تولد بچه جدید، بستری در بیمارستان، شروع مدرسه، طلاق والدین، دعواهای خانوادگی و متشنج شدن فضای خانه و تعویض جا و انتقال به خانه جدید از عوامل خارجی مؤثر بر شب ادراری می باشند.
شب ادراری یعنی فرد موقعی که در خواب است بی اختیاری پیدا کرده و بستر خود را خیس کند و دفع ادرار در شب از کنترل فرد خارج شود که این مسئله باعث اختلال در کیفیت زندگی فرد شده و چه بسا فردی که مبتلا به شب ادراری است به علت خجالت و ترس از خیس کردن رختخواب از مسافرت و مهمانی و خوابیدن در جاهایی غیر از خانه خود ترس و واهمه دارد.
حتما در خانواده یا دوستان کسانی هستند که مبتلا به شب ادراری می باشند.
مریم هفت ساله که طبق اظهار مادرش هر شب مبتلا به شب ادراری می باشد به دکتر کرمی مراجعه کرده است. سوال های مادر مریم و پاسخ های دکتر کرمی را در زیر می خوانید.
علت شب ادراری چیست؟
شب ادراری تا پنج سالگی در بچه ها کاملا طبیعی است و نیاز به بررسی ندارد. ۱۵ درصد بچه ها تا پنج سالگی شب ادراری دارند که ممکن است یک بار در تمام شب یا در طول هفته اتفاق بیافتد. علت آن این است که تا پنج سالگی مغز تکامل پیدا نکرده و کنترل کامل بر خروج ادرار ندارد و بعد از پنج سالگی شب ادراری خودبخود خوب می شود و ۹۹ درصد موارد تا سن ۱۵ سالگی به خودی خود بهبود پیدا می کنند و اگر برطرف نشد باید تحت بررسی قرار بگیرد.
چه علت هایی باعث شب ادراری می شود؟
شب ادراری به دو دلیل ایجاد می شود.
۱) علت خارجی
۲) علت داخلی
وارد شدن استرس ناگهانی به بچه که اغلب با تولد بچه جدید، بستری در بیمارستان، شروع مدرسه، طلاق والدین، دعواهای خانوادگی و متشنج شدن فضای خانه و تعویض جا و انتقال به خانه جدید از عوامل خارجی مؤثر بر شب ادراری می باشند. که اغلب بعد از حذف استرس و برگشت آرامش به بچه، شب ادراری نیز خودبه خود درست می شود.
آقای دکتر لطفا عوامل داخلی را نیز توضیح دهید؟
عوامل داخلی متعددی در شب ادراری دخیل هستند که عبارتند از:
۱) عامل ارث: شب ادراری اغلب در بچه هایی دیده می شود که پدر و مادر آنها نیز در بچگی مبتلا به شب ادراری بوده اند.
۲) عمق خواب: بعضی ها خواب عمیق دارند و به علت خواب عمیق متوجه پر شدن مثانه نمی شوند.
۳) اختلالات مثانه ای که شایع ترین آنها مثانه بیش فعال می باشد، در جلسات گذشته در رابطه با مثانه بیش فعال گفتم. این افراد کسانی هستند که مبتلا به تکرر ادراری مزمن می باشند و با مصرف یک استکان آب و یا چای مرتب به دستشویی می روند و از مشخصه دیگر مثانه بیش فعال این است که فرد به صورت ناگهانی و اورژانسی احساس دستشویی پیدا می کند و اگر بلافاصله خود را به دستشویی نرساند مبتلا به بی اختیاری ادرار می گردد.
در مثانه بیش فعال انقباض ها و پرش ها و لرزش های مثانه ای وجود دارد و باعث می شود که علیرغم تکرر ادرار پس از دستشویی فرد احساس می کند که مثانه اش کاملا تخلیه نشده است و به علت دستشویی رفتن های مکرر، مثانه هیچ وقت کاملا پر نمی شود و این امر باعث می شود که مثانه با گذر زمان کوچک شود و باعث تشدید تکرر ادراری می گردد. این افراد کسانی هستند که پس از پنج سالگی و تا سن بزرگسالی شب ادراری دارند.
۴) یکی از علل دیگر شب ادراری اختلالات عملکردی مثانه است. در کسانی که مثانه عصبی دارند و یا دریچه اسفنکتر مثانه مختل است مبتلا به بی اختیاری روزانه و شبانه هستند.
۵) از عوامل دیگر، اختلالات روانی است که اغلب باعث شب ادراری می شود.
آیا شب ادراری درمان قطعی دارد؟
بله توضیح دادم شب ادراری تا پنج سالگی طبیعی است و ۹۹ درصد بچه های مبتلا به شب ادراری تا ۱۵ سالگی خودبخود بهبود پیدا می کنند.
البته شب ادراری طول کشیده باید از نظر علت آن بررسی شود. به عنوان مثال:
۱) باید قندخون و عملکرد کلیه و آزمایش ادرار بررسی شود. ۲. از نظر بیماری های زمینه ای از قبیل مثانه بیش فعال، مثانه های عصبی و علل عضوی شب ادراری باید بررسی انجام شود.
در صورتی که همه آزمایشات و بررسی ها سالم باشد درمان های زیر را توصیه می کنم:
۱) محدودیت مصرف مایعات سه ساعت قبل از خواب و رفتن به دستشویی قبل از خواب
۲) آموزش مناسب آداب تخلیه ادراری به هنگام رفتن به دستشویی از طرف والدین
۳) حذف عوامل استرس زا از قبیل تنش های خانوادگی و ارتباط بیشتر با بچه ها و احساس آرامش بیشتر بچه ها در خواب
۴) استفاده از تشکچه های مخصوص که با خیس شدن آن زنگ به صدا در می آید و سبب بیداری کودک هنگام شب ادراری می شود.
۵) بیدار کردن شبانه کودک برای دفع ادرار
اینها همه از موارد مهم درمانی است در صورت عدم قطع شب ادراری باید به پزشک مراجعه و بررسی های دقیق از قبیل آزمایشات و عکس برداری و در صورت نیاز، نوار مثانه انجام شود تا پس از تشخیص دقیق علت شب ادراری طول کشیده را بتوان آن را کاملا درمان کرد.
توصیه
۱) نگران نباشید شب ادراری تا پنج سالگی طبیعی است.
۲) عوامل استرس زا و هیجان زا از قبیل تنش های خانوادگی بازی های کامپیوتری خشن و دیدن فیلم های ترسناک را از بچه ها دور کنید.
۳) در طول روز بچه ها را تشویق به مصرف مایعات زیاد بکنید و از او بخواهید تا حد امکان ادرار کردن را به تاخیر بیاندازد تا حجم مثانه افزایش پیدا کند.
۴) سه ساعت قبل از خواب مصرف مایعات را شدیدا محدود کنید.
۵) از تشکچه های مخصوص استفاده کنید.
در صورت عدم قطع شدن شب ادراری به پزشک ارولوژی مراجعه نمایید.
