مولتیپل اسکلروزیس چیست؟ علت، علائم و راه های درمان آن

مولتیپل اسکلروزیس چیست؟ این یک بیماری اختلال در میلین سیستم عصبی مرکزی بوده که شامل مغز و عصب نخاعی می شود. غلاف میلین یک لایه خارجی محافظت کننده است که سلول های عصبی را احاطه کرده و به ضربه های ناگهانی اجازه انتقال می دهد. در این مقاله از بخش بیماری های دکتر سلام به بررسی مولتیپل اسکلروزیس می پردازیم.

 مولتیپل اسکلروزیس چیست؟

این یک بیماری ایمنی و بلند مدت است که روی مغز، طناب نخاعی و عصب چشمی اثر گذاشته و به نقص های جدی منجر می شود. در این بیماری اختلال در غلاف میلین وقتی اتفاق می افتد که سیستم ایمنی به طور نامناسبی حمله کرده و به غلاف میلین که دور سلول های عصبی است آسیب می رساند. به این خاطر ارتباط بین نورون ها از بین رفته و به مشکلات حسی و حرکتی منجر می شود.

 انواع مولتیپل اسکلروزیس

وابسته به شدت شرایط بیماری ۴ نوع از آن ها را بررسی می کنیم:

 مولتیپل اسکلروزیس بهبود یافته:

این نوع بسیار رایج بوده و ۸ تا از هر ۱۰ مریض به این نوع تشخیص داده می شوند. افرادی که معمولا علائم را دارند، بدون هشدار به آن پاسخ می دهند. شدت حمله و درجه بهبودی دربیماران مختلف متفاوت است.

 مولتیپل اسکلروزیس پیش رونده:

این نوع شرایطی است که علائم به مرور تشدید می شود. این نوع بدون بازگشت یا بهبود علائم است و معمولا ۱۰ درصد جنعیت از این نوع تشخیص داده می شوند.

 مولتیپل اسکلروزیس پیش رونده نوع دوم:

این نوع روی افراد تاثیر گذاشته و درمان و مدیریت آن بسیار مشکل است.

مولتیپل اسکلروزیس پیش رونده و عود کرده:

این نوع شرایط کمیاب بوده و هنگامی اتفاق می افتد که بیمار علائم را به سرعت در طول عود بیماری تجربه می کند.

 چه چیزی سبب می شود این بیماری اتفاق بیفتد؟

این بیماری خود ایمنی است و وقتی اتفاق می افتد که سیستم ایمنی بدن به بافت های سالم خود حمله کند. در این بیماری سیستم ایمنی از بین رفته و غلاف میلین را نیز از بین می برد. به خاطر این آسیب ارتباط بین نورون ها از بین رفته و به آسیب عصبی منجر می شود. دلیل اصلی برای عملکرد نادرست سیستم ایمنی هم چنان ناشناخته است اما شواهد قطعی نشان داده که فاکتورهای محیطی و زنتیکی در این بیماری نقش دارند.

 علائم مولتیپل اسکلروزیس

علائم این بیماری بر اساس ناحیه تحت تاثیر است و در افراد مختلف متفاوت است. علائم این بیماری شامل:

• اختلال در بینایی مثل نابینایی
• بی حسی یا ضعف در دست و پا
• مشکل در راه رفتن و سفتی ماهیچه ها
• اسپاسم ماهیچه ها
• بی حالی
• لرزش
• سرگیجه
• بریده بریده صحبت کردن
• اختلال در کیسه صفرا

عوامل خطر

فاکتورهایی که ریسک ابتلا را افزایش می دهد شامل موارد زیر است:

سن: می تواند در هر سنی ایجاد شود اما ریسک آن بین ۱۵ تا ۶۰ سال زیادتر می باشد.

جنسیت: بانوان در معرض خطر بیشتری به خاطر وجود استروژن هستند.

عفونت: عفونت هایی که به خاطر ویروس Epstein Barr ایجاد شده و ریسک آن را بالا می برد.

نژاد: سفید پوستان شمال اروپا ریسک بالاتری در مقایسه با آسیایی ها، آفریقایی و آمریکا دارند.

جغرافیا: ریسک ابتلا در افرادی که در کشورهای دورتر از خط استوا زندگی می کنند و نور آفتاب به آن ها نمی خورد و کمبود ویتامین D دارند.

اختلال در سیستم ایمنی: افرادی که بیماری های خود ایمنی مثل دیابت نوع ۱، سل، آرتروز روماتوئید دارند ریسک ابتلای بیشتری نیز دارند.

سیگار کشیدن: سیگار کشیدن یک فاکتور ریسکی است که روی روند بیماری تاثیر مهمی دارد.

 عوارض مولتیپل اسکلروزیس

این بیماری جراحات عصبی ایجاد می کند که به عوارض مدی می انجامد مثل:

• نقص عملکرد جنسی
• نقص عملکرد کیسه صفرا و روده ها
• شب ادراری
• مشکلات ریه
• استئوپروسیس
• افسردگی
• مسائل شناختی مثل حل مشکلات

 تشخیص

پزشک با مرور سابقه خانوادگی و نشانه ها و علائم بیمار تشخیص می دهد و اساسا به شرایط وابسته است. پزشک آزمایشات ویژه ای مثل موارد زیر پیشنهاد می کند:

 معاینه نورولوژی:

عملکرد مغز، طناب نخاعی و اعصاب دیگر را ارزیابی می کند. این تغییرات بینایی؛حرکت چشم، صحبت کردن، رفلکس و تعادل را در بر می گیرد.

 آزمایش پتانسیل برانگیخته شده:

این آزمایش انجام شده تا سیگنال های الکتریکی تولید شده توسط سیستم عصبی را ضبط می کند. این آزمایش ازمحرک الکتریکی یا دیداری استفاده می کند و زمانی را که مغز برای دریافت پیغام صرف می کند معین می نماید.

 سوراخ کمری:

این سوراخ تحت بیهوشی انجام می شود. در این پروسه یک نمونه از مایع نخاعی که در مغز و طناب نخاعی احاطه شده از نخاع گرفته می شود و بررسی می گردد. این نمونه ابنرمالیتی ها را آشکار کرده که می تواند به مولتیپل اسکلروزیس مرتبط باشد.

آزمایش خون:

با شرایط مناسب مثل نورومیلین بصری انجام می شود.

 ام آر آی:

یک پروسه غیرتهاجمی است که تصاویری با جزئیات کامل مغز طراحی می کند. در این بیماری غلاف میلین آسیب دیده در مغز و طناب نخاعی تشکیل می شود.

 درمان مولتیپل اسکلروزیس

این بیماری درمان کاملی ندارد. درمان اساسا روی کاهش علائم و پیش روی بیماری تمرکز دارد. موارد درمانی شامل:

اینتروفن بتا مثل اینترفن بتا 1a و اینترفن بتا 1b داروهای رایجی که برای درمان بیماری کاربرد دارند توصیه می شود. این داروها برای کاهش شدت و فرکانس علائم تجویز می شوند

• گلاتیرامر استات یک ماده ایمنی ست که از حمله میلین به سیستم ایمنی جلوگیری کرده و از اعصاب محافظت می کند
• ocrelizumlab یک آنتی بادی مونوکلونال است که برای درمان فرم های پیش رونده نوع اول مولتیپل اسکلروزیس کاربرد دارد
• گلاتیرامر استات یک ماده ایمنی است که حمله سیستم ایمنی به غلاف میلین را مسدود می کند
• ناتالیزومب یک آنتی بادی مونوکلونال که از ورود سلول های ایمنی آسیب دیده در مغز و طناب نخاعی توسط انسداد حرکت سلول های ایمنی آسیب دیده در خون جلوگیری می کند
• کورتیکواستروئیدها که برای کاهش تورم عصب و جلوگیری از حمله مولتیپل اسکلروزیس تجویز می شود
• بقیه داروها مثل دی متیل فومارات فینگولیمود، تریفلونومید و غیره برای کاهش ریسک عود بیماری تجویز می شود.