دررفتگی استخوان فک؛ علائم، تشخیص و راه های درمان

دررفتگی استخوان فک چیست؟ ساختار فک به شکل واضحی پیچیده است و دررفتن استخوان فک معمولا بسیار آسان تر از چیزی که انتظار می رود اتفاق می افتد.  علائم دررفتگی استخوان آرواره معمولا شامل خرخر کردن بینی و احساس دشواری هنگام حرکت دادن آرواره و جویدن غذا است.  اگرچه جا انداختن استخوان فک قالبا نیاز به جراحی ندارد، اما توصیه می شود از کمک های بالینی و پزشکی استفاده  کنید. در این مقاله از بخش دندانپزشکی و ارتوپدی دکتر سلام به بررسی دررفتگی استخوان فک  می پردازیم. زمانی که فک شما آسیب می بیند در واقع کل صورت شما آسیب می بیند. آیا ممکن است که فک شما در رفته باشد؟ دررفتگی، شکستگی یا مو برداشتن فک از آسیب های شایعی هستند که می توانند به ناحیه صورت وارد شوند، اما زمانی که می خواهیم میزان شکستگی در استخوان های صورت را بررسی کنیم، شکستگی بینی را در صدر جدول شایع ترین شکستگی ها می بینیم.

استخوان فک از دو بخش تشکیل می شود

بیایید با بحثمان را با توضیح ساده ای از آناتومی فک شروع کنیم تا بهتر علت دررفتگی استخوان فک را بفهمیم. دکتر وارن، جراح پلاستیک ساکن نیویورک، این گونه توضیح می دهد که  دو مفصل گیجگاهی زیر آرواره ای، فک پایین شما را به جمجمه تان متصل می کنند. مانند سایر مفاصل بدن، این مفصل نیز از دو استخوان جدا از هم که به واسطه احاطه شدن توسط وتر (تاندون) های عضلانی در کنار هم ثابت می شوند تشکیل شده است.

سر استخوان فک شما در زیر چانه تان قرار دارد و این استخوان تا زیر گوش امتداد می یابد. این استخوان دارای دو جز اصلی است، جز اول استخوان آراواره ای زیرین است که بخش متحرک و پایینی فک است که تکیه گاه دندان های شما است و استخوان آرواره ای زبرین که فک بالایی را تشکیل می دهد و همواره ثابت است.

اتصال این دو بخش ساختاری لولا دار را شکل می دهد که حرکات لازم برای غذا خوردن، صحبت کردن و خمیازه کشیدن را ممکن می کند. استخوان های فک ما به کمک عضلاتی که به آنها متصل هستند می توانند به خوبی جلو، عقب، بالا و پایین بروند و البته درست به همان روانی که استخوان فک می تواند بالا و پایین برود می تواند به طرفین نیز حرکت کند.

دکتر چندوانی، DMD، BDS و استادیار دانشگاه علوم دندانپزشکی توفت، توضیحات تکمیلی را پیرامون ساختار فک ارائه می دهد: “بخشی از استخوان آرواره فک زیرین که معمولا دررفتگی ها در آن ناحیه روی می دهد کندیل نام دارد، کندیل استخوان کوچکی است که می چرخد و باز شدن فک را ممکن می کند. این بخش از استخوان ثبات خود را به کمک هماهنگی وتر های عضلانی، عضلات و سایر بخش های استخوان فک حفظ می کند. اگر ضربه ای به فک وارد شود، کندیل یا غضروفی (دیسک مفصلی) که باعث نرم تر بودن یک سمت از استخوان می شود می تواند در برود.”

به طور کلی دررفتگی فک به سمت جلو اتفاق می افتد اما مواردی که دررفتگی جهت گیری های دیگری گرفته باشد نیز وجود دارد.

تشخیص دررفتگی استخوان فک

تفاوت های قابل توجه بسیاری بین استخوان فک سالم و در رفته وجود دارد. دکتر کلاسنر، جراح متخصص فک و کاشت ایمپلنت این گونه توضیح می دهد:

فک زمانی در می رود که استخوان پایینی از یک مفصل یا هر دو مفصل جدا شود و حالت عادی اش را از دست بدهد. شکستگی یا ترک خوردن استخوان فک زمانی رخ می دهد که به استخوان ضربه وارد شود و استخوان به صورت دو یا چند تکه جدا از هم در بیاید.

دررفتگی استخوان فک معمولا توسط جراح فک و صورت یا در کلینیک ها به وسیله ی ریلکس کردن عضلات فک و سوق دادن فک به سوی جای اصلی اش انجام می گیرد. فک جا انداخته شده به اعمال جراحی مانند فوری نیازمند است. اگر دررفتگی شدید باشد ممکن است به خود جراحی نیز نیاز باشد.

چه چیز هایی باعث دررفتگی استخوان فک می شوند؟

بعضی وقت ها ممکن است فکتان زمانی که مشغول کار های روزمره تان هستید در برود. اینکه پس از یک خمیازه عمیق احساس کنید که دیگر نمی توانید دهانتان را ببندید جزء شایع ترین موارد دررفتگی فک است. جمله ی قبلی نقل قولی از دکتر متخصص ریک پسکارتو استادیار پزشکی اورژانس در دانشگاه روآن و معاون راهبردی تحقیقات سراسری پیرامون بدن انسان در شبکه سلامتی اینسپرا نیوجرسی است.

از کار های روزمره دیگری که می توانند باعث در رفتن فکتان شوند میتوان به گاز زدن تیکه بزرگی از ساندویچ یا باز کردن بیش از حد دهان در دندانپزشکی اشاره کرد. ضربه های محکم به صورت که می توانند حین فعالیت های ورزشی، سوانح و درگیری به صورت وارد شوند نیز می تواند باعث در رفتن فک شود. آسیب های فکی که در اثر دعوا به وجود می آیند اغلب بین افراد بیست تا سی ساله شایع اند.

دکتر چندوانی می گوید که پروسه های درمانی مانند روت کانال یا عصب کشی که نیاز به باز نگه داشتن دهان برای مدت طولانی دارند می توانند سبب دررفتگی شوند یا مثلا سیم های ارتودنسی که وقتی بسته می شوند حرکت کوندیل را محدود می کنند اما بعد از برداشتن این سیم ها، محدودیت حرکت نیز برداشته می شود و دررفتگی رخ می دهد. دلایل پزشکی نیز می تواند موجب در رفتن فک شود. تشنج، دیستونی (اختلالات حرکتی عصبی) و سندرم مارفان (اختلال بافت همبند بدن) می توانند با در رفتن فک همراه باشند. ورم مفاصل نیز می تواند دلیلی برای دررفتگی فک باشد.

دکتر وارن می گوید که در رفتن فک می تواند عوارضی جدی داشته باشد. “برخی از این عوارض مستقیما به مفصل گیجگاهی زیر آرواره ای مربوط می شوند و برخی نیز می توانند بر ساختارهای مجاور فک تأثیر بگذارند. اگر هنگامی که با سرعت شصت مایل بر ساعت سوار بر ماشین در حرکت هستید و ناگهان بر اثر ایست ناگهانی فک شما به داشبورد بخورد، فک عقب خواهد رفت و ممکن است وارد منفذ میانی مغز شود.”

علائم دررفتگی استخوان فک

خیلی مهم است که علائم و نشانه هایی که ما را از دررفتن فک مطلع می کنند را بشناسیم. فکی که در رفته است می تواند نشکسته باشد اما علائمی که شکستگی و دررفتگی از خود نشان می دهند یکی است، شما باید راجع به نشانه های معمول دررفتگی اطلاع داشته باشید.

دکتر چندوانی می گوید آن چیز هایی که از همه ی موارد بیشتر بیماران را به هم می ریزند احساس درد در چانه و صورت و عدم توانایی تکان دادن فک هستند. این درد ممکن است به گوش، گردن و دندان های شما نیز سرایت کند و سر درد مزمن به همراه داشته باشد.

سایر علائمی که افراد در هنگام دررفتگی تجربه کرده اند عبارت است از:

• صدای خرخر درست در کنار گوشتان به همراه احساس درد شدید.
• سخت شدن اعمالی مانند خوردن، خمیازه کشیدن و صحبت کردن.
• احساس اینکه فکتان در مکان نامناسبی ثابت مانده است.
• گرفتگی گوش.
• فک به سختی و به شکل بدی باز و بسته شود.
• تجربه ی این احساس که انگار فکتان خیلی بیرون زده است.

از آنجایی که نمی توانید دهانتان را به خوبی ببندید پس ممکن است آب دهانتان بیرون بریزد و درد برایتان غیر قابل تحمل شود. اگر فکتان ترک برداشته یا شکسته باشد ممکن است خون ریزی در دهان، کبودی صورت و سر شدن لب ها و فک را نیز تجربه کنید. تنها راهی که میتوان با استفاده از آن مطمئن شد که چه اتفاقی برای فکتان افتاده است استفاده از سی تی اسکن است.

فک من در رفته است، حالا باید چکار کنم؟

درمان دررفتگی فک به عمل جراحی نیاز ندارد مگر اینکه بر اثر شکستگی رخ اتفاق افتاده باشد. دکتر وارن خاطر نشان می کند که اکثر دررفتگی های فک خود به خود یا  طی یک پروسه ی درمانی ساده در اورژانس بهبود می یابد. این دررفتگی ها می توانند به راحتی توسط یک دندانپزشک یا جراح دهان درمان شوند، به این صورت که با دست فک را سر جای خودش هدایت می کنند.

شل کننده عضله و شاید بی حسی موضعی می توانند عضلات فک را شل کنند تا استخوان فک درست جا بخورد. پس از جا انداختن فک ممکن است فک را بانداژ کنند تا سر جای خودش محکم نگه داشته شود. به گفته دکتر پسکاتوره جا انداختن فک، که نام دیگرش مانور کاهش اضطراب است، به راحتی انجام می گیرد. توجه داشته باشید که این فرآیند حتما باید توسط افراد آموزش دیده اجرا شود پس سعی نکنید با تلاش برای اینکه شخصا فکتان را جا بیندازید جراحات بیشتری به خود وارد کنید.

کنار آمدن با درد دررفتگی استخوان فک

حواستان را جمع کنید که در طول دوره ی بهبودی دهانتان را بیش از حد باز نکنید و مثلا در هنگام خمیازه کشیدن دستتان را زیر چانه تان قرار دهید. اگر دهانتان ناخودآگاه باز است و نمی توانید آن را ببندید سعی کنید با انگشتانتان فکتان را در یک محدوده حرکت دهید.

کمپلکس های سرد و گرم نیز می توانند به شما کنند. برای استفاده از کمپلکس سرد باید در حالی که سعی می کنید چانه ی خود را در جهات مختلف حرکت دهید به مدت دو یا سه دقیقه آن را با ژل سرد ماساژ دهید. همین کار را پس از قرار دادن کمپلکس گرم به مدت پنج دقیقه انجام دهید.

استفاده از رژیم غذایی نرم شامل غذا های دستچین شده ای مانند برنج، پاستا، سوپ و میوه های نرم در روز های اول وقوع حادثه شدیدا توصیه می شود و البته باید از غذا های ترد و سفت نیز پرهیز کنید. برای نوشیدن مایعات مانند آب یا آب میوه از نی استفاده کنید.

بهترین راه کنترل درد استفاده از مسکن های حاوی ایبوبروفن و ناپروکسن است. تمرین کلی که پزشک برای بازی دادن فکتان به شما می دهد می توانند اسباب راحتی شما را فراهم کند. اگر دردتان تداوم یافت یا آنقدری بیشتر شد که نتوانستید شب ها بخوابید یا کار های روزمره تان را انجام دهید از پزشک کمک بگیرید. جراحان فک و دندانپزشک ها تمرینات ویژه ای برای بهبود بیمارانی که مفصل گیجگاهی زیر آرواره ای شان از حالت عادی خارج شده است، مثلا در رفته است، دیده اند.