دلایل استفراغ در کودکان چیست؟ آیا می دانید چه عواملی باعث استفراغ در کودکان می شود؟ چه داروهایی را میتوان در این موارد به کودکان داد؟ در این مقاله از بخش بیماری ها و سلامت کودک دکتر سلام به بررسی دلایل استفراغ در کودکان خواهیم پرداخت. در ادامه راه های درمان، تشخیص و پیشگیری از آن را مورد تحلیل قرار می دهیم و همچنین به شما آموزش می دهیم که چگونه در خانه این وضعیت را کنترل کرده و چه مواد غذایی را به کودک خود بدهید.
دلایل استفراغ در کودکان
دلایلی که باعث استفراغ در کودکان می شود، زیاد است اما ما در این مقاله به چند مورد شایع تر آن اشاره می کنیم.
گاستروانتریت یا آنفلوانزا یکی از دلایل استفراغ در کودکان
استفراغ یکی از علائم گاستروانتریت می باشد. معمولا به علت ویروس یا غذای آلوده اتفاق می افتد. آنفلوانزای شکم به اسهال نیز تبدیل می شود. به هر حال، این یک مشکل کوتاه مدت است و کودک پس از چند روز از بیماری خلاص می شود.
رفلکس معده
استفراغ هنگامی رخ می دهد که غذا وارونه به سمت مری حرکت می کند. همچنین ممکن است که رفلکس معده به علت اشتباه نشستن هنگام غذا خوردن، بیش از حد خوردن یا عدم تحمل برخی غذاها باشد.
مسمومیت غذایی باعث استفراغ در کودکان می شود
مسمومیت که اغلب به علت باکتری ها، ویروس ها یا مواد سمی غذا اتفاق می افتد ممکن است دلیل دیگر استفراغ باشد. در این شرایط، کودک شما ممکن است که اسهال، دل درد، آنفلوانزا و علائمی مانند تب، گلو درد و غیره را داشته باشد.
بیماری حرکت یا بیماری مسافرت (حالت تهوع در مسافرت)
بسیاری از کودکان در راه مسافرت، حالت تهوع می گیرند اما این فقط لحظه ای می باشد و پس از اتمام وضعیت ادامه پیدا نخواهد کرد.
مشکل معده یکی از دلایل استفراغ در کودکان
گاهی اوقات استفراغ از مشکلی در معده یا ویروسی در معده ایجاد می شود.
حساسیت غذایی
استفاده از برخی غذاهای حساسیت زا مانند محصولات لبنی، می توانند باعث ایجاد استفراغ در کودکانی که با لبنیات رابطه خوبی ندارند شود. این یک دلیل محکم در کودکان برای استفراغ های تناوبی یا استفراغی که گاهی اوقات در فواصل زمانی بی قاعده اتفاق می افتد می باشد.
استرس
گاهی اوقات فشار های روانی یا کمبود خواب باعث فشردگی شکم و استفراغ کردن بدون تب و درد شکم می شود.
مشکلات گوارشی یکی از دلایل استفراغ در کودکان
مشکل هضم یا سوء هاضمه باعث استفراغ می شود.
زخم یا ضربه
کودک شما ممکن است در صورت ضربه خوردن به سرش استفراغ کند. در برخی موارد، استفراغ نشانگر استرس یا آسیب دیدگی می باشد.
عفونت های تنفسی باعث استفراغ در کودکان می شود
بیماری هایی مانند سرما خوردگی و سرفه کردن نیز می تواند باعث استفراغ شوند. هنگامی که کودکان بیش از حد خلط قورت می دهند، ممکن است این ماده مخاطی باعث استفراغ در کودکان شود و باعث اذیت شدن شکم شود.
شکم خالی
در صورتی که کودکتان هیچ چیزی نخورده باشد، ممکن است که کف سفید استفراغ کند.
تمام این علت ها ممکن است که باعث استفراغ متناوب در کودک شما شود ولی همیشگی نمی باشند.
به هرحال، استفراغ ممکن است که نتیجه و دلیل یک بیماری جدید نیز باشد. شامل:
- عفونت هایی مانند مننژیت، عفونت مجاری ادراری و عفونت گوش میانی
- آپندیسیت که عفونت آپندیس می باشد و حالت تهوع، استفراغ و درد شکم از علائم معمول آن می باشند.
- انسداد روده (تنگی پیلوریک) که یکی از عیوب تولد می باشد مانند پیچ خوردگی یا باریک شدن روده اما غیر معمول است. چنین وضعیت هایی در کودک می توانند باعث استفراغ مداوم شود.
معمولا استفراغ به همراه دیگر علائم مربوط به بیماری های خاص و یا به علت ضعف عمومی بدن می باشد.
علائم
در اینجا برخی از علائم که در کنار استفراغ برای کودکان اتفاق می افتد ذکر شده است:
- بی حالی
- زود رنجی یا بی توجهی، ممکن است که کودکان در حالت معمولشان نباشند
- سر درد
- درد شکم
- نفخ
- اسهال
این علائم پس از استفراغ و وقوع مشکل ناپدید خواهند شد، اما بهتر است که دکتر آنها را معاینه کند.
چه هنگام با دکتر تماس بگیریم؟
معمولا استفراغ حتی اگر که با تب و اسهال همراه باشد پس از یک یا دو روز خود به خود کاهش پیدا کرده و تمام می شود. ولی در صورتی که نشانه های زیر را مشاهده کردید به دکتر مراجعه کنید:
- استفراغ بلند مدت و طولانی که حتی پس از دو روز به اتمام نرسید
- بدن کودکتان دهیدراته یا کم آب شده است
- تاری دید
- بلعین چیزی سمی یا مسموم
- ناتوانی در پایین نگه داشتن مایعات حتی برای 12 ساعت
- گرفتگی گردن
- رشد ناگهانی یا افزایش وزن خیلی آهسته در حین استفراغ مکرر
- سرفه کردن
- خفگی
- استفراغ قرمز یا قهوه ای (ممکن است استفراغ به علت وجود خون در آن قرمز رنگ باشد)
- استفراغ زرد یا سبز (ممکن است که صفرا باعث سبز رنگ شدن استفراغ شود)
- احساس سوزش قلب
- در صورتی که پس از هربار خوردن غذا استفراغ می کند
- استفراغ پس از آسیب یا ضرب خوردن سر
- در صورتی که کودکتان صبحگاه پس از بیدار شدن از خواب حالت تهوع و یا سر درد را احساس کند
- کودک تب شدیدی دارد
- به درد میگرن دچار است
- گاهی اوقات کودکتان ممکن است که استفراغ پرتابی را تجربه کند. این اتفاق ناگانی بوده و با پاشش شدید استفراغ مستقیم تا چند متر پرتاب می شود. در این مورد فورا به دکتر مراجعه کنید.
تشخیص علت استفراغ در کودکان
یک ارزش یابی کلی فیزیکی معمولا علت را روشن می کند. ممکن است که دکتر سابقه پزشکی کودک را چک کند و علائم را بررسی کند. ممکن است که راجع به موارد زیر سوال کنند:
- مدت استفراغ
- تعداد دفعات آن
- رنگ استفراغ
- قدرت استفراغ
- حرکات روده یا شکم
- درد شکم
- تب
- سلامت کلی
- نظم خواب
- رشد کودک
تست های پزشکی لازم نیست. به هرحال، گاهی اوقات آزمایش های تصویری جهت تشخیص و پیدا کردن احتمالات و وضعیت های غیر معمول در شکم تجویز می شوند. به صورت مشابه اگر که کودکتان دارای علائمی مانند کمبود آب باشد آزمایش خون جهت بررسی الکترولیت ها انجام می شود.
نتیجه این ترتیبات، می توانند به پزشکان در آگاهی و تشخیص علل اصلی استفراغ کودکتان و پیدا کردن راه حل کمک کنند.
درمان استفراغ
استفراغ نیازی به درمان ندارد مگر این که علتی اساسی داشته باشد. آکادمی آمریکایی طب اطفال (AAP) و سازمان سلامت جهانی (WHO) آب درمانی را جهت درمان موارد کم آبی پیشنهاد می کند و کودک پس از آب درمانی به نظم غذایی متناسب سن خود باز می گردد.
در موارد شدیدتر، پزشکان به کودکان بزرگتر از دوسال آنتی بیوتیک می دهند. این نوع داروهای تجویزی می تواند شامل موارد زیر باشد:
- پروکلرپرازین (کمپازین)
- متوکلوپرامید (رگلان)
- پرومتازین
- اندانسترون
اندانسترون به عنوان ایمن ترین و بهترین دارو به نسبت دیگر داروها به علت کمتر بودن عوارض جانبی شناخته می شود.
به هرحال، اکثر کودکان احتیاجی به دارو ندارند و طی روز بهبودی خود را بدست می آورند. در صورت حاد نبودن وضعیت شما می توانید از کودک خود در خانه مراقبت کنید.
مراقبت های خانگی برای استفراغ در کودکان
در این بخش برخی از موارد مراقبت های خانگی ذکر شده و شما می توانید از آن ها استفاده کنید:
- در صورتی که کودک شما به علت استفراغ نگران هستند با آن ها صحبت کنید و خاطر نشان کنید که این امری موقتی است و پس از خروج سموم از بدنشان بهتر خواهند شد.
- اگر پس از یک نوبت استفراغ کودکتان احساس خوبی جهت نوشیدن آب ندارد تکه های یخ یا چند قاشق غذا خوری آب بدهید.
- کودکتان را به خواب و استراحت وادار کنید چراکه خواب بیشتر جهت بازیابی سریع تر لازم است.
- ماساژ یا مالش آرام در قسمت گردن و سر کودک جهت رهایی از استرس و تنش کمک می کند.
- تا 24 ساعت به ملاحظه علائم و نشانه ها ادامه دهید.
- بعد از استفراغ تا حد اقل یک ساعت از دادن خوراکی خودداری کنید.
- کودک شما پس از استفراغ ممکن است که میلی به خوردن غذا نداشته باشد بنا براین از وعده های سبک و کم حجم شروع کنید.
- لباس های زیر و خواب را در صورت آلوده شدن به استفراغ در بیاورید و بشویید.
- در صورت کاهش شلی استفراغ و سفت بودن آن، کودکتان را مجبور به نوشیدن آب کنید.
- می توانید به کودکتان نوشیدنی های هیدراته مانند ORS بدهید.
- همچنین می توانید به کودکتان آب میوه های بدون اسید سیتریک و سوپ بدهید.
- هرگز به کودکتان نوشیدنی های سرد یا انرژی زا ندهید.
- ماست یک پروبیوتیک است که به بازیابی کودکتان کمک می کند.
- در صورتی که کودکتان در برابر لاکتوز مقاوم نیست از دادن محصولات لبنی خودداری کنید.
- بهداشت را به خوبی در خانه رعابت کنید.
- به کودکتان مواد غذایی پر فیبر، تمام میوه ای، تند و پر چرب ندهید چرا که سخت هضم می باشند.
- به کودک لیمو یا زنجبیل بدهید.
- میخک، نعناع تند و بابونه نیز حالت تهوع را کاهش می دهد.
استفراغ طعمی ناخوشایند جای می گذارد که کودکتان دوست نخواهد داشت. این امر آن ها را به غذا بی میل خواهد کرد و از استفراغ مجدد ترس دارند. به همین علت سعی کنید به آرامی و حوصله به او غذاهای شل و آبکی بدهید.
چگونه از استفراغ جلوگیری کنیم؟
شما می توانید به روش های زیر از استفراغ جلوگیری کنید:
- در عوض تهیه سه وعده پر حجم، پنج تا شش وعده کم حجم مهیا کنید.
- به کودکتان بگویید بلافاصله پس از اتمام غذا دراز نکشد و در عوض مقداری راه برود.
- در هنگام استراحت کودک، سرش را بالاتر از پاهایش قرار دهید.
- در صورتی که بوی برخی غذاها باعث ایجاد حالت تهوع در کودکتان می شود از آنها خودداری کنید.
- بگذارید تا حداقل دو لیتر آب در روز بنوشند.
- از تمرین و ورزش کردن کودک هنگامی که حالت تهوع دارد جلوگیری کنید.
- رفتاری مهربان داشته باشید.
- همچنین می توانید به کودکتان نوشیدنی زنجبیلی دهید چراکه زنجبیل دارای خواص ضد حالت تهوع و استفراغ می باشد.
- از کودکتان بخواهید تا نفس عمیق بکشد و به آرامی بازدم کند.
- می توانید از طب سوزنی جهت بهبود حالت تهوع و استفراغ را امتحان کنید.
- همچنین آروماتراپی در راه های زیادی مفید است. می توانید از دستگاه بخور در اتاق کودکتان استفاده کنید.
در بخش زیر برخی از سوالاتی که ممکن است والدین داشته باشند را جواب داده ایم:
سوالات متداول در مورد دلایل استفراغ در کودکان
چرا فرزند من بدون آن که تب داشته باشد استفراغ می کند؟
بسیاری از مواقع ممکن است استفراغ بدون تب اتفاق افتد. معمول ترین دلایل می توانند گاستروانتریت، آسیب دیدگی سر، آسیب دیدگی ناگهانی و محکم و یا غذاهای حساسیت زا باشند.
کودکتان می تواند بلافاصله پس از خوردن غذای مسموم استفراغ کند که می تواند همراه با تب نیز باشد. نگاهی دقیق بر کودکتان داشته باشید تا اساس و پایه مشکل را متوجه شوید.
چه غذایی پس از استفراغ به فرزندم بدهم؟
به کودکتان مایعات دهید تا مجدد هیدراته شود. همچنین می توانید غذاهایی که شکم را اذیت نمی کند بدهید. برخی مواد غذایی بی خطر و مطمئن عبارتند از:
- موز
- نان
- آب نارگیل
- نوشیدنی های برگرداننده آب
- ماست
- آب میوه های رقیق شده
- نوشیدنی های زنجبیلی
- نوشابه های گازدار یخی
- چای گرم
- سبزیجات خرد شده
- هرگونه آبگوشت ملایم و سبک
- سوپ مرغ
- کلوچه های کوچک
- برنج
- پوره سیب زمینی
در صورتی که کودکتان گاهی اوقات دچار استفراغ می شود نگران نباشید. این امر تمام شدنی و موقت است و صدمه جدی به کودکتان وارد نمی کند. به هرحال، ممکن است که کودکتان تا هنگامی که این مشکل وجود دارد احساس خوبی نداشته باشد. بنا براین، سعی کنید تا بهداشت را درخانه حفظ کرده و هنگام تهیه غذا مراقب باشید تا از استفراغ پیشگیری کنید. به هیچ عنوان غذایی که ممکن است حساسیت زا باشد را به آن ها ندهید و به یاد داشته باشید که کمی مراقبت بیشتر در خانه می تواند به حل مشکل کمک کند.
