در مورد رویای شفاف چه می دانید؟ شاید پیش خودتان فکر کنید آیا من هم رویای شفاف داشته ام؟ اصلا رویای شفاف چیست؟ آیا تا به حال اتفاق افتاده که در حال خواب دیدن بودهاید و ناگهان متوجه شدید که در خواب هستید؟ آیا تا کنون موفق به کنترل بر داستان رویای خود شده اید؟ اگر پاسخ شما به این سوال (بله) است شما رویای شفاف را تجربه کردهاید. در این مقاله از بخش روانشناسی دکتر سلام می خواهیم به بررسی رویای شفاف و یا خواب روشن بپردازیم. با ما همراه باشید.
رویای شفاف چیست؟
به تازگی رویای شفاف توسط فیلم هایی مانند Inception معروف شده است. ویژگی فیلم این است که افراد حرفه ای رویابین نه تنها قادر به کنترل شکل و محتوای رویاهای خود هستند بلکه رویای دیگران را نیز کنترل می کنند. چنین حدی از دستکاری در رویا ممکن است که در زندگی واقعی امکان پذیر نباشد، اما تمام آن غیرقابل دسترس نیست.
در واقع، برخی از افراد قادرند که چیزی را که به عنوان رویای شفاف شناخته می شود تجربه کنند و برخی از آنها قادر به کنترل برخی از عناصر رویاهای شبانه خود هستند. ادگار آلن پو در شعر بسیار معروف خود می نویسد: همه آنچه که ما می بینیم و یا به نظر می رسد / فقط یک رویا در داخل یک رویا است.
این که آیا او درست می گوید یا نه، موضوعی است که فلاسفه باید در مورد آن بحث کنند، اما مرز میان رویا و واقعیت چیزی است که به نظر می رسد رویای شفاف نام دارد. در این نقطه نظر، ما به آن چه توصیفی از رویای شفاف است می پردازیم، آیا این تجربه ها می توانند کاربردهای عملی داشته باشند و چگونه ممکن است که یک شخص بتواند بیننده رویای شفاف باشد.
به طور معمول هنگامی که خواب می بینیم، آگاه نیستیم که رویا واقعی نیست. یکی از شخصیت های فیلم Inception کاملا به درستی آن را بیان می کند: خب، در رویاها، احساس می کنیم واقعی هستند، در حالی که ما درست در وسط آنها هستیم؛ فقط زمانی که از خواب بیدار می شویم متوجه می شویم که چیزی واقعا عجیب بود.
با این حال، برخی از ما قادر به وارد شدن به یک رویا و آگاهی کامل از این واقعیت که ما واقعا در یک رویا هستیم، می باشیم.
متخصصان توضیح می دهند: رویای شفاف به عنوان یک رویا تعریف شده است که طی آن رویابین، در حالی که در رویا است، کاملا به این امر آگاه است.
نخستین یادداشت ها درباره رویای شفاف در رسالۀ ارسطو، فیلسوف یونان باستان، رساله ای درباره رویاها، دیده می شود. در آن، او یک نمونه از خودآگاهی در موقعیت رویا دیدن را توصیف می کند.
او نوشته است: اگر فردی که در خواب است و متوجه شود که خواب است و در حالت خواب در آگاهی باشد، در این موقعیت، ادراک پیش از ذهنش میآید، هنوز خود را حاضر می بیند، اما چیزی در درون او این موضوع را به او می گوید: تصویر Koriskos خود را نشان می دهد، اما Koriskos واقعی وجود ندارد.
مشخص نیست که چند نفر واقعا رویای شفاف را تجربه کرده اند، هرچند مطالعات مختلف سعی در جمع آوری اطلاعات در مورد شیوع آن دارند و به نظر می رسد که این پدیده ممکن است کاملا معمول باشد.
به عنوان مثال، یک مطالعه انجام شده در برزیل، 3427 شرکت کننده را با میانگین سن 25 سال مورد بررسی قرار داد. نتایج این بررسی نشان داد که 77 درصد از پاسخ دهندگان حداقل یک بار خواب شفاف را تجربه کرده اند.
رویای شفاف زمانی رخ می دهد و شبیه چیست؟
مانند بسیاری از رویاها، رویای شفاف معمولا در طول مرحله ای از خواب معروف به حرکت سریع چشم (REM) رخ می دهد. برای بعضی از مردم، خود به خودی اتفاق می افتد. با این حال، بعضی خود را برای بهتر شدن در داشتن رویای شفاف آماده می کنند.
به عنوان مثال یکی از کسانی که خواب شفاف را تجربه کرده است به خبرگزاری پزشکی امروز گفت:
خواب شفاف من هنگامی رخ می دهد که در حال بیدار شدن هستم و یا گاهی اوقات اگر به طور مختصر بیدار شوم و مجدد به خواب بروم اتفاق میافتد. امروزه من می توانم این کار را در زمانی که بین خواب و بیداری هستم انجام دهم.
درجه ای که فرد می تواند رویای خود را در صورتی که شفاف باشد تحت تأثیر قرار دهد، به میزان قابل توجهی متفاوت است. برخی از افراد ممکن است بلافاصله بعد از اینکه متوجه می شوند که در حال خواب دیدن هستند، بیدار شوند.
دیگران ممکن است بتوانند بر روی اعمال خود در رویایشان یا قسمت هایی از آن تأثیر بگذارند. بیننده رویای شفاف مشهور که با MNT صحبت کرد به ما گفت که او توانست داستان رویای خود را به منظور ایجاد یک تجربه دلپذیر برای خود دستکاری کند.
او گفت: معمولا من می توانم داستان رویای خود را کنترل کنم، به عنوان مثال، اگر با چیزهایی که در خواب می بینم رابطه خوبی برقرار نکنم، می توانم آن را تغییر دهم.
کاربردهای آن چیست؟
رویای شفاف مطمئنا یک کشف جذاب و شگفت انگیز است. توانایی کشف دنیای درونی خود با آگاهی کامل از این که ما در حال دیدن رویا هستیم بسیار جذاب بوده و طعم جادویی دارد.
با این حال آیا رویای شفاف می تواند کاربرد عملی داشته باشد؟ دکتر دنهلم اسپی، در دانشگاه آدلاید در استرالیا، محققی است که متخصص خواب شفاف است. او برای MNT توضیح داد که این تجربه واقعا می تواند درمانی باشد.
دکتر آسپی گفت: کاربرد اصلی آن، برای رفع کابوس ها، به ویژه کابوس های تکراری که ممکن است بر کیفیت زندگی افراد اثر بگذارد، می باشد. او توضیح داد، تمرین یادگیری داشتن رویای شفاف برای متوقف کردن کابوس ها و یا جلوگیری از وقوع یا تکرار دوباره آن، به نام (درمان رویای شفاف) شناخته می شود.
او برای ما توضیح داد، اگر بتوانید به کسی که کابوس می بیند کمک کنید تا آن را به رویای شفاف تبدیل کند، سپس آنها توانایی کنترل بر رویا یا کابوس خود را پیدا می کنند.
دکتر دنهلم اسپی می گوید: “بگذارید بگوییم شما در یک کابوس توسط کسی مورد حمله قرار گرفته اید. می توانید سعی کنید با مهاجم صحبت کنید. شما می توانید از او بپرسید که چرا در رویاهای شما ظاهر می شود؟ یا بپرسید شما برای حل درگیری با من به چه چیز نیاز دارید؟”.
وی افزود برخی از افراد قدرت فوق العاده یا توانایی های ویژه ای دارند بنابراین می توانند علیه مهاجم مبارزه کنند؛ همچنین شما می توانید فرار کنید، بنابراین از چیزهایی مانند پرواز کردن و یا حتی انجام تکنیک های بیدار شدن عمدی از خواب برای فرار از کابوس استفاده کنید.
خواب شفاف همچنین توانایی کمک به افراد مبتلا به ترس و اضطراب، مانند ترس از پرواز و یا ترس از حیوانات از جمله عنکبوت هراسی (ترس از عنکبوت) را دارد.
دکتر دنهلم اسپی افزود: اگر فرد فوبیای خاصی داشته باشد، محیط رویای شفاف او یک فرصت جالب برای انجام دادن کارهای درمانی در اختیار ما قرار می دهد که در آن شما به تدریج خود را به آنچه که می ترسید، نزدیک می کنید.
او گفت: این کار ممکن است، زیرا محیط های رویایی در واقع می توانند یک تجربه کاملا واقع گرایانه را بدون آن که احساس ناامنی کنید، برای شما فراهم آورند. در طول خواب شفاف، فرد می داند که چیزهایی که وجود دارد، در دنیای واقعی نیستند، بنابراین او با خیال راحت می تواند بدون در نظر گرفتن خطرات، بر ترس خود، غلبه کند.
دیدن رویای شفاف نوعی فعالیت خلاقانه است
در عین حال، رویای شفاف به عنوان یک وسیله سرگرمی غیرمعمول نیز جذاب است. چیزی مانند تجربه غریزی واقعیت مجازی.
یک بیننده با تجربه خواب شفاف ، ممکن است بتواند به یک ماجراجویی بپردازد و با افراد و یا چیزهای دیگری ارتباط برقرار کند که ممکن است در زندگی واقعی امکان انجام آنها را نداشته باشد.
خواب شفاف بینی که با MNT صحبت می کرد گفت که او چیزی شبیه به روایت داستان را تجربه می کند، که باعث می شود او بعد از بیدار شدن احساس خوشحالی کند:
خواب شفاف برای من یک نوع فعالیت خلاقانه است. من می توانم در رویایم به جستجو در آنچه که ذهن آگاه من می خواهد بپردازم. این تنها قسمتی از یک سرگرمی نیست و معمولا من را خوشحال می کند. من تمایل به تجربه تمام آنها در بیداری نیز دارم.
او ادامه داد: من برای سرگرمی رویابینی شفاف را انجام می دهم. من از آن لذت می برم، و به عنوان کسی که از داستان گویی لذت می برد این کار، تجربه ای مشابه نوشتن یک داستان یا بازی ویدیویی است. شما در داستانی غرق می شوید که به نوعی خودتان نیز جزئی از آن هستید.
تکنیک هایی برای داشتن رویای شفاف
تکنیک های بسیاری برای افرادی که می خواهند تلاش کنند و به رویای شفاف برسند و یا کسانی که می خواهند تجربیات رویای شفاف بینی خود را کامل کنند، وجود دارد.
یک مطالعه انجام شده توسط دکتر Aspy و همکارانش در سال گذشته، اثربخشی سه روش معمول را مورد آزمایش قرار داد.
اولین روش به عنوان “تست واقعیت” شناخته می شود. این ممکن است شامل تایید اینکه آیا شما هم در زندگی واقعی و هم در طول یک رویا خواب میبینید یا خیر، باشد.
به عنوان مثال، در طول روز، فرد ممکن است بخواهد از خود بپرسد، من در حال حاضر در حال خواب دیدن هستم؟ و در همین حین سعی می کند که دست خود را از دیوار محکم عبور دهد.
این روش متکی به مفهوم است. در زندگی واقعی دیوار جامد و غیر قابل نفوذ باقی می ماند، در حالی که در یک رویا دست به راحتی عبور می کند.
روش دیگر (بررسی واقعیت) است که مبتنی بر خواندن یک خط از متنی است. در واقع، به عنوان مثال، اگر ما یک متن را از روی یک پوستر بخوانیم، هنگامی که آن را می خوانیم، ثابت باقی می ماند. با این حال، در یک رویا، متن دائما تغییر می کند.
انجام چندین باره این آزمایش ها در طول روز، انجام آنها در حالت رویا دیدن را راحت تر می کند و به بیننده خواب اجازه می دهد تا بر رویای خود آگاهی پیدا کند.
یکی دیگر از تکنیک ها (برگشتن به رختخواب) است و نیاز به تنظیم یک زنگ هشدار برای بیدار شدن از خواب بعد از حدود 5 یا 6 ساعت خوابیدن دارد.
بعد از بیدار شدن اولیه، فرد باید خود را قبل از رفتن مجدد به رختخواب، برای مدتی بیدار نگه دارد، این تکنیک بلافاصله فرد خواب رفته را به REM میبرد، فاز خوابی که در طی آن فرد در حال خواب، احتمال بیشتری دارد که تجربه رویای شفاف داشته باشد.
در نهایت، رویای شفاف ممکن است از طریق «القای مونومن» رخ دهد. یک روش دیگر این تکنیک است که نیاز به ممارست و تمرین زیادی دارد.
با القای مونومن، فرد باید قبل از رفتن به رختخواب، جمله ای مثل (امشب من متوجه می شوم که در حال رویا دیدن هستم) را با خود تکرار کند. از این طریق فرد خود را برای دستیابی به رویای شفاف آماده می کند.
مجلات رویا و مدیتیشن
همچنین به نظر می رسد که کسانی که راحت تر به رویای شفاف دست پیدا می کنند، مشکلات کمتری را در به یاد آوردن رویاهایشان دارند.
دکتر آسپی توضیح داد: هنگامی که به رویای شفاف وارد می شوید، قوی ترین پیش بینی کننده ی این که آیا شما در حال دیدن رویای شفاف هستید یا خیر، این است که ببینید تا چه حد می توانید رویاهای قبلا دیده شده تان را به یاد بیاورید.
بنابراین، برای برخی از افرادی که علاقه مند به شناختن رویاهای خود با آگاهی کامل هستند، ممکن است داشتن یک مجله رویابینی که در آن رویاهای خود را که هر شب می بینند، به همان اندازه که به یاد می اورند، ثبت کنند. مفید باشد.
رویابینی که ما با او مصاحبه کردیم این قضیه را تایید کرد و گفت که برای مدتی طولانی از این که بعد از بیدار شدن از خواب رویاهای خود را بنویسد، لذت می برده است.
تمرین دیگری که ممکن است به داشتن رویای شفاف کمک کند، مراقبه و یا آگاهی بر ذهن است، زیرا در آن به افراد آموزش می دهند تا به طور کلی بیشتر درباره خود و محیط اطراف خود آگاهی پیدا کنند.
دکتر اسپی گفت: بسیاری از مردم به مراقبه و آگاهی بر ذهن به عنوان راهی برای داشتن رویای شفاف علاقه مندند. ایده اصلی این است که اگر شما در طول روز بیشتر آگاه باشید، در حالتی که خواب هستید نیز بیشتر احتمال دارد که متوجه این موضوع شوید.
نگرانی ها و خطرات
یک نگرانی که مردم در مورد دستیابی به رویای شفاف بیان می کنند این است که، اگر بتوانند به آن دست یابند، ممکن است در یک رویا گیر کنند و دیگر بیدار نشوند.
با این حال، دکتر اسپی به MNT توضیح داد که این یک خطر نگران کننده نیست؛ به طور معمول، فرد تنها می تواند خواب و رویا را برای مقدار زمان مشخصی از شب در هر شب ببیند، به طوری که بعید است کسی بتواند در خواب گیر کند.
او به ما گفت: دلیل اصلی این است که تقریبا بدون توجه به آنچه که شما انجام می دهید تنها به طور میانگین فقط مقدار مشخصی از خوابیدنتان را به خواب دیدن اختصاص میدهید. راهکارهایی برای افزایش آن وجود دارد. اما برای مدت زمان طولانی عملی نیست.
یکی دیگر از نگرانی ها این است که فرو رفتن در رویای شفاف، نیاز به تمرکز و تلاش دارد، که ممکن است به این معنی باشد که مانع راحت خوابیدن شما می شود.
با این حال، دکتر آسپی دوباره به ما اطمینان داد و خاطرنشان کرد که بینندگان رویای شفاف که در گذشته تجربیاتی داشته اند، به دلیل دیدن داشتن رویای شفاف، خستگی یا کیفیت خواب کمتری را گزارش نکرده اند.
در عین حال، در حال صحبت با ما، او به مشتاقان رویای شفاف هشدار داد که: من به طور کلی توصیه می کنم که افرادی که مشکلات روانی خاصی دارند، رویای شفاف را دنبال نکنند.
برای مثال افراد مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است نتوانند برخی افکار یا ترس را از حوادث رخ داده در زندگی واقعی متمایز کنند. دکتر آسپی خاطر نشان کرد: در بعضی از موارد، در واقع، رویای شفاف ممکن است شرایط را تشدید کند.
رویای شفاف ممکن است یک تجربه شگفت انگیز، مفید و یا دلپذیر باشد، اما قبل از تلاش برای آزمایش حالت های رویا دیدن، هنوز باید در نظر داشته باشید که چرا شما علاقه مند به دستیابی به آن هستید و چه انتظاراتی از آن دارید.