آتروفی یا تحلیل عضلات به معنی کاهش توده های عضلانی در اثر نبود فعالیت بدنی یا تغذیه مناسب است. این بیماری در افرادی که شیوه زندگی کم تحرکی دارند، بیشتر از آنان که فعال هستند، رویت می شود. آتروفی یا تحلیل عضلات، از دست دادن عضلات و یا پژمردگی عضلات نیز نامیده می شود. همچنین این بیماری معمولا در عضلات دست یا پا اتفاق می افتد. در این مقاله از بخش بیماری های دکتر سلام به بررسی آتروفی یا تحلیل عضلات می پردازیم. همچنین راه های پیشگیری و درمان آن را مورد بررسی قرار می دهیم.
آتروفی یا تحلیل عضلات چیست؟
از بین رفتن عضلات که از آن به عنوان آتروفی عضلانی یاد می شود، از دست دادن بافت عضلانی ناشی از کاهش تحرک یا وجود یک بیماری زمینه ای است. بسیاری از بیماری های التهابی و عصبی-عضلانی ارتباط نزدیکی با ضعف عضلانی، تحلیل عضلانی اسکلتی و خستگی عضلانی دارند. بسته به علت وقوع آن، تحلیل عضلانی می تواند جزئی باشد و یا تمام عضله را از بین ببرد. تحلیل عضلانی زمانی پیشرفت می کند که آسیب به اعصاب کنترل کننده الیاف عضلانی فرد برسد و او در بستر بیماری باشد. تحلیل عضلانی که ناشی از بیماری یا آسیب باشد، تکان دادن اندام حرکتی را برای بیمار دشوار می سازد.
علل عارضه تحلیل عضلانی چیست؟
آتروفی یا تحلیل عضلات عمدتا ناشی از نداشتن فعالیت بدنی و تحرک است. برخی از علل شایع این عارضه عبارتند از:
پیری:
با افزایش سن، فعالیت فیزیکی اکثر افراد کم شده و در واقع سبک زندگی بی تحرکی را دنبال می کنند. این موضوع می تواند منجر به از دست رفتن توده عضلانی اسکلتی شود. پس از گذشت 30 سال، افرادی که فعالیت کمتری داشته اند در طی هر ده سال، حدود 3 تا 5 درصد از توده های عضلانی شان را از دست می دهند. از دست دادن عضلات با پیری به عنوان سارکوپنیا نیز شناخته می شود.
سوء هاضمه:
کمبود مواد مغذی که برای رشد عضلات ضروری هستند، می تواند به تحلیل عضلانی منجر شود؛ گه این خود می تواند به بیماری های جدی منجر شود. مشکلاتی که به جذب مواد مغذی از غذا مربوط شوند، اختلالات غذا خوردن و رژیم غذایی ضعیف می توانند به سوء هاضمه منجر شوند.
بیماری های عصبی:
بیماری های عصبی مانند تحلیل نخاعی، سکته مغزی، فلج مغزی و نوروپاتی می تواند باعث تحلیل عضلانی شود. همچنین اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS)، سندرم گولِین-بار و فلج اطفال نیز می توانند ارتباط بین اعصاب و عضلات را مختل سازند. عدم توانایی عضلات برای پاسخگویی به سیگنال های عصبی نیز می تواند منجر به عدم تحرک در فرد شودو در نتيجه عضلات وی را از بین ببرد.
آرتریت:
آرتریت باعث سفتی و التهاب مفاصل شده که باعث می شود فرد در حرکت از یک مکان به مکان دیگری دچار مشکل شود. درد ناشی از استئوآرتریت و آرتریت روماتوئید باعث می شود فرد یک شیوه زندگی بسیار بی حرکت پیدا کند که منجر به تحلیل عضلانی می شود.
بستری طولانی مدت:
در بعضی موارد، بیماری یا آسیب طولانی مدت باعث میشود که فد مدت زیادی در بیمارستان باقی بماند، که این می تواند تاثیر سنگینی بر روی بافت های عضلانی نشان دهد. زمان ریکاوری طولانی می تواند به دژنراسیون تباهی عضلات منجر شود و این به نوبه خود باعث عادت کردن عضلات می شود.
علائم آتروفی
آتروفی عضلات می تواند انرژی لازم را که برای انجام فعالیت های روزمره ضروری است را کاهش دهد. علائم معمول تحلیل عضلانی عبارتند از:
- از دست دادن هماهنگی عضلات
- ضعف یا بیحسی در اندام
- اختلال در تعادل هنگام راه رفتن
- سوزش یا ضعف اندام ها
- احساس عمومی خستگی و بیماری
- ضعف پیشرفته
- ضعف عضلات صورت
- از دست دادن تدریجی حافظه
برخی از علائم شدید مرتبط با این عارضه که نیاز به مراقبت های پزشکی فوری دارند عبارتند از:
- لکنت زبان
- عدم توانایی در حرکت یک قسمت بدن (فلج)
- از دست دادن هوشیاری
- تغییرات در بینایی
- ضعف ناگهانی در یک طرف بدن
- سردرد شدید
عوامل خطر آتروفی یا تحلیل عضلات
افرادی که در معرض خطر تحلیل عضلانی یا آتروفی قرار دارند عبارتند از:
- بیمارانی که قادر به ورزش نیستند
- افرادی که در بستر قرار دارند و بدلایل پزشکی و بیماری نمی توانند بعضی از قسمتهای بدن را تکان دهند
- افرادی که شیوه زندگی کم تحرکی دارند
- کاهش وزن سریع
تشخیص بیماری آتروفی
برای تشخیص این عارضه، پزشک یک معاینه فیزیکی انجام داده و همچنین آسیب های اخیر، قدیمی و یا بیماری های قبلی بیمار که توسط دیگر پزشکان تشخیص داده شده را مورد بررسی قرار می دهد. پزشک نیز از بررسی های زیر و روش های تشخیصی برای پیشگیری از سایر عوارض استفاده می کند:
آزمایش خون:
یک نمونه خون از بیمار بررسی شده و سطح آنزیم کراتین کیناز (CK) در خون نیز مورد آزمایش قرار می گیرد. سطح بالای آنزیم کراتین کیناز نشان می دهد که وضعیت عضلات چندان جالب نیست. با این حال، این آزمایش به نوعی غير اختصاصی است؛ چراکه که بسیاری از عوامل دیگر می توانند باعث افزایش سطح CK در خون شوند.
اشعه ایکس:
یک سری تصاویر با کمک اشعه ایکس گرفته می شود تا عکس هایی از بدن بدست پزشک برسد و با آن میزان آسیب عضلانی را در بدن بیمار مشخص کند.
تصویر برداری مغناطیسی (MRI):
اسکن MRI نیز کمک می کند تا پزشک بتواند عضله مورد نظر برای انجام بافت برداری را در بیمارانی که به تحلیل عضلانی شدید دچار هستند، انتخاب نماید.
سی تی اسکن:
سی تی اسکن کمک می کند تا تصاویر مقطعی عرضی از عضله بدست آید که برای تعیین قدرت عضلات یا میزان از دست رفتگی عضله بکار می آید.
الکترومیوگرافی (EMG):
تست الکترومیوگرافی، فعالیت الکتریکی در عضله را ثبت می کند تا بوسیله آن بتوان علت نهفته آتروفی یا تحلیل عضلات یا آتروفی را تشخیص داد.
بافت برداری عضلانی:
یک نمونه از بافت عضلانی برداشته می شود و با یک میکروسکوپ مورد بررسی قرار می گیرد تا پزشک بتواند ناهنجاری های موجود در نمونه عضله را تشخیص دهد.
درمان آتروفی یا تحلیل عضلات
درمان آتروفی یا تحلیل عضلات بستگی به میزان از دست رفتگی عضله و علت اصلی آن در فرد بستگی دارد. گزینه های درمانی برای این عارضه عبارتند از:
فیزیوتراپی:
یک فیزیوتراپیست تمرینات خاصی را به فرد آموزش می دهد که حرکت دست و پاها را برای فرد ساده تر می کند.
درمان فراصوتی:
امواج صوتی برای درمان درد مزمن، بهبود گردش خون در عضلات و بهبود درمان بافت استفاده می شوند.
جراحی:
اگر هرگونه انقباض ( مثل سفت شدن عضلات و یا انقباض بافتهای ارتباط دهنده) و یا بد شکلی عضلات باعث آتروفی یا تحلیل عضلات شوند، پزشک اقدام به انجام جراحی خواهد کرد.
پیشگیری از تحلیل رفتن عضلات
در زیر به مواردی اشاره می شود که به کاهش خطر تحلیل عضلانی کمک می کنند:
- اطمینان حاصل کنید که رژیم غذایی مغذی و کاملی دارید.
- به طور منظم تمرین کند.
- به بدنتان، به میزان کافی آبرسانی کنید.
- پروتئین بیشتری مصرف کنید.
- خواب کافی داشته باشید.
