بازی با کودک میتواند به رشد و تکامل روانی و عقلانی وی کمک کند. کودک در این سن پر از شور و هیجان است و شما می توانید با بازیهای مناسب به تقویت هوش و حافظه و مهارت های وی کمک کنید
بچه های پیش دبستانی سرشار از انرژی و شور هستند. این وضعیت از نظر رشد جسمانی خوب است، زیرا دربرگیرنده ی حرکات متناوب مجموعه عضلات کوچک و بزرگی بوده که عملکرد بهینه ی این بخشهای بدن را موجب می شوند.
به گزارش مجله پزشکی دکتر سلام، بازی در واقع شغل کودک محسوب می‌شود و بچه‌ها در خلال بازی مهارتهای مختلفی را یاد می‌گیرند. بازی میتواند باعث رشد قوه تخیل کودک شود. شاید در ظاهر از نظر بسیاری از والدین، بازی فقط فعالیتی برای تفریح و سرگرم شدن کودکان باشد، اما از دیدگاه روان‌شناختی بازی در شکل‌گیری شخصیت کودکی نقشی حیاتی دارد تا آنجا که مشکلات بازی در شناخت برخی از اختلالات روان‌پزشکی کودکی اهمیت بسیاری دارد، اما چگونه می‌توانیم کمک کنیم تا کودکانمان بهتر رشد کنند و از سلامت روانی بیشتری در بزرگسالی برخوردار باشند؟
بازی به رشد تخیل کمک میکند
بازی در واقع شغل کودک محسوب می‌شود و بچه‌ها در خلال بازی مهارتهای مختلفی را یاد می‌گیرند. بازی میتواند باعث رشد قوه تخیل کودک شود. برای مثال وقتی کودک خردسال شما به بشقاب عروسکی خالی خود اشاره میکند و می‌گوید بفرمایید، شما میتوانید با حرکتی بگویید چه میوه خوشمزه‌ای، از اینکه مهمان خانه‌ات شدم، خوشحالم. این کار رابطه عاطفی شما و کودک را نیز بهبود می‌بخشد.
کودکان در بازی مسائل مختلفی را یاد می‌گیرند و بازی آنها را برای زندگی واقعی آماده میکند. هر چقدر کودکان بیشتر بازی کنند، به همان میزان مهارتهای بیشتری یاد می‌گیرند، اما مفهوم بازی در سنین مختلف متفاوت است و روش بازی والدین با بچه‌ها هم با توجه به سنین مختلف، با یکدیگر تفاوت دارد. برای مثال بچه‌ها به هدایت شدن در بازی نیاز دارند. یک کودک 1 ساله نمی‌تواند زمان زیادی را به تنهایی بازی کند و این کار برایش سخت است. به همین دلیل والدین باید در بازی به او کمک کنند تا احساس لذت ناشی از بازی کردن را تجربه کند. کودک طی فرایند بازی با این لذت آشنا می‌شود و آن را ادامه می‌دهد و چه‌بسا با همین بازی به کشف‌های جدیدی می‌رسد.
بازیهای تکراری، نگرانی از سلامت کودک
بچه‌ها تنوع‌طلب‌اند و همین خصوصیت موجب رشد مهارت‌ها در آنها می‌شود. تصور کنید اگر کودکی فقط با چرخاندن یک وسیله سرگرم می‌شد، به چه میزان از افزایش توانایی‌ها دور می‌شد. به همین دلیل اگر کودکی خردسال ساعات متوالی با یک فعالیت تکراری مشغول می‌شود، باید به سلامت او شک کرد. والدین باید در زمینه ایجاد تنوع در بازی به فرزندشان کمک کنند. به‌تدریج که کودک بزرگ‌تر می‌شود، یاد می‌گیرد که خودش را سرگرم کند اما بدیهی است این فرایند مستلزم گذشت زمان است و ناگهانی اتفاق نمی‌افتد. به همین دلیل باید از سنین پایین گاهی از او بخواهیم خودش به تنهایی بازی کند تا مهارت سرگرم کردن خود را بیاموزد. بعضی از والدین تصور میکنند با همراهی همیشگی در بازی کودکان به آنها کمک کرده‌اند، اما واقعیت این است که با این کار، نمی‌گذارید کودک یاد بگیرد در زمان‌هایی خودش برای خود سرگرمی بیافریند.
کودکان در بازی تمرکز بر یک فعالیت خاص را تمرین میکنند
بازی فواید دیگری نیز دارد، مثلا می‌توان از بازی برای تشخیص گروهی از اختلالات روان‌پزشکی استفاده کرد. برای مثال انتظار می‌رود که بچه‌ها تدریجا (معمولا پس از 4 سالگی) بتوانند یک بازی را به سرانجام برسانند مانند اینکه کشیدن یک نقاشی ساده را تمام کنند. بچه‌هایی که عجول و کم‌طاقت هستند و مدام از یک بازی به بازی دیگری می‌روند، با این کار احتمالا وضعیت تکانشی و پرتحرک بودن را نشان می‌دهند.
فواید بازی
یکی از فواید اصلی بازی کردن کودکان انطباق با محیط‌های جدید است. برای مثال وقتی کودک را وارد جمعی جدید مثلا یک مهمانی می‌کنید، بهتر است یکی از اسباب‌بازی‌های او را همراه داشته باشید تا کودک با اسباب‌بازی خودش در مهمانی بازی کند. با انجام همین کار ساده این پیام را به صورت غیرمستقیم به کودک می‌رسانید که اینجا هم مثل خانه امن است و در نتیجه کودک راحت‌تر با محیط جدید سازگاری پیدا میکند.
کاهش تنش
بچه‌ها تنش‌هایشان را از طریق بازی تخلیه میکنند و این کار آنها را آرام خواهد کرد.
افزایش مهارتهای اجتماعی
گروهی از مهارتهای مختلف مانند مهارتهای کلامی و گوش دادن فعال با بازی کردن در بچه‌ها شکل می‌گیرد. این مهارت‌ها در سنین بعدی که بچه‌ها به بازیهای قانونمند روی می‌آورند، به آنها کمک بسیاری میکند. برای مثال در 5 سالگی باید این مهارت در کودک شکل گرفته باشد که هر وقت نوبت او شد خودش را در بازی دخالت بدهد. تقویت این ویژگی در کودکی، در بزرگسالی نیز به انسان کمک میکند.
هدفمندی در زندگی
بچه‌ها با بازی یاد می‌گیرند که هر کاری برای هدفی انجام می‌شود که این هدف گاهی میتواند تنها لذت بردن از بودن با هم باشد مثل تعریف کردن یک لطیفه.
با بچه پیش دبستانی خود بازی کنید
بچه های پیش دبستانی سرشار از انرژی و شور هستند. این وضعیت از نظر رشد جسمانی خوب است، زیرا دربرگیرنده ی حرکات متناوب مجموعه عضلات کوچک و بزرگی بوده که عملکرد بهینه ی این بخشهای بدن را موجب می شوند.
در ابتدا مهارت های حرکتی بزرگ رشد پیدا میکنند. به همین خاطر است که بچه های ۲، ۳ و ۴ ساله علاقه ی بیشتری به دویدن، پریدن،رسیدن به هدف و جنب و جوش دارند تا یکجا نشستن و استفاده از عضلات دستشان مثلا برای نقاشی یا بازی با اسباب بازی های کوچک. بنابراین بهتر است که برای هرکدام از این نوع فعالیتها زمانی صرف شود.
در اینجا به برخی روشهایی که میتوانند به رشد جسمانی پیش دبستانی ها کمک کنند اشاره می کنیم :
• پیاده روی خانوادگی.
پیاده روی، متناوب دویدن، نرمش و قدم زدن. در حین این کارها میتوانید «هُپ هُپ» بازی کنید یا از برگها و پر پرندگان سرراهتان مجموعه ای جمع کنید. در خانه میتوانید به کمک ساز و دهل و پرچم، رژه ای راه بیاندازید.
• شن بازی.
از اسباب بازیهای مخصوص شن بازی استفاده کنید تا مهارتهای دستی بچه ها تقویت شود.
• آب بازی در حیات خلوت.
یک استخر پلاستیکی، آبپاش، یا شلنگ آب میتواند شوق آب بازی، دنبال بازی و کشتی را در کودکان بیانگیزد. (همواره در هنگام بازی با آب مراقب کودکان خود باشید)
• در اتاق نشیمن یا حیاط خلوت خانه ی خود میدانی از موانع درست کنید، با کوسنها، کارتن های مقوایی، اسباب بازیها و دیگر وسایل که کودکانتان بتوانند به اطراف دویده و از روی آنها بپرند.
• بازی «مثل چی» را انجام دهید.
بچه ها علاقه ی زیادی به حیوانات دارند: «میتونی مثل مرغ راه بری ؟ مثل اسب بتازی ؟ سگ چیکار میکنه ؟» یا کودک خود را تشویق کنید که مثل هواپیما دور حیاط پرواز کند یا با قایقی فرضی پاروزنان در اتاق بچرخد.
• در روزهای مقرر برای بازی، هر بار بازی جدیدی را معرفی کنید. مثلا گرگم به هوا بازی کنید.
• توپ بازی کنید. بازیهایی که شوت زدن، پرتاب و گرفتن توپ دارند تمرین خوبی هستند. سعی کنید خودتان زیاده از حد در گیرو بند قواعد مدارس پیش دبستانی گرفتار نشوید.
• همراه با موسیقی برقصید. کودک خود را در معرض موسیقی های مختلف قرار دهید. ساز زدن روندِ رشد جسمانی را نیز تسهیل میکند. یا ریتم های آشنا را با حرکات جسمی بیامیزید، شعرهایی مثل «یه توپ دارم قلقلیه». آوازهای آشنای بسیاری هستند که به تقویت مهارت های حرکتی کمک می کنند.
• طنابی روی زمین قرار دهید. و وانمود کنید که طناب بندبازی یا تکه پارهای از یک کشتی غرق شده ی دزدان دریایی است تا کودکان سعی کنند تعادل خود را روی آن حفظ کنند.
• شستشوی اتومبیل، موتور، یا سگ. هرکاری که با آب و کف سرو کار داشته باشد، پرانرژی و جالب است. حباب درست کنید و به کودک خود بگویید آنها را بگیرد.
• بازیهای دوران کودکی خود را به آنها یاد بدهید. همه ی آنها برای بچه ها تازگی دارد. مثل «گل یا پوچ» یا «هفت سنگ»
• یک نمایش عروسکی راه بیاندازید. عروسک های انگشتی یا جورابی درست کنید، یا به کمک عروسکهای اسباب بازی، پشت یک مبل نمایشی ترتیب دهید.
• به طرق مختلف مهارت های حرکتی را پرورش دهید و از میزِ کار جدا شوید. به کودک خود کمک کنید تا با گچ یک روستا بکشد یا به کمک تکه ای چوب دنبال نوشته ها و رد خط ها در بیرون یا داخل خانه بگردید.
سلام. بسیار از نکات ارزنده تان سپاسگذارم. موفق و پیروز باشید.