بیماری کبد چرب غیرالکلی چیست؟ بیماری کبد چرب رایج ترین اختلال کبدی بوده که به خاطر چربی بیش از حد در سلول های کبد اتفاق می افتد. افرادی که بیشتر از الکل استفاده می کنند با بیماری های کبدی درگیر می شوند اما NAFLD به دلایل دیگر مثل چاقی و مقاومت انسولین به وجود می آید. بیماری کبد چرب غیرالکلی به بزرگی کبد می انجامد و سبب درد شکمی شده و رایج ترین عوارض آن سیروز است. در هر سنی اتفاق می افتد اما بیشتر افراد بین ۴۰ تا ۵۰ سال درگیر آن می شوند و حدود ۹ تا ۳۶% از جمعیت جهان به این بیماری مبتلا می شوند. در این مقاله از بخش بیماری های دکتر سلام به بررسی بیماری کبد چرب غیرالکلی می پردازیم.
بیماری کبد چرب غیرالکلی یا NAFLD چیست؟
بیماری کبد چرب یک کلمه به خصوص برای شرایط گوناگون کبدی، به خاطر ذخیره چربی در کبد مطرح شده است. NAFLD افرادی را مبتلا می کند که به الکل معتاد نیستند و یا خیلی کم مشروبات الکلی مصرف می کنند. این به خاطر ابترمالیتی متابولیسم چربی در کلیه اتفاق می افتد. کبد به متابولیسم چربی و انتقال آن به بخش های مختلف بدن کمک می کند. در NAFLD عملکرد کبد دچار اختلال شده و به ذخیره چربی در سلول های کبدی منجر می شود.
دلایل بیماری کبد چرب غیرالکلی چیست؟
دلیل اصلی NAFLD دقیقا مشخص نشده است. به هر حال این احتمالا به خاطر فاکتورهای زیر اتفاق می افتد:
- چاقی می تواند سبب ذخیره چربی در بدن شود. این چربی ذخیره شده در کبد از لحاظ متابولیسمی فعال شده و روی سلول های کبد اثر می گذارد و آن ها را متورم می کند.
- مقاومت انسولین فاکتور دیگری است که سبب می شود بدن به پاسخ گویی به انسولین شکست بخورد. انسولین یک هورمون تولید شده توسط پانکراس هست که به دریافت گلوکز از خون به وسیله سلول ها کمک می کند. به خاطر مقاومت انسولین اثر انسولین در معرض خطر قرار داده شده و به افزایش اسیدهای چرب آزاد منجر می شود. این در مقابل به اختلال عملکرد میتوکندری منجر می شود و سبب سمی شدن کبد می گردد و نهایتا NAFLD به وجود می آید.
علائم و نشانه های NAFLD چیستند؟
این بیماری نشانه و علامتی ندارد. ولی در موارد مزمن علائم آن شامل:
- کبد بزرگ شده
- بی حالی
- درد در قسمت بالایی و سمت راست شکمی
می باشد.
علائم هنگام پیشرفت NAFLD به NASH و سیتروز:
- تورم شکمی
- زردی
- رگ های خونی متورم زیر پوست
- بزرگی پستان در آقایان
- کف دست قرمز
عوامل خطر بیماری کبد چرب غیرالکلی
بسیاری از فاکتورهای ریسکی ابتلا به این بیماری را زیاد می کند که شامل:
- کلسترول بالا
- مقدار زیاد تری گلیسیرید در خون
- چاقی
- فشارخون بالا
- افراد بالای ۵۰ سال
- PCOD
- آپنه خواب
- دیابت نوع ۲
- کم کاری تیروئید
- کم کاری هیپوفیز
- استفاده از کورتیکواستروئید
- داروی ویژه سرطان مثل تاموکسیفن برای سرطان سینه
- بارداری
- سیگار کشیدن
عوارض بیماری
سیروز: اصلی ترین عارضه NAFLD که سبب فیبروز می شود، سیروز کبدی است و سیروز به خاطر جراحت کبدی و تورم در طول NASH پیشرفت پیدا می کند. همان طور که تورم اتفاق می افتد، فیبروز به سرعت در کبد پخش شده و می تواند به عوارض بدی منجر شود. مثل
- آسیت
- واریس ازوفاگوس
- انسفالوپاتی هپاتیت
- سرطان کبد
- نقص کبدی
تشخیص بیماری کبد چرب غیرالکلی
این بیماری معمولا هیچ علامتی ندارد و نمی تواند توسط آزمایش خون و تصویربرداری مشخص شود.
آزمایش خون:
برای عملکرد کبد در NAFLD مقدار آنزیم های کبدی در خون اندازه گیری می شود تا بیماری های کبدی را نشان دهد و شرایط دیگر را تعیین کند.
آزمایش های مختلف خونی برای تشخیص NAFLD وجود دارد:
- CBC
- آزمایش آنزیم کبدی
- هپاتیت A ،C و . . .
- بیماری سلیاک
- آزمایش قند خون
- هموگلوبین A و C و لیپید
تصویربرداری:
آزمایش های تصویربرداری برای تشخیص بیماری انجام شده تا میزان آسیب داخلی تعیین شود و شامل مراحل مختلف است.
سونوگرافی:
برای مقادیر بالای چربی موجود در کبد انجام شده و در این پروسه امواج صوتی استفاده شده تا تصاویر از قسمت داخلی کبد صورت گیرد.
سی تی اسکن یا ام آر آی:
متدهای تصویربرداری دیگری وجود دارد که ار امواج رادیویی شبیه xray استفاده می کند تا مشکل را پیدا کرده و آسیب ایجاد شده داخل یک ارگان را پیدا کند.
الاستوگرافی ناپایدار:
فرم پیشرفته آلتراسوند که در اندازه گیری سختی کبد نقش دارد. سختی کبد نشان دهنده وجود فیبروز یا زخم است.
الاستوگرافی رزونانس مگنتیک:
این تکنیک در ترکیب ام آر آی اطلاعاتی از سفتی و سختی کبد به ما می دهد که بیماری هایی مثل زخم یا فیبروز تشخیص داده می شود.
بیوپسی کبد:
یک نمونه کوچکی از بافت کبدی است که با استفاده از سوزن استخراج شده و در آزمایشگاه برای تورم یا زخم بررسی می شود.
درمان NAFLD چیست؟
درمان ویژه و قابل دسترسی برای NAFLD وجود ندارد اما با رعایت سبک سالم زندگی، شرایط موجود دیگر مانند دیابت، کلسترول و فشار خون بالا می تواند درمان شود.
تغییرات روش زندگی شامل موارد زیر هستند:
- کاهش وزن
- خوردن مواد غذایی مثل میوه و سبزیجات و غلات
- ورزش منظم روزانه ۳۰ دقیقه
- کنترل گلوکز و کلسترول خون
- جلوگیری از مصرف الکل
- سیگار نکشیدن
پزشک احتمالا جراحی لاغری را با توصیه عادت غذایی و ورزش برای افراد چاق پیشنهاد می کند. واکسیناسیون در موارد هپاتیت A و B برای محافظت از کبد در مقابل صدمات بیشتر و ویروس ها توصیه می شود. پیوند کبدی در بعضی موارد انجام شده مثل سیروز و نقص کبدی که به خاطر استئاتو هپاتیت غیر الکلی به وجود آمده است.
روش های پیشگیری از بیماری کبد چرب غیرالکلی
ریسک این بیماری با متد های زیر کاهش می یابد:
- داشتن وعده غذایی سالم کلید محافظت از شماست. همان طور که افراد چاق چربی بیشتری در بدن خود ذخیره می کنند و عملکرد کبد تغییر پیدا می کند که خود فرد عامل ابتلا به NAFLD می گردد
- رژیم متعادل و مناسب که شامل مواد غذایی حیاتی بوده فرد را سالم نگه می دارد و فشارخون، کلسترول، قند و تری گلیسیرید را نرمال نگه می دارد
- ورزش منظم می تواند وزن مناسب را فراهم کرده و ریسک NAFLD را کاهش دهد.
