علت های درد چشم چیست؟ + راه های درمان آن

علت های درد چشم چیست؟ درد چشم علامت شایعی است و علت های بالقوه زیادی دارد. از علت های جدی مثل گلوکوم زاویه  ای حاد و التهاب عصب بینایی گرفته تا آنهایی که کمتر جدی هستند مثل التهاب ملتحمه، گل مژه و خشکی چشم. یک سری ویژگی های خاص مثل کیفیت درد (سوزشی، تیز،مداوم و غیر) یا علامت های مرتبط با آن (حساسیت به نور، سردرد و غیره) می‌تواند به پزشک برای تشخیص سریع و موثر کمک کند. در این مقاله از بخش چشم و چشم پزشکی دکتر سلام به بررسی علت های درد چشم می پردازیم؟

برای درد چشم به چه پزشکی باید مراجعه کرد؟

 پزشک عمومی می تواند خودش درد چشم را درمان کند که اغلب با توصیه یا تجویز قطره چشمی و یا استراتژی خود مراقبتی می‌باشد. بعضی مواقع پزشک ممکن است شما را به متخصص چشم برای معاینه دقیق‌تر ارجاع دهد.

علت درد چشم

 چشم شما که در یک سوکت استخوانی به نام اربیت قرار دارد که اندامی پیچیده شامل چندین ساختار منحصر به فرد مثل اسکلرا( قسمت سفید)، عنبیه (قسمت رنگی) ، مردمک (لکه مشکی در وسط) و قرنیه (لایه بیرونی و شفاف چشم) می باشد.

بیماری هایی که هرکدام از ساختار های چشم یا ساختارهای مربوط به چشم شما را تحت تاثیر قرار می دهد برای مثال عصب بینایی می توانند باعث ایجاد درد شوند.

درد چشم می تواند آزاردهنده و ناتوان کننده باشد.  نکته مثبت این است که شایعترین علت ها  قابل درمان یا قابل مدیریت می باشد. در پایین بعضی از شایع ترین تشخیص های مربوط به درد چشم آورده شده است که معمولا جدی در نظر گرفته نمی‌شوند:

 گل مژه

گل مژه برآمدگی دردناک و قرمز رنگی است که مشابه با جوش می باشد و در قسمت بیرونی یا درونی پلک قرار دارد. اغلب در طی چند روز ایجاد می شود و معمولاً درنتیجه التهاب یا عفونت غده چربی در پلک می باشد. علاوه بر درد گل مژه می‌تواند باعث اشک ریزی و تورم پلک شود .

درد چشم به دلیل خراش قرنیه

خراش قرنیه ساییدگی روی سطح قرنیه است که دارای ساختاری گنبدی و شفاف در جلوی چشم می باشد. خراشیدگی های قرنیه می تواند خود به خودی یا در نتیجه یک آسیب یا تروما (به عنوان مثال شکسته شدن لنز تماسی یا حضور یک جسم خارجی باشد). درد ناشی از خراشیدگی قرنیه می تواند نسبتا شدید باشد و خواندن، رانندگی، سرکار رفتن یا حتی خواب را غیر ممکن می کند. در کنار درد، برخی از افراد حساسیت به نور را هم گزارش می‌کنند.

 سندروم خشکی چشم

 قرنیه چشم شما با اعصابی پر شده که باعث ایجاد پاسخ در مغز و چشم می شوند . بنابراین هنگامی که سطح چشم به علت کاهش تولید اشک و/ یا تبخیر بیش از حد اشک خشک شود، تحریک چشمی که اغلب با احساس سوزش یا درد تیز گزارش می شود بروز پیدا می کند. علاوه بر درد چشمی فردی که مبتلا به سندروم خشکی چشم است ممکن است متوجه قرمزی چشم و حساسیت به نور شود.

 التهاب ملتحمه (چشم صورتی)

 التهاب ملتحمه تحریک یا التهاب ملتحمه می‌باشد که لایه نازکی است که قسمت بیرونی کره چشم و داخلی پلک را می پوشاند. آلرژی‌ها یا عفونت با یک ویروس یا باکتری شایع‌ترین علت ها هستند.

 در کنار درد سوزشی یا زخم در چشم، التهاب ملتحمه اغلب با ترشح آبکی( التهاب ملتحمه ویروسی یا آلرژیک) یا  ترشحات چرکی و چسبناک (التهاب باکتریایی) مرتبط است. التهاب ملتحمه آلرژیک می‌تواند باعث خارش چشم و تورم پلک ها شود.

 سردرد سینوسی و ایجاد درد چشم

سردرد سینوسی در نتیجه التهاب یا عفونت یک یا چند سینوس می باشد که حفره هایی در پشت بینی، بین چشم ها و داخل گونه ها و و پایین پیشانی می باشند.  در کنار درد یا فشاری که در پشت چشمها احساس می شود فرد ممکن است تجربه تب، ترشح بینی، احساس ناراحتی در گوش و یا درد دندان هم داشته باشد.

علت های با شیوع کمتر

 این تشخیص های مربوط به درد چشم کمتر اتفاق می افتند؛ اگرچه بعضی از آنها نیاز به ارزیابی و درمان چشم پزشکی فوری یا اورژانسی دارند.

 گلوکوم حاد زاویه بسته

در اکثر موارد گلوکوم اصلا هیچ علامتی ندارد. اگرچه  در گلوکوم حاد زاویه بسته عنبیه بطور ناگهانی گوشه تخلیه ای را می بندد که ناحیه ای است که قرنیه و عنبیه به هم متصل می شوند تا مایع به بیرون از چشم تخلیه شود. اگر ناحیه تخلیه بسته شود فشار داخل چشم  به سرعت بالا میرود و باعث درد و تورم چشمی ناگهانی می شود. علاوه بر این در افرادی که در چنین وضعیتی قرار می گیرند اغلب از قرمزی چشم شکایت می‌کنند و به علت تورم در هنگام دیدن نور دید رنگین کمانی یا هاله ای دارند. این وضعیت خیلی جدی است و احتیاج به درمان اورژانسی برای جلوگیری از از دست رفتن قدرت بینایی دارد.

کراتیت و درد چشم

کراتیت که به زخم قرنیه هم معروف است به تورم قرنیه گفته می شود. علاوه بر درد چشم، قرمزی و دید تار می تواند وجود داشته باشد. اگرچه ممکن است عفونت(به عنوان مثال باکتریایی، ویروسی، قارچی یا انگلی) باعث کراتیت شود، همچنین می‌تواند به علت خراش ناشی از ناخن یا ناشی از استفاده لنزهای تماسی در بلند مدت باشد. اگر به سرعت درمان نشود می‌تواند کوری را به دنبال داشته باشد.

 اسکلریت

 اسکلریت به معنی التهاب اسکلرا می باشد. اغلب با بیماری زمینه ای خود ایمنی در ارتباط است. درد اسکلریت، شدید، آزار دهنده و عمیق می باشد. علاوه بر درد، تورم و قرمزی اسکلرا هم شایع است. دید تار ( احتمالاً از دست رفتن کامل یا نسبی دید)، اشک ریزی و حساسیت زیاد نسبت به نور می تواند اتفاق بیافتد.

هایفما

 هایفما اغلب به علت یک آسیب چشمی اتفاق می افتد و زمانی رخ می دهد که خون بین قرنیه و عنبیه در جلوی چشم احتباس پیدا کند. خون تمام یا قسمتی از عنبیه و مردمک را می پوشاند. علاوه بر درد چشمی و خونریزی در چشم، تاری دید و حساسیت به نور هم می‌تواند ایجاد شود. خیلی مهم است که هایفما را با خونریزی تحت ملتحمه اشتباه نگیریم که وضعیتی خوش خیم است که در نتیجه آسیب به رگ های خونی ایجاد می شود. در خونریزی تحت ملتحمه خون در قسمت سفید رنگ چشم (اسکلرا) ظاهر می شود اما دردناک نیست.

 التهاب عصب چشمی

 التهاب عصب چشمی به تورم عصب چشمی گفته می شود که ساختاری کابل مانند است که چشم را به مغز متصل می کند. اگرچه التهاب عصب چشمی می تواند علت های مختلفی داشته باشد اما معمولا در ارتباط با مولتیپل اسکلروزیس می باشد. علاوه بر درد هنگام حرکت چشم‌ها، تاری دید، ندیدن رنگ ها (کوررنگی)، لکه کور( اسکوتوما)  می‌تواند اتفاق بیفتد. بیماران ممکن است از کاهش میدان بینایی شکایت کنند و همچنین هنگام حرکت چشم درد داشته باشند. درد در هنگام حرکت چشم ها اتفاق می افتد چون عصب بینایی مانند کابلی است که چشم را به مغز متصل می کند. هنگامی که چشم به جلو و عقب حرکت می کند عصب هم همزمان با آن حرکت کرده و به علت التهاب درد ایجاد می شود.

 یووئیت قدامی

 یووئیت قدامی التهاب حفره قدامی که قسمت پر شده از مایع قسمت جلوی چشم است، می باشد. این التهاب درنتیجه عفونت، بیماری خود ایمنی، یا درد چشم اتفاق می افتد. یووئیت قدامی اغلب در یک چشم اتفاق افتاده و باعث ایجاد درد چشمی در کنار حساسیت به نور شدید و تاری دید می شود.

 سلولیت اوربیتال و بروز درد چشم

 سلولیت اوربیتال عفونتی جدی در ماهیچه ها و بافتی چربی اطراف چشم می باشد. این وضعیت باعث ایجاد درد هنگام حرکت چشم ها می شود و همچنین پلک تورم و افتادگی پیدا کرده و اشک ریزش وجود دارد و بعضی مواقع ممکن است فرد تب کند. سلولیت اوربیتال در کودکان شایع تر است و اغلب از علت عفونت باکتریایی سینوس شروع می شود. درمان سریع برای جلوگیری از از دست رفتن بینایی و گسترش عفونت به مغز ضروری می باشد.

سردرد خوشه‌ای

 سردرد خوشه‌ای نادر است اما بسیار اختلال دردناکی است و در مردان شایع تر است. درد تیز، سوزشی، یا نفوذی سردرد خوشه ای معمولا در اطراف یا بالای یک چشم و/ یا در شقیقه وجود دارد. علاوه بر درد شدید فرد یک یا چند علامت مثل تورم پلک یا افتادگی و قرمزی یا اشک ریزش چشم را تجربه می کند.

 چه موقع به پزشک مراجعه کنید

همانطور که در بالا توضیح داده شد بعضی مواقع درد چشم می تواند از مشکلی ساده منشا بگیرد. در حالیکه بعضی مواقع می تواند بسیار جدی باشد به همین علت اگر درد چشم بیشتر از ۲ ساعت طول کشید باید به پزشک مراجعه کنید. اگر درد چشم را به همراه از دست دادن بینایی یا درد چشم در نتیجه یک تروما به چشم تجربه می‌کنید به هیچ وجه معطل نکنید و به دنبال مراقبت پزشکی فوری باشید.

 تشخیص درد چشم

 تشخیص وضعیت های مربوط به چشم احتیاج به سابقه پزشکی و معاینه چشم دارد. برای تشخیص های جدی تر، ممکن است تصویر برداری و آزمایش خون نیاز باشد.

 تاریخچه پزشکی

 تاریخچه پزشکی اولین گام در ارزیابی درد چشم می باشد . در اینجا لیستی از سوالات بالقوه ای که دکتر ممکن است بپرسد آورده شده است. اگرچه کامل نیست:

• آیا تجربه از دست دادن بینایی داشته اید؟( اگر جواب بله بود شما احتیاج به ارجاع فوری به چشم پزشکی دارید).
• آیا ترومای به چشم تجربه کرده اید؟( اگر بله احتیاج به ارجاع چشم پزشکی فوری دارید).
• آیا علامتهای مرتبط مثل سردرد، حساسیت به نور، تب یا ترشح بینی یا چشم دارید؟
• آیا از لنزهای تماسی استفاده می کنید؟ اگر استفاده می‌کنید دکتر ممکن است راجع به عادت های مربوط به استفاده از آن در شب و مراقبت های بهداشتی سوالاتی بپرسد.
• آیا احساس می کنید یک جسم خارجی در چشم تان وجود دارد؟
• آیا مشکلات سلامتی دیگری دارید؟

 معاینه چشم

علاوه بر تاریخچه پزشکی، دکتر ممکن است یک معاینه انجام دهد. تست های مختلفی در اینجا ممکن است انجام شود. بسته به شک، پزشک ممکن است یک یا همه تست های زیر را انجام دهد. چند نمونه از تست های چشمی در زیر آورده شده است:

• آزمون حدت بینایی
• رنگ آمیزی فلورسئین( برای خراش قرنیه)
• تست فشار چشمی تونومتری( برای گلوکوما)
• آزمون رتینال( برای یووئیت و التهاب عصب بینایی)
• معاینه لامپ اسلیت (برای یووئیت و اسکلریت)

تشخیص درد چشم با تصویر برداری

 تست های تصویربرداری برای تشخیص تعدادی از درد های چشمی نیاز است. برای مثال سی تی اسکن در شک به سلولیت اوربیتال انجام می‌شود. در حالی که ام آر آی برای شک در التهاب عصب بینایی  به کار برده می شود.

 همچنین ممکن است تست های تصویربرداری خاصی برای تعیین بیماری زمینه ای کل بدن دستور داده شود، به ‌خصوص اگر تشخیص جدیدی در یووئیت یا اسکلریت صورت گرفته است.

تست های خونی

 تست های خونی اغلب برای تشخیص درد چشمی استفاده نمی شوند، مگر اینکه بیماری سیستمیک زمینه ای مورد شک باشد. با این حال کشت های خون و سی بی سی(شمارش کامل سلول های خونی) هنگام ارزیابی سلولیت اوربیتال دستور داده می شود.

 درمان

 درمان درد چشم اغلب در راستای علت ایجاد کننده آن می باشد. در بعضی موارد آن می تواند در یک ویزیت کوتاه در مطب پزشک عمومی قابل درمان باشد. در بعضی موارد هم ممکن است احتیاج به مراجعه به چشم پزشک باشد.

 استراتژی های خود مراقبتی

بعضی مواقع شما نمی توانید به سرعت به پزشک دسترسی پیدا کنید. سعی کنید از استراتژی‌های خود مراقبتی که در پایین آورده شده استفاده کنید که می توانند تا ملاقات با پزشک درد شما را تسکین دهند.اگر به پزشک مراجعه کنید تا زمان تشخیص قطعی آنها این اقدامات را به شما توصیه می کنند.

 برای گل مژه

استفاده از یک کمپرس گرم و مرطوب در چشم آسیب دیده برای مدت ۱۰ دقیقه، ۳ تا ۴ بار در روز می‌تواند باعث کاهش ناراحتی شود و گل مژه را تحریک به تخلیه خودبه‌خودی کند. اصلاً گل مژه را فشار ندهید و آن را نترکانید زیرا می تواند باعث گسترش عفونت شود.

 برای خشکی چشم

 شما ممکن است یک یا چند تا از این استراتژی ها را به کار ببرید:

• سعی کنید زیاد پلک نزنید. بخصوص هنگامی که کار های متمرکز بر بینایی انجام می دهید. مثل خواندن یا استفاده از کامپیوتر.
• یک مرطوب کننده هوا در اتاق خواب یا دفتر خانگی قرار دهید.
• سعی کنید کمتر خود را در معرض کولر یا بخاری قرار دهید.
• از عینک هایی استفاده کنید که در طرفین خود محافظ هایی دارد که از چشمان شما در برابر خشکی هوا و باد محافظت می کند.

 برای جسم خارجی

 شما ممکن است از یک محافظ چشمی یا بستن چشم با چسب پزشکی استفاده کنید. شما تا زمان مراجعه به دکتر با کاهش پلک زدن می توانید احتمال ایجاد خراش های بیشتر را کمتر کنید. اصلاً بیشتر از چند ساعت چشم خود را با چسب نبندید. زیرا باکتری ها در محیط تاریک و گرم رشد پیدا می کنند.

برای التهاب ملتحمه آلرژیک یا ویروسی

یک کمپرس خنک و مرطوب روی چشم خود قرار دهید تا درد شما تسکین پیدا کند.

 دارو درمانی

 دکتر ممکن است انواع مختلفی از دارو را برای تسکین درد و درمان مشکل زمینه ای تجویز کند.

  قطره های چشمی ضد التهاب غیر استروئیدی(NSAID)

ممکن است برای تسکین درد چشم استفاده شود. اگرچه این داروها به خوبی عمل می کنند اما نباید به علت آسیب های بالقوه ای که برای قرنیه ایجاد می کنند در طولانی مدت تجویز شوند.

درمان درد چشم با  قطره های چشمی آلرژی

این قطره ها هم به صورت بدون نسخه و هم با نسخه موجود هستند و می توانند باعث تسکین قرمزی، خارش و تورم التهاب ملتحمه آلرژیک شوند.  اگرچه استفاده از اشک های مصنوعی درمان نیست اما می‌توانند جهت مدیریت خشکی چشم استفاده شوند. اشک های مصنوعی در اشکال مختلفی هستند (به عنوان مثال، مایع، ژل و پماد) و به صورت بدون نسخه هم موجود هستند. اگر این اشک های مصنوعی در یخچال قرار داده شوند یا خنک شوند می‌توانند تسکین بیشتری ایجاد کنند.  برای افرادی که خشکی چشم مقاوم یا شدیدی دارند چشم پزشک ممکن است داروهایی مثل سیکلوسپورین موضعی یا lifitegrast را تجویز کند.

 قطره های چشمی آنتی بیوتیک

معمولا برای درمان التهاب ملتحمه باکتریایی و کراتیت باکتریایی استفاده می شود.

 قطره های چشمی گلوکوما

چندین نوع از این قطره موجود است و برای کاهش فشار در چشم استفاده می شوند .برای گلوکوم حاد زاویه بسته قطره های چشمی در کنار داروهای خوراکی یا درون رگی (با نام استازولامید) برای کاهش فشار ناگهانی داده می شوند.

 آنتی  بیوتیک‌های خوراکی

برای تعدادی از مشکلات متفاوت استفاده می شود. مثل:

• گل مژه ای که به خودی خود درمان نشده و عفونی شده است.
• عفونت باکتریایی سینوس

 آنتی بیوتیک‌های درون رگی

آنتی بیوتیک هایی هستند که از طریق ورید داده می شوند و برای درمان سلولیت اوربیتال استفاده می شوند.

 قطره های چشمی استروئیدی (یا قرص ها)

برای درمان درد های چشمی با تشخیص های جدی تر مثل یووئیت قدامی استفاده می شود.

 کورتیکواستروئیدهای با دوز بالا

به صورت خوراکی یا درون رگی تجویز می شوند و برای درمان التهاب عصب بینایی می باشند.

 جراحی

 بعضی مواقع برای تشخیص مربوط به درد چشم احتیاج به جراحی است. برای مثال در موارد مربوط به گلوکوم حاد زاویه بسته هنگامی که فشار اولیه چشمی کاهش پیدا کرد، لیزر درمانی یا جراحی که کمتر شایع است برای تخلیه مایعات از چشم ضروری است. برای کراتیت شدید، اگر قرنیه به صورت عمده خراشیدگی داشته باشد یا نازک شده باشد ممکن است احتیاج به پیوند قرنیه باشد.

 پیشگیری از درد چشم

 اگرچه همه درد های چشمی قابل پیشگیری نیستند اما می توان از بعضی از آنها پیشگیری کرد. در اینجا تعدادی مثال برای مراقبتهای پیشگیرانه آورده شده است:

 برای جلوگیری از گل مژه و التهاب ملتحمه

خیلی مهم است که شستشوی دست را رعایت کنید، به خصوص قبل از استفاده از آرایش چشمی یا قرار دادن لنز تماسی. همچنین ایده بسیار خوبی است که با یک حوله تمیز هر شب آرایش چشمی خود را پاک کنید. هرگز قطره های چشمی را با شخص دیگری به اشتراک نگذارید و نوک قطره را با چشم خود تماس ندهید، زیرا می تواند باعث انتقال باکتری شود.

 برای جلوگیری از خراشیدگی های قرنیه

مهم است که از محافظ های چشمی استفاده کنید به خصوص در مواقعی که هنگامی که مشغول فعالیت هایی هستید که ریسک آسیب چشمی وجود دارد( به عنوان مثال برش چوب یا فلز). همچنین به خوبی لنزهای تماسی خود را تمیز کنید و از آن بیش از زمان توصیه شده استفاده نکنید.

توصیه ما

 بررسی درد چشم می تواند فرآیند ساده یا پیچیده ای باشد. بخصوص هنگامی که تشخیصی جدی مورد شک است. با این اوصاف اگر درد چشمی تجربه می کنید حتما به دنبال توصیه پزشک باشید.( خصوص هنگامی که چند ساعت از آن گذشته است). وضعیت شما ممکن است شدید باشد و احتیاج به درمان فوری داشته باشید.