زوج هایی که اقدام به لقاح مصنوعی می کنند، اصطلاح هچینگ کمکی برایشان معرفی می شود. بسیاری از کلینیک ها، هچینگ را به عنوان بخشی از درمان IVF و با هزینه خاصی انجام می دهند و برخی دیگر در صورتیکه والدین بر مفید بودن آن معتقد باشند؛ به صورت رایگان عملی می سازند. اگر چه تا به حال نشان داده نشده است که این روش، میزان تولد نوزاد زنده را افزایش دهد، با این وجود توسط بسیاری از کلینیک ها توصیه می شود. در ادامه این مقاله از بخش زنان و زایمان دکتر سلام اطلاعاتی در مورد هچینگ کمکی- در صورت پیشنهاد پزشک- ارائه شده است که باید بدانید.
هچینگ کمکی چیست؟
جنین قبل از لقاح، به صورت تخمک یا اوسیت است. همه تخمک ها توسط پوسته پروتئینی به نام زونا پلوسیدا احاطه می شوند. قبل از اینکه تخمک به جنین تبدیل شود، طی فرآیند لقاح، یک هم جوشی بین پلوسیدا و سلول اسپرم صورت می گیرد و پس از اینکه اولین سلول اسپرم از طریق زونا پلوسیدا به تخمک منتقل شد، پوسته سخت و غیر قابل نفوذ می شود تا از ادامه ورود سایر سلول های اسپرم به زیگوت لقاح یافته ممانعت شود. سخت شدن پوسته باعث می شود که جنین پیش از موعد و در لوله های فالوپی لانه گزینی نکند. همچنین از سلول های بلاستوسیت در حال تقسیم محافظت می کند تا راه خود را به سمت رحم بیابند.
زیگوت به رشد خود در توده‌ای از سلول‌ها به نام بلاستوسیت ادامه می‌دهد تا از طریق لوله فالوپ به سمت رحم حرکت کند. در طول این فرایند، زونا پلوسیدا همچنان به نازک شدن و کشیده شدن ادامه می دهد تا در نهایت از بین برود. تقریبا در روز چهارم این سیر، پوسته های رو به زوال همچون تخم مرغی ترک برمی دارند تا بلاستوسیت یا جنین پدیدار شود. جنین با تکمیل فرایند هچینگ زونا پلوسیدای نازک، خارج می شود. چند روز پس از گذشت این فرآیند، بلاستوسیت؛ خود به خود در دیواره رحم یا اندومتر لانه گزینی می کند. بدون فرآيند هچینگ، بلاستوسيت ها نميتوانند در ديواره رحمی لانه گزینی کنند و این ممکن است مانع باردار شدن فرد شود.
درمان IVF داخل آزمایشگاه اتفاق می افتد و زنانی که تحت این درمان قرار می گیرند به خوبی می دانند که جنین لقاح یافته به معنای بارداری نیست. جنین منتقل شده باید به طرز موفقیت آمیزی وارد اندومتر شود و لانه گزینی مطلوبی انجام دهد؛ تا بارداری صورت گیرد. مشاهده شده است که حدود 85 درصد از جنین های منتقل شده لانه گزینی نمی کنند. یکی از دلایل این امر این است که جنین ها به درستی از سلول تخم بیرون نمی آیند و از این رو قادر به لانه گزینی نمی شوند. این مهم؛ می تواند به علت عوامل مختلف دیگری مانند سخت بودن غیر معمول پوسته یا عواملی چون کشت جنین و یا مواد شیمیایی حفظ سرمایشی یا فریز کردن تخمک باشد که می توانند در فرآیند هچینگ دخالت داشته باشند.
نقش هچینگ کمکی در حین درمان با IVF کمک به فرآیند هچینگ یا گسستگی جنین است که شانس لانه گزینی را افزایش می دهد.
چه کسی می تواند از هچینگ کمکی بهره مند شود؟
هچینگ کمکی؛ زمانی توسعه می یابد که مشاهده شود، جنین های با زونا پلوسیدای نازک تر، میزان بالایی از لانه گزینی را در درمان IVF داشته اند. به خاطر داشته باشید که این روش برای افراد زیر مفید است:
- زنان بالای 35 سالی که تحت درمان IVF قرار گرفته اند.
- زوج هایی که پس از چند چرخه لقاح مصنوعی، مکررا در بارداری های خود شکست خورده اند.
- جنین هایی که در آن ها پوشش زونای ضخیم مشخصی توسط یک جنین شناس مشاهده شود.
چه روش هایی برای هچینگ کمکی وجود دارد؟
ایده اصلی پشت هچینگ کمکی پاره کردن زونا پلوسیدا است. برای انجام این کار، در ادامه چندین روش ذکر شده است:
هچینگ مکانیکی:
این تکنیک؛ اساسی ترین روشی است که در آن؛ جنین با استفاده از ابزار کوچکی؛ ثابت نگه داشته می‌شود. در این متد، از یک میکروسوزن برای سوراخ کردن زونا پلوسیدا استفاده می شود. این سوراخ به طریقی ایجاد می شود که سوزن به درون پوسته نفوذ کند و حفره ای در آن به وجود آورد. در تکنیک مذکور، به دقت ضربه ای به منطقه ی بین یک انتهای سوراخ با دیگری وارد می شود تا یک شکاف کوچکی در آن ایجاد گردد. این روش گرچه ساده به نظر می رسد اما کنترل پارگی در آن؛ بسیار دشوار است.
گسترش فیزیکی زونا پلوسیدا:
در این روش، پوسته جنین به صورت مکانیکی پاره نمی شود. این روش تحت کنترل قرار می گیرد تا فرآیند گسترش یا گشاد شدگی در همه جای پوسته به صورت طبیعی رخ دهد. این گسترش با استفاده از یک سوزن نازک و از طریق اعمال یک فشار هیدرواستاتیک به زیر پوسته انجام می شود که باعث گستردگی زونا پلوسیدا می شود.
هچینگ شیمیائی:
هچینگ شيميايی روشی است که با روش های مکانیکی پاره کردن زونا پلوسیدا کمی متفاوت است. در این روش، مقدار کمی از یک ماده شیمیایی به نام اسید تیرود بر روی پوسته اعمال می شود تا آن جایی که پوسته بشکند. سپس جنین به سرعت تمیز می شود تا در معرض اسید قرار نگیرد.
حفر کردن:
در این تکنیک، ارتعاشات میکروسکوپی را بر روی پوسته متمرکز می کنند تا یک سوراخ مخروطی شکلی در آن ایجاد کنند. این ارتعاشات به طریق متد حاصل از تکنولوژی پیزو تولید می شوند.
هچینگ لیزری:
هچینگ لیزری شامل استفاده از یک دستگاه لیزر برای ایجاد یک فضای معین در زونا پلوسیدا است. از آنجایی که در این متد؛ از لیزر استفاده می‌شود، کنترل دقیق بر اندازه شکاف پوسته امکان پذیر است. در مقایسه با تمام متد های فوق؛ این روش مؤثرترین و ایمن ترین روش است. با این حال، بسیاری از درمانگاه ها به این تکنولوژی مجهز نیستند.
نحوه عملکرد آن
در ادامه اطلاعات مورد نیاز بیشتری در مورد روش هچینگ کمکی آورده شده است:
- هچینگ کمکی در حدود سال 1990 به عنوان راهی برای بهبود شانس لانه گزینی در طی درمان های IVF به وجود آمد.
- این روش سه روز پس از لقاح انجام می شود، هنگامی که جنین در چند روز آینده رشد می‌کند.
- هچینگ کمکی شامل گسستن پوشش زونا پلوسیدای اطراف جنین با نازک کردن یا از بین بردن آن پوشش است.
- تکنیک های مختلفی در این زمینه مورد استفاده قرار می‌گیرند و برخی از روش‌ها شامل انحلال پوسته با استفاده از مخلوط اسیدی است. یک سوزن نازک یا تکنیک لیزری برای شکستن پوسته استفاده می‌شود.
- این روش شامل استفاده از ابزارهای پیشرفته مانند میکروسکوپ، ابزارهای میکروسکوپی و کمک روباتیک برای دستکاری میکروسکوپی جنین کوچک است.
- جنین هچینگ شده روز بعد از عمل به رحم زن منتقل می شود.
- آنتی بیوتیک ها و استروئیدها می توانند برای کاهش عوارض تجویز شوند.
خطرات احتمالی:
از آنجایی که این روش شامل دستکاری جنین و تداخل با فرآیند رشد طبیعی آن است، برخی از خطرات احتمالی در کاربرد این روش وجود دارد. عامل اصلی ریسک مربوط به این روش این است که جنین می تواند آسیب های مرگباری را تحمل کند. این می تواند در هر زمان قبل یا بعد از انتقال جنین اتفاق بیفتد که نتیجه هر دو مورد، عدم موفقیت در بارداری است.
دوقلوزایی و به ویژه نوع مونوزیگوت آن یکی دیگر از ریسک های مرتبط با هچینگ کمکی است. دوقلوهای مونوزیگوت، که اغلب به عنوان دوقلوهای یکسان شناخته می شوند، از یک تخمک و اسپرم جدا می شوند. درمان IVF به طور معمول احتمال دوقلوزایی را افزایش می دهد و هچینگ کمکی بر این ریسک می افزاید. گرچه حاملگی های چندقلویی؛ اغلب خطرناک هستند، حاملگی های دوقلوهای مونوزیگوت خطر بیشتری برای مادر و نوزاد دارد.
نقص های مادرزادی یکی دیگر از ریسک فاکتورهای هچینگ کمکی است و جای تعجب دارد که احتمال این اختلالات را افزایش می دهد. مطالعات نشان داده اند که این تکنولوژی های کمک جنسی، احتمال خطر نقص های مادرزادی غیر کروموزومی را افزایش می دهند. با این حال، در مقایسه با سایرین (لقاح مصنوعی بدون هچینگ)؛ افزایش قابل توجهی در خطر ابتلا به اختلالات مادرزادی در جنین هایی که در لقاح مصنوعی آن ها از هچینگ کمکی بهره گرفته شده بود؛ دیده نشده است.
هچینگ کمکی در هند چقدر هزینه دارد؟
به عنوان یکی از رایج ترین روش های مورد استفاده، هزینه مربوط به هچینگ لیزری در هند، بسته به کلینیک باروری آن، می‌تواند بین پانزده هزار تا سی هزار روپیه متفاوت باشد.
هرچند که روش هچینگ کمکی به عنوان راهی برای بهبود شانس لانه گزینی توسعه یافته است، با این حال نمی توان پیرامون کارایی صد درصدی آن اطمینان داد. عوامل متعددی چون روش مورد استفاده در کلینیک، سطح تجربه جنین شناس و شرایط جنین در موفقیت این روش دخیل اند.