حساسیت به نور خورشید ، اصطلاحی برای توصیف بیماری یا شرایط بهداشتی می باشد که باعث بروز خارش پوستی به هنگام قرار گرفتن فرد در معرض نور خورشید می شود. حساسیت، می تواند ارثی باشد، القاء شود یا به علت اختلالات خودایمنی اتفاق بیفتد. در این مقاله از بخش بیماری های دکتر سلام به بررسی حساسیت به نور خورشید می پردازیم و راه های درمان آن را مورد بررسی قرار می دهیم.
حساسیت به نور خورشید چیست؟
حساسیت به نور خورشید به واکنش آلرژیک اشاره دارد و افرادی که به نور خورشید حساسیت دارند به هنگام مواجهه با آن دچار خارش می شوند. این مورد با آفتاب سوختگی متفاوت است. هر فرد در صورتی که طولانی مدت در معرض نور خورشید قرار گیرد، به طور طبیعی دچار آفتاب سوختگی یا جوش می شود. اما در بیماران حساس به نور خورشید، حتی زمانی که فرد مدت زمان کوتاهی در معرض نور خورشید قرار گیرد، واکنش آلرژیک ایجاد می شود. اشعه های مضری چون اشعه ماوراء بنفش (UV) خورشید منجر به آسیب پوستی می شوند.
علل حساسیت به نور خورشید
هنگامی که پوست در معرض آفتاب قرار گیرد، نور UV تابیده بر سطح آن، باعث واکنش ایمنی می شود. سیستم ایمنی در پاسخ، واسطه های التهابی آزاد می کند که منجر به انقباض عروق خونی پوست می شود. این روند باعث بروز خارش و سایر علائم می شود. حساسیت به نور خورشید را می توان بر اساس علل زیر طبقه بندی کرد:
فتودرماتوز خارجی:
در این مورد، حساسیت به نورخورشید توسط دارو یا مواد شیمیایی القا می شود. بر اساس علل، حساسیت به نور خورشید ناشی از دارو به دو نوع تقسیم می شود:
- سمیت یا تهییج نوری: این مورد، شایع ترین نوع حساسیت به نور خورشید است. بعضی از داروها مانند تتراسایکلین ها، فلوروکینولون ها یا سولفونامید ها ممکن است به محض قرار گرفتن فرد در معرض نور خورشید سمی شوند. هنگامی که فردی این داروها را مصرف می کند (حتی تجویز به صورت موضعی، خوراکی یا داخل وریدی) ممکن است در عرض چند ساعت پس از قرار گرفتن پوست در معرض نور آفتاب، واکنش های آلرژیک به وجود آورند.
- آلرژی یا آماس پوستی وابسته به نور: برخی از محصولات آرایشی و یا مراقبتی از پوست مانند کرم های ضد آفتاب یا لوسیون ها، حاوی آلرژن هایی هستند که در معرض نور خورشید باعث واکنش آلرژیک می شوند. آنها منجر به بیشتر شدن حساسیت پوستی و بروز آفتاب سوختگی یا جوش در فرد می شوند. گاهی اوقات مناطق پوستی که در معرض نور خورشید قرار نگرفته اند نیز تحت تاثیر قرار می گیرند.
مصرف برخی از غذاها و گیاهانی مانند هویج، آهک، جعفری و کرفس می توانند در فرد حساسیت ایجاد کنند.
فتودرماتوز اولیه:
بیماری هایی مانند کهیر خورشیدی (خارش آلرژیک وابسته به نور خورشید)، ظهور نور پلی مورفیک- چند ریختی- (خارش پوست در معرض نورUV ) و ظاهر شدن جوش جوانی (خارش پوستی در پسران و مردان جوان در مواجهه با آفتاب در اوایل بهار) نتایج حساسیت خورشیدی هستند. در میان این بیماری ها، نور پلی مورف (PMLE) شایع ترین علت حساسیت به نور خورشید است.
فتودرماتوز ژنتیکی:
حساسیت به نور خورشید می تواند ناشی از اختلالات ژنتیکی نظیر زرودرما پیگمنتوسوم و سندرم بلوم (شکوفایی جلبکی) باشد.
فتودرماتوز متابولیک:
در این مورد، حساسیت به نور خورشید به علت اختلالات متابولیکی مانند پورفیری می باشد.
فتودرماتوز تشدید شده:
اختلالات خود ایمنی مانند پسوریازیس (تشکیل سلول های پوستی به صورت وصله های غیر طبیعی)، لوپوس اریتماتوز سیستمیک (بیماری التهابی مزمن که به مفاصل و پوست حمله می کند)، آکنه رزاسه (وضعیت پوستی که موجب ایجاد برآمدگی های چرکینی بر روی پوست صورت می شود) و آتوپیک (مربوط به آلرژی) درماتیت (اگزما یا التهاب پوست) می توانند در فرد، حساسیت به نور ایجاد کنند.
علائم حساسیت به نور خورشید
علائم حساسیت به نور خورشید، بسته به علت حساسیت و نوع پوست، از خفیف تا متوسط می باشد. این علائم به مدت 1 تا 7 روز ادامه پیدا می کند و در صورت اجتناب فرد از مواجهه با نور آفتاب، به خودی خود، برطرف می شود. صورت، گردن، بازوها و پاها قسمت های متداولی از بدن هستند که تحت تاثیر این عارضه قرار می گیرند. علائم عبارتند از:
- جوش های قرمز یا صورتی روشن
- احساس خارش یا سوزش در محل آسیب دیده
- تراوش مایع (بیرون ریختن مایع از پوست)
فوتوآلرژی (حساسیت آلرژیک نسبت به نور)، ممکن است به علائمی مانند کهیر، تاول های کوچک، جوش های خارش دار و پوسته پوسته شدن منجر شود.
عوامل خطر حساسیت به نور خورشید
افراد با پوست روشن تر نسبت به افراد تیره پوست بیشتر مستعد ابتلا به حساسیت نوری هستند. سایر عوامل مرتبط با خطر حساسیت به نور خورشید عبارتند از:
- سابقه لوپوس اريتماتوز سیستمیک، پسوریازیس یا رزاسه
- سابقه پورفیری
- عوامل ژنتیکی
- استفاده از داروهایی که پوست را نسبت به نور خورشید حساس می کنند از جمله:
- (اینجا داخل بره)آنتی بیوتیک هایی مانند کینولون ها، سولفونامید ها و تتراسایکلین ها
- داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای
- داروهای ضد اضطراب مانند آلپرازولام و کلردیازپوکساید
- دیورتیک هایی مانند فوروزماید و تیازید
- فنوتیازین ها
- عوامل ضد عفونی کننده مانند آمیودارون و کینیدین
- ضد هیپرگلیسمی هایی چون سولفونیل اوره
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مثل ایبوپروفن، ناپروکسن و پیروکزیکام
- استفاده از عطرها، کرم های ضد آفتاب یا محصولات مراقبت از پوست حاوی ضد باکتری هایی مانند کلرهگزیدین و هگزاکلروفن
تشخیص
ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی، جوش های محل آسیب دیده، سابقه پزشکی، داروها یا محصولات مراقبت از پوست مورد استفاده ی بیمار قبل از واکنش های آلرژیک را بررسی می کند. این بررسی می تواند در تعیین علت حساسیت به نور خورشید کمک کند. تست هایی که ممکن است برای تأیید تشخیص بیماری انجام شوند عبارتند از:
فوتو تست:
پوست در معرض اشعه UV ساختگی قرار می گیرد تا سرعت و حداقل مقدار نوری که ممکن است باعث بروز جوش شود به دست آید. اگر دوز نور بسیار کم باشد، وجود بیماری حساسیت به نور تشخیص داده می شود.
تست فوتوپچ:
ماده ای که در معرض نور UV، باعث ایجاد حساسیت به نور خورشید در روی پوست می شود بررسی می شود. اگر جوش ها، در عرض 24 تا 48 ساعت پس از مواجهه فرد با نور خورشید ایجاد شود، آزمون حساسیت نور خورشید فرد، مثبت است.
آزمایش خون:
شمارش کامل سلول های خونی، حضور پورفیرین ها و آنتی بادی های ضد سرطانی در خون، با اخذ نمونه خونی انجام می گیرد. این آزمایش ها برای رفع اختلالات اساسی مانند پورفیری و لوپوس اريتماتوز سیستمیک انجام می شود.
درمان حساسیت به نور خورشید
درمان حساسیت به نور خورشید باعث کاهش علائم و درمان اختلالات مربوط به آن می شود. کورتیکواستروئیدهایی مانند پردنیزون می تواند برای کاهش التهاب تجویز شود. هیدروکسی کلروکوئین (عامل ضد مالاریا) نیز می تواند علائم بیماری را کاهش دهد.
ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی، برای بی حس کردن پوست فرد در برابر نور خورشید، ممکن است تدریجا و به مدت کوتاهی، او را در معرض اشعه ماوراء بنفش قرار دهد. این درمان ممکن است چند هفته طول بکشد.
پیشگیری
محدود کردن مواجهه با نور خورشید و نور UV ساختگی می تواند به جلوگیری از حساسیت خورشیدی کمک کند. سایر اقدامات پیش گیرانه عبارتند از:
- داخل خانه بمانید و از مواجهه با نور خورشید بین ساعت 10 صبح تا 4 بعد از ظهر جلوگیری به عمل آورید چرا که شدت اشعه ماوراء بنفش در طول این ساعات بالا است.
- هنگام خروج از خانه، تا حد ممکن پوست خود را با لباس محافظت کنید. از لباس های آستین بلند، کلاه پهن و عینک آفتابی استفاده کنید.
- از داروهای شناخته شده یا محصولاتی که موجب حساسیت به نور خورشید می شوند، اجتناب کنید.
- قبل از استفاده از محصولات آرایشی و یا محصولات مراقبت پوستی محتوای آن را را بررسی کنید.
سوالات متداول
آیا حساسیت به نور خورشید کاملا برطرف می شود؟
حساسیت به نور خورشید به طور کامل قابل درمان نیست. اجتناب از قرارگیری در معرض نور خورشید، راه حل اصلی برای پیشگیری از آن است. با این حال، قرار گرفتن تدریجی در معرض نور UV می تواند آستانه تحمل فرد را افزایش دهد.
آیا حساسیت به نور خورشید خطرناک است؟
حساسیت به نور خورشید، تهدیدی برای زندگی فرد نیست. اما، جوش ها ممکن است ناخوشایند باشند و خارش ناشی از آن برای فرد ناراحت کننده باشد.