علائم لوسمی یا سرطان خون ممکن است در ابتدا بسیار خفیف بوده و شامل خستگی، تب غیر قابل توضیح، درد شکم، سردرد، خونریزی زیاد (مانند خونریزی بینی)، کاهش ناخواسته وزن و عفونت های مکرر باشد. با این حال، این علائم ممکن است به دلیل طیف وسیعی از علل رخ دهند. اگر مرتبط با سرطان خون باشد، علائم ممکن است به نوعی از بیماری که در حال حاضر وجود دارد اشاره کند، اما علائم بسیاری با هم تداخل دارند و نشان دهنده این مورد خاص نیستند. سرطان خون را نمی توان به تنهایی و براساس نشانه ها تشخیص داد، اما آگاهی از برخی از آن ها می تواند نشان دهد که چه زمانی ارزیابی بیشتری مورد نیاز است. در این مقاله از بخش بیماری های دکتر سلام به بررسی علائم لوسمی می پردازیم.
علایم لوسمی
علائم سرطان خون در بزرگسالان و کودکان شبیه به هم هستند. شایع ترین نشانه ها عبارتند از:
- خستگی
- عفونت های مکرر
- رشد غدد لنفاوی
- تب بدون دلیل
- تعریق شبانه
- ترشح و خونریزی زیاد
- درد شکمی
- درد مفاصل
- سردرد و دیگر علائم نورولوژیکی
- کاهش وزن ناخواسته
از آنجا که بسیاری از این نشانه ها مبهم و غیر اختصاصی هستند، مردم تمایل دارند که به آن ها بی توجهی کنند و بگویند که احساس می کنند که سرما خورده اند و یا این اواخر احساس ناراحتی می کنند.
تشخیص علایم سرطان خون در کودکان کوچک تر که فقط می توانند با گریه ارتباط برقرار کنند، سخت تر است. تنها علائم دیگر ممکن است شامل کاهش اشتها، امتناع از خوردن و یا تظاهر به بی هوشی ناشی از درد مفاصل باشد.
برخی از علائم برای درک اثر سرطان خون در سلول های خونی ویژه ای که توسط مغز استخوان تولید شده اند، آسان تر است، چون بسیاری از علائم با یکدیگر یا با کمبود این سلول ها ارتباط دارند.
سرطان خون بر سلول های خونی سفید تاثیر می گذارند اما به طور مکرر بر سلول های تولید شده دیگر توسط مغز استخوان، با دخالت در تولید یا تجمع مغز استخوان نیز تاثیر می گذارند. سلول هایی که توسط مغز استخوان تولید می شوند عبارتند از:
- گلبول های قرمز خون (گلبول قرمز): گلبول های قرمز خون، اکسیژن را به بافت های بدن حمل می کنند. تعداد کم گلبول های قرمز خون به کم خونی مربوط می شود.
- گلبول های سفید خون: گلبول های سفید خون مسئول مبارزه با عفونت ها به خاطر وجود اندامک هایی مثل باکتری ها و ویروس ها هستند. گلبول‌های سفید خون به عنوان لکوپنیا شناخته می شوند. نوعی از گلبول های سفید خون به ویژه در مبارزه با باکتری هایی که باعث عفونت هایی مانند ذات الریه می شوند، مهم هستند.
- پلاکت خون: پلاکت ها سلول هایی هستند که توسط مغز استخوان تولید می شوند و مسئول لخته شدن خون هستند. کمبود پلاکت های خون به عنوان ترومبوسیتوپنی شناخته می شود.
خستگی یکی از علائم لوسمی
خستگی بیش از حد، نشانه بسیار شایع ابتلا به سرطان خون است. اگر چه دلایل زیادی برای خستگی وجود دارد اما خستگی ناشی از سرطان بیشتر از خستگی معمولی است که وقتی دچار کمبود خواب می شوید، احساس می کنید. خستگی مرتبط با سرطان اغلب با خواب شبانه کافی و داشتن فعالیت های روزانه معمولی بهبود نمی یابد.
سرطان می تواند باعث خستگی در روش های مختلفی شود. سرطان خون مرتبط با کم خونی، سلول ها و بافت های اکسیژن را کاهش می دهد و موجب تنگی نفس و ضعف می شود. سرطان همچنین می تواند تولید سروتونین و تریپتوفان را که در عملکرد فیزیکی و ذهنی موثر هستند، کاهش دهد.
عفونت های شایع
حتی زمانی که در حالت عادی یا فزاینده وجود داشته باشند، سلول های سرطانی سفید خون (سرطان خون) ممکن است نتوانند به اندازه کافی به مبارزه بدن شما با عفونت کمک کنند. علاوه بر این، سلول های سرطانی خون می توانند انواع دیگری از گلبول های سفید خون را در مغز استخوان تشخیص دهند و مانع از تغذیه کافی بدن شوند.
در نتیجه افراد مبتلا به سرطان خون، اغلب مستعد ابتلا به عفونت هستند. محل های مشترک عفونت شامل دهان و گلو، پوست، ریه ها، مجاری ادراری و مثانه و ناحیه اطراف مقعد است.
رشد گره های لنفاوی
بعضی اوقات، سلول های سرطانی خون می توانند در غدد لنفاوی جمع شوند و باعث شوند که آن ها متورم و نازک شوند. افراد ممکن است قادر باشند تا گسترش غیرعادی غدد لنفاوی را در گردن، زیر بغل و کشاله ران احساس کنند، اما گره های لنفاوی ای که به طور مستقیم قابل لمس نیستند نیز ممکن است منجر به سرطان شوند. برای مثال، رشد غدد لنفاوی در سینه را نمی توان احساس کرد، اما ممکن است به تنگی تنفس، خس خس و یا سرفه منجر شود.
کبودی یا خونریزی زیاد یکی از علائم لوسمی
وقتی سلول های سرطانی خون، مغز استخوان را اشغال می کنند، می تواند منجر به کاهش تولید پلاکت ها شوند، که این امر به عنوان ترومبوسیتوپنی شناخته می شود. پلاکت ها در واقع قسمت هایی از سلول هایی هستند که به محض این که در یک رگ خونی جراحت رخ می دهد، به سرعت به هم نزدیک می شوند و خونریزی را متوقف می کنند.
ترومبوسیتوپنی مرتبط با سرطان خون می تواند اشکال مختلفی از جمله خونریزی آسان، لکه های پوستی، قاعدگی های شدید، خونریزی بینی، خونریزی لثه، وجود خون در ادرار و وجود خون در مدفوع را به همراه داشته باشد.
تب ناگهانی و بی دلیل
وجود تب بدون یک منبع آشکار مانند عفونت، می تواند نشانه ای از هر گونه سرطان به ویژه سرطان های مربوط به خون مانند سرطان خون لوسمی باشد. تب با منشا ناشناخته به صورت تب بالاتر از ۱۰۱ درجه تعریف می شود که اغلب و بدون هیچ توضیح واضحی، بیشتر از سه هفته طول می کشد.
تب های مرتبط با سرطان خون می توانند علل شایعی از جمله عفونت های اساسی را به همراه داشته باشند. در برخی موارد، سلول های سرطانی می توانند باعث آزاد شدن مواد شیمیایی بدن که مغز را تحریک می کند تا دمای بدن بالا برود، شوند.
تعریق شبانه یکی از علائم لوسمی
تعریق شبانه می تواند نشانه ای از سرطان، به ویژه سرطان های مربوط به خون مانند لوسمی باشد. برخلاف تعریق شدید ناشی از یائسگی، تعریق های شبانه مربوط به سرطان خون اغلب چشمگیر هستند. در حالی که تعریق در شب شایع تر است، اما ممکن است در طول روز نیز تعریق ایجاد شود و هرگز عادی به نظر نرسد.
درد شکم
ممکن است گلبول های سفید خون در کبد و طحال تجمع کنند و باعث ورم شکم و بروز ناراحتی شوند. این نوع تورم می تواند اشتهای شما را کاهش دهد و یا باعث سیر شدن سریع شما شود. تحت تاثیر قرار گرفتن طحال، اغلب باعث درد در بالای شکم می شود، در حالی که تحت تاثیر قرار گرفتن کبد اغلب باعث درد در قسمت چپ شکم می شود.
درد استخوان و مفاصل از علائم لوسمی
درد استخوان و مفاصل در مناطقی که مغز استخوان زیادی وجود دارد، مثل لگن (کفل) و یا سینه (جناغ سینه) شایع است. این امر موجب ازدحام مغز استخوان با تعداد بیش از حد سلول های خونی غیر عادی می شود. در کودکان، والدین ممکن است متوجه شوند که کودک می لنگد یا بدون هیچ گونه جراحتی به طور غیر عادی قدم بر می دارد.
سردرد و علایم عصبی دیگر
سردرد و دیگر علایم عصبی مثل تشنج، سرگیجه، تغییرات بصری، تهوع و استفراغ در زمانی اتفاق می افتد که سلول های خون به سیال اطراف مغز و نخاع (مایع مغزی – نخاعی) حمله می کنند.
کاهش وزن ناخواسته
کاهش وزن ناخواسته یک نشانه کلاسیک از همه سرطان ها است و عموما نشان دهنده یک تومور پیشرفته است. در برخی موارد، خستگی مداوم و کاهش وزن ناخواسته، علائمی هستند که برخی افراد را وادار به یافتن علت می کنند.
کاهش وزن ناخواسته، کاهش بیشتر از ۵ درصد وزن بدن تان در طول شش تا دوازده ماه تعریف می شود. این نشانه ها بیشتر با لوسمی مزمن مرتبطند.
انواع لوسمی
در حالی که علائم بالا ممکن است تقریبا در هر نوعی از سرطان خون پدیدار شوند، اما نشانه هایی وجود دارند که در انواع مختلفی از این بیماری شایع تر هستند.
لوسمی حاد با سلول های خونی سفید نابالغ که به درستی عمل نمی کنند، مشخص می شوند و منجر به شکل گیری تعداد بیشتری از نشانه ها می شود. در لوسمی مزمن، ممکن است سلول ها تا حدی عمل کنند و به این ترتیب، ممکن است علائم آشکار کمتری وجود داشته باشد.
علائم مربوط به انواع مختلف سرطان خون عبارتند از:
لوسمی حاد لنفاوی
علائم لوسمی حاد لنفاوی اغلب در طی چند روز یا چند هفته به سرعت رشد می کنند. و اگر در سیستم عصبی مرکزی پخش شوند، ممکن است گاهی اوقات باعث علائمی نظیر سردرد، تاری دید و سرگیجه شود. و زمانی که در سینه گسترش می یابند، ممکن است تنگی نفس و سرفه را به همراه داشته باشند.
علائم لوسمی مزمن لنفاوی
اولین نشانه از ابتلا به سرطان خون مزمن، اغلب درد و بزرگ شدن غدد لنفاوی در گردن، زیر بغل و کشاله ران است. علایم دیگر ممکن است به تدریج رشد کنند و موجب علائمی شامل تب، لرز، تعریق شبانه و کاهش وزن شوند.
در حدود ۵ درصد از تشخیص های این نوع سرطان، به یک بیماری لنفاوی تهاجمی به نام سندروم ریچتر تبدیل خواهد شد که با لنفادنوپاتی گسترده و رشد تومورهای گلبول های سفید در بخش های مختلف بدن مشخص می شود.
علائم لوسمی حاد مغز استخوان
لوسمی حاد مغز استخوان، مانند لوسمی حاد لنفاوی اغلب با علائم مورد بحث در بالا به سرعت بروز می‌کند. در این نوع سرطان، سلول های خونی نابالغ (سلول های سرطانی) می توانند رگ های خونی را مسدود کنند. این امر می تواند منجر به علائمی نظیر سکته با تغییرات دیداری و یا ضعف یک سمت بدن شود.
شرایطی به نام سندروم شیرین نیز ممکن است رخ دهد. این بیماری با تب مکرر و ایجاد سلول های سفید خون در لایه پوستی زیرجلدی مشخص می شود که منجر به جراحات دردناکی در پوست سر، بازوها، گردن و سینه می شود.
لوسمی پرومیلوسیت حاد
لوسمی پرومیلوسیت حاد در حدود ۱۰ درصد از موارد حاد وجود دارد و مهم ترین علامت، لخته شدن بیش از حد خون است. این نوع ممکن است باعث خونریزی بینی، دوره های سنگین و کبودی، درد در پا و ماهیچه ساق پا (به علت کشش زیاد رگ ها) و هجوم ناگهانی درد سینه و تنگی نفس شود، که می تواند با امبولی ریوی نیز همراه باشد.
علائم لوسمی مزمن مغز استخوان
لوسمی مزمن مغز استخوان اغلب قبل از بروز هر گونه علائمی و زمانی که نتایج آزمایش کامل خون (سی بی سی) غیرطبیعی است، محتمل می شود. حتی پس از تشخیص بیماری، افراد مبتلا به این نوع از سرطان ممکن است چند ماه یا چند سال قبل از اینکه سلول های سرطانی خون به سرعت رشد کنند این بیماری را تشخیص دهند.
علائم لوسمی پرومیلوسیت مزمن
لوسمی پرومیلوسیت مزمن اغلب بر بسیاری از قسمت های بدن و نه فقط مغز استخوان، تاثیر می گذارد. تجمع مونوسیت ها در طحال، منجر به بزرگ شدن طحال می شود، که این مسئله می تواند باعث درد در بالای شکم و سیری زودهنگام شود. تجمع مونوسیت ها همچنین می تواند باعث بزرگ شدن کبد شده و منجر به درد بالای شکم شود.
مشکلات و عوارض لوسمی
ممکن است چندین مشکل با بروز لوسمی به وجود آید، که برخی از آن ها مربوط به کمبود انواع مختلف سلول های خونی سفید هستند. برخی از نگرانی های رایج عبارتند از:
عفونت های شدید
کاهش سطح سلول های سفید خون، توانایی بدن برای مقابله با عفونت ها را کاهش می دهد. و می تواند منجر به عفونت هایی نظیر عفونت دستگاه ادراری، ذات الریه و عفونت های پوستی شود که این عفونت ها می توانند به سرعت به سپتیسمی( عفونتی شایع همراه با افت فشار خون و کاهش سطح آگاهی) منجر شوند.
در طول درمان سرطان خون، سرکوب سیستم ایمنی می تواند به میکرو ارگانیسم های ویژه اجازه رشد و تبدیل شدن به عوامل تهدید کننده، از جمله ویروس مرغی، تب خال و آسپرژیلوس را بدهد.
خونریزی شدید
خونریزی در زمانی شایع تر است که تعداد پلاکت ها کم می شود. و خونریزی در مناطق ویژه ای از بدن می تواند تهدیدکننده باشد. این موارد عبارتند از:
- خونریزی مغزی: خونریزی در مغز می تواند منجر به بروز سریع گیجی و یا عدم هوشیاری شود.
- خونریزی ریوی: خونریزی در ریه ها منجر به تنگی نفس و خونریزی شدید می شود.
- خونریزی دستگاه گوارش: خونریزی در معده و یا روده ها می تواند منجر به استفراغ و کاهش سریع خون و فشار خون شود.
چه هنگام باید به پزشک مراجعه کرد
مهم است که در صورت بروز هر کدام از علائم بالا به پزشک مراجعه کنید. به درک خود اعتماد کنید. از آنجا که بسیاری از علائم بیماری سرطان خون خاص نیستند، ممکن است نشانه هایی از یک وضعیت جدی دیگر نیز وجود داشته باشد.
برخی نشانه ها، مانند سردردهای شدید، علائم عصبی دیگر، یا تعریق شبانه، باید فورا مورد توجه قرار گیرند.
برخی دیگر از علائم مانند رشد غدد لنفاوی در گردن باید مورد ارزیابی قرار گیرند (حتی اگر فکر می کنید که یک دلیل منطقی برای آن ها وجود دارد). از آنجا که لوسمی مزمن لنفاوی اغلب فاقد علائم اولیه است، ملاقات با پزشک برای انجام آزمایش فیزیکی و بدنی منظم بسیار مهم است.
