درمان زیستی چیست؟

در مورد درمان زیستی چه اطلاعاتی دارید؟ انواع مختلف درمان زیستی – که با استفاده از استراحت ماهیچه، تنفس و تمرینات ذهنی انجام می شود – در حال حاضر در مطالعات گسترده ای برای درمان بیش از ده مورد برای سنجش شرایط سلامتی به اثبات رسیده اند. اما مداخله سیستم بدن چه وظیفه ای در این زمینه دارد؟ در تاریخ این نوع درمان، درمان زیستی به کاهش طیف وسیعی از علائم با کاهش برانگیختگی احساس کمک می کند.  در این مقاله از بخش روانشناسی دکتر سلام به بررسی درمان زیستی می پردازیم.

درمان زیستی چیست؟

درمان زیستی از طریق شناسایی و تغییر فعالیت های ذهنی و واکنش های فیزیکی، بیماران را آموزش می دهد تا به تنظیم فرایندهای بدنی ناخودآگاه آن ها کمک کنند و استرس آن ها را کنترل کنند. درمان زیستی به عنوان یک دارو طبیعی و یک روش درمان سردرد نیز کاربرد دارد.

برخی متخصصان از اصطلاح “یادگیری برای ضربه زدن به توپ گلف” استفاده می کنند تا توضیح دهند که درمان زیستی چگونه کار می کند. وقتی کسی تمرین می کند و می بیند که توپ کجا می رود، بازخورد این فرآیند به بهبود ضربه بعدی آن ها کمک می کند. در بازخورد زیستی، یک بیمار از اندازه گیری واکنش های فیزیولوژیکی اش پیروی می کند – و همانطور که زندگی شاداب تری دارند، رشد و یادگیری نیز در زندگی آن ها اتفاق می افتد.

پس از مرور بیش از ۶۰ مقاله در رابطه با درمان زیستی، موسسه درمان در کالج کینگ استون، درمان زیستی را به عنوان “مداخله روانی موثر برای اختلالات روانی” توصیف می کند. با توجه به تحقیق آن ها، مداخلات زیستی به طور موفقیت آمیزی برای درمان اختلالات رایج از جمله اضطراب، اوتیسم، افسردگی، اختلالات تغذیه و شیزوفرنی استفاده می شود.

اما درمان های زیستی تنها برای مدیریت اختلالات کاربرد ندارند – بلکه در درمان آسیب های مزمن و ترمیم جراحت ها نیز موثر می باشند. از آنجا که پزشکان در حال حاضر چندین روش زیستی متفاوت را شناسایی کرده اند، متخصصان توصیه می کنند که بیماران در طی جلسات خود روش های متعدد زیستی را امتحان کنند. ثابت شده است که این امر در کاهش چشمگیر علائم موثر بوده است.

درمان زیستی نوعی برنامه آموزشی با هدف آموزش دادن بیماران جهت کنترل فرایندهای فیزیولوژیکی غیر ارادی است – فرآیند هایی که هم ذهنی و هم جسمی می باشند – که در علائم دردآور و پریشانی مشارکت می کنند. گزارش منتشر شده در مرکز سلامت روانی پزشکی خانواده، تعریف زیستی را به عنوان “تکنیک ذهن – بدن” منتشر می کند که در آن افراد یاد می گیرند چگونه دانش شناسایی بدن خود را به منظور بهبود سلامت جسمی، ذهنی، عاطفی و معنوی خود ارتقا دهند.

ماساژ درمانی گاهی برای مدیریت فشار خون بالا، درد ماهیچه یا تنش، اضطراب، علایم آی بی اس و بی خوابی استفاده می شود. دلیل به وجود آمدن بسیاری از این مشکلات چیست؟ این بیماری ها قوی تر شده اند، یا به وسیله استرس مقاوم تر شده اند، به همین دلیل، برخی کارشناسان بر این باورند که بازخورد زیستی مفید بوده و می تواند سلامت کلی بدن را بهبود بخشد، چرا که به عنوان یک روش درمانی طبیعی موثر است.

درمان زیستی چگونه عمل می کند؟

در اینجا مروری بر آنچه می توانید از یک جلسه درمان زیستی انتظار داشته باشید مهیا کرده ایم:

معمولا یک پزشک آموزشی درمان زیستی، ابتدا، با انجام چندین آزمایش ارزیابی از شرایط بیمار را انجام می دهد. این تست ها به پزشک کمک می کند تا مشخص کند که چگونه علائم می توانند با یادگیری رفتار فیزیکی و ذهنی غیر ارادی به حداقل برسند.

درمان زیستی نیازمند تجهیزات تخصصی است. یک ماشین مخصوص درمان زیستی سیگنال های فیزیولوژیکی (مانند ضربان قلب) را به اطلاعات قابل فهم تبدیل می کند که بیمار می تواند آن را متوجه شود. انواع تست هایی که اغلب در درمان های زیستی گرفته می شوند آن هایی هستند که دما، ضربان قلب، تنش ماهیچه و فعالیت های ورزشی را اندازه گیری می کنند. ماشین های درمان زیستی که برای انجام این آزمایش ها به کار گرفته می شوند کاربرد هایی نظیر اسکن سطح پوست، اسکن مغزی الکترومیوگرافی و ام آر آی هستند.

در حال حاضر، رایج ترین نوع درمان زیستی که توسط دکترها انجام می شود، “electroencephalographic neurofeedback” نامیده می شود. اختلالات اضطراب، چند نوع مشکل سلامتی هستند که از طریق این روش زیستی درمان می شوند، اگر چه استفاده های متداول دیگر شامل مدیریت درد نیز توط آن کاربرد دارد. در بسیاری از محیط های زیستی، الکترودهای کوچک به پوست بیمار متصل می شوند. این کار بازخورد را به یک مانیتور مرئی می فرستد و ردیابی و نمایش علایم فیزیولوژیکی بیمار را انجام می دهد.

از آنجا که جلسات به مشارکت فعال بیماران نیاز دارند، یک درمان زیستی تا حدی شبیه به جنبه های خاصی از درمان فیزیکی است (PT). همانند درمان های فیزیکی، درمان زیستی معمولاً شامل تمریناتی در خانه جدا از جلسات درمان می شود، شامل برخی از آزمایش ها و خطا برای تعیین اینکه چه چیزی بهتر عمل می کندنز است و نیاز به صبر از سوی بیمار دارد.

بیشتر جلسات درمان زیستی ۳۰ تا ۶۰ دقیقه طول می کشد. دوره معمول درمان معمولاً دوتا سه ماه طول می کشد تا بیش ترین فایده را داشته باشد. با این حال، برخی از بیماران، گاهی اوقات حتی برای چند سال، برای مدت طولانی در یک دوره درمان زیستی شرکت می کنند. هدف این است که بیمار بتواند تکنیک های خود درمانی را تمرین کند که از پزشک خود در زمان درمان یاد گرفته اند، حتی پس از پایان جلسات رسمی دستگاه های مانیتورینگ دیگر مورد استفاده قرار نمی گیرند.

این روش برای چه کسانی کاربرد دارد؟

روانشناسان و مربیان ورزشی چندین دهه است که از درمان زیستی استفاده می کنند. کلینیک کلیولند در حال برسی مطالعات وسیعی است که به گسترش استفاده از درمان زیستی برای سه نفر از بیماران مبتلا به بیماری های عروق کرونر، دیابت و سفت شدگی بافت های بدن می انجامد. تحقیقات همچنان برای استفاده از درمان زیستی برای بهبود کیفیت زندگی این بیماران، ادامه دارند.

شرایطی که به طور معمول با درمان های زیستی درمان می شوند شامل موارد زیر هستند:

• درد های مزمن
• کشش ماهیچه ای یا گرفتگی ماهیچه ها
• بی اختیاری ادراری (تمایل مکرر به ادرار)
• فشار خون بالا
• سردرد و میگرن
• علائم TMJ (اختلال عملکرد مشترک temporomandibular)
• مشکل خواب یا بی خوابی
• علایم گوارشی شامل یبوست، آی بی اس و اسهال
• اضطراب و افسردگی
• اختلال های تغذیه ای
• اختلال کم توجهی – بیش فعالی و اختلالات طیف اوتیسم
• صرع
• بهبود سرطان
• بیماری های قلبی
• و در هر مورد دیگری که توسط استرس مقاوم تر می شود

افرادی که می توانند به صورت ویژه از آموزش زیستی بهره مند شوند عبارتند از:

• افرادی که از درمان های سنتی نتیجه ای نگرفته اند
• افرادی که تمایل به استفاده از دارو های پزشکی با تاثیرات جانبی زیاد ندارند
• زنانی که باردار یا شیرده هستند
• بیمارانی که روش خود درمانی را انجام می دهند و در درمان خود دخالت دارند

فواید درمان زیستی

۱. کاهش سردرد

از آنجا که این روش می تواند واکنش استرسی فرد را کاهش دهد، مطالعات بالینی نشان می دهد که درمان زیستی در کاهش فراوانی و شدت تنش میگرن موثر است. مطالعه ای که توسط دانشکده پزشکی هاروارد منتشر شد نشان می دهد که درمان زیستی به بسیاری از بیماران اجازه می دهد که وابستگی خود را به داروها کاهش دهند و درد کمتری را تجربه کنند. (اگرچه محققان مزایای مشابهی را از روش های تمدد اعصاب بیمار به تنهایی بدون استفاده از درمان زیستی پیدا کردند).

مطالعات هاروارد نشانن می دهد بیماران، نظریه های درد را در مورد روش های تمدد اعصاب نیز یاد گرفتند. بخشی از آن نیز از طریق آموزش اضافی در مورد آموزش درمان زیستی صورت گرفته است. همه بیماران به لحاظ آماری کاهش قابل توجهی در فراوانی و شدت سردرد در ۱۲ ماه اول نشان دادند؛ این موفقیت تا ۳۶ ماه ادامه داشت. همچنین هر دو گروه مصرف دارو کم تر و هزینه های مراقبت پزشکی کمتری را گزارش دادند.

۲. به درمان یبوست کمک می کند

درمان زیستی یک روش درمانی مناسب برای بیمارانی با انواع مختلف یبوست مزمن (از جمله دفع دیسینرژیک و درد های مدفوع) در نظر گرفته می شود. آزمایش ها کنترل شده نشان داده اند که ۷۰ تا ۸۰ درصد از تمام بیمارانی که تحت آموزش های زیستی تخصصی در مراکز درمان قرار گرفته اند، در مراکز درمان پیشرفت هایی را نشان داده اند.

هم اکنون پزشکان از درمان زیستی برای کمک به آموزش بیمارانی که از مشکل یبوست مداوم رنج می برند هستند تا احساس بهتری داشته باشند و ماهیچه های سیستم گوارشی آن ها که مربوط به حرکات روده هستند را تقویت می کند. به عنوان مثال، آسیب دیدگی مقعد و توانایی ضعیف برای فشار دادن ماهیچه ها در شکم هر دو با استفاده از مانورهای زیستی تصحیح می شوند. اگر چه موانعی برای درمان زیستی هنوز هم در جامعه عمومی وجود دارند (از جمله عدم پوشش بیمه، عدم وجود امکانات درمانی محلی و مسائل پزشکی حاد)، محققان مشغول بهبود راه هایی برای ارائه درمان زیستی به روشی مقرون به صرفه برای کسانی مشکل گوارشی جدی دارند، هستند.

مطالعه دیگری نشان داد که هر دو درمان زیستی مبتنی بر جلسات خانگی و هم درمان زیستی مبتنی بر مطب برای “تمام حرکات طبیعی روده در هر هفته و نیز رضایت بیمار با عملکرد روده مفید بودند” (۵ ب) تحقیقات این چنینی نشان دهنده پتانسیل گسترش درمان زیستی از طریق جلسات خانگی بدون اخلال در کارایی است.

۳. درمان زیستی  اضطراب را کاهش دهید

درمان زیستی به بیمار آموزش می دهد تا متوجه شود که چقدر تحت تاثیر افکار، رفتار و احساسات خود است. به همین دلیل است که اغلب، درمان زیستی در روش های دیگر درمانی از جمله درمان ذهنی شناختی (CBT) و یا تمرین ذهن آگاهی استفاده می شود تا واکنش استرسی فرد را کاهش دهد.

برخلاف برخی روش های درمانی، مانند داروها، درمان زیستی یک فرآیند آموزشی است. روان پزشک به بیماران یاد می دهند که توجه بیشتری به روش هایی که استرس بدن را تحت تاثیر قرار می دهند، کنند. برای مثال اضطراب باعث می شود ضربان قلب فرد بالا برود، عضلات منقبض می شوند و ذهن نیز آشفته می شود. این کار به نوبه خود باعث می شود که اعمال خواب و استراحت به سختی انجام گیرند. با هدف ردیابی نشانه ها و دوباره و دوباره یاد گرفتن این روش برای کاهش اضطراب با استفاده از بازخورد به عنوان راهنما، آرامش تقویت می شود.

۴. کاهش شدید درد کوتاه مدت

پیدا کردن تکنیک های غیر دارویی برای کنترل کردن درد کوتاه مدت (حاد) و درد مزمن در حال حاضر مهم تر از همیشه شده است، با توجه به این که چه میزان توجه به پتانسیل ایجاد اعتیاد از طریق داروهای کشنده شده است.

یکی از انواع درمان زیستی، بازخورد اعصاب بدن است که در بسیاری از محیط های درمانی به عنوان روشی جایگزین برای کاهش درد مورد استفاده قرار می گیرد. این بیماری در مواردی مانند رفع سکته مغزی، حوادث پس از سانحه، سردرد، زخم، تنش عضلانی مزمن، درد نوروپاتیک و بهبودی سرطان مورد استفاده قرار می گیرد. برخی شواهد نشان می دهد که برگزاری جلسات آموزشی برای دستیابی به بهترین نتایج لازم است. برخی مطالعات نشان می دهند که بسته به شرایط، این روش می تواند منجر به کاهش میزان درد شود. خوشبختانه، مطالعات حاکی از مفید بودن آن برای کودکان و بزرگسالان است.

۵. می تواند در بهبود سلامت قلب کمک کند

مطالعات نشان می دهد که درمان زیستی به بهبود کنترل ضربان قلب و برانگیختگی سیستم عصبی سمپاتیک کمک می کند. این ترکیب عصبی – قلبی مسئول بسیاری از اثرات فیزیکی ناشی از واکنش استرسی فرد است. هم چنین در درمان بیماری های قلبی عروقی از جمله اضطراب، خواب و افسردگی نیز کاربرد دارد.

یکی از انواع درمان زیستی که به عنوان “کمک کننده مدیریت استرس” در بدن شناخته می شود (BFSM) به ویژه برای مدیریت بیماری های قلبی و عروقی شناخته شده است. هدف آن کاهش فعالیت سیستم عصبی خود مختار است. این روش درمانی می تواند استرس روانی را کاهش داده، کیفیت زندگی را بهبود بخشد و وضعیت بالینی افراد مبتلا به بیماری های قلبی را بهتر کند. مقاله ای که در مجله کلینیک کلیولند در سال ۲۰۱۱ منتشر شد حاکی از آن است که استفاده از BFSM توسط بیمارانی که نارسایی قلبی دارند ممکن است باعث ایجاد بافت سلولی و مولکولی در سیستم قلب وعروقی ضعیف شود، تغییرات میزان ضربان غیر عادی قلب را تغییر داده و تاثیر مثبتی بر اثرات جانبی ناشی از ابتلا به یک بیماری مزمن داشته است.

۶. رفع مشکل خوابیدن با درمان زیستی

بازخورد روش الکتروانسفالوگرافی (EEG) در حال حاضر معمولاً برای کنترل علایم بیماری هیپر اروسال، از جمله بی خوابی و علائم اختلال کم توجهی- بیش فعالی، به کار می رود. (هیپر اروسال شامل یک دسته از علائم است که اغلب بر افرادی که با PTSD زندگی می کنند اثر می گذارد.)

تحقیقی که در سال ۲۰۱۱ توسط دپارتمان روانشناسی در موسسه تحقیقات هلف گات در اورگون انجام شد نشان داد که دو شکل از درمان های عصبی (درمان های حسی و حرکتی و یک نوعی از EEG که تا حدودی اثرات دائمی دارد) به طور موفقیت آمیز اثرات مفیدی برای درمان علایم بی خوابی را دارا هستند. بعد از گذشت بیش از ۲۰ جلسه درمان ۱۵ دقیقه ای، هر دو گروه کاهش قابل توجه علائم بیماری مانند خواب آلودگی را در طول شب تجربه کردند. شرکت کنندگان در این آزمایش همچنین بهبود قابل توجهی در نمرات در چندین مقیاس سنجش بی خوابی گزارش کردند (شاخص شدت بی خوابی، فهرست کیفیت خواب مردم پیتزبورگ، آزمون کیفیت خواب مردم پتزبورگ و فهرست کیفیت زندگی).

تاریخچه فیزیوتراپی و واقعیاتی جالب:

درمان زیستی از دهه ۱۹۷۰ برای کمک به بهبود خود – درمانی عملکردهای فیزیولوژیکی بدن، کاربرد بالینی داشته است. ماشین های درمان زیستی راه تاریخچه استفاده طولانی داشته اند، اما برای حداقل چهار دهه است که بر روی یادگیری درمان زیستی بر ردیابی موج های مغزی، تنش ماهیچه، دما، خواب و سیستم قلبی عروقی تمرکز کرده است.

موسسه ملی دارو و مکمل ها پزشکی، درمان زیستی را به عنوان درمان ذهنی موثر تلقی می کند. تحقیقات اکنون نشان می دهند که تنها در آمریکا، حدود ۳۸ درصد از بزرگسالان و ۱۲ درصد از کودکان از برخی از روش های درمانی جایگزین استفاده می کنند که اصول آموزش زیستی در خود دارند. به عنوان مثال، آموزش مراقبه، یوگا، تمرینات مدیتیشن و تمرینات تنفسی عمیق همگی نتیجه یادگیری از طریق بازخورد و تقویت هستند.

درمان زیستی در مقابل درمان عصبی

درمان عصبی یک نوع خاص از درمان زیستی است. در حقیقت، در آمریکا، در حال حاضر رایج ترین نوع آموزش زیستی در دسترس است که بسیار محبوب نیز می باشد.

روش درمان الکتروانسفالوگرافی (EEG) یک نوع دیگر از “درمان عصبی” است که اساساً روشی برای اندازه گیری امواج مغزی (فعالیت الکتریکی مغز) است که با استفاده از یک الکتروانسافالوگرام امواج مغز را اندازه گیری می کند .

روش EEG می توانند میزان کاهش یا افزایش فعالیت در مناطق مختلف مغز بسته به فعالیت های فرد را اندازه گیری کند. این روش به تمرین های خود تنظیمی نیز کمک می کند- و خود تنظیمی اجازه می دهد تا فرد کنترل بهتری روی واکنش استرسی ناشی از عملکرد سیستم عصبی مرکزی که باعث سکته مغزی می شود داشته باشد (به ویژه سیستم عصبی خود مختار).

یک اصل کلیدی برای درمان عصبی این است که نوسانات الکتریکی (مانند امواج تتا یا امواج بتا) آگاهی، تحریک و توانایی در عملکرد را تحت تاثیر قرار می دهند و فعالیت های مغزی را دچار اختلالات روانی می کنند.

مانند دیگر انواع درمان زیستی، درمان عصبی به مشکلاتی می پردازد که به سبب استرس و پیروی نکردن از دسورات ذهنی بدتر شده اند. این موارد عبارتند از: اختلالات اضطرابی – طیف اختلالات افسردگی، کمبود توجه و اختلالات رفتاری، اختلالات خواب، سردرد و میگرن، سندروم پیش قاعدگی و اختلالات هیجانی.

چگونه یک متخصص خوب پیدا کنیم

انجمن برای فعالیت های کاربردی مربوط به فیزیولوژی ذهنی (AAPB) خدماتی را در وب سایت خود ارایه می دهد همانند پیدا کردن یه متخصص مربوط در مناطق محلی. AAPB بیماران را تشویق می کند تا خدمات آموزشی درمان زیستی را از پزشکان دریافت کنند که حداقل استانداردهای دانشی، آموزشی و تجربه مورد نیاز برای تایید گواهی نامه بین المللی درمان زیستی (BCIA) را برآورده می کنند.

در هنگام انتخاب یک پزشک، این نکات را مورد تجه قرار دهید:

بسیاری از آموزشگاه های دولتی صدور مجوز تمرین های درمان زیستی ویژه ای برای متخصصانی مانند روان شناسان، روانپزشکان فیزیکی، پرستاران، پزشکان و مددکاران اجتماعی را ارائه می دهند.

با این حال، داشتن این مجوز ها دانش وسیعی را برای همه افراد فراهم نمی کند تا به عنوان یک درمانگر زیستی شناخته شوند، بنابراین همیشه بهتر است که به دنبال یک مشاور با شهرت بیشتر، گواهی ها، مجوزها و موارد دیگر بگردید.

قبل از شروع آموزش با یک پزشک صحبت کنید؛ مطمئن شوید که این نوع درمان برای مشکل شما مناسب  است. هر چه پزشک بیشتر درباره سابقه پزشکی و علائم پزشکی شما بداند، احتمال استفاده از بهترین نوع درمان زیستی وجود دارد و جلسات را با درمان های موثر دیگری ترکیب می کند که به شما کمک می کند.

هشدارهای مربوط به درمان زیستی

از آنجا که این کار شامل درمان دارویی نمی شود، بسیاری به درمان زیستی فکر می کنند که ایمن تر از روش های مرسوم درمان اختلالات با استفاده از داروها هستند. با این حال، نگرانی های بالقوه ای در این زمینه وجود دارد؛ و نتایج ممکن است بسته به بیمار متفاوت باشد.

بعضی از عوارض جانبی ناشی از استفاده از درمان زیستی عبارتند از: اضطراب، اختلالات مغزی، تمرکز ضعیف، مشغولیت ذهنی، بی قراری، خستگی و مشکل خواب. دلیل به وجود آمدن برخی از این اثرات، عمدتاً ناشی از تغییرات در امواج مغزی، بروز دادن احساسات که به سختی می توان با آن ها مقابله کرد و یا عادت کردن به اصلاحات الکتریکی می باشد.

درمان زیستی ممکن است برای هر بیماری موثر نباشد. عواملی که بر نحوه واکنش بیمار به جلسات درمان تاثیر می گذارند عبارتند از: شدت شرایط، تمایل به تمرین در خانه، امواج مغزی خاص که تغییرات جا به جایی زیادی داشته اند، تجربه متخصصان، ژنتیک، شرایط فردی که دارای اختلالات متعدد و شرایط عصبی پیشین نمی باشد.

نظرات نهایی

درمان زیستی یک روش ذهنی است که به آموزش افراد برای تغییر آگاهانه احساسات بدنی، واکنش به افکار، واکنش استرسی آن ها و فعالیت های الکتریکی خاص مغز آنان کمک می کند. درمان زیستی با تغییر ذهنیت شما از نحوه تعامل ذهن با بدن، تنظیم حالات برانگیختگی و توانایی برای پاسخ موثر به استرس و فعالیت ذهنی کار می کند.

مشکلات سلامتی که درمان زیستی می تواند به درمان آن کمک کند شامل اضطراب، افسردگی، بی خوابی، بیماری های قلبی، درد های ناشی از بیماری کم توجهی- بیش فعالی، می شود. این روش حتی به عنوان نوعی روش درمانی آسان برای رفع مشکل یبوثت عمل می کند.