بیماری آسم چیست؟ در مورد خطرات و عوارض بیماری آسم چه اطلاعاتی دارید؟ آیا می دانید چه روش های درمانی برای آن وجود دارد؟ آسم یکی از شایع ترین اختلالات تنفسی است که برای افراد در تمام سنین، به ویژه کودکان، تأثیر می گذارد. در حال حاضر درمانی برای بیماری آسم وجود ندارد، اما درمان علائم آن به کاهش شدت بیماری کمک می کند. در این مقاله از بخش بیماری های دکتر سلام به بررسی علائم و راه های تشخیص و درمان آسم می پردازیم.
بیماری آسم چیست؟
آسم یک بیماری مزمن است که از التهاب و تنگ شدن لوله های برونش ها (که از طریق آن هوا وارد ریه ها می شود) ناشی می شود. دو نوع بیماری آسم وجود دارد که عبارت اند از: بیماری آسم آلرژیک و بیماری آسم غیر آلرژیک.
- بیماری آسم آلرژیک یا بیماری آسم بیرونی که ناشی از قرار گرفتن فرد در معرض آلرژن هایی چون غذا، کپک های قارچی، گرده های گیاهان و گرد و غبار می باشد.
- آسم غیر آلرژیک یا بیماری آسم درونی که ناشی از استرس، ورزش، قرار گرفتن در معرض آب و هوای شدید، بیماری هایی مانند سرماخوردگی یا آنفولانزا، قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا (دود، بوهای قوی و گازهای شیمیایی) یا به علت مصرف داروهای خاص می باشد.
علائم و نشانه های بیماری آسم چیست؟
علائم آسم از فردی به فرد دیگر متفاوت است. این علائم شامل موارد زیر است:
- دشواری تنفس
- تنگی قفسه سینه
- خس خس کردن
- سرفه مداوم (به خصوص در شب یا در طول ورزش)
اگر این بیماری درمان نشود، نشانه هایش می تواند بدتر شوند و منجر به عوارض تهدید کننده ای برای زندگی فرد شوند. علائم آسم خفیف ممکن است برای چند دقیقه طول بکشد و با استفاده از داروها؛ به خودی خود از بین برود، اما در صورت ابتلا شدن فرد به بیماری آسم شدید، علائم بیماری ممکن است به مدت چند ساعت ادامه داشته باشد.
بیمار مبتلا به بیماری آسم ممکن است علائم بیماری را بیشتر در شب، یا صبح زود یا بلافاصله بعد از هر فعالیتی تجربه کند. علائم، ناشی از محدود شدن راه های هوایی می باشد. اگر شرایط با داروها و تغییر سبک زندگی کنترل شود، بیمار علائم بیماری آسم را ممکن است گهگاهی (وابسته به موقعیت) تجربه کند.
علل بروز این بیماری چیست؟
علت دقیق آسم، ناشناخته است. با این حال، تحقیقات نشان می دهند که افراد با شرایط زیر مستعد ابتلا به بیماری آسم هستند:
- سابقه خانوادگی آسم، اگزما یا هر گونه آلرژی
- سابقه برونشیت
- تولد نارس
- وزن کم هنگام تولد
- سیگار کشیدن در دوران بارداری
عوامل خطر بیماری آسم
آسم می تواند توسط عوامل مختلفی ایجاد شود. عوامل موثر بر علائم آسم عبارت اند از:
- عفونت های ویروسی دستگاه تنفسی
- قرار گرفتن در معرض آلرژن های محیطی (مانند عفونت ناشی از گرد و غبار خانگی یا آلرژن های حیوانی)
- ورزش
- بیماری ریفلاکس معده به مری
- چاقی یا اضافه وزن
- اجرای نمایش های حرفه ای
- عوامل احساسی مانند استرس
- قرار گرفتن در معرض آلودگی های محیطی (دود سیگار)
- سینوزیت مزمن
- استفاده از آسپیرین یا داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی
عوارض این بیماری چیست؟
اگر آسم درمان نشود، ممکن است منجر به عوارض زیر شود:
- تنگ شدن دائمی راه های هوایی (لوله های برونش)
- حمله شدید آسم
- استرس، اضطراب یا افسردگی
- عفونت های ریه
- تاخیر در رشد یا بلوغ در کودکان
- علائم و نشانه های مداخله در خواب
- عوارض جانبی به علت استفاده طولانی مدت از داروها
مداخله درمانی مداوم و استفاده مناسب از داروها در جلوگیری از عوارض کوتاه مدت و بلند مدت ناشی از آسم کمک می کند.
چگونگی تشخیص بیماری آسم؟
پزشک، ابتدا اطلاعاتی در رابطه با سابقه پزشکی بیمار به دست می آورد که شامل علائم تجربه شده توسط بیمار، عوامل شناخته شده آسم، سطح فعالیت، لیست داروها، محیط کاری و رژیم غذایی فرد می باشد. او پس از بررسی سابقه پزشکی و دارویی بیمار، یک معاینه فیزیکی انجام می دهد که شامل آزمایش های عملکرد ریه برای تشخیص ناهنجاری های آن در طی روند تنفس می باشد. پزشک همچنین می تواند آزمایش های زیر را برای بررسی عملکرد ریه توصیه کند:
اسپيرومتری: اين تست کمک مي کند تا ميزان محدود شدن راه هاي هوايي فرد مشخص شود. اسپيرومتری شامل کنترل حجم هوایی است که پس از نفس عميق، بیرون داده می شود.
پیک جریان هوا: این دستگاه، برای اندازه گیری کیفیت هوای خارج شده از ریه ها می باشد. همچنین، قبل شروع هر گونه علائم آسمی، میزان تنگ شدن (مجاری هوایی) را اندازه گیری می کند.
رادیوگرافی قفسه سینه: تهیه اشعه ایکس از قفسه سینه کمک می کند تا علل خس خس (سینه) تعیین شود. این مهم؛ غالبا برای تشخیص اولیه آسم برونشی استفاده می شود. این آزمایش همچنین به پیشگیری از عوارض دیگری چون پنه مونی (ذات الریه) کمک می کند.
سایر آزمایشات برای تشخیص آسم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- چالش متاكولین
- آزمایش نیتریک اکسید
- تست آلرژی
- خلط ائوزینوفیل ها
- تست تحریک کننده (در صورت ورزش و بیماری آسم ناشی از سرما)
بر اساس شدت، بیماری آسم به مراحل زیر تقسیم می شود:
| طبقه بندی | شدت علائم و نشانه ها |
| بیماری آسم متناوب خفیف | علائمی مانند خس خس سینه و سرفه طی دو روز در هفته.
هیجان های ناگهانی شبانه طی دو شب در ماه. |
| بیماری آسم ملایم پایدار | بروز علائم بیش از دو بار در هفته و کمتر از یک بار در روز.
بروز هیجان های شبانه بیش از دو بار در ماه و کمتر از یک بار در هفته. |
| بیماری آسم متعادل پایدار | بروز نشانه ها حداقل یک بار در روز.
هیجان شبانه پایدار طی چند روز. |
| بیماری آسم شدید
|
بروز علائم به صورت روزانه و مکرر. |
راه های درمان این بیماری
درمان بیماری آسم معمولا شامل آگاهی از عوامل ایجاد کننده آسم، ردیابی روند تنفس و اتخاذ اقدامات خاص برای جلوگیری از قرار گرفتن در معرض عوامل مذکور می باشد. در صورت خشم و هیجان ناگهانی، فرد باید از یک استنشاق کننده (اینهالر) برای تسکین سریع استفاده کند. پزشک داروها را براساس سن بیمار، شدت علائم و نوع عوامل ایجاد کننده ی بیماری تجویز می کند.
در اغلب موارد، مدیریت پیش گیرانه و درازمدت بیماری، باعث کاهش التهاباتی می شود که سبب ایجاد علائم بیماری می شوند. برونکودیلاتورها- متسع کننده های برونش- (به عنوان استنشاق کننده) راههای هوایی متورم را باز کرده و دشواری تنفس را تسکین می دهند.
پزشک معمولا داروهای کنترل طولانی مدت بیماری آسم را تجویز می کند که به طور موثر باعث کاهش هیجان ناگهانی ناشی از بیماری آسم می شوند. این داروها عبارت اند از:
- کورتیکواستروئیدهای استنشاقی (فلوتیکاسون، بودزونید، بکلومتازون)
- اصلاح کننده های لوکوترین (مونتلوکاست، زافیرلوکاست)
- آگونیست های بتای با اثر طولانی مدت (سالمترول و فرموترول)
- استنشاق ترکیبی (فلوتیکاسون- سالمترول، بودزونید- فرموترول، فرموترول- مومتازون)
داروهایی که برای تسکین سریع هیجان ناگهانی ناشی از بیماری آسم استفاده می شوند شامل موارد زیر می باشند:
- آگونیست های بتای با اثر کوتاه مدت (آلبوترول و لوالبوترول)
- ایپراتروپیوم
- کورتیکواستروئیدهای خوراکی و داخل وریدی (پردنیزون و متیل پردنیزولون)
پزشک در برخی موارد، ممکن است برای جلوگیری کردن از عود علائم به سبب آلرژی، داروهای ضد آلرژی تجویز کند. این داروها عبارت اند از:
- ایمونوتراپی (عکس های آلرژی)
- اومالیزوماب (برای بیماران مبتلا به بیماری آسم شدید)
اگر علائم بیماری آسم شدید حتی پس از درمان با کورتیکواستروئیدهای استنشاقی یا سایر داروها بهبود نیافت، پزشک ممکن است مداخله جراحی تحت عنوان ترموپلاستی برونشی را توصیه کند.
پیشگیری از بیماری آسم و درمان های خانگی آن
بیماری آسم در خانه می تواند جلوگیری شود. در زیر اقداماتی برای جلوگیری از بیماری آسم ارائه شده است:
- از یک خنک کننده استفاده کنید تا رطوبت هوا را پایین بیاورد و تماس با گرد و غبار را کاهش دهد.
- از رشد اسپورهای کپک قارچی جلوگیری کنید.
- بینی و دهان خود را در هوای شدیدا سرد بپوشانید.
- ورزش منظم برای تقویت و بهبود عملکرد قلب و ریه انجام دهید.
- وزن سالم خود را برای کاهش عوارض دیگر سلامت حفظ کنید.
از مصرف غذاهایی که می توانند موجب سوزش سر دل شوند اجتناب کنید.
