دكتر ساحل همتي، روانپزشك دليل بالا رفتن اين آمارها را اين‌طور توضيح مي‌دهد:« اعتمادبهنفس ناكافي، آدم‌ها را وا مي‌دارد تا هويت كاذبي براي خود ايجاد كنند، هويتي كه گرچه دروغين است اما در ذهن‌شان مي‌تواند خلأها را بپوشاند و از آنها فردي بسازد كه دوست دارند باشند. استفاده بيش از اندازه از محصولات آرايشي،يكي از ابزارهايي است كه اين افراد تصور مي‌كنند با كمك آن اعتماد به نفس آسيب ديده‌شان ترميم مي‌شود. فردي كه احساس ضعف و ناتواني مي‌كند، گاهي با كمك عمل‌هاي مكرر زيبايي يا استفاده افراطي از مواد آرايشي براي پوشاندن ضعف خود تلاش مي‌كند.»
باز هم زيبا نشدم!
به نوشته شهرخبر در 15 سال گذشته شمار مصرف‌کنندگان لوازم آرایشی و متقاضیان عمل‌های جراحی پلاستیک زیبایی، 70 درصد بیشتر شده است اما از نظر روانپزشكان، افزايش اين آمار كمكي به بهبود تصوير افراد از خود نمي‌كند. دكتر همتي مي‌گويد: «بسياري از متقاضيان جراحي زيبايي كه بدون داشتن نقص جدي سراغ عمل‌ها مي‌روند، تصور مي‌كنند با بيرون آمدن از اتاق عمل به همان كسي كه مي‌خواستند تبديل مي‌شوند، اما اغلب اين افراد حتي پس از جراحي هم از ظاهرشان راضي نمي‌شوند و نمي‌توانند بر ضعف اعتمادبه نفس‌شان غلبه كنند. برخي افراد افسرده به دنبال راهي براي پيدا كردن انگيزه بيشتر مي‌گردند اما با وجود امتحان كردن چنين راه‌هايي هيچ وقت آرام و راضي نمي‌شوند.» همتي ادامه مي‌دهد:«شخصيت‌هاي وسواسي گروه ديگري هستند كه به انجام مكرر جراحي‌هاي زيبايي رو مي‌آورند. ذهن اين افراد هميشه بر بدن‌شان متمركز است و مدام به دنبال پيدا كردن نقصي در ظاهر خود هستند. به همين دليل با تمركز زياد بر يك ايراد كوچك ظاهري، دست به دامان متخصصان مي‌شوند اما از آنجا كه وسواس و عيب‌بيني در شخصيت آنها جا گرفته است، حتي بعد از عمل هم راضي نمي‌شوند و به دنبال ايراد ديگري مي‌گردند.»
من هيچي نيستم!
دکتر محسن نراقی، رئیس انجمن تحقیقات راینولوژی ایران معتقد است ، 50 درصد مراجعان برای انجام جراحی بینی به‌طور واقعی نیازی به این عمل ندارند. دكتر ساحل همتي معتقد است:« شايد گروهي از اين افراد پس از جراحي به رضايت موقت و كوتاه مدت دست پيدا كنند اما نقص اين افراد تنها به زيبايي‌شان محدود نمي‌شود. اغلب آنها در جنبه‌هاي ديگر زندگي‌شان هم كارايي و توانايي بالايي ندارند و از آنجا كه تغيير ظاهر نمي‌تواند مهارت زندگي و توانايي‌هاي آنها در ديگر جنبه‌ها را بيشتر كند، بعد از عمل هم به آرامش نمي‌رسند.»
بايد درمان شوند
دكتر پرويز مظاهري، دبیر انجمن روانپزشکان ایران در مصاحبه‌اي بر لزوم مداخله روانپزشکان در جراحی‌های زیبایی بی مورد تاکید می‌کند و مي‌گويد: «متخصصان جراحی پلاستیک درصورت مراجعه افراد بدون دلیل منطقی باید آنان را به روانپزشکان ارجاع دهند تا سلامت روان‌شان کنترل شود.» دكتر ساحل همتي هم با دكتر مظاهري هم نظر است و مي‌گويد:«متخصصان زيبايي هم نبايد همه مراجعان را به اتاق جراحي هدايت كنند. شايد بهتر باشد پزشكان در مواجهه با بيمارشان، او را براي بررسي‌هاي روانشناختي به يك روانشناس ارجاع دهند تا زمينه‌هاي شخصيتي، اضطراب، نگراني‌ها و افكار مزاحم او ريشه‌يابي شود و در صورتي كه مشكلات شخصيتي دليل چنين خواسته‌اي است، براي درمان فرد تلاش شود.»
با قوز بینی ام مشکلی ندارم
با وجود اينكه مسئولان نسبت به استفاده افراطي از محصولات آرايشي و بالا رفتن حيرت‌آور آمار جراحي‌هاي زيبايي هشدار مي‌دهند، دكتر ساحل همتي، روانپزشك، معتقد است كه كمك گرفتن از اين راه‌هاي زيبايي‌به خودي خود بيمارگونه و نشانه كمبود اعتماد به نفس نيست. او مي‌گويد: «افرادي كه از سلامت رواني برخوردارند، به آراستگي و زيبا بودن تمايل دارند و به همين دليل وقتي ظاهرشان با نقصي جدي و قابل رفع روبه‌رو است، در صدد برطرف كردن آن بر مي‌آيند اما اين افراد پس از برطرف شدن آن ايراد، به دنبال دليلي تازه براي وقت گرفتن از متخصصان زيبايي نمي‌گردند. كسي كه ايرادي در ظاهر خود دارد و براي برطرف شدنش سراغ متخصصان مي‌رود، در صورتي كه با مشكل شخصيتي جدي روبه‌رو نباشد، آن ايراد را به اشتغال ذهني شبانه روزي‌اش تبديل نمي‌كند. براي مثال او مي‌داند كه دندان‌ها يا بيني‌اش زيبا نيست و در مورد شيوه‌هاي زيباتر شدن آنها تحقيق مي‌كند.چنین فردی با نگاهي منطقي، مناسب‌ترين زمان براي انجام عمل و مناسب‌ترين شرايط براي پرداخت هزينه آن را انتخاب مي‌كند و پس از اصلاح ايراد ظاهري‌اش، ديگر اشتغال ذهني تازه‌اي براي خود ايجاد نمي‌كند.»
حالا چه كنيم؟
نوبت پدر و مادرهاست
استفاده بي‌رويه از محصولات آرايشي يا نارضايتي دائم از ظاهر، تا اندازه زيادي در جريان تربيت شكل مي‌گيرد. خانواده و والدين بيشترين تاثير را در اين يادگيري دارند. دختري كه مي‌بيند استفاده از لوازم آرايشی يا ايراد‌گيري از ظاهر، اشتغال ذهني هر روزه مادرش است، آرام‌آرام زيبايي بي‌عيب و نقص ظاهري را به‌عنوان يكي از اصول مهم زندگي‌اش در نظر مي‌گيرد درحالي‌كه خانواده‌ها بايد اعتمادبهنفس فرزندشان را تقويت كنند و به او آموزش دهند كه به خاطر توانايي‌ها و دستاورد‌هايي كه دارد نسبت به زندگي‌اش احساس رضايت كند، نه به خاطر داشته‌هاي عاريتي‌اش.
دوستان ، وسوسه مي‌كنند
همسالان و همتايان در سنين نوجواني هم در اين موضوع بي‌تاثير نيستند. آنها مي‌توانند ذهن يكديگر را متوجه چنين موضوعي كنند و به‌واسطه آن فشار و استرس زيادي را در نوجوان ايجاد كنند؛ فشاري كه البته با شكل‌گيري درست بنيان‌هاي شخصيتي در خانه و محيط خانواده قابل برطرف شدن است. بهترين راه براي مواجهه با اين تحريك‌ها، اين است كه والدين كودك‌شان را هرگز در معرض پيام‌هاي دوگانه قرار ندهند. براي مثال درحالي‌كه مادر مدام به كودك تاكيد مي‌كند كه زيبايي مهم‌ترين دليل پذيرش در جامعه نيست، نبايد ساعت‌ها براي تغيير ظاهر خود وقت صرف كند يا به‌خاطر نرسيدن به ظاهر ايده‌آلش در روزهاي مهماني، ابراز نگراني و اضطراب كند.
يك پاي ارزش‌ها مي‌لنگد
گاهي مشكل نه در پايگاه تاثيرگذاري مثل خانواده و نه به‌واسطه فشارهاي همسالان اوج مي‌گيرد؛ «فقر فرهنگي» مي‌تواند يكي از مشكلات اصلي باشد كه افراد را با اين اشتغالات ذهني روبه‌رو مي‌كند. وقتي در جامعه، جراحي بيني ارزش تلقي مي‌شود و بيني جراحي شده به عنوان اصلي‌ترين معيار زيبايي شناخته مي‌شود، مقاومت افراد براي مقابله با چنين فرهنگ قدرتمندي كاهش مي‌يابد.
منبع-مجله سیب سبز
