آفانتاسیا چیست؟

آفانتاسیا چیست؟ چه علائمی دارد و آیا میتوان ان را درمان کرد؟ تصور کنید که در روز گرمی از تابستان هستید و در کنار استخر شنا نشسته اید. خورشید در حال تابیدن است و کودکان در حال خندیدن و آب بازی هستند. هنگامی که به این موارد فکر می کنید چه تصویری در ذهنتان نقش می بندد؟ اگر همچون یک تا سه درصد از جمعیت جهان هستید که از آفانتاسیا رنج می برند، قادر به تجسم هیچ تصویری در ذهنشان نیستید. در این مقاله از بخش روانشناسی و بیماری های دکتر سلام به بررسی آفانتاسیا می پردازیم.

آفانتاسیا چیست؟

آفانتاسیا نامی است برای عارضه ای که شامل عدم توانایی در تصور است. این افراد “چشم ذهن” ندارند و قدرت تخیلی در آن ها وجود ندارد. توانایی تصور حوادث و تصاویر نقش مهمی در زندگی افراد ایفا می کند. افراد اغلب صحنه ها، افراد، تجربیات، تصاویر، چیزها و اتفاقات برنامه ریزی شده را تصور می کنند.

برای مثال هنگامی که به یکی از دوستان خود فکر می کنید، چهره او را در ذهن خود مجسم می کنید. افرادی که از آفانتاسیا رنج می برند قادر به تصور چنین تصاویر ذهنی نیستند. اگر از کسی که دچار آفانتاسیا است درخواست کنید که چیزی را در ذهن خود تصور کنند آن ها آن را تعریف می کنند، درباره آن توضیح می دهند و درباره حقایقی که در خصوص آن موضوع می دانند، توضیحاتی می دهند. اما این افراد هیچ تصویر ذهنی برای همراهی با این دانش ندارند.

ظهور تحقیقات در مورد آفانتاسیا

این عدم توانایی در تصور در اواخر ۱۸۰۰ تعریف شد، البته هنوز هم این موضوع نسبتا به مطالعات بیشتری احتیاج دارد. فرانسیس گالتون در ابتدا این اتفاق را با نوشتن مقاله ای که در ۱۸۸۰ منتشر شد، تعریف کرد. به علاوه، افراد هنگام تفسیر تصویر ذهنی خود درجات متفاوتی از وضوح را تجربه می کند، فرانسیس همچنین اظهار کرد که بسیاری از افراد هیچ تصور ذهنی ای را تجربه نمی کنند.

 این موضوع هنوز احتیاج به مطالعه دارد و به طور کامل آشکار نیست و مطالعات زیادی در حال انجام روی این موضوع هستند. بسیاری از اطلاعات موجود، از مطالعات کم و نقل قول هایی از افرادی که این علائم را تجربه کرده اند، ریشه گرفته اند. تا زمان انتشار مقالات زیادی در خصوص این موضوع، کسی زیاد به دنبال تحقیق درباره آن نبود. در مطالعاتی که در ۲۰۱۵ انجام شدند، اولین باری بود که از کلمه آفانتاسیا استفاده شد و از همان زمان علاقه به تحقیق در این موضوع بالا رفت.

نویسنده این مقالات روی بیماری تحقیق می کرد_ بیمار MX_ که اخیرا بعد از یک جراحی جزئی توانایی خود برای تصور را از دست داده بود. در سال ۲۰۰۵ مردی بازنشسته که ۶۵ سال سن داشت به متخصص اعصابی به نام آدام زمان از دانشکده پزشکی اگزتر، مراجعه کرد. مرد، که او را به طور رمزی MX در نظر می گیریم، پس از جراحی تشخیص داده بود که قدرت تجسم خود را از دست داده است.

مطالعات آدام زمان روی جستجو برای تعریف این که چرا این مرد دیگر نمی تواند با “چشم ذهن” خود ببیند، تغییر کردند. محققان روی این که دقیقا این توانایی چگونه عمل می کرد و نقش آن روی برنامه ریزی و حافظه چه بود، با یکدیگر بحث کردند. در حالی که بیمار اظهار کرده بود که هیچ تصویر ذهنی ای را نمی تواند تجسم کند، عملکرد او در تست ادراک، تصور بصری و حافظه بصری همگی عادی بودند.

پس از مطالعات زیادی روی بیماران که در سال ۲۰۱۰ منتشر شدند، محققان با افراد بسیاری که علائم یکسانی در طول زندگی خود مشاهده کرده بودند، برخوردند. مطالعات دیگری توسط محققان دانشگاه ویلز انجام شد و روی این سوال تحقیق کردند که آیا افرادی که آفانتاسیا دارند کاملا نمی توانستند تصویر ذهنی داشته باشند یا این که قدرت تصور در آن ها پایین است. با استفاده از تکنیکی به اسم “دوربین دو چشمی” محققان از افراد در خواست کردند که تصویری را در ذهن خود تجسم کنند.

دو تصویر متفاوت توسط هدست سه بعدی به آن ها ارائه شد. با یک چشم یک تصویر را می دیدند و با چشم دیگر تصویری کامل متفاوت می دیدند. قبل از آن هنگامی که به افرادی بدون آفانتاسیا می گفتند که یکی از این تصاویر را تجسم کنند، تصویری که خود در ذهن داشتند را توضیح می دادند.

هیچ ارتباطی بین تصویر ذهنی و تصویری که افراد می دیدند وجود نداشت. این مطالعات نشان دادند که افرادی با آفانتاسیا تصاویر ذهنی ضعیفی ندارند بلکه آن ها هیچ گونه تصویری ذهنی در ذهن خود ندارند.

توضیحات احتمالی

در حالی که تحقیقات در این زمینه محدودند، یافته های موجود سر نخ هایی برای تعریف آفانتاسیا ارائه می دهند. در مورد بیمار MX، با اسکن MRI متوجه شدند که فعالسازی ذهن با نگاه به صورت های آشنا الگو می گیرد و با وضعیت نرمال تفاوتی نداشت. اما هنگامی که بیمار تصمیم به استفاده از قدرت تجسم می گرفت، در فعالسازی ذهن کاهشی دیده می شد.

این نشان داد که بیمار در طول انجام تکالیف تصوری که توسط پزشک ارائه می شدند، از استراتژی های ذهنی متفاوتی استفاده میکرد. محققان بعدها اظهار کردند که این نتایج نشان می دهند که عملکرد حافظه تصویری و تکالیف مربوط به حافظه تصویری به تجربه تصور ذهنی و تجسم بستگی ندارند.

آفانتاسیا و حافظه

هنگامی که افراد به خاطره ای فکر می کنند، می توانند جوری حوادث را تصور کنند که گویی فیلمی را دوباره پخش کرده اند. آن ها معمولا خاطرات برجسته ای را به خاطر می آورند. برای افرادی که از آفانتاسیا رنج میبرند، خاطرات حوادث معمولا شامل لیستی از حقایق میباشند. اگرچه ریشه و تاثیر این اتفاقات هنوز کاملا مشخص نمی باشد، بسیاری از تحقیقات نشان می دهند که آفانتاسیا می تواند تاثیر مخربی روی عملکرد ذهن داشته باشد.

کسی که دچار آفانتاسیا است می تواند روز ازدواجش، نام افرادی که به جشن آن ها دعوت شده بودند و حتی وضعیت هوای آن روز را به خاطر بیاورد اما نمی تواند تصویری ذهنی از حوادث آن روز را در ذهن خود تجسم کند. گزارش شده که بسیاری از افرادی که این شرایط را داشته اند گاهی برای تشخیص چهره نیز به مشکل بر میخورند. این عدم توانایی در تجسم می تواند مزایایی نیز داشته باشد. از آن جایی که آفانتاسیا سبب از دست دادن قدرت تصور می شود، این افراد کمتر تحت تاثیر خاطرات ناراحت کننده قدیمی قرار می گیرند.

زندگی با این عارضه

مطالعات موجود نشان می دهند که داشتن این شرایط روی موفقیت های فرد در زندگی تاثیری نمی گذارد. افرادی که آفانتاسیا دارند شامل دانشجوهای موفق دکترا، مهندسان و سایر افراد موفق هم بوده اند. سوالاتی در خصوص این قضیه وجود دارند، از جمله این که این موضوع تا چه حد رایج است و این که آیا این عارضه می تواند دلایل ژنتیکی داشته باشد.

تحقیقات بیشتری احتیاج است

محققان اظهار می کنند که تحقیقات بیشتری روی آفانتاسیا احتیاج است و نه تنها باید روی دلایل و نتایج آن تمرکز کرد بلکه باید به دنبال راه هایی برای ارتقاء توانایی تجسم ذهنی نیز بود. تحقیقات بیشتر و درک بالاتری از این موضوع احتیاج است. اگر فکر می کنید که دچار آفانتاسیا هستید، بهتر است برخی از تکنیک های حافظه را امتحان کنید. عدم توانایی در تصور می تواند حفظ کردن را دچار مشکل کند پس باید به دنبال راهکارهایی کارآمد بگردید.

تحقیقات روی آفانتاسیا هنوز احتیاج به توسعه دارند، پس هنوز چیزهای بیشتری برای آموختن وجود دارند. بسیاری از افرادی که دچار آفانتاسیا هستند حتی تشخیص نمی دهند که تجربه آن ها با دیگر افراد متفاوت است. به هر حال این جزئی از وجود آن هاست و روی شیوه زندگی آن ها تاثیر بسیار کمی دارد. آدام زمان عصب شناس، محققی که کلمه آفانتاسیا را ابداع کرد، آن را “تغییری متفاوت در تجربیات انسان معرفی کرد و آن را عارضه ای پزشکی نمی دانست”.