زخم معده چیست؟ + راهنمایی کامل

زخم اثنی عشر که به عنوان زخم معده نیز شناخته می شود، شامل یک زخم بر روی پوشش داخلی معده یا اثنی عشر (ابتدای روده کوچک) است. زخم های دردناکی روی سطح معده وجود دارند و می توانند تاثیر بدی بر روی معده و روده کوچک شما داشته باشند. این مشکل به دلیل عدم تعادل آنزیم های گوارشی اتفاق می افتد. این ضایعات زمانی رخ می دهد که پوشش معده، دوازدهه و بافت زیرین، بدون محافظ باقی می مانند. زخم معده چهار برابر بیشتر از زخم اثنی عشر رخ می دهد. در این مقاله از بخش بیماری های دکتر سلام به بررسی این بیماری می پردازیم.

انواع زخم معده

زخم معده یا زخم های دهانوی مزمن در افراد با سنین مختلف بسیار رایج است، اما تعداد بیماران بالغ بیشتر از تعداد کودکان است. بر اساس مکان های مختلف التهاب و زخم های مختلف، انواع مختلفی از زخم وجود دارد، مانند:

• گاستریت (التهاب یا درد معده)
• التهاب مقعد
• التهاب مرکز معده
• التهاب در قسمت خمیدگی کوچک
• زخم کولیت یا دوازدهه
• مری (زخم مری)
• معده (زخم معده)
• دیورتیکولوم مکل ( زخم دیورتیکولوم مکل)

افرادی که از زخم معده رنج میبرند ممکن است احساس درد، در بین ناف و سینه خود داشته باشند و گاهی اوقات ممکن است این درد به سمت پشت نیز کشیده شود.

علائم درد زخم معده چیست؟

همان طور که در بالا ذکر شد، زخم معده زمانی رخ می دهد که غشاء ضخیم معده آسیب دیده باشد. پوشش معده با یک لایه مخاطی پوشیده شده است تا از اسیدی که در طول فرآیند هضم غذا ترشح می شود، محافظت شود. با این حال، این لایه به علت عفونت باکتریایی یا برخی از دلایل دیگری که منجر به تولید اسید بیش از حد می شود، می تواند آسیب ببیند. بنابراین، ممکن است سوراخ هایی در پوشش معده بوجود بیاید، همچنین علائم دیگری که با این بیماری در ارتباط هستند نیز ظاهر می شوند.

شدت زخم معده، به طول مدتی که بیمار از این بیماری رنج می برد بستگی دارد و در میان بیماران، متفاوت است.

بعضی از علائمی که نشان دهنده زخم معده هستند، به شرح زیر می باشند:

درد

معده و دوازدهه در قسمت فوقانی شکم قرار دارند، بنابراین در مواردی که بیماران از زخم معده رنج می برند، اولین علامتی که تجربه می کنند، درد در قسمت فوقانی شکم است که درد اپی گاستریک نیز نامیده می شود.

معمولا درد، مدت کوتاهی طول می کشد. در صورت مصرف نوشیدنی های محرک مانند الکل یا غذاهای تند، بیماران درد و رنج بیشتری خواهند داشت.

معمولا درد چند دقیقه یا حتی بیشتر از یک ساعت ممکن است به طول بیانجامد که می تواند خفیف یا شدید باشد. ناراحتی واقعی زمانی ایجاد می شود که زخم تحریک شود. این مساله عمدتا بعد از خوردن غذا اتفاق می افتد مخصوصا اگر قبلا از محرک هایی مانند ادویه جات مصرف کرده باشید.

علاوه بر این درد  زمانی رخ می دهد که اسید معده با پوشش معده آسیب دیده، تماس پیدا کند. از آنجایی که لایه محافظ، در معرض خطر قرار گرفته است، پوشش معده به مایع گوارش اسیدی حساس تر خواهد شد.

علاوه بر این، بعد از مصرف غذاهایی که حاوی پروتئین و اسید های چرب بالایی هستند، درد بیشتر ایجاد می شود. این مواد مغذی تولید اسید معده را برای هضم مواد غذایی تحریک می کنند. درد هنگام استفاده از داروهای مناسب، مانند داروهای اسیدی تجویز شده توسط پزشک، کاهش می یابد.

سوزش سر دل و سوء هاضمه

هنگامی که عملکردهای معده آسیب می بینند، هضم با کندی صورت می گیرد و یا حتی نمی تواند به طور کامل به اتمام برسد. این یک علت اصلی گیر کردن مواد غذایی در معده است، بنابراین سوء هاضمه به راحتی می تواند اتفاق بیفتد.

در واقع، یکی از شایع ترین نشانه های زخم معده، سوزش سر دل و سوء هاضمه است. قربانیان این وضعیت، معمولا پس از صرف وعده های غذایی، احساس سوزش سردل دارند. این علائم عمدتا به علت هضم ضعیف و ریفلاکس اسید معده است. از آنجایی که مایع اسیدی معده  به سمت مجاری دستگاه گوارش حرکت می کند، سوزش در سر دل احساس می شود و این ماده در موارد شدید می تواند به سمت گلو نیز حرکت کند.

علاوه بر این، ممکن است علائم دیگری از سوزش سر دل، مانند درد شکم، سوء هاضمه، کم اشتهایی، بد اشتهایی، احساس خواب آلودگی یا بی خوابی را تجربه کنید.

بد اشتهایی و زخم معده

بیماران به دلیل هضم ضعیف، حالت تهوع و درد، اشتهای خود را از دست می دهند. زخم معده بر کل فرایند گوارشی تاثیر می گذارد و سپس منجر به خستگی می شود. در چنین شرایطی، بیماران در معرض بی اشتهایی هستند و نمی خواهند چیزی بخورند. علاوه بر این، احساس درد و ناراحتی ناشی از خوردن وعده های غذایی، باعث بروز ترس می شود. در نتیجه، همین باعث ترس از خوردن در بیماران می شود.

استفراغ

استفراغ ممکن است به علت سوء هاضمه، رخ دهد. در هنگام استفراغ، گاهی اوقات غذاهایی که از قبل مصرف کرده اید نیز بالا آورده می شوند. این به خاطر سیستم گوارشی است که غذا را له نمی کند. این حالت نشان می دهد که عملکرد معده کاهش یافته و ضعیف شده است.

در بعضی موارد، خون نیز ممکن است بالا آورده شود که این خون ناشی از خونریزی معده است و زمانی که زخم معده شدید تر باشد، اتفاق می افتد. سرفه های همراه با خون نیز یکی از علائم شایع و خاص زخم معده است. زخم معده یا التهاب دستگاه گوارش احتمالا هنگامی رخ می دهد که التهاب جدی تر باشد و به معده آسیب برساند.

از دست دادن وزن در اثر زخم معده

برای افراد مبتلا به بیماری های دستگاه گوارش مانند زخم معده، کاهش وزن قابل درک است زیرا غذاها به طور کامل توسط معده جذب و هضم  نمی شوند. عملکرد معده در این زمان ضعیف می شود به طوری که از دست دادن وزن نیز آسان می شود.

هضم غذا به بدن کمک می کند تا مواد مغذی، از مواد غذایی به داخل جریان خون منتقل شوند. علاوه بر این، بیماران  احساس بی اشتهایی می کنند و مقدار مواد مغذی جذب شده در بدن کاهش می یابد و پس از آن کاهش وزن اتفاق می افتد. از این رو، سلامت کلی بدن بدتر می شود و منجر به بروز نشانه هایی از زخم معده مانند حلقه های تیره زیر چشم می شود.

مالا انا (Malaena )

شما خیلی زیاد و مکرر مدفوع می کنید. هنگامی که غذاهای عجیب و غریب، مخصوصا غذای تند و سرخ شده و یا پر چرب را می خورید، سریعا از  درد ناگهانی یا شدید معده همراه با اسهال رنج می برید.

مدفوع سیاه، مالا انا نامیده می شود. رنگ مدفوع به دلایل مختلفی سیاه می شود. با این حال، به طور کلی، مدفوع سیاه نشان دهنده خون در مدفوع است. این خون از خونریزی معده ناشی می شود. رنگ خون می تواند تیره تر باشد. هنگامی که بدن شما از بیماری زخم معده در مرحله مزمن رنج می برد، یعنی این بیماری جدی شده است. در نتیجه، خونریزی معده بیشتر اتفاق می افتد.خون از معده  به روده کوچک و روده بزرگ جریان پیدا می کند و سپس دفع می شود.

شکم متورم و برآمده

این اتفاق زمانی رخ می دهد که مایع در معده نگه داشته می شود. این یکی دیگر از علائم زخم معده است و باعث تورم شکم می شود.این وضعیت دردناک نیست، اما هنوز برای بیماران و پزشکان نگران کننده است.

بیخوابی

بیماران مبتلا به زخم معده، از درد معده، تهوع، استفراغ و سایر علائم مرتبط با زخم معده رنج می برند که منجر به بی خوابی می شود. با این حال، بهبود زخم معده با درمان مناسب و مصرف به موقع دارو، امکان پذیر است. بی خوابی نشانه مستقیمی از زخم معده نیست، بلکه نتیجه ناراحتی ناشی از بیماری است. بیماران ممکن است با بی خوابی کنار بیایند و احتمال اینکه با آن کنار نیایند هم وجود دارد. با این حال، در طولانی مدت، وضعیت سلامتی آنها می تواند بدتر شود.

چگونگی تشخیص این بیماری

افراد مبتلا به علائم فوق باید بلافاصله برای تشخیص بیماری به پزشک مراجعه کنند تا پزشک راهنمایی های لازم را برای تسکین و درمان  به آنها ارائه کند.

روش های تشخیصی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• آندوسکوپی
• بیوپسی: بررسی نمونه های بافت از غشاء معده در زیر میکروسکوپ
• اشعه ایکس از معده: تشخیص زخم یا بافت زخم از طریق اشعه ایکس.

زخم معده در هر سنی و در هر جنسی می تواند به وجود بیاید. بنابراین، افراد مبتلا به علائم ذکر شده، باید برای آزمایشات تشخیصی و معاینات پزشکی در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنند تا از عوارض و ناراحتی بیشتر پیشگیری کنند.

در برخی موارد، بیماران درد و سایر نشانه های آشکار زخم معده را نمی توانند احساس کنند. با این حال، ممکن است در مدفوع، خون ببینند که وضعیت سلامتی آنها به علت عدم درمان بدتر می شود. این علائم باید بلافاصله حل شود. علاوه بر این، شایع ترین علامت هشدار، درد بالای معده است که معمولا هنگامی که گرسنه هستید و یا حدود 30 دقیقه تا 2 ساعت بعد از خوردن غذا یا در نیمه شب رخ می دهد. این حالت گاهی اوقات اتفاق می افتد و زمانی که چیزی می خورید از بین می رود.

علاوه بر این، بیمار ممکن است درد شکمی داشته باشد که می تواند به پشت سرایت کند. این درد دوره ای است و ممکن است 2 تا 8 هفته طول بکشد. پس از آن، درد کاهش می یابد، اما به زودی عود خواهد کرد.

مشکلات مربوط به بیماری های معده که درمان نشده یا بد درمان می شوند، منجر به سرطان معده می شوند منجر شوند که شایع ترین نوع سرطان مربوط به معده و روده است.

دلایل درد زخم معده چیست؟

هنگام غذا خوردن، معده شما اسید هیدروکلریک و یک نوع آنزیم به نام پپسین را برای هضم غذا تولید میکند. در این قسمت، غذا تا حدی در معده هضم شده و سپس به دوازدهه میرسد و روند هضم را ادامه میدهد. زخم معده زمانی رخ میدهد که اسید و آنزیم بر مکانیسم های دفاعی دستگاه گوارش غلبه کرده و دیواره مخاطی را تخریب میکنند. سالها پیش تصور میشد که زخم ها ناشی از عوامل سبک زندگی مانند عادات غذا خوردن، سیگار کشیدن و استرس ایجاد میشود. اکنون به این نتیجه رسیده اند که افراد مبتلا به زخم معده، یک عدم تعادل بین اسید و پپسین همراه با عدم توانایی دستگاه گوارش برای محافظت از خود در برابر این مواد سخت را دارند.

برخی از انواع درمان های پزشکی می توانند به تشکیل زخم کمک کند. عوامل زیر باعث تضغیف لایه مخاطی معده می شوند، به این ترتیب احتمال ابتلا به زخم را افزایش داده و روند بهبودی را کاهش می دهند. زخم معده اغلب به علت موارد زیر اتفاق می افتد:

ژنتیک

یکی از شایع ترین علل بیماری زخم معده مربوط به تاریخچه سلامت خانوادگی است. اگر هر کدام از اعضای خانواده شما تحت این شرایط قرار گرفته باشند،  احتمال خطر زخم معده در شما بسیار بالاتر خواهد بود.

هلیکوباکتر پیلوری

این دومین علت عمده زخم معده است. تحقیقات انجام شده در دهه 1980 نشان داد که برخی از زخم ها به علت عفونت باکتریایی به نام هلیکوباکتر پیلوری که معمولا H. pylori نامیده می شود، ایجاد می گردد. باکتری H. Pylori  از طریق آب آشامیدنی و خوردن غذا می تواند وارد بدن شود و سپس به مخاط معده که از پوشش معده و روده محافظت می کند، وارد شود.

باکتری هلیکوباکتر پیلوری و اسیدوز: عفونت با باکتری پیلوری صفرا  یکی از مهمترین علل زخم روده است. این باکتری یک نوع اسپیراکت است که در غشای مخاطی معده زندگی می کند و یکی از دلایل اصلی ایجاد این بیماری است. در میان افرادی که مبتلا به زخم معده هستند، 70 تا 90 درصد از آنها قربانی این باکتری هستند. باکتری ها اغلب از طریق ظروف غذا، مسواک و بوسیدن منتقل می شوند. خوردن مواد غذایی کثیف و ناسالم نیز یکی از دلایل این عفونت باکتریایی است.

موضوع خطرناک تر این است که این باکتری از طریق تماس روزانه از یک فرد به فرد دیگر منتقل می شود از جمله استفاده از غذا و لوازم زندگی مانند چوب های غذاخوری، قاشق چنگال، چاقو، برس، فنجان و غیره.

داروهای ایجاد کننده زخم معده

سه نوع اصلی از داروها وجود دارند که به راحتی می توانند به پوشش معده آسیب برسانند :

• اسید استیلسالیسیلیک مانند آسپرین
• داروهای ضد التهابی برای بیماری های مفاصل
• داروهای هورمونی مانند استرول

بنابراین، شما باید از مصرف این داروها اجتناب کنید. اگر لازم است که آنها را مصرف کنید، به دوز مناسب و درمان آن توجه کنید و حتما بعد از خوردن غذا، آنها را مصرف کنید.

هر کسی که زخم معده دارد، اصولا به باکتری H pylori آلوده نیست. آسپرین و داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی اگر به طور منظم مصرف شوند ممکن است باعث زخم معده شوند. داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی که به نام NSAID ها نیز شناخته می شوند، می توانند موجب التهاب یا سوزش معده و روده کوچک و در نتیجه منجر به زخم شوند. این یکی از علل اصلی زخم معده است.

سندرم زولینگر- الیسون ( Zollinger-Ellison)

یکی از علل زخم معده، سندرم زولینگر-الیسون است که یک بیماری گوارشی نادر است و ناشی از تشکیل یک یا چند تومور در لوزالمعده یا دوازدهه است که به نام تومور گاسترین شناخته می شود.

این تومورها می توانند خوش خیم یا بدخیم باشند، اما معمولا نیمی یا دو سوم از آنها بدخیم هستند و باعث افزایش ترشح گاسترین می شوند که  اسید بیشتری را در معده ترشح می کنند و باعث تخریب پوشش معده می شوند.

عوامل روان شناختی

بسیاری از متخصصان معتقدند که استرس، باعث تحریک زخم معده می شود. علت آن این است که استرس تأثیر زیادی بر تولید اسید در معده دارد.

تنش طولانی مدت

احساس استرس، افسردگی و خشم، به سرعت، در اندام های بدن پخش می شود و سیستم عصبی را تحت تاثیر می گذارد و موجب عدم تعادل در عملکرد معده و روده می شود. هنگامی که میزان اسید هیدروکلریک و پپسین افزایش می یابند، ترشح عروق خونی معده، تندتر می شود و  لایه محافظ مخاطی نیز آسیب می بنید و سپس زخم معده شکل خواهد گرفت. بیماران اغلب در هنگام استرس، اضطراب، غم، خشم و یا ترس، احساس درد می کنند.

عوامل غذایی

گرسنگی و پرخوری

هنگامی که شما گرسنه هستید، اسید هیدروکلریک و کاتالیزورهای معده در سطح نسبتا بالایی هستند، که منجر به “خود گوارشی” مخاط می شوند. با این حال، هنگامی که شما پرخوری می کنید به علت بزرگ شدن معده، خیلی راحت تر به مکانیسم “حفاظت از خود” معده، آسیب می رسد. در نتیجه، زمان زیادی طول می کشد تا غذا در معده بماند. هنگامی که به طور نامنظم غذا می خورید، این بیماری به راحتی ظاهر شده و عود می کند.

خوردن شام با سطح اشباع شده

بعضی از افراد تمایل دارند به طور منظم، مکمل های غذایی را در هنگام شب مصرف کنند، زیرا تمام روز کار می کنند و وقت آزادی ندارند که هنگام ظهر یا قبل از خواب، غذا بخورند و در نتیجه بر خواب و افزایش وزن آنها، تاثیر خواهد گذاشت. همزمان، این موضوع  می تواند مخاط معده را تحریک کند تا اسید هیدروکلریک بیشتری تولید کند و منجر به زخم معده شود.

غذا خوردن سریع یا خوردن غذا در هنگام تماشای تلویزیون

غذاها پس از اینکه خورده می شوند، فرآیندهایی مانند جذب نرم، خرد شدن و هضم را پشت سر خواهند گذاشت. اگر مواد غذایی را به سرعت بجوید و سریع قورت دهید، خرد نخواهند شد و  در نتیجه، معده شما مجبور است  سخت تر کار کند و زمان نگهداری مواد غذایی در معده طولانی است. از این رو، باعث آسیب مخاطی معده میشود. علاوه بر این، جویدن به آرامی و به طور کامل، می تواند ترشح پانکراس را افزایش دهد، در نتیجه باعث کاهش اسید معده و اسید هیدروکلریک می شود که برای معده، بسیار مفید است.

الکل

نوشیدن الکل به صورت صحیح، نمی تواند باعث زخم معده شود، اما متخصصان بهداشت فکر می کنند که نوشیدن مقدار زیادی الکل، آبجو و مشروبات الکلی موجب تحریک و سوزش معده، التهاب ضعیف و حتی خونریزی می شود. الکل به طور مستقیم بر روی مخاط گوارشی تاثیر می گذارد و همچنین موجب سیروز و پانکراتیت مزمن می شود که به نوبه خود باعث بدتر شدن وضعیت معده می شود.

مصرف بیش از حد نمک در غذاها

این نیز یکی از رایج ترین علل زخم معده است. یک رژیم غذایی با میزان بالایی از نمک می تواند فعالیت ژن را در باکتری های H. Pylori را افزایش داده و آنها را سمی تر خواهد کرد.

علل دیگر

• مواد شیمیایی
• سایر بیماری های خودایمنی

خطرات ناشی از درد این بیماری چیست؟

درد ناشی از زخم معده بسیار ناراحت کننده است واگر درمان نشود، می تواند منجر به عوارض جدی پزشکی شود. در اینجا برخی از رایج ترین موارد وجود دارد:

خونریزی داخلی و خونریزی شدید که می تواند نیاز به بستری شدن و تزریق خون داشته باشد

• کم خونی
• استفراغ خونی
• مدفوع سیاه یا قیر اندود
• التهاب صفاق یا عفونت حفره شکمی
• مشکل در هضم غذا
• مشکل تنفس

واقعا مهم است که توسط یک پزشک مورد بررسی قرار بگیرید و عوارض بالا را به طور مناسب درمان کنید تا از بدتر شدن یا شدید شدن اوضاع، جلوگیری به عمل آورید. زخم ها  به راحتی و  به طور طبیعی و پس از تشخیص، می توانند درمان شوند.

عوامل خطر زخم معده چه هستند؟

عواملی که خطر ابتلا به زخم معده را افزایش می دهند، چه هستند؟ شما در معرض خطر ابتلا به زخم معده هستید اگر :

سیگار می کشید

سیگار کشیدن خطر زخم معده را در بیماران مبتلا به عفونت H. pylori افزایش می دهد

نوشیدن بیش از حد الکل

نوشیدنی های الکلی می توانند باعث تحریک، از بین رفتن مخاط معده و افزایش مقدار اسید تولید شده در معده شوند.