با اینکه اندازه آفت دهان چند میلی متر بیشتر نیست، ولی می تواند ناراحتی های زیادی در دهان شما ایجاد کند. در حالی که این آفت ها در عرض چند روز یا چند هفته به خودی خود خوب شده و از بین می روند، شدت درد و ناراحتی که در نتیجه این آفت ها حاصل می شود، می تواند با محصولاتی که به بازار ارائه شده اند، کاهش یابد و قابل تحمل تر شود. در این مقاله از بخش دندانپزشکی دکتر سلام به بررسی درمان آفت دهان می پردازیم.
کدام محصولات می توانند آفت دهان را درمان کنند؟
در همین ابتدا بهتر است با هم رو راست باشیم. هیچ محصول یا درمانی برای آفت دهان وجود ندارد. محصولات پیشنهادی برای کمک به شایع ترین زخم های آفتی ایجاد می شوند. در اکثر موارد آنها درد یا ناراحتی را کاهش می دهند و به بهبود زخم کمک می کنند. برای فهم بهتر درباره این زخم ها و اینکه شما می توانید چه کاری برای کمک به خودتان انجام دهید، بهتر است مطالب زیر را بخوانید تا به چرا و چگونگی شکل گیری زخم ها و این که چه مراحلی برای درمان این زخم ها باید طی شود، آگاه شوید.
زخم های دهانی چیست؟
این زخم ها مناطق برجسته، دردناک، کوچک و سفید شیری رنگی هستند که در جاهای مختلف دهان مانند زبان، لثه یا بافت پوششی داخل دهان ایجاد می شوند. این مناطق ممکن است بزرگ و قرمز رنگ با کانونی زرد رنگ باشد مخصوصاً وقتی داخل گونه ها ایجاد می شود و یا به شکل نقاط سفید تاول مانند داخل دهان ظاهر شود. این پدیده گاهی اوقات با تب همراه می شود. آفت دهان، خوردن، نوشیدن و حتی صحبت کردن را سخت می کنند.
شایع ترین نوع این زخم ها، آفت است که ابتلا به آن ها یک تا پنج بار در سال رخ می دهد. بر طبق گفته دکتر کاترین گیلیام، این زخم ها بین زن هایی که در سنین بین 10 تا 20 ساله هستند، رایج تر است. به طور معمول این زخم ها بدون آنکه نیازی به درمان پزشکی باشد خیلی زود (1-2 هفته) بهبود می یابد.
انواع آفت دهان
آفت دهان در بین بیست درصد از مردم دنیا شایع است. ابتلا به آن در افرادی که سطح اقتصادی و اجتماعی بالاتری دارند شایع تر است و سه فرم عمده دارد:
- آفت مینور
- آفت ماژور
- فرم شبه تبخال
زخمی که در 80 درصد موارد ایجاد می شود از نوع آفت مینور یا کوچک است. این فرم از آفت عمدتا در گروه سنی 10 تا 40 سال دیده شده و ناراحتی مختصری ایجاد می نماید. در موارد ابتلا به آفت مینور زخم هایی بین 2-4 میلیمتر در لب ها، گونه ها، کف دهان و زیر زبان ایجاد می شود.
به وجود آمدن این زخم ها در لثه ها، کام و روی زبان شایع نیست. تعداد زخم ها در یک زمان معمولا کم بوده و بین 1 تا 6 عدد متغیر است. ضایعات طی 7 تا 10 روز بهبود یافته ولی با فواصل نامنظمی ممکن است عود کند.
زخم ها معمولا گرد و یا بیضی بوده ولی ممکن است خطی نیز باشند. رنگ زخم ابتدا زرد رنگ بوده ولی به تدریج خاکستری می شود. حاشیه زخم ملتهب و قرمز رنگ است و بهبودی بدون به جا ماندن جای جوش صورت می پذیرد.
فرم ماژور یا بزرگ حدود 10 درصد موارد ایجاد زخم را شامل می شود. این زخم ها بزرگتر بوده، ضخامت بیشتری داشته، مدت بیشتری باقی می مانند و از نوع مینور دردناک تر می باشد. اندازه آنها ممکن است از یک سانتیمتر هم بزرگتر شده و در هر جای دهان، حتی روی زبان و کام نیز دیده شوند.
تعداد آنها کم (معمولا 1 تا 6 عدد) است که طی 10 تا 40 روز بهبود می یابند. بهبودی آنها می تواند با بجا گذاشتن جای جوش همراه باشد. فرم شبه تبخال نیز در سنین کمی بالاتر از فرم های قبلی دیده شده در خانم ها شایع تر است. این فرم به شدت دردناک بوده و آنقدر فواصل زمانی بین ایجاد زخم ها کم است که زخم تقریبا به طور مداوم وجود دارد. این فرم با ایجاد تاول های ریز شروع می شود که سریعا تبدیل به زخم های کوچک (2 میلی متری) می شوند. این ضایعات دردناک در هر جای دهان ممکن است ایجاد شوند.
این زخم ها بزرگتر شده و به یکدیگر می پیوندند تا یک زخم بزرگ که طی یک هفته تا دو ماه بهبود خواهد یافت، تشکیل شود. به دلیل شباهت ظاهری این فرم آفت به تبخال، این فرم از آفت، شبه تبخال نام گرفته است، که این دلیلی برای دخالت ویروس تبخال در ایجاد این زخم ها نیست.
علل ایجاد زخم ها
آفت دهان برای مثال آفت عفونی نیستند، به شخص خاصی سرایت نمی کنند و مسری نمی باشند. هنگام درد و ناراحتی، ممکن است چند بار در سال مستعد آفت زدن شوید. بدن شما تغییر خواهد کرد و ممکن است شما در اثر این تغییرات بعد از چند سال از شر این آفت ها خلاص شوید. این زخم ها ایديوپاتيک هستند – بدين معنی که به نظر می رسد بدون علت ظاهری، در افراد کاملا سالم ظاهر شوند. علت این زخم ها دقیقا مشخص نیست اما می توان آن ها را به مسائل مربوط به سلامت و بیماری مرتبط دانست که می توانند ریسک ابتلا شما به آفت را افزایش دهند.
استرس و عصبانیت
هنگام استرس یا عصبانیت، سیستم ایمنی ضعیف شده و این امر می تواند به ایجاد زخم در دهان مرتبط شود.
صدمه یا آسیب
دندان های مصنوعی ضعیف، یا برخی از صدمات وارده به دهان، برای مثال صدماتی که با مسواک یا برس های دندانی ایجاد می شوند، می تواند به زخم ها مرتب شود.
تغییرات هورمونی
سیکل های قاعدگی و یائسگی می توانند زن ها را بیشتر تحت تاثیر این زخم ها بگذارند.
ترک سیگار
به طور بسیار عجیب، ترک سیگار می تواند باعث ایجاد زخم ها شود.
فقدان آهن
کمبود ویتامین هایی مانند B12 و اسید فولیک ممکن است یک فاکتور باشد. یک رژیم غذایی سالم که شامل لبنیات، ماهی و گوشت باشد می تواند بسیار مفید باشد چراکه این محصولات حاوی ویتامین b12 است.
رژیم/ غذا
حساسیت به برخی مواد غذایی مانند گندم می تواند به زخم ها مرتبط شود. برای برخی لاکتوز، پروتئین های لبنیات یا حتی غذاهای اسیدی مانند گوجه فرنگی نیز می تواند در ایجاد زخم ها دخیل باشند. بهتر است هر یک از این مواد غذایی را به طور دوره ای حذف کنیم تا ببینیم آیا بهبود حاصل می شود یا خیر.
داروها
بسیاری از داروها نیز باعث زخم می شوند، اما زخم حاصل از آنها می تواند از نوع دیگری از زخم ها باشند، بنابراین صحبت با یک دکتر یا دندانپزشک می تواند مفید باشد.
سدیم لوریل سولفات (SLS)
سدیم لوریل سولفات یک ماده رایج یافت شده در خمیر دندان است. این ماده می تواند به حل کردن پلاک های دندانی کمک کند. یک خمیر دندان عاری از SLS برای خودتان تهیه کنید.
بیماری
همه بیماری ها بر سیستم ایمنی تاثیر می گذارند که می توانند باعث ایجاد آفت دهان شوند. یک بیماری مثل ایدز به ایجاد این زخم ها مرتب می شود. به هر حال اگر شما از یکی از این شرایط رنج می برید، غیر ممکن است به آفت دهان گرفتار نشوید.
روش های درمانی برای آفت دهان
تا به این لحظه هیچ روش درمانی وجود ندارد که بتواند شما را از بروز آفت در کل زندگی تان مصون کند، اما روش های درمانی ای وجود دارند که می توانند به تسهیل درد و سرعت فرایند بهبودی کمک کنند.
از خوردن و نوشیدن مواد غذایی با اسیدیته بالاو استفاده از نمک و فلفل زیاد هنگام ابتلا به آفت خودداری کنید چون شرایط را برایتان سخت تر می کند. برای نوشیدن مایعات سرد، استفاده از یک نی می تواند کمک حالتان باشد. یک مسواک نرم نیز به تسهیل درد روی لثه ها و بهبود بافت های نرم دهان کمک کند. مهم است که شما همواره دهانتان را تاجایی که ممکن است تمیز نگه دارید. اگر شما فکر می کنید که دارو دلیل ایجاد آفت است، با یک متخصص صحبت کنید تا داروی شما را عوض کند.
باید ها و نباید ها
| باید ها | نبایدها |
| از یک مسواک با دندانه های نرم استفاده کنید. | غذاهای بسیار اسیدی، شور یا تند استفاده نکنید. |
| نوشیدنی های سرد را با استفاده از نی بنوشید. | نوشیدنی های بسیار داغ یا اسیدی مثل آب میوه ها را مصرف نکنید. |
| غذاهای نرم تر بخورید. | از آدامس استفاده نکنید. |
| دندان هایتان را مرتب چک کنید. | از خمیر دندان هایی که شامل سدیم لوریل سولفات است، استفاده نکنید. |
| از یک رژیم غذایی حاوی مواد سالم استفاده کنید. |
اگر شما می خواهید که تجربیات بیشتری بدست آورده و از نصایح مختلفی بهره مند شوید، در درجه اول با یک دارو ساز صحبت کنید. آنها دانش زیادی از محصولات دارویی دارند و می توانند دارو هایی که شما به آنها نیاز دارید را در اختیار شما قرار دهند. به این ترتیب شما نیازی به صرف هزینه و زمان برای دیدن یک پزشک یا دندان پزشک ندارید. برخی از پیشنهاداتی که ارائه آنها توسط دارو سازان رایج است شامل استفاده از موارد زیر است:
دهان شویه ها
یک محلول مایع برای دهان، این محصولات می توانند به کاهش درد، حساسیت و کاهش زمان مورد نیاز برای بهبود زخم کمک کنند.
Gum Rincinol
این ترکیب بر اساس فرمولاسیون گیاه آلوئورا است که به بهبود آفت، نقاط سفید در اورتودنسی و مشکلاتی مانند این ها کمک می کند. این ترکیب یک سد محافظتی باریک، نامرئی و زیست تخریب ناپذیر را ایجاد می کند.
Corsodyl
در مواردی که بیماری لثه یا خونریزی لثه وجود دارد، کلروهگزیدین در دهان شویه ضد باکتریایی است و به بهبود بسیار سریع کمک می کند. سه مطالعه نشان داده اند که ژل کلروهگزیدین و دهان شویه موثرتر از پلاسبود برای کاهش آفت دهان می باشند. این محصول برای استفاده طولانی تر از دو هفته توصیه نمی شود. چگونگی مصرف در روی جلد محصول دارویی آمده است.
Colgate peroxyl
این محصول به هدف درمان آفت درون دهان تولید شده است و می تواند برای بهبود خونریزی لثه، آفت یا برخی دیگر از بیماری ها استفاده شود. هنگام استفاده، هیدروژن پروکسید درون مایعات می تواند با پروکسیداز در تماس بوده و باعث رها سازی سریع اکسیژن شود. این امر موجب یک تمیز کاری مکانیکی شده و در تسهیل بهبود زخم و ناراحتی هایی که با آفت حاصل می شود مناسب است.
Gengigel mouth rinse
این دهان شویه بی نظیر است و بیشتر برای شرایط دهانی که با التهاب و عفونت همراه است مناسب می باشد. این ماده هر نوع خونریزی، نرمی و درد زخم ها را متوقف کرده و در نهایت باعث بهبودی می شود. دکار سارا بریر پیشنهاد می کند از دهان شویه های عاری از الکل که کمتر دهیدارته شده و از دیگر ترکیبات شامل الکل بهتر است استفاده کنید. برخی از دهان شویه ها نیز فاقد الکل هستند اما بسیار گران می باشند.
ژل ها
ژل ها می توانند سدی را در قسمتی که آفت زده ایجاد کرده و درد را تسهیل کنند و از حساس شدن زخم دهان جلوگیری کنند.
Orajel
مناسب برای زخم دهانی و دردهای دندانی. این ژل تسکین موثری را برای دردهای دهانی ایجاد می کند.
Bonjela
این ترکیب باعث تسکین درد در سه دقیقه می شود و به فرایند بهبود آفت دهان کمک می کند. این ترکیب شامل کلرید ستالکونیوم است که با عفونت ها مبارزه می کند و همچنین شامل سالیسیلات است که به کاهش درد و عفونت کمک می کند.
Gengigel
این ترکیب بی نظیر و مناسب برای هر شرایط بد دهانی است که باعث آرامش، تسکین درد و کاهش عفونت می شود. این ترکیب خونریزی جزئی را متوقف می کند و دردهای زیاد حاصل از زخم ها را بهبود می بخشد و به بهبود سلامتی کمک می کند.
Corsodyl Dental Gel
این ترکیب شامل یک درصد کلروهگزیدین دیگلوکونات است. این ماده محرک و فعال به سرعت برای کشتن باکتری ها دست به کار می شود و یک لایه آنتی باکتریال محافظ را روی ناحیه زخمی ایجاد می کند.
Lglu Rapid Relief Gel
تسکین موثر و سریع درد و آفت دهان با این محصول ممکن است. در ابتدا به نظر می رسد که این ترکیب شبیه یک خمیر زرد رنگ است که پوششی محافظ و انعطاف پذیر ژلاتینی و نرم را شکل می دهد. هنگامی که این ژل در تماس با بزاق درون دهان مرطوب می شود زخم ها را با شکل دادن یک پوشش ژلاتینی محافظت می کند. عملکردهای دو ماده فعال: لیدوکاین هیدروکلراید و آمینو آکریدین هیدروکلراید که اولی باعث توقف درد شده و دومی از ایجاد عفونت جلوگیری می کند باعث مفید بودن این ماده می شود.
Anbesol
این ترکیب نیز ژل دیگری است که شامل لیدوکایین است که به تسکین درد کمک می کند و همچنین از زخم در برابر عفونت محافظت می کند.
اسپری ها
اسپری ها گزینه ها دیگری هستند که ممکن است مطلوب باشند.
Aloclair
این اسپری هنگامی که مستقیم بر محل زخم آفت افشانده می شود می تواند به تسکین درد کمک کند.
Aloclair Plus می تواند یک لایه محافظ را توسط موکوس دهانی روی زخم ایجاد کند. به علاوه این ترکیب شامل الکل نیست. تسکین درد توسط این اسپری می تواند در طی شش ساعت رخ دهد. این ترکیب مناسب کودکان و بزرگسالان است.
روش های درمان خانگی
تعداد زیادی روش درمان خانگی وجود دارند. این راه حل های تسکین درد و بهبود زخم ها معمولا از موادی تهیه می شوند که ما اکثرا در کابینت های خانه مان داریم و به راحتی می توانند در دسترس ما باشند. در زیر گزینه هایی ارائه شده اند که ممکن است برای بعضی از افراد مفید باشد ولی برای شخص دیگری بی اثر و بی تاثیر باشد.
جوش شیرین
یک قلیا است، جوش شیرین به خنثی سازی سطوح اسیدی در دهان که اغلب زخم را تحریک می کنند، کمک می کند. یک قاشق چای خوری جوش شیرین را با نصف لیوان آب گرم مخلوط کنید و در دهان غرغره کنید. آن را دور ریخته و نبلعید. این امر می تواند به کشتن باکتری ها و بهبود روند درمان کمک کند.
آلوئورا
این محصول دارای اثر آرامش بخشی است که برای تسکین درد مفید است. یک برگه از گیاه آلوئورا را جدا کرده و ژلی که از آن بیرون می آید را روی یک قاشق بریزید. با استفاده از یک پنبه زخم را خشک کنید. از یک قاشق برای ریختن مستقیم ژل روی زخم استفاده کنید.
شیر مگنزیا
یک جرعه از این محلول را برداشته و در دهان برای مدت سی ثانیه غرغره کنید. این شیر دارای خصوصیات آنتی اسیدی است مانند محلول جوش شیرین که به خنثی سازی اسیدیته دهان کمک کرده و در عوض خوردن را راحت تر می کند. یکی دیگر از گزینه های موجود این است که مایع را به طور مستقیم سه یا چهار بار با پنبه بر روی زخم بگذارید.
چای کیسه ای
چای کیسه ای استفاده شده اما سرد را روی زخم برای مدت 5 دقیقه بگذارید. چای یک قلیا است، بنابراین اسید را خنثی سازی می کند و به تسکین و بهبود درد نیز کمک می کند.
آب نمک
یک قاشق چای خوری نمک را به یک فنجان آب گرم اضافه کرده و اجازه دهید حل شود. محلول را برای مدت 30 ثانیه تا یک دقیقه غرغره کنید. سدیم کلراید به بهبود زخم کمک می کند.
شیرین بیان
ریشه شیرین بیان می تواند یک پوشش محافظتی را روی زخم ایجاد کند و از این طریق به تسکین دردتان کمک کند. می توانید یک قاشق غذاخوری از ریشه شیرین بیان را در دو فنجان آب برای چند ساعت حل کنید و سپس در طول روز چندین بار در دهان غرغره کنید.
عسل
استفاده از عسل می تواند دهان را هیدراته نگه داشته و از این طریق رشد بافت تسریع شود که این عمل برای تسهیل درد مفید است. عسل را می توان چندین بار در طول روز بر روی زخم گذاشت. آگاه باشید که عسل دارای شکر است و می تواند باعث فساد دندان شود.
روغن نارگیل
کمی از روغن نارگیل را چندین بار در روز با پنبه بر روی زخم بگذارید. نارگیل روغنی دارد که دارای ترکیبات ضد میکروبی است. همچنین دارای ترکیبات ضد عفونی کننده و ضد التهاب است. این خصوصیات دردی که شما در نتیجه زخم دهانی تجربه خواهید کرد را کاهش می دهد.
یخ
سردی زیاد نیز می تواند التهاب و درد را کم کند.
استراحت و آرامش
استراحت و خواب این زمان را به بدنتان می دهد تا بهبود یابد. هر گونه استرسی را از خود دور کنید. کاهش استرس و عصبانیت می تواند در بهبود فرایند زخم کمک کند.
جلوگیری از ایجاد آفت دهان
این غیر ممکن است که بگوییم هیچ چیزی نمی تواند مانع از ایجاد آفت دهان شود. مواردی هستند که می توانند به شما کمک کنند تا کمتر دچار آفت دهان شوید:
- دندان ها و لثه تان را مرتبا به کمک مسواکی با دندانه های نرم بشویید.
- روزانه نخ دندان استفاده کنید.
- از غذاهای اسیدی اجتناب کنید.
- از غذاهای تند اجتناب کنید.
- وضع سلامت عمومی خود را با ورزش ، رژیم و خواب مناسب خوب نگه دارید.
مراجعه به یک دندانپزشک
ابتلا به آفت های دهانی معمولا جزء مواردی به حساب می آیند که نیاز به مراجعه به دکتر ندارند. با این وجود، انواع دیگری از زخم ها در دهان وجود دارند که می توانند علامت یک بیماری باشند.
در صورت مشاهده هر یک از موارد زیر باید به پزشک مراجعه کنید.
- افزایش درد
- عفونت زخم
- احساس ناخوشایند
- هیچ علامتی از بهبود زخم در طی دو هفته مشاهده نشود.
- زخم ها بزرگتر از حد معمول باشند.
- خونریزی زخم ها
- داشتن تب و احساس خستگی
