عارضه جلو آمدگی فک بالا یا دندان گرازی، همتراز نبودن دندان های بالایی و پایینی است که سبب جلو آمدن دندان های فوقانی می شود. این مشکل می تواند با کوچکتر کردن چانه و گردتر کردن صورت، سبب تغییر شکل کل صورت شود. جراحی اورتوگناستیک (اصلاح صورت) سبب بهبود چشمگیر فرم فک و دندان ها، اما با هزینه های بالا می شود. در این مقاله از بخش دندان پزشکی دکتر سلام به بررسی جلوتر بودن فک بالا می پردازیم. راه های زیادی برای اصلاح جلو آمدگی فک بالا (دندان گرازی) وجود دارد، هرچند که گزینه های درمان اغلب دشوار، تدریجی و گران است. انتخاب اینکه چه درمانی برای شما مناسب تر است بستگی به شدت مشکل و الویت های شخصی شما دارد.
جلو آمدگی فک بالا (دندان گرازی) چیست؟
این عارضه یک نوع جفت نشدن یا همتراز نبودن ردیف بالایی دندان ها با ردیف پایینی می باشد که سبب می شود دندان های بالایی نسبت به دندان های پایینی به سمت جلو پیشروی کنند. جلو آمدگی فک بالا ممکن است سبب ایجاد چانه کوچکتر از حد طبیعی، سردرد، درد در ناحیه فک و صورت خیلی گرد شود.
افرادی که جلو آمدگی شدید فک دارند به صورت ناخودآگاه فک ها را بهم فشرده و دندان ها را به هم می سایند. در طول سال ها، مساله دندان گرازی و جلو آمدگی فک بالا در ایجاد بسیاری از مسائل مربوط به دندانپزشکی مثل بیماری های لثه و پوسیدگی دندان دخیل بوده است. در موارد شدید، این عارضه حتی ممکن است روی صحبت کردن و توانایی جویدن صحیح غذا تاثیر بگذارد.
جلو آمدگی فک بالا همچنین روی مفصل فک گیجگاهی ( TMJ) که فک را به جمجمه متصل می کند، تاثیر می گذارد. درد فک که با این عارضه مرتبط می باشد عموما به نام TMJ pain یا درد TMJ شناخته می شود. در موارد حاد، افراد مبتلا، دردی را که از ناحیه TMJ یا مفصل فک گیجگاهی به وجود می آید، تجربه می کنند که سبب ایجاد سردرد و حتی میگرن می شود.
جلو آمدگی فک بالا همچنین ممکن است با کاهش حجم مسیر هوایی در طول خواب، سبب ایجاد آپنه (خفگی و ایست موقت تنفسی) گردد.
چه چیزی سبب جلو آمدگی فک بالا می شود؟
بیشتر موارد جلو آمدگی فک بالا در نتیجه ژنتیک، وراثت و روند طبیعی رشد دندان های اولیه است.
همچنان که دندان های کودکان رشد می کنند آنها به طور تصادفی از زیر لثه ها ظاهر می شوند و وقتی به دندان های مجاور برخورد می کنند، رشدشان متوقف می شود. این میزان از رویش تصادفی دندان ها، مساله جلو آمدگی فک بالا و عارضه دندان گرازی را کاملا شایع کرده است. شرایط وقتی بدتر می شود که این عارضه اغلب با عادت زود هنگام مکیدن انگشت شست توسط کودکان تشدید می شود. مکیدن انگشت شست توسط کودکان سبب فشار روی دندان های بالایی، فشار دادن آنها به جلو و ایجاد فشار مشابهی روی فک پائینی و به عقب بردن آن می شود. با رشد کودکان، عارضه جلو آمدگی فک بالا که در دوران کودکی آغاز شده است ممکن است بیشتر نمایان گردد.
انواع اصلی جلو آمدگی فک
دو دسته اساسی در موارد جلو آمدگی فک وجود دارد: اسکلتی و دندانی
جلو آمدگی فک بالا با منشاء اسکلتی
به این دلیل به وجود می آید که فک پایینی از لحاظ اندازه آنقدر کوچک است که نمی تواند با فک بالایی همتراز و جفت شود. نتیجه این است که ردیف های بالایی دندان به جلوتر از فک کوچک پائین هل داده می شوند. در این موارد برای تنظیم کردن فک، ممکن است به عمل جراحی نیاز پیدا شود.
جلو آمدگی فک بالا با منشاء دندانی
در نتیجه نامرتب بودن دندان ها و ردیف نبودن آنها، به وجود می آید. بر خلاف جلو آمدگی فک بالا با منشاء اسکلتی، فک پائینی با فک بالایی به طور صحیحی در تعادل هستند اما ناهماهنگی دندان ها باعث می شود که فک پایین به سمت گردن هل داده شود. درمان های ارتودنسی غیر جراحی معمولا برای اصلاح این عارضه کافی هستند.
آیا عارضه جلو آمدگی فک بالا قابل اصلاح است؟
فرآیند اصلاح جلو بودن فک بالا ممکن است زمان درازی به طول بیانجامد. در بعضی موارد حتی چندین سال طول می کشد که به شدت این عارضه و سن بیمار بستگی دارد. گزینه ها و پیشنهاداتی که به کودکان داده می شود اغلب از گزینه هایی که برای افراد بزرگسال در نظر می گیرند، متفاوت است.
نگهدارنده های ارتودنسی (ریتینرها) ، فنرها و دستگاه تعریض فک
این گزینه ها معمولا به افراد بزرگسال داده نمی شود. به دلیل تاثیری که این گزینه ها بر روی زندگی فردی بالغین می توانند داشته باشند، به این دلیل که دندان ها و استخوان های کودکان نسبت به افراد بزرگسال برای مرتب شدن و تغییر پوزیشن مناسب تر هستند و این کار در مورد کودکان آسان تر انجام می شود.
نوارهای فنری ارتودنسی و ریتینرها
از نظر فیزیکی، بایت را اصلاح کرده و باعث ردیف شدن صحیح دندان ها در طول زمان خواهد شد.
بریس های ارتدونسی
استفاده از بریس ها یک روش ارتودنسی رایج برای درمان جلو آمدگی فک بالا هستند که با تغییر دادن موقعیت دندان ها و اصلاح ترتیب آنها کار می کنند. براکت ها گزینه درمانی مناسب برای هم بالغین و هم کودکان است.
ارتودنسی نامرئی
به خاطر جنبه زیبایی شناختی، این روش یک گزینه درمانی محبوب برای اصلاح فک و تثبیت ردیف شدن دندان ها به خصوص در بین بزرگسالان و به عنوان جایگزینی برای بریس ها به شمار می رود.
کشیدن دندان
در بعضی موارد ممکن است دندانپزشک پیشنهاد به کشیدن چند دندان بدهد تا دندان های باقیمانده به طور صحیحی در یک ردیف قرار گیرند. برای اصلاح جلو آمدگی فک بالا، معمولا یک یا تعدادی از دندان های فک بالایی کشیده می شوند. جاهای خالی ایجاد شده به دندان های جلویی اجازه می دهند که به عقب حرکت کرده و در یک موقعیت مناسب که در تطابق با فک پائینی باشد، قرار بگیرند.
عمل جراحی اورتو گناستیک
ممکن است به بعضی از بیماران با عارضه شدید جلو آمدگی فک بالا ، پیشنهاد شود که تحت عمل جراحی قرار گیرند. این عمل بین سنین 13 تا 18 سالگی انجام می گیرد که شامل تغییر موقعیت فک در جهتی که دو فک بالا و پائین به طور صحیحی بر هم منطبق شوند، می باشد.
عمل جراحی اورتوگناستیک معمولا به وسیله یک جراح فک و دهان و دندان که با یک متخصص اورتودنتیست کار می کند، انجام می پذیرد.
اورتودنتیست از طریق تصاویر کامپیوتری، برنامه ریزی قبل از عمل را برای ارزیابی نتایج مورد پیش بینی، هدایت می کند. در ماه های قبل از عمل، دندان ها توسط یکی از روش های ارتودنسی سنتی که در بالا شرح داده شد، مرتب می شوند.
در طول عمل، در بعضی موارد، فک پایین به سمت جلو منتقل می شود اما در موارد دیگر هر دو فک بالایی و پائینی با هم تنظیم می شوند تا به هم از نظر فیزیکی و هم از نظر زیبایی در موقعیت خوبی قرار بگیرند.
ریکاوری بعد از عمل اورتوگناستیک چقدر طول می کشد؟
روند بهبودی پس از عمل جراحی اصلاح فک طولانی است. انتظار می رود تغییرات قابل توجهی در شیوه زندگی برای حداقل 4 تا 6 هفته به دنبال عمل جراحی به وجود آید.
ممکن است تغییرات در خلق و خو و حتی افسردگی را پس از عمل تجربه کنید، زیرا برای رسیدن به نتیجه نهایی که قابل دیدن باشد، زمان زیادی لازم است که سپری شود. مضاف بر این ممکن است تورم و ادم اولیه صورت، به نظر خیلی ناخوشایند باشد.
همچنین انتظار می رود که بعد از عمل، مشکلاتی در غذا خوردن پیدا کنید. ممکن است اورتودنتیست توصیه کند که بیمار با یک متخصص رژیم غذایی در مورد مکمل های غذایی مشورت کند.
بیشتر بیماران قادرند که طی 12 هفته بعد از عمل به سر کار بر گردند. مرحله حاد ریکاوری تا زمان فروکش کردن درد ممکن است 3 تا 4 هفته طول بکشد و بیشتر تورم صورت طی 2 ماه از بین می رود.
خطرات مرتبط با جراحی اورتوگناستیک فک بالا
در اغلب موارد، جراحی اصلاح جلو آمدگی فک بالا در صورتی که توسط یک جراح با تجربه انجام شود، یک روند کم خطر است. این جمله به این معنی است که با تمام روش های جراحی تهاجمی، مقداری با ریسک همراه است. شایع ترین آنها آسیب عصبی است که منجر به از دست دادن حس در ناحیه چانه یا فک پایین است. همچنین از دست دادن خون، عفونت پس از عمل، شکستگی فک و احتمال افزایش درد مفصل فکی گیجگاهی، از عوارض بعد از عمل است. همچنین این خطر وجود دارد که فک به موقعیت پیشین خود برگردد که به جراحی دوباره نیاز پیدا می کند.
اصلاح جلو آمدگی فک چقدر هزینه دارد؟
به دلیل اینکه انواع مختلفی از این عارضه وجود دارد و میزان و شدت آنها متفاوت است، هزینه اصلاح آنها نیز به طور گسترده ای متفاوت است. عوامل دیگر موثر بر قیمت عبارتند از : مکان جغرافیایی و تجربه دندانپزشک و متخصص اورتودنتیست.
به طور معمول بهتر است به مشکلات مربوط به جلو آمدگی فک در دوران کودکی رسیدگی شود زیرا درمان این عارضه در دوران کودکی با هزینه کمتر همراه بوده و آسانتر خواهد بود.
آیا شما احتیاج به اصلاح جلو آمدگی فک بالا دارید؟
این عارضه خود به خود درمان نمی شود. اما اینکه آیا به درمان جلو آمدگی فک نیاز دارید یا خیر، سوالی است که فقط شما و دندانپزشک تان می توانید به آن پاسخ دهید.
اگر جلو آمدگی خیلی کمی در فک بالای شما وجود دارد و هیچ گونه مشکل و دردی احساس نمی کنید، می توانید کلا آن را نادیده بگیرید، اما اگر این مشکل باعث درد در ناحیه مفصل فکی گیجگاهی و یا سر درد شود یا اینکه احساس شما این باشد که این موضوع تاثیر منفی روی ظاهر شخصی تان گذاشته است که در این صورت باید به درمان فکر کنید.
قبل از انتخاب هرگونه گزینه درمان، مهم است که با دندانپزشک یا اورتودنتیست خود برای ارزیابی اهداف خود از این درمان مشورت کنید، از خطرات و مشکلاتی که ممکن است به دنبال درمان برایتان ایجاد شود آگاهی یابید و در مورد انتظارات خود از این عمل واقع بین باشید.