پیراستام؛ فواید، عوارض و تداخلات دارویی پیراستام

نوتروپیک ها (که به عنوان داروهای هوشمند هم شناخته می شوند) در دهه گذشته محبوبیت زیادی پیدا کرده اند. یکی از این داروها هم که ممکن است اخیرا بیشتر راجع به آن شنیده باشید، پیراستام است. مانند نوتروپیک های دیگر، تولید کنندگان پیراستام ادعا دارند که این محصول می تواند عملکرد ادراکی را بوسیله تقویت حافظه، شکل پذیری عصبی و غیره بهبود دهد. در این مقاله از بخش داروهای دکتر سلام، به بررسی این دارو پرداخته و در مورد فواید و عوارض آن صحبت خواهیم کرد.

آیا پیراستام ایمن است؟

اکثر تحقیقات قابل دسترسی که تاکنون انجام شده اند، متمرکز بر اثرات پیراستام در درمان بیماری های مربوط به پیری مثل دمانس و آلزایمر بوده اند. بعضی پژوهش های پزشکی مدارک و شواهدی را یافته اند که ثابت می کنند این دارو، نه تنها برای درمان از دست دادن حافظه مفید است، بلکه اضطراب، بی خوابی، صدمه مغزی، سرگیجه، تشویش و غیره را نیز مداوا می کند.

آیا پیراستام قانونی و از آن مهم تر سالم است؟ پیراستام اکنون در داروخانه های اروپا، آسیا و امریکای جنوبی در دسترس است، بدون آنکه نیازی به تجویز پزشک داشته باشد ولی هنوز از سوی اداره غذا و داروی ایالات متحده به عنوان یک دارو تایید نشده است. بنابراین آیا شما باید از پیراستام استفاده کنید؟ در حالی که استفاده کنندگان از آن معمولا از مصرف آن رضایت دارند، ولی پیراستام می تواند باعث بروز تاثیرات جانبی متعددی شود و با بسیاری از داروهای دیگر تداخل داشته باشد. پیراستام ممکن است فوایدی برای قوه ادراک داشته باشد ولی جایگزین های سالم تری در دسترس هستند که با دقت بیشتری آزمایش شده اند.

پیراستام چیست؟

این دارو یک داروی مکمل است که از اسید آمینو بوتریک گرفته می شود که یک ترکیب مصنوعی است که برای بهبود عملکرد مغز استفاده می شود ولی اکثرا ثابت شده که دارای اثرات ملایم و معتدل هستند. پیراستام یکی از اولین داروها در نوع خود بود که رواج پیدا کرد و فرمول آن مربوط به شرکت داروسازی یو.سی.بی واقع در بلژیک است.

عملکرد پیراستام در مغز چگونه است؟ این دارو تاثیرات روانی متعددی دارد چون می تواند سامانه های انتقال عصبی را منظم و متعادل نماید. تحقیقات نشان می دهند که این دارو می تواند تاثیرات مفیدی برسلامت ذهنی-ادراکی داشته باشد که این به دلیل خواص حفاظت عصبی و ضد تشنجی آن، توانایی اش برای بهبود گردش خون و عملکرد مغز برای تشکیل و سازماندهی مجدد ارتباطات عصبی به ویژه در واکنش به یادگیری یا کسب تجربه می باشد.

بنا بر مقررات هر کشور، این دارو بنام پیراستام یا اسامی تجاری دیگری مثل دیناژن، میوکالم، نوتروپیل و کروپی به فروش میرسد.

موارد استفاده از این دارو

وقتی صحبت از سلامتی و بهبود شرایط بدنی و احساس رفاه می شود، این دارو چه نقشی دارد؟ هنوز تحقیق بیشتری نیاز است تا تایید شود که پیراستام سالم و موثر است ولی پژوهش هایی که تا به حال انجام شده اند، اعلام می کنند که موارد استفاده از این دارو می تواند شامل شرایط زیر باشد:

• افزایش سیالیت غشای سلولی که برای انجام وظیفه مناسب، زیست پذیری، رشد و تولید مثل سلول ها لازم است
• حفاظت دربرابر ناهنجاری های عصبی مثل آلزایمر و دمانس
• جلوگیری از زوال عقل
• کاهش تشویش و اضطراب
• کمک به درمان صرع از جمله نوعی که واکنش غیر ارادی نامیده می شود
• کمک به بهبودی پس از بازیابی به دلیل ضربه خوردن و صدمه مغزی
• جلوگیری از تنگ شدن رگ های خونی و بهبود گردش خون
• جلوگیری از لخته شدن خون در رگ ها و قلب به وسیله چسبیدن به سلول های داخل رگ ها
• درمان سرگیجه
• کمک به بازیابی پس از مصرف بیش از حد الکل و مواد مخدر مثل هروئین
• کمک به درمان بی خوابی
• کمک به درمان کم خونی سلولی
• مداوای ناهنجاری عصبی و عضلانی که یک بیماری است که باعث حرکات تکراری غیرارادی به دلیل استفاده طولانی از داروهای مربوط به روان درمانی می باشد.

5 فایده احتمالی پیراستام

بررسی هایی که تاکنون انجام شده اند، نشان می دهند که بعضی از مهمترین فواید پیراستام عبارتند از:

 درمان کاهش درک

یک تحلیل فراگیر که به بررسی یافته ها از تحقیقات انسانی پرداخت، اعلام کرد که پیراستام می تواند باعث بهبود درک در بین افرادی شود که دچار کاهش درک هستند مثل افراد پیر و مسن، اما به نظر نمی رسد که این منافع بتوانند شامل افراد سالمی شوند که مغز آنها به طور معمولی کار می کند. بعضی از منافع این دارو شامل افزایش مصرف گلوکز و اکسیژن در مغز افرادی می شود که بهبود و پیشرفت در درک و فهم داشته اند.

به منظور تجربه نمودن کاهش قابل توجه  میزان درک که اختلال در حافظه بدلیل پیری نیز نامیده می شود مثل کاهش علائم اضطراب، سوء ظن و از دست دادن حافظه؛ معمولا مصرف مقدار زیادی پیراستام لازم است.

این دارو اغلب در یک دوره 6 تا 12 هفته ای مصرف می شود و گاهی باعث اثرات جانبی ناخواسته می گردد. پژوهشگران معتقدند که بعضی بیماران مبتلا به کاهش درک و فهم ممکن است نیاز به استفاده درازمدت از پیراستام به منظور کند کردن میزان پیشرفت بیماری داشته باشند.

همه تحقیقات اعلام نکرده اند که پیراستام باعث بهبودهای مهم در فهم و درک می شود. بعضی بررسی ها می گویند که پیراستام هیچ اثری ندارد یا فقط  دارای اثرات کم و محدود در مقایسه با داروهای دیگر است.

جلوگیری از لخته شدن خون

تحقیقات نشان می دهد که پیراستام می تواند پس از آسیب قلبی عروقی، مفید باشد زیرا از لخته شدن خون جلوگیری می کند. همچنین مشخص شده که پیراستام دارای اثرات پیشگیری کننده در بیمارانی است که تحت عمل جراحی شریان قلب قرار می گیرند. همچنین این دارو با بهبود جریان خون و کمک به جلوگیری از تنگ شدن رگ های خونی تاثیر بسزایی در بهبود جریان خون بدن دارد.

چون پیراستام می تواند از لخته شدن خون پیشگیری نماید، این دارو از نظر میزان توانایی اش برای کاهش خطر ضربه های مختلف، مورد تحقیق قرار گرفته است. در بعضی از پژوهش ها نشان داده شده که پیراستام به بازیابی پس از وارد شدن ضربه کمک می کند ولی به دلیل یافته های بی نتیجه تحقیق، هنوز توصیه نمی شود که بیمارانی که در مرحله بازیابی و بهبود پس از ضربه به سر می برند و دچار خونی شدید هستند، به طور روزانه از پیراستام استفاده کنند.

مراقبت در برابر استرس اکسیداتیو

مدارک و شواهدی وجود دارند که نشان می دهند که این دارو باعث افزایش سلالیت غشای سلولی در مغز می شود و سفتی و استحکام مرتبط با استرس اکسیداتیو و چربی را کاهش دهد. به نظر می رسد که پیراستام به عادی شدن حالت سلالیت کمک می کند که این وضع در زمانی مهم است که رادیکال های آزاد به هم چسبیده اند و یا ورم، صدمه و عوارض پیری ایجاد مشکل کرده اند. پژوهشگران همچنین به بررسی منافع پیراستام در رابطه با از دست رفتن سلالیت غشای مغز در حالت کاهش شناختی پرداخته اند.

کمک به حافظه کوتاه مدت و استعداد یادگیری

یک تحقیق اعلام کرد که استفاده از پیراستام به مدت 14 روز منجر به یادآوری بهتر کلمات و بهبود عملکرد حافظه کوتاه مدت می شود.

همچنین این دارو در بین کودکان مبتلا به بی خوابی آزمایش شد. در حالی که بررسی نتایج، شکل پیچیده و توضیح سختی دارند ولی پژوهش های خاص اعلام کرده اند که مصرف پیراستام منجر به بهبود کیفیت مطالعه، یادگیری لغت و درک مطلب می شود.

 بهبود رفتار

وقتی نوبت بحث بهبود رفتار و خلق و خو می شود، تحقیق بیشتری راجع به اثرات پیراستام نیاز است. مقدار زیادی از مدارک نقلی وجود دارند که می گویند پیراستام می تواند به بهبود اخلاق، رفتار، سلامت ذهن، تمرکز، هوش شفاهی، انرژی، انگیزه و غیره منجر شود ولی تاکنون اثبات علمی در این زمینه محدود بوده است. همچنین تحقیقات اخیر نشان می دهد که پیراستام احتمالا می تواند به عنوان یک داروی ضد افسردگی استفاده شود، عملکرد مغز را بهبود دهد و تاثیرات منفی ترک مواد مخدر و الکل را بر روی سامانه عصبی مرکزی کاهش دهد.

اما این نگرانی وجود دارد که در حالی که پیراستام ممکن است به طور موقت باعث بهبود رفتار شود، ولی مصرف مقدار زیادی از این دارو می تواند منجر به وابستگی و اثرات ترک در زمانی شود که مصرف دارو متوقف می گردد.

مقدار مصرف این دارو و نحوه تهیه

در ایالات متحده، پیراستام به عنوان یک  دارو یا مکمل غذایی در دسترس نیست ولی می تواند به آسانی از طریق اینترنت خریداری شود. در حال حاضر مقدار مصرف پیراستام به شرح زیر است:

افراد بالاتر از 16 سال:

روزانه بین 1.6 و 4.8 گرم پیراستام از طریق دهان بخورند. مقادیر بالاتر از 9.6 گرم در روز در بعضی تحقیقات استفاده شده اند، هر چند که بیشترین مقداری که توصیه می شود، معمولا 1600 میلی گرم است که 3 بار در روز مصرف می گردد و حداکثر به 4800 میلی گرم می رسد.

در بعضی تحقیقات، مقادیر زیادی از پیراستام مورد نیاز بوده اند تا دارای فایده باشند. همچنین مشخص شده که تفاوت های زیادی در بین استفاده کنندگان از پیراستام وجود دارند، یعنی افراد به طور متفاوتی به یک مقدار ثابت از پیراستام واکنش نشان می دهند که دلیل آن کاملا مشخص نیست.

در اکثر موارد، پیراستام برای افراد زیر 16 سال تجویز نمی شود. این موضوع بخصوص وقتی صحیح است که با یک پزشک تغذیه مشورت گردد و لذا همیشه قبل از استفاده از مکمل های جدید، با پزشک خود صحبت کنید.

در بعضی پژوهش ها، پیراستام به کودکان داده شد تا به درمان بیماری هایی مثل هجی کردن هایی که نیاز به توقف تنفس دارند یا افرادی که مبتلا به بی خوابی هستند، بپردازند. مقادیر بین 40 و 100 میلی گرم در هر کیلوگرم از وزن بدن، به شکل ایمن و سالم در کودکان آزمایش شدند.

پیراستام می تواند در هر ساعت از روز مصرف شود و نیازی به خوردن آن همراه با غذا نیست و در آب هم حل می شود و لذا با معده خالی نیز هضم می گردد.

اثرات جانبی و خطرات پیراستام

پژوهشگران معمولا پیراستام را دارویی تلقی می کنند که به خوبی تحمل می شود، هرچند که تاثیرات جانبی مختلفی راجع به آن گزارش شده است. تاثیرات جانبی پیراستام چه هستند که باید از آن آگاه باشیم و تاثیرات بالقوه جانبی آن می تواند شامل موارد زیر باشند:

• مشکلات گوارشی مثل اسهال
• خواب آلودگی و خستگی
• بی خوابی
• افزایش بیقراری، بیش فعالی و عصبانیت
• وخیم شدن افسردگی
• تشنج عضلانی
• خارش پوست
• کاهش توانایی در رانندگی
• اثرات منفی توقف استفاده از پیراستام و احتمال افزایش وابستگی به آن

همچنین این امکان وجود دارد که از پیراستام به همراه داروهای دیگر استفاده نمود و اختلالات دارویی با داروهایی مثل کیلوستازول، پراسوگرل، تیسولپدین و تیروفیبان گزارش شده است.

بعضی تحقیقات دریافته اند که پیراستام هنگامی می تواند خطرناک باشد که توسط افرادی با بیماری های خاص مصرف شود مثل مشکلات کبدی، مشکلات کلیه ای، اختلالات خونی و خونریزی. چون دلایل و مدارک کافی برای سالم بودن پیراستام وجود ندارد، این دارو نباید توسط سالخوردگان یا در طول بارداری و شیردهی مادران مصرف گردد.

جایگزین های طبیعی و بهتر برای این دارو

بجای استفاده از داروهایی که هنوز تحت بررسی هستند و لزوما برای بسیاری از سالمندان موثر نیستند، از مواد غذایی زیر به جای پیراستام استفاده کنید:

روغن امگا 3 ماهی: پژوهش ها نشان می دهند امگا  3 میتواند به عملکرد ادراکی کمک کند که این کار را با کاهش ورم، مراقبت از حافظه و محافظت از بدن در برابر افسردگی و آلزایمر انجام می دهد.

همچنین به جای مکمل های غذایی، شما می توانید امگا 3 را از ماهی های قزل آلا، ساردین، تون، خال مخالی و شاه ماهی بدست آورید.

قارچ های دارویی : در تحقیقات نشان داده شده است که این نوع قارچ می تواند به عملکرد ادراکی کمک کند و از زوال عقل در بزرگسالان جلوگیری نمایند، توانایی افراد را در برابر اضطراب افزایش دهند و هورمون هایی مثل کورتیزول را متعادل کنند.

گیاهان تعدیل کننده ای مثل آشواگاندا، آسترالاگوس و رودیولا در کاهش اضطراب، کم کردن سطح هورمون های خون، از بین بردن افسردگی و ایجاد تغییرات مثبت در عملکرد مغز موثر هستند.

عصاره چای سبز و دیگر منابع طبیعی کافئین می توانند تاثیرات مثبتی بر رفتار داشته باشند، با ورم و آماس مبارزه کنند و آرامش و فعالیت را افزایش دهند.

جنسینگ گیاهی است که می تواند موجب آرامش شود و حافظه را تقویت کند و اضطراب و خستگی را از بین ببرد.

چهل گیاه نشان داده است که دارای اثرات ضد ورم، ضد اکسیدان  و بهبود دهنده گردش خون می باشد.

جمع بندی

پیراستام گیاهی است که برای بهبود عملکرد ادراکی و سلامت ذهن استفاده می شود.

هنوز تحقیقات بیشتری نیاز هستند تا منافع و سالم بودن پیراستام را تایید کنند. پژوهش هایی که تاکنون انجام شده اند، نشان می دهند که این گیاه ممکن است برای درمان آلزایمر، دمانس، از دست دادن حافظه، اضطراب، افسردگی، لخته شدن خون و صرع موثر باشد.

بطور کلی بررسی ها نشان می دهند که افراد مسن تر که دارای مشکل کاهش عملکرد ادراکی هستند، پس از مصرف پیراستام، حافظه و ادراک آنها بهبود پیدا کرده است.

از نظر خطرات بالقوه، بعضی از اثرات جانبی پیراستام محتمل هستند مثل اختلال در دستگاه گوارش، خواب آلودگی، اضطراب، بی خوابی، تشنج عضلانی و خارش پوست. اکثر بزرگسالان این دارو را به خوبی تحمل می کنند ولی جایگزین های سالم تر و ایمن تر می توانند شامل امگا3 ، قارچ های دارویی، گیاهان تعدیل کننده، چای سبز، جنسینگ و چهل گیاه باشند.