شکستگی فک چیست؟ در مورد عوارض شکستگی فک چه می دانید؟ آیا با راه های درمان آن آشنایی دارید؟ آیا تنها با جراحی میتوان آن را درمان کرد؟ در این بخش از دندانپزشکی و ارتوپدی دکتر سلام به بررسی راه های تشخیص و درمان شکستگی فک می پردازیم. هنگامی که یک استخوان شکافته شود یا ترک بخورد، به آن آسیب، شکستگی می گویند. شکستگی های فک بعد از شکستگی های بینی و گونه سومین نوع شایع شکستگی های صورت هستند. در ادامه به بررسی شکستگی فک می پردازیم.
شکستگی فک
عوامل مختلفی می‌توانند باعث آسیب به قسمت پایینی صورت شوند که شامل:
- افتادن تصادفی، به خصوص در بچه ها و هنگام بازی کردن و یا غش کردن در بزرگسالان.
- برخورد با داشبورد هنگام تصادف ماشین
- افتادن از موتور سیکلت یا دوچرخه
- افتادن یا برخورد هنگام ورزش های تماسی و پر برخورد
- مشت به فک
به استخوان فک ماندیبول هم گفته می شود. ماندیبول یک استخوان بلند است که شامل گونه می باشد و راس آن به دو طرف گوش می رسد. هر سمت انتهای استخوان فک مثل یک توپ، دایره مانند است و به آن کندیل می‌گویند که قسمت مفصلی استخوان فک است و در جلوی گوش شما قرار دارد.
این مفصل به شما امکان باز و بسته کردن دهان را می دهد. همچنین به این مفصل فک، مفصل تمپورومندیبولار یا TMJ می گویند. شکستگی می تواند در هر نقطه ای روی استخوان فک اتفاق بیفتد. در بیشتر از ۵۰ درصد موارد فک حداقل در دو قسمت دچار شکستگی می شود.
یک شکستگی “مستقیم” که استخوان خود فک ضربه دیده و شکستگی “غیر مستقیم” که در جای دیگری از فک شکستگی ایجاد شده است. اغلب اوقات این شکستگی دوم نزدیک یکی از انتهاهای ماندیبل نزدیک مفصل فک است. شکستگی دوم هنگامی اتفاق می افتد که فشار و نیروی ضربه به قسمت بالای فک وارد شود و به قسمت باریک استخوان فک که زیر گوش قرار دارد آسیب وارد کند.
شکستگی های کندیل شایع ترین شکستگی فک در کودکان هستند. آنها معمولا زمانی اتفاق می افتند که یک کودک زمین بخورد و گونه به زمین یا هر سطح سخت دیگری برخورد کند. در نوجوانان و جوانان شکستگی های فک معمولا در کناره صورت و نزدیک به گونه اتفاق می‌افتد. چون اغلب در حملات و دعواها به این قسمت ها ضربه وارد می شود.
برخورد به داشبورد، هنگام تصادف رانندگی می تواند به هر قسمتی از فک آسیب وارد کند که شامل کندیل ها هم می باشد. نیروی ضربه می‌تواند باعث از جا کنده شدن دندان شود و باعث شود که تکه های فک شکسته باعث شکاف لثه شود یا به عروق و اعصاب کناری خود آسیب وارد کند.
علامت های شکستگی فک
علامت های شکستگی فک می تواند شامل:
- کبودی، تورم و حساسیت به لمس در فک یا پایین گوش
- احساس اینکه دندان ها به خوبی روی همدیگر چفت نمی شوند یا گاز زدن شما مختل می شود.
- دندان ها به صورت صحیح و مرتب نیستند.
- تورم یا کبودی در لثه روی استخوان فک
- به سختی باز کردن دهان
- درد در مفصل فک
- بی حسی در قسمت پایین دهان یا گونه_ علامت احتمالی آسیب به عصب مرتبط با شکستگی
هنگامی که یک کودک به روی فک خود زمین می خورد ممکن است شکاف عمیقی به همراه شکستگی فک ایجاد شود. والدین یا دیگر افراد ممکن است روی بند آوردن خون متمرکز شوند و علامت های شکستگی فک را در نظر نگیرند. اگر کودک سن پایینی داشته باشد و نتواند علامت ها را بازگو کند ممکن است شکستگی فک تا زمانی که بزرگتر شود و دچار مشکلات در هنگام گاز زدن شود آشکار نشود ( اختلال در چفت شدگی).
تشخیص
دکتر علامت ها را بررسی می کنند و می پرسند که چطور به فک خود آسیب زدید. دکتر همچنین از شما در مورد سابقه ی شکستگی یا آسیب شدید به فک می پرسد و اینکه آیا گاز زدن شما قبل از آسیب به فک نرمال بوده یا خیر. سپس دکتر کل طول فک را معاینه می کند و آن را از لحاظ شکل، قرینه بودن در دو سمت، چگونگی هماهنگی با دیگر اعضای صورت و هر گونه تورم، شکاف،کبودی، بدشکلی یا حساسیت به لمس بررسی خواهد کرد.
علاوه بر این دکتر حساسیت به لمس در داخل کانال گوش (نشانه ای از آسیب دیدگی مفصل فک) و بی حسی در لب پایین و گونه را بررسی می‌کند. سپس دکتر از شما می خواهد که دهان خود را باز کرده تا ببیند که آیا مفصل فک به درستی و کامل باز می شود یا خیر. هنگامی که دهان شما باز است، دکتر آن را آنرا از لحاظ شل شدگی یا شکستگی دندان، ناهنجاری های واضح در ترتیب دندان و نواحی متورم یا کبودی در لثه چک می کند.
دکتر برای اینکه مطمئن شود که مشکل شما شکستگی فک است ممکن است نیاز به یک سری ایکس ری های استاندارد فک یا ایکس ری های مخصوص پانورامیک دندانی پانورکس داشته باشد. برای بعضی از شکستگی های نزدیک مفصل فک ممکن است احتیاج به CT هم باشد.
زمان مورد انتظار
هنگامی که شکستگی غیرپیچیده فک درمان شد، فرآیند بهبودی معمولاً ۱ الی ۲ ماه زمان می برد.
پیشگیری از شکستگی فک
شما می توانید با جلوگیری از ایجاد تروما به گونه یا قسمت پایینی صورت از شکستگی فک جلوگیری کنید. برای انجام این کار شما باید:
- همیشه از کمربند ایمنی و شانه بند هنگام رانندگی در ماشین استفاده کنید، حتی اگر ماشین شما مجهز به ایربگ است. باکلینگ به شما کمک خواهد کرد تا از استخوان های صورت و قسمت بالای بدن، از صدمه به علت برخورد با داشبورد و دیگر آسیب ها محافظت کنید.
- از محافظ های سر و محافظ های دهانی هنگام انجام ورزش های پر برخورد استفاده کنید. محافظ های دندانی علاوه بر محافظت از دندان در برابر برخوردها، باعث ایجاد حفاظت در برابر شکستگی های فک می شود. هم نوع ترموپلاستیک و هم سفارشی آن موثر هستند.
- اگر شما یکی از والدین هستید، به کودکتان اجازه بوکس آماتور ندهید. آکادمی کودکان آمریکا ورزش بوکس را برای افراد با سن پایین منع کرده است.
درمان
دکتر با مرتب کردن مجدد قطعه های شکسته شده استخوان با سیم یا با ترمیم شکستگی با پلیت های فلزی و پیچ های ریز، فک شکسته را درمان می کند. اگر تکه های شکسته شده استخوان باعث شکافته شدن پوست شده باشد یا دندان از دست رفته یا شل شده باشد، دکتر معمولاً یک آنتی بیوتیک تجویز می کند.
چه موقع با یک فرد متخصص تماس بگیرید
اگر هر کدام از موارد زیر را در فک خود حس کردید یا هر کدام از علامت های زیر را داشتید با دندانپزشک یا پزشک تماس بگیرید:
- بدشکلی فک، کج شدن یا خارج شدن از جایگاه خط وسط نرمال خود
- توده دردناک در فک یا پایین گوش
- فیت نشدن دندان ها به صورت صحیح یا اختلال در گاز زدن
- شل شدن یا افتادن دندان
- ناحیه دردناک و متورم یا کبودی در لثه ای که استخوان را پوشش می دهد.
- مشکل در باز کردن دهان یا درد در مفصل فک
- بی حسی گونه و لب پایینی
چشم انداز
در اغلب موارد چشم انداز آن بسیار خوب است، بخصوص وقتی که شکستگی به سرعت و به طور صحیح درمان شود. در موارد نادر هنگامی که شکستگی تشخیص داده نشود یا فرآیند بهبودی ضعیف باشد عوارض بلند مدت آن می‌تواند شامل بدشکلی، درد بلند مدت صورت، درد یا محدودیت در حرکت مفصل فک و گاز زدن نامناسب باشد.
