نکروز استخوان یا آواسکولار نکروز (AVN) که استئونکروز نیز نامیده می شود، در اثر عدم وجود خون در استخوان رخ می دهد. زیرا استخوان بافت زنده ای است که به خون نیاز دارد و وقفه در تامین خون باعث مرگ استخوان می شود. اگر این وقفه متوقف نشود، این فرآیند در نهایت باعث می شود که استخوان از هم بپاشد. آواسکولار نکروز به طور رایج در مفصل ران اتفاق می افتد. دیگر مکان های شایع شانه، زانو و مچ پا هستند. در این مقاله از بخش فیزیوتراپی و ارتوپدی دکتر سلام به بررسی نکروز استخوان می پردازیم.
چه کسی مبتلا به نکروز استخوان می شود؟
هر ساله بیش از ۲۰ هزار نفر مبتلا به نکروز استخوان یا آواسکولار نکروز می شوند. اکثر آن ها در سنین ۲۰ تا ۵۰ سال قرار دارند. خطر ابتلا به آواسکولار نکروز در افراد سالم، کم است. اغلب موارد ناشی از مشکل سلامتی و یا آسیب هستند.
دلایل ابتلا به نکروز استخوان
دلایل ممکن عبارتند از:
شکستگی استخوان ران (فمور)
این نوع آسیب می تواند بر تامین خون استخوان تاثیر بگذارد و منجر به آواسکولار نکروز شود. آواسکولار نکروز، ممکن است در ۲۰ % یا بیشتر از افرادی که دچار دررفتگی لگن شده اند، ایجاد شود.
استفاده بیش از حد از کورتیکواستروئید
استفاده طولانی مدت از این داروهای ضد التهاب، چه به صورت خوراکی و چه به صورت داخل وریدی، 35 در صد از علل آواسکولار نکروز را شامل می شود. اگرچه دلیل این امر کاملا مشخص نشده است، اما پزشکان معتقدند که این داروها ممکن است با توانایی بدن برای شکستن مواد چربی تداخل داشته باشند. این مواد در رگ های خونی جمع می شوند و باعث می شوند تا رگ ها باریک تر شوند و مقدار خون رسیده به استخوان کاهش می یابد.
مصرف بیش از حد الکل و ابتلا به نکروز استخوان
درست مانند کورتیکواستروئید، مصرف بیش از حد الکل ممکن است باعث تجمع مواد چرب در رگ های خونی شده و خون رسانی به استخوان ها را کاهش دهد.
لخته های خونی، تورم و آسیب به شریان ها. همه این ها می تواند مانع خون رسانی به استخوان ها شوند.
سایر شرایط مرتبط با آواسکولار نکروزها عبارتند از:
- بیماری گوشه، یک اختلال متابولیک ارثی که در آن مقادیر مضری از یک ماده چرب در ارگان ها جمع می شوند.
- کم خونی داسی شکل
- پانکراتیت، التهاب لوزالمعده
- ابتلا به اچ آی وی
- شیمی درمانی یا پرتو درمانی
- بیماری های خود ایمنی
- بیماری ناشی از کاهش ناگهانی فشار ، شرایطی که زمانی اتفاق می افتد که بدن در معرض کاهش ناگهانی فشار محیطی قرار می گیرد و باعث تشکیل حباب های گاز در خون می شود.
نشانه های نکروز استخوان یا آواسکولار نکروز
در مراحل اولیه آن، به طور معمول آواسکولار نکروز باعث بروز هیچ علائمی نمی شود؛ با این حال، هنگامی که این بیماری پیشرفت می کند، دردناک می شود. در ابتدا ممکن است وقتی بر استخوان آسیب دیده فشار وارد می‌کنید درد را تجربه کنید. سپس درد بیشتر می شود.
اگر این بیماری پیشرفت کند و استخوان و مفاصل دچار فروپاشی شود، شما ممکن است درد شدیدی را تجربه کنید که توانایی شما در استفاده از مفاصل تان را کاهش می دهد. زمان بین پدیدار شدن علایم اولیه و فروپاشی استخوان ممکن است از چند ماه تا بیش از یک سال باشد.
درمان آواسکولار نکروز
اهداف درمان آواسکولار نکروز، بهبود یا اطمینان از عملکرد مفصل آسیب دیده، توقف رشد آسیب استخوان و کاهش درد هستند.
بهترین درمان به تعدادی از عوامل بستگی دارد، از جمله:
- سن شما
- مرحله بیماری
- محل و میزان آسیب استخوان
- علت آواسکولار نکروز
اگر علت آواسکولار نکروز شما شناسایی نشود، درمان شامل تلاش برای کنترل شرایط ادامه خواهد داشت. به عنوان مثال، اگر آواسکولار نکروز، به علت لخته های خونی ایجاد شود، پزشک شما داروهایی تجویز می کند تا لخته را حل کند. اگر التهاب سرخرگ ها دلیل بیماری باشد، پزشک شما ممکن است داروهای ضد التهاب تجویز کند.
اگر علت آواسکولار نکروز ناشناخته باشد، درمان ممکن است شامل مصرف دارو برای تسکین درد و یا محدود کردن استفاده از مناطق آسیب دیده باشد. اگر مفصل ران، زانو و یا قوزک پای شما آسیب دیده باشد، ممکن است استفاده از عصا برای کاهش درد مفصل آسیب دیده لازم باشد. همچنین ممکن است پزشک شما تمرینات حرکتی را توصیه کند تا به حفظ حرکت مفاصلتان کمک کند.
در حالی که این درمان ها ممکن است روند آواسکولار نکروز را کاهش دهد، اغلب افراد مبتلا به این شرایط در نهایت به جراحی نیاز دارند.
گزینه های جراحی نکروز استخوان شامل موارد زیر هستند:
پیوند استخوان و درمان نکروز استخوان
پیوند استخوان، که شامل برداشتن استخوان سالم از یک بخش بدن و استفاده از آن برای جایگزینی با استخوان آسیب دیده است.
استئوتومی
استئوتومی، فرآیندی است که شامل بریدن استخوان و تغییر اتصالات برای کاهش فشار بر استخوان و یا مفاصل است.
تعویض مفصل و درمان نکروز استخوان
تعویض مفصل، که شامل برداشتن اتصال آسیب دیده و جایگزین کردن آن با یک مفصل ترکیبی است.
برداشت فشار مرکزی
برداشت فشار مرکزی، روشی است که شامل برداشتن بخشی از داخل استخوان برای کاهش فشار و اجازه دادن به رگ های خونی جدید برای تشکیل شدن است.
پیوند مغز استخوان
پیوند مغز استخوان، یک روش که از بافت خود بیمار برای بازسازی مفاصل آسیب دیده استفاده می کند، ابتدا استخوان با منبع خونی ضعیف را از ران جدا می کنند و سپس آن را با استخوان غنی از رگ از محل دیگر مانند نازک‌نی (استخوان کوچکتری که در پایین پا قرار دارد)، جایگزین می کنند.