ناباروری بر روی بخش قابل توجهی از جمعیت تاثیر می گذارد و درحدود 16 درصد از زوجین پس از داشتن یک سال رابطه جنسی محافظت نشده، نمی توانند باردار شوند. در این مقاله از بخش زنان و زایمان نگاهی می اندازیم به برخی از مشکلاتی که می تواند منجر به ناباروری در زنان و مردان شوند. زنان زیر ۳۵ سال، پس از داشتن یک سال رابطه جنسی و تلاش برای بچه دار شدن، اگر موفق به بارداری نشدند باید به پزشک مراجعه کنند و زنان 35 سال و بیشتر نیز پس از شش ماه تلاش و عدم موفقیت، باید به نزد پزشک بروند. در این مقاله از بخش زنان و زایمان دکتر سلام به برررسی دلایل مشکلات بارداری می پردازیم.
آمار مشکلات باروری
تقریبا یک سوم موارد ناباروری مربوط به زنان و در حدود ۲۰% نیز مربوط به مردان می شود و تقریبا نیمی از این مشکلات، مربوط به هردو و یا به دلایل ناشناخته است. در مورد زنان، ناباروری اغلب به هورمون ها یا مسائلی در رابطه با لوله های فالوپ یا رحم مربوط است.
در صورت نداشتن تخمک گذاری و تشخیص این مشکل در اسرع وقت، میتوان اقدامات بالینی مناسبی را انجام داد. در مورد مردان نیز ناباروری اغلب به تعداد کم اسپرم و اختلال عملکردی نعوظ مرتبط می شود. سبک زندگی مانند وزن، سیگار کشیدن و مصرف الکل می تواند قدرت باروری را در مردان و زنان کاهش دهد.
دلیل مشکلات باروری چیست؟
اگر می خواهید که درباره دلایل مربوط به مشکلات باروری در زنان، مردان و یا در هر دو زوج، مطالب بیشتری را بدانید، در ادامه با برخی از شایع ترین شرایط و یا علل ناباروری آشنا خواهید شد. فهرستی که در زیر عنوان می شود کامل و جامع نیست و ممکن است خواسته باشید که درباره وضعیت خود با یک مراقب بهداشت و سلامت، صحبت و مشورتی داشته باشید.
چه چیزی باروری زنان را تحت تاثیر قرار می دهد؟
مسائل مربوط به هورمون ها و وجود مشکلاتی در لوله های فالوپ و رحم، دو موضوع شایع در رابطه با مشکلات باروری می باشند.
مشکلات هورمونی و اختلال در تخمک گذاری
فرآیند تخمک گذاری، توسط هورمون های باروری کنترل می شود. اگر به هر دلیلی، سطح هورمون ها دچار اختلال شود، احتمال اینکه تخمک گذاری شما تحت تاثیر این اختلال قرار بگیرد، وجود دارد. اختلال در تخمک گذاری زمانی رخ می دهد که تخمک در تخمدان بالغ نمی شود و یا تخمدان قادر به رهاسازی تخمک بالغ نیست.
اکثریت زنان، با اختلال در تخمک گذاری در دوره های قاعدگی و در طول مدت تولید مثل خود مواجه می شوند. این حالت در بین زنان جوانی که به تازگی پریود شده اند و یا در زنان مسن تری که به دوره یائسگی نزدیک می شوند، شایع تر است، اما چرخه های اختلال در تخمک گذاری در میان زنانی که سالم هستند و دوره های قاعدگی منظمی دارند نیز بروز می کند.
برخی از زنان از اختلال در تخمک گذاری مزمن رنج می برند و این حالت ممکن است به خاطر نشانه و علائمی از شرایط هورمونی مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک PCOS باشد که می تواند منجر به بروز مشکلاتی در بارداری طبیعی شود.
یک نشانه از مشکلات مربوط به تخمک گذاری، عادات ماهانه نامنظم و یا نداشتن عادات ماهیانه است. اختلالات هورمونی که بر روی تخمک گذاری تأثیر میگذارند به عوامل متعددی بستگی دارند. این عوامل شامل تغییرات چشمگیری در میزان وزن، استرس، تمرینات شدید ورزشی و بیماری است.
اگر زنی که سالم است و قاعدگی منظمی دارد، از تست های تخمک گذاری و یا از وسائل باروری پیشرفته استفاده می کند و شاهد یک چرخه نامنظم اختلال در تخمک گذاری است، مطمئن باشد که این حالت طبیعی است و تاثیری بر روی باروری ندارد.
بیشتر بدانید: نکات و نشانه هایی در رابطه با تخمک گذاری
با این حال، اگر با تست های تخمک گذاری نتوانستید میزان LH را در سه دوره پشت سر هم تشخیص دهید، ارزش این را دارد که با یک پزشک صحبت کنید.
سندرم تخمدان پلی کیستیک (pcos)
اصطلاح سندرم تخمدان پلی کیستیک، به تخمدان هایی گفته می شود که حاوی مقدار زیادی کیست یا فولیکول های حاوی تخمک هستند که اغلب به دلیل عدم تعادل هورمونی، به طرز صحیحی، رشد نکرده اند.
علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک شامل عادات ماهانه نامنظم و یا نداشتن عادت ماهیانه، افزایش وزن، افزایش موهای زائد و همچنین مشکلات مربوط به بارداری می باشد. تخمین رده شده است که در حدود یک پنجم زنان در انگلستان دارای سندرم تخمدان پلی کیستیک می باشند.
کوتاه شدن فاز لوتئال و مشکلات باروری
اگر تعداد روزهای بین تخمک گذاری و دوره بعدی تخمک گذاری شما کمتر از 10 روز است، به این معنا می باشد که اگرچه ممکن است باردار شوید، اما تخمک بارور شده، قبل از اینکه بتواند در لایه رحم قرار بگیرد، از بین می رود.
این موضوعی است که اگر از تست های تخمک گذاری یا وسائل باروری پیشرفته استفاده می کنید، می توانید متوجه آن شوید. برای دیدن این که فاز لوتئال شما چقدر طول می کشد، تعداد روزهای بین دومین روز بارداری و زمانی که پریود می شوید را محاسبه کنید. اگر تصور می کنید که فاز خیلی کوتاه شده است، با پزشک خود صحبت کنید، زیرا امکان درمان این وضعیت وجود دارد.
یائسگی زودرس
هنگامی که به سن یائسگی برسید، دیگر امکان بارداری وجود ندارد و در نهایت منجر به یائسگی شده که باردار شدن را با مشکل مواجه می کند. اگر مادر شما یائسگی زودرس داشته است، شانس شما نیز بسیار بالا است، پس سعی کنید از سن مادر خود در هنگام یائسگی، مطلع شوید و بهتر است در مورد برنامه های آینده تان برای باردار شدن، با یک پزشک مشورت کنید.
بیشتر بدانید: یائسگی زودرس و این علایم و نشانه ها
مشکلات لوله های فالوپ و رحم
لوله های فالوپ، مسئول انتقال تخمک از تخمدان ها به رحم هستند. انسداد لوله های فالوپ از حرکت اسپرم به سمت تخمک، جلوگیری می کنند و در نتیجه مانع از بارور شدن و لانه گزینی تخمک می شوند.
عفونت کلامیدیای درمان نشده
شایعترین علت مسدود شدن لوله های فالوپ، عفونت کلامیدیا است که هنوز تحت درمان قرار نگرفته باشد. کلامیدیا عفونت شایعی است که به راحتی به وسیله داشتن یک رابطه جنسی محافظت نشده منتقل می شود. این بیماری یک بیماری خاموش و بدون نشانه است و ممکن است بعضی از زنان از داشتن عفونت کلامیدیا، کاملا بدون اطلاع باشند. اگر شانس ابتلا به این بیماری را دارید، به پزشک خود مراجعه کنید.
فیبروئیدها
فیبروئیدها، نتیجه رشد غیر طبیعی بافت عضلانی داخل رحم هستند که می توانند باعث انسداد لوله های فالوپ شده و از لانه گزینی تخمک بارور شده جلوگیری کنند. لطفا برای گرفتن مشاوره بیشتر، به پزشک خود مراجعه کنید.
آندومتریوز
آندومتریوز زمانی رخ می دهد که بافت رحم در خارج از رحم رشد می کند و می تواند باعث انسداد لوله های فالوپ شده و از لقاح جلوگیری کند. آندومتریوز باعث بروز پریودهای شدید و یا خیلی دردناک می شود که با دارو و یا با خارج کردن بافت اضافی می تواند درمان شود.
معمولا چه چیزی باعث بروز مشکلات باروری در مردان می شود؟
سه مساله عمده بر روی باروری مردان تاثیر میگذارند که عبارتند از تعداد کم یا کیفیت پائین اسپرم، اختلالات نعوظ و دلایل دیگری که کمتر شایع هستند.
تعداد کم یا کیفیت پائین اسپرم
اگر در مایع منی مرد، به اندازه معمول، اسپرم وجود نداشته باشد، شانس اسپرم برای بارور کردن یک تخمک، کاهش پیدا می کند. اگر کیفیت اسپرم پائین باشد، ممکن است نتواند به تخمک برسد و از طریق پاره کردن غشاء، تخمک را بارور می کند.
در صورت خنک نگه نداشتن بیضه ها، تولید اسپرم کاهش پیدا می کند. همسر شما باید با پوشیدن لباس زیر گشاد و آزاد، از اینکه بیضه هایش خیلی گرم نمی شوند، مطمئن شود. تعداد و کیفیت اسپرم را با انجام یک آزمایش ساده که توسط پزشک تجویز می شود، میتوان تعیین کرد.
اختلال نعوظ و مشکلات باروری
اگر مردی از لحاظ جسمی و یا روانی دچار مشکل باشد و نتواند به وضعیت نعوظ برسد و یا در آن حالت باقی بماند، در رابطه جنسی خود، دچار مشکلاتی می شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه، به پزشک خود مراجعه کنید.
دلایل دیگر
مشکلات مربوط به باروری در مردان که کمتر شایع می باشد عبارتند از مسدود شدن لوله ای که وظیفه انتقال اسپرم را از بیضه ها بر عهده دارد، شرایط ژنتیکی، مشکلات هورمونی و یا شرایطی که خیلی به ندرت اتفاق می افتند. پزشک از طریق انجام برخی آزمایشات، این مشکلات را تشخیص می دهد.
عوامل دیگری که باروری را کاهش می دهند
مسائل و مشکلات دیگری نیز وجود دارند که میتوانند هم بر باروری زنان تاثیر بگذارند و هم باروری مردان را تحت تاثیر قرار دهند.
نوشیدن الکل
نوشیدن مشروبات الکلی، هم بر باروری زنان تاثیر می گذارد و هم بر باروری مردان. حذف مصرف الکل می تواند به بارداری شما کمک کند. همچنین نوشیدن الکل در طول دوران بارداری بر سلامت نوزاد شما تأثیر می گذارد، بنابراین اگر برای داشتن کودک، تلاش می کنید، ارزش دارد که مصرف الکل را قطع کنید زیرا هرگز از زمانی که موفق به بارداری می شوید، اطلاعی ندارید.
سیگار کشیدن و بروز مشکلات باروری
مردانی که سیگار می کشند، در مقایسه با مردان غیر سیگاری، اسپرم های کمتر و غیرطبیعی بیشتری دارند.
در زنان، سیگار کشیدن می تواند بر روی باروری تاثیر بگذارد و باعث یائسگی زودرس شود. همچنین خطر سقط جنین و زایمان زودرس را افزایش می دهد. سیگار کشیدن برای سلامتی نوزاد متولد نشده، بسیار مضر است و بهتر این است که قبل از بارداری، سیگار کشیدن را ترک کنید. اگر قصد بارداری دارید، هم شما و هم همسرتان، باید سیگار کشیدن را ترک کنید.
داروهای بدون نسخه
امروزه انواع مختلفی از دارو های بدون نسخه و غیر مجاز مورد استفاده قرار می گیرند و اینکه چگونه این داروها می توانند بر روی باروری تاثیر بگذارند، به خوبی مورد تحقیق و مطالعه قرار نگرفته اند. از آنجایی که بسیاری از این داروها، اثرات بد و مخربی را بر روی نوزاد در حال رشد می توانند داشته باشند، شما باید مصرف هر گونه داروی تفریحی و غیر مجاز را به کناری بگذارید.
بیشتر بدانید: مهمترین عوارض جانبی داروهای بدون نسخه
وزن و مشکلات باروری
کم بودن وزن و یا داشتن اضافه وزن، می تواند چرخه قاعدگی شما را دستخوش تغییراتی کند و شانس بارداری را نیز کاهش دهد. مردانی که دچار اضافه وزن هستند، تعداد و کیفیت اسپرم هایشان کم و پائین است. برای اطلاع داشتن از وزن ایده آل خود، به پزشک یا پرستار مراجعه کنید و در صورت لزوم، در مورد افزایش یا کاهش وزن، با آنها مشورت نمائید.
دارو
اگر شما یا همسرتان، دارو مصرف می کنید، بهتر است با پزشک درباره داروهای مصرفی خود صحبت کنید تا از میزان باروری شما، کاسته نشود. اگر داروهایی که مصرف می کنید، میزان باروری را کاهش می دهند، ممکن است از داروهای جایگزین دیگری استفاده کنید.
لیز کننده ها
خشکی واژن، بیش از آنچه که تصور کنیم، شیوع دارد. در مطالعه ای که در 11 کشور و بر روی حدودا 6500 زن انجام گرفت، 18% از زنان 18 تا 34 ساله، گفته اند که همیشه یا معمولا، خشکی واژن را تجربه می کنند. این حالت در زمان تلاش برای بارداری می تواند خیلی بد و ناگوار باشد، زیرا این حس به وجود می آید که با یک کودک، رابطه جنسی برقرار شده است. بعضی از لیز کننده های موجود، برای اسپرم مضر هستند و استفاده از اینگونه لیز کننده ها شانس ابتلا به بارداری را در شما کاهش میدهند. لیز کننده های مناسب برای اسپرم نیز وجود دارد.
سن و مشکلات باروری
یک زن با ذخیره ای از تخمک متولد می شود و این تعداد تخمک با بالا رفتن سن، به تدریج کم می شود. بین سنین ۳۸ تا ۴۰ سالگی، سرعت از بین رفتن تخمک ها سریع تر می شود و کیفیت تخمک ها نیز کاهش پیدا می کند. اگر بیشتر از ۳۵ سال سن دارید و به مدت شش ماه برای بارداری تلاش کرده اید و نتیجه نگرفته اید، بهتر است که به پزشک مراجعه کنید و اگر بیشتر از ۴۰ سال سن دارید، برای بارداری، با پزشک خود مشورت نمائید. درباره باروری در مردان مسن تر، اطلاعات زیادی در دست نیست، اما تصور می شود که در حدود سن 40 سالگی، میزان اسپرم نیز رو به کاهش می گذارد.
ناباروری با علت ناشناخته
پس از سالها تلاش برای بارداری، تمام آزمایشات بالینی نتیجه عادی را گزارش می کنند که این موضوع می تواند بسیار ناامید کننده و ناراحت کننده باشد، زیرا به دلیل ناشناخته بودن علت ناباروری، چیزی وجود ندارد که بتواند آن را اصلاح و یا درمان کند. تخمین زده می شود که در حدود یک سوم از زوجین نابارور با علت ناشناخته، در طی سه سال، به طور طبیعی، باردار می شوند.
