در مورد ضد عفونی کننده های پوست چه می دانید؟ آیا تا به حال برایتان پیش آمده که دچار زخم یا بریدگی شده باشید و خواسته باشید از ضد عفونی کننده استفاده کنید؟ در این موقعیت ها از چه نوع ضد عفونی کننده ای استفاده کرده اید؟ آیا با فواید و خطرات آن آشنایی داشته اید؟ در این مقاله از بخش داروهای دکتر سلام به بررسی ضد عفونی کننده پوست می پردازیم.
استفاده از ضد عفونی کننده ها
ضد عفونی کننده ها عوامل شیمیایی اعمال‌شده بر روی پوست برای کاهش میزان میکروب و کاهش خطر عفونت های محل جراحی هستند. عفونت های محل جراحی به عنوان عفونت هایی که تا ۳۰ روز پس از عمل جراحی رخ می دهد، تعریف می شوند و به عنوان یکی از عوارض معمول جراحی درماتولوژی شناخته می شوند. استفاده از ضد عفونی کننده ها به اواسط دهه ۱۸۰۰ میلادی باز می گردد، زمانی که ایگناز سمل ویس یک کاهش چشمگیر در بیماری ای عفونی با استفاده از تکنیک های شست و شوی مناسب دست را مورد تاکید قرار داد و بعدا مجددا با استفاده از کربنیک اسید، بهبود در کنترل و کاهش عفونت بعد از عمل جراحی را تایید کرد. کلرهگزیدین، پوویدون آیوداین، کلروکسیلنول، الکل ایزوپروپیل، هگزاکلروفن، بنزالکونیم کلرید و هیدروژن پروکسید از ضد عفونی کننده های متداول هستند. آن ها برای بیشتر، و نه تمام عفونت هایی که به غشای میانی پوست نفوذ می کنند، مورد استفاده قرار می گیرند.
مکانیزم و انواع ضد عفونی کننده ها
هر یک از مواد ضد عفونی‌کننده دارای یک مکانیسم خاص واکنش و اثرگذاری بر طیفی از میکروب ها هستند، اما برخی عوارض جانبی نیز وجود دارد که باید قبل از انتخاب ضد عفونی کننده توسط جراح سنجیده شود. عوامل دیگری که هنگام انتخاب یک داروی مالیدنی بهینه پس از عمل جراحی مورد توجه قرار می گیرند عبارتند از
- وضعیت سلامتی بیمار
- هدف از جراحی
- محل بالینی تومور
- بازسازی برنامه‌ریزی شده
ضد عفونی کننده کلرهگزیدین
کلرهگزیدین یک بیسبیگوآناید بار مثبت در pH فیزیولوژیک است که به دیواره سلولی با بار منفی باکتری متصل می شود و باعث اختلال در غشا سلولی میکروبی و تخلیه محتوای سلول می شود. در غلظت های کم، مهارکننده باکتری و در غلظت های بالاتر، از بین برنده باکتری است. کلرهگزیدین طیف گسترده ای از عفونت ها شامل باکتری های مثبت و منفی، قارچ ها، ویروس ها و مایکوباکتریوم توبرکلوزیس را پوشش می دهد. مزایای آن شامل طیف گسترده عفونت های تحت پوشش، شروع سریع واکنش و فعالیت پایدار، پس از پاک شدن از بدن از طریق اتصال به لایه پایه ای است.
پوویدون آیوداین
پوویدون آیوداین، ترکیبی از پوویدون، آیوداین هیدروژن و آیوداین عنصری است. تصور می شود که از طریق آیوداین (شکلی از هالوژن سازی) برای اکسید کردن لیپیدها از غشا سلولی و ایجاد نمک با پروتئین های میکروبی عمل می کند. پوویدون آیوداین یک ضد عفونی‌کننده گسترده با فعالیت ضد باکتری در برابر باکتری های مثبت و منفی (از جمله هاگ ها و مایکوباکتریوم توبرکلوزیس)، قارچ ها، ویروس ها و تک یاختگان است. علاوه بر این، این ضدمیکروب به سرعت بعد از مصرف بر پوست تاثیر می گذارد، اما برخلاف کلرهگزیدین، کم ترین فعالیت باقی مانده را دارد.
ضد عفونی کننده کلروکسیلنول
کلروکسیلنول یک هالوفنول است که تصور می شود با شکستن دیواره سلولی میکروبی و غیرفعال سازی آنزیم های سلولی عمل می کند. این احتمال وجود دارد که پوشش گسترده ای در برابر باکتری های مثبت و منفی داشته باشد، اما فعالیت کمتری نسبت به مایکوباکتریوم توبرکلوزیس، قارچ ها و ویروس ها دارد. کلروکسیلنول نسبتا کند عمل می کند و کم ترین اثر باقی مانده را دارد؛ با این وجود، اثری مشابه کلرهگزیدین را از خود نشان داده است.
الکل ایزوپروپیل
الکل ایزوپروپیل یک الکل هیدروفیلیک است که به احتمال زیاد باعث آسیب به غشا و تغییر ماهیت پروتئین مورد نیاز برای متابولیسم و رشد میکروبی می شود. الکل به طور معمول با آب مخلوط می شود زیرا فعالیت میکروبی در غلظت های۶۰ تا ۹۰ درصد بهتر از غلظت های بالاتر عمل می کند. به طور کلی، به نظر می رسد که محلول های الکل بیش ترین فعالیت خود را در برابر باکتری های مثبت دارند (از بین برنده باکتری هستند)، اما ممکن است در مقابل برخی از ویروس ها و قارچ ها نیز دارای فعالیت کمی باشند. در حالی که یکی از ضعیف ترین ضد عفونی کننده ها در رابطه با سرعت فعالیت باقی مانده است، اما یکی از سریع ترین ها در برابر باکتری ها است.
ضد عفونی کننده هگزاکلروفن
هگزاکلروفن یک ترکیب شیمیایی بیس فنول است که عمدتا توسط منع گسترش زنجیره انتقال الکترون عمل می‌کند، اما ممکن است غشا سلولی میکروبی را نیز مختل کند. در غلظت های مورد استفاده در عوامل پاک سازی پوست، این یک مهارگر باکتری است و عمدتا در برابر باکتری های مثبت موثر است و فعالیت کمی نیز در مقابل باکتری های منفی دارد و هیچ واکنشی در مقابل قارچ ها ندارد. هگزاکلروفن دارای مزیت داشتن فعالیت باقیمانده برای چندین ساعت پس از مصرف است و به تدریج تعداد باکتری ها را بعد از چند کاربرد (اثر جمعی) کاهش می دهد. عوامل جدیدتر با پوشش ضد میکروبی گسترده تر و اثرات جانبی کمتر به طور گسترده جایگزین هگزاکلروفن شده است.
ضد عفونی کننده بنزالکونیم کلرید
بنزالکونیم کلرید یک پاک کننده آمونیوم چهارتایی است که به وسیله برقراری پیوند بازگشت ناپذیر با فسفولیپید ها و پروتئین های غشایی عمل می کند و غشای سلول را مختل می کند و به عنوان یک ضد باکتری در مقابل بسیاری از باکتری های منفی و مثبت عمل می کند، اما پوشش ناسازگاری در برابر قارچ ها، ویروس ها و مایکوباکتریوم دارد. مزایای بنزالکونیم کلرید، پایداری و توانایی آن برای اثرگذاری همراه با خطر کم وقوع درماتیت تماسی در بیمار است. مشابه با هگزاکلروفن، بنزالکونیم کلرید نیز با پوشش های ضد میکروبی بهتر جایگزین شده است.
هیدروژن پروکسید
هیدروژن پروکسید ساده ترین نوع پروکسید است که رادیکال های آزاد شدیدا واکنش پذیر (رادیکال هیدروکسیل) را تشکیل می دهد که منجر به حمله و اکسید کردن اجزای اصلی سلول از جمله لیپیدها، پروتئین ها و اسیدهای نوکلئیک می شود. همچنین اگرچه تاثیر زیادی بر باکتری های مثبت دارد، اما هیدروژن پروکسید در غلظت های بالاتر و با زمان تماس طولانی تر بر باکتری های منفی، هاگ ها، قارچ ها و ویروس ها نیز تاثیرگذار است. علاوه بر طیف وسیع باکتری تحت پوشش آن، شروع سریعی در واکنش و هزینه کمی دارد که این گزینه را به گزینه جذابی در گذشته تبدیل می کرده است. در حالی که این ماده یک درمان خانگی رایج بوده است، اما شواهدی علیه استفاده روزمره به عنوان یک التیام بخش جراحی و یا عامل پاکسازی به خاطر مسمومیت سلولی مشهور به کراتینوسیت وجود دارد.
نحوه مصرف
همه ضد عفونی کننده های مورد بحث به طور روزانه بر روی سطح پوست اعمال می شوند. با این حال، کاربرد ممکن است بسته به عفونت، تجمع، و یا فرمولاسیون متفاوت باشد. ۲ مورد از کرم های جراحی که به صورت گسترده مصرف می شوند، کلرهگزیدین و پوویدون آیوداین هستند.
- کرم های بر پایه کلرهگزیدین به طور کلی از ۰.۵ تا ۴ درصد از الکل یا پایه آبی تشکیل می شوند که به طور معمول با مواد پاک کننده ترکیب می شوند. شواهد اخیر نشان می دهد که این کرم یک فعالیت ضد باکتری را برای ۲۴ ساعت پس از یک کاربرد ۲ دقیقه ای فراهم می‌کند و آن را به یک ضد عفونی کننده مفید برای درمان های طولانی تبدیل می کند. چون که کلرهگزیدین می تواند منجر به التهاب قرنیه برگشت ناپذیر و اتوتوکسیستی گوش میانی شود، مصرف موضعی ماده مناسب در مجاور چشم باید پس از آماده سازی پوست این مناطق انجام شود. کرم کلرهگزیدین 3 درصد ایمن است و می تواند برای این مناطق مورد استفاده قرار گیرد.
- پوویدون آیوداین به طور معمول در یک پایه آبی یا الکلی تشکیل می شود و گاهی با مواد پاک کننده نیز ترکیب می شود. این کرم باید بر روی سطح پوست تمیز مالیده شده و اجازه داده شود تا کاملا خشک شود. به طور معمول دو دقیقه زمان می برد تا خشک شود، اما بسته به نوع محصول ممکن است که این زمان متفاوت باشد. پوویدون آیوداین را می توان با اطمینان در نزدیکی چشم مورد استفاده قرار داد.
با توجه به مزایای کلرهگزیدین و پوویدون آیوداین، سایر ضد عفونی کننده ها کمتر مورد استفاده قرار می گیرند.
عوارض جانبی ضد عفونی کننده ها
در حالی که به طور کلی خطرات کمی وجود دارد، اما عوارض جانبی ضد عفونی کننده ها، باید قبل از انتخاب با دقت سنجیده شوند تا از عوارض ناخواسته جلوگیری شود.
- کلرهگزیدین می تواند موجب التهاب قرنیه دائمی، التهاب ملتحمه، و ناشنوایی دایمی از طریق سوراخ / پارگی غشا گوش میانی شود. استفاده زیاد می تواند به درماتیت تماسی در بیمار منجر شود.
- پوویدون آیوداین می تواند پوست، مو و لباس را آلوده کند. هنگامی که برای مدت طولانی بر روی پوست باقی می ماند، التهاب شدیدی ایجاد می کند. هنگامی که پوویدون آیوداین در تماس با خون یا بزاق قرار می گیرد، فعالیت ضدمیکروبی اش از بین می رود. همچنین گزارش هایی در مورد کم‌کاری تیروئید نوزاد به وسیله استفاده مزمن مادر از پوویدون آیوداین از طریق جذب به علت عمل زیرپوستی وجود دارد که منجر به تاثیراتی در نوزادان شده است.
- آلرژی تماسی به کلروکسیلنول به طور فزاینده ای با افزایش مصرف آن به عنوان نگهدارنده محصول، علاوه بر اثرات تشدید کنندگی مشهور آن، شایع است.
- الکل ایزوپروپیل می تواند درماتیت تماسی در بیمار ایجاد کند.
- هگزاکلروفن پس از ارتباط با مرگ چندین نفر از طریق حمله عصبی و آسیب مغزی، از بازار خارج شد. علاوه بر این، جذب از راه پوست نیز می تواند منجر به اثرات تراتوژنیک در جنین های زنان باردار شود.
- بنزالکونیم کلرید می تواند باعث سمیت شبکیه و حساسیت دراماتیت تماسی پوست شود. ترکیبات آنیون دار مانند صابون به سرعت بنزالکونیم کلرید را غیر فعال می‌کنند.
- هیدروژن پروکسید سمیت سلولی به کراتینوسیت است. این واکنش یک عمل سفید کنندگی دارد که می تواند پوست، مو، ناخن ها و لباس را سفید کند.
