علت بالا آوردن شیر در نوزادان چیست؟ اگر مادر هستید، احتمالا با بالا آوردن شیر در کودکتان برخورد داشته اید. تقریبا نیمی از نوزادان به طور مرتب شیر بالا می آورند. این مسئله در برخی از نوزادان- چه در صورت مصرف شیر مادر و چه هنگام مصرف شیر خشک- بیشتر از سایر کودکان رخ می دهد. این امر در نوزادان بسیار شایع است، اما همیشه طبیعی نیست. بالا آوردن شیر، به معنی بالا آوردن جهشی شیر، بزاق و یا مواد غذایی است. در این مقاله از بخش سلامت کودک دکتر سلام به بررسی بالا آوردن شیر در نوزادان می پردازیم.
بالا آوردن شیر در نوزادان
رشد جزئی دریچه:
وقتی غذا می خورید یا چیزی می نوشید، مواد غذایی از طریق مری یا لوله گوارش به معده می رسد و با اسید معده ترکیب می شود. سپس، برای هضم بیشتر به روده منتقل می شود. دریچه ای بین مری و معده وجود دارد که مانع بازگشت غذا به لوله گوارش می شود.
در نوزادان این دریچه به طور کامل رشد نکرده است و باعث می شود که غذا به لوله گوارش بازگردد (این حالت به عنوان ریفلاکس گوارشی نوزاد شناخته می شود) و سبب بالا آوردن شیر می شود.
کوچکی معده:
معده نوزاد شما خیلی کوچک است و نمی تواند به خوبی هضم انجام دهد. در هنگام تولد، معده نوزاد شما به اندازه یک گلوله شیشه ای است. در عرض سه روز؛ به اندازه یک توپ پینگ پونگ می رسد، اما نمی تواند مقدار زیادی مواد غذایی را در خود نگه دارد.
هنگامی که نوزاد حدودا چهار ماهه شد، معده او می تواند مقدار کمی از شیر را در خود نگه دارد. بنابراین، تغذیه یا بلعیدن زیاد؛ می تواند غذا را از دریچه مذکور عبور داده و باعث بالا آوردن شیر شود. با این حال، با رشد فرزند شما، دریچه رشد می کند و غذا به لوله غذایی منتقل نمی شود.
آروغ زدن:
نوزاد معمولا در هنگام آروغ زدن، شیر بالا می آورد.
قورت دادن هوا:
بعضا؛ نوزاد شما همراه با شیر؛ هوا را نیز قورت می دهد. هنگامی که هوا وارد لوله گوارشی می شود و می خواهد راه خروجی برای خود پیدا کند، همراه با مایع خارج می شود.
علل دیگر:
- هنگامی که نوزاد حجم زیادی از شیر را به سرعت می خورد، شیر بالا می آورد. این اتفاق زمانی می افتد که سینه های شما خیلی پر هستند و یا نوزاد با شدت زیادی شیر می خورد.
- بعضي از نوزادان در هنگام دندان در آوردن یا شروع مصرف غذای جامد کمکی یا شروع چهار دست و پا راه رفتن شیر بالا می آورند.
- همچنین این اتفاق زمانی رخ می دهد که نوزاد گریه و یا سرفه می کند یا به خود فشار می آورد.
این دلایل نگران کننده نیستند زیرا باعث ناراحتی نوزاد نمی شوند. تا زمانی که نوزاد سالم است و به اندازه کافی وزن گیری دارد، این اتفاق بخشی از رشد طبیعی اوست. یک نوزاد سالم حدود شش اونس در هفته وزن می گیرد و از هر شش ساعت یک بار نیاز به تعویض پوشک دارد (بر طبق جدول قد و وزن کودکان).
به گفته اندرو الی مالبرگ، M.D، پزشک اطفال و متخصص گوارش در اداره غذا و داروی آمریکا (FDA): ” اغلب؛ شیر بالا آوردن های نوزاد کاملا طبیعی است و نشانه ای از بیماری نیست. او می گوید، تا زمانی که نوزاد افزایش وزن دارد و نشانه ای از بیماری ندارد، این مسئله نگران کننده نیست”.
برخی از تجربیات رایجی که ممکن است با بالا آوردن شیر در نوزادان با آن مواجه شوید عبارتند از:
- شیر بالا آوردن در طول یا کمی بعد از تغذیه اتفاق می افتد.
- بالا آوردن یک یا دو بار شیر (شیر مادر یا شیر خشک)؛ طبیعی است.
- بالا آوردن زیاد با تغذیه بیش از حد اتفاق می افتد.
- بالا آوردن کم با آروغ زدن اتفاق می افتد.
- بالا آوردن طبیعی باعث گریه نوزاد نمی شود.
در زیر چند آمار آورده شده است که باید بدانید (نه تنها برای شیردهی بچه ها بلکه برای همه موارد):
- شیر بالا آوردن نوزاد پس از غذا خوردن او رخ می دهد، اما ممکن است بعد یک یا دو ساعت پس از تغذیه نیز رخ دهد.
- 50 درصد نوزادان 0 تا 3 ماهه حداقل یک بار در روز شیر بالا می آورند.
- در دو تا چهار ماهگی؛ بالا آوردن شیر، بسیار زیاد رخ می دهد.
- اکثر نوزادان از هفت تا هشت ماهگی شان؛ خیلی شیر بالا می آورند.
- اکثر نوزادان از 12 ماهگی به بعد دیگر شیر بالا نمی آورند.
آیا فرقی بین بالا آوردن شیر در نوزادان و استفراغ وجود دارد؟
شیر بالا آوردن؛ جریان برگشتی ساده ی محتویات معده از طریق مری به دهان است.
استفراغ؛ محتویات معده را با فشار از طریق مری به خارج از دهان منتقل می کند. اگر نوزادتان ناراحت باشد، احتمالا استفراغ کرده است. این اتفاق معمولا پس از تغذیه نوزاد رخ می دهد و حجم بیشتری از مایع بالا آورده می شود.
آیا بالا آوردن بیش از حد بر رشد نوزادتان تاثیری می گذارد؟
تا زمانی که نوزاد راحت است، خوب غذا می خورد و وزن گیری خوبی دارد، بالا آوردن منظم بر سلامت او تداخلی وارد نمی کند.
با توجه به محل لکه؛ به راحتی می توان تخمین زد که کودک شما چقدر بالا آورده است. هر چند این میزان از بالا آوردن در نظرتان زیاد است، اما معمولا بخش کوچکی از غذاست.
آیا بالا آوردن مایع شفاف طبیعی است؟
بله؛ بالا آوردن مایع شفاف؛ طبیعی است. با این حال، بیش از یک نوع از بالا آوردن، وجود دارد. شایع ترین نوع؛ مایع آبکی است که تکه هایی از مواد سفید خامه ای دارد. کودک بعد از غذا خوردن، این مایع را بالا می آورد. این مسئله زمانی رخ می دهد که نوزاد آروغ می زند و بزاق همراه با بخشی از شیر خارج می شود. بالا آوردن مایع سفید معمولا طبیعی است، اما بهتر است با پزشک متخصص اطفال صحبت کنید.
اگر مایع شفاف باشد، ممکن است بزاق باشد. حتی اگر نوزادتان مایع سفید شیری؛ بالا آورد نگران نشوید زیرا ممکن است شیر مادر یا شیر خشک باشد.
در بعضی موارد، کودک مقدار زیادی شیر را همراه با تکه های سفیدی بالا می آورد. این مهم؛ به خاطر رفلکس حلقی یا رفلکس گگ است که توسط آروغ زدن تحریک می شود. این مسئله در صورتی اتفاق می افتد که نوزاد بلافاصله بعد از خوردن غذا؛ فعالیت کند. گرچه تهوع بسیار نادر است، اما ممکن است موجب بالا آوردن مواد سفید شیری شود و در این حالت، باید به متخصص اطفال مراجعه کنید.
چگونه می توان بالا آوردن شیر در نوزادان را کاهش داد؟
جلوگیری از بالا آوردن شیر امکان پذیر نیست، اما راه های متعددی برای کاهش تقلا و میزان این اتفاق وجود دارد.
نوزادتان را در حالت مستقیم نگه دارید:
در هنگام شیر دادن به نوزاد؛ او را در حالت صاف (درست) نگه دارید و حدود 15 تا 30 دقیقه پس از تغذیه نیز؛ این حالت نوزاد را حفظ کنید. این کار به مواد غذایی کمک می کند تا به راحتی از سیستم گوارشی عبور کنند.
در حالت درازکش به نوزادتان شیر ندهید:
هنگامی که نوزادتان دراز کشیده است به او شیشه شیر ندهید. این مسئله باعث خفگی و بالا آوردن شیر می شود.
مانع حواس پرتی نوزادتان شوید:
اطمینان حاصل کنید که هنگام تغذیه نوزادتان هیچ سر و صدا یا حواس پرتی وجود ندارد. اگر حواس نوزاد پرت شود، احتمال دارد هوای بیشتری همراه با شیر مادر یا شیر خشک قورت بدهد.
سوراخ نوک شیشه شیر:
اگر نوزادتان با شیشه شیر؛ شیر می خورد، اطمینان حاصل کنید که سوراخ نوک شیشه شیر؛ خیلی کوچک نباشد، و باعث بلع هوا نشود. همچنین، مراقب باشید این سوراخ بیش از حد بزرگ نباشد، زیرا باعث می شود مایع به سرعت وارد دهان نوزاد شود.
بیش از حد به نوزادتان غذا ندهید:
نوزاد را بیش از حد تغذیه نکنید. اگر بعد از هر تغذیه، نوزاد بالا می آورد، ممکن است به سبب تغذیه بیش از حد او باشد. مدت زمان شیردهی خود را کم کنید یا شیر مادر و شیر خشک کمتری به نوزادتان بدهید و ببنید احساس سیری می کند یا نه. بر حسب نیاز نوزاد، تعداد وعده های غذایی اش را زیاد و از حجم مواد غذایی هر وعده اش بکاهید.
آروغ زدن نوزاد:
به نوزاد مهلت دهید در طول و بعد از غذا خوردن آروغ بزند، این کار باعث می شود هوا از معده او خارج شود. طبیعی است که نوزاد بین غذا مکث کند و این زمان را می توان به آروغ زدن او اختصاص داد. به این ترتیب، اگر هوایی وجود داشته باشد، قبل از اینکه غذای بیشتری وارد معده او شود، بیرون می آید. اگر نوزاد پس از غذا آروغ نزد، نگران نباشید.
بر شکم نوزاد فشار نیاورید:
لباس گشاد مناسبی تن نوزادتان کنید. پوشک را بیش از حد سفت نبندید و در هنگام آروغ زدن؛ شکم نوزاد را روی شانه خود قرار ندهید. بلافاصله پس از غذا خوردن نوزاد؛ او را سوار ماشین نکنید زیرا به شکمش فشار وارد می شود.
نوزاد را به پشت بخوابانید:
به پشت خواباندن نوزاد برای کاهش خطر SIDS (سندرم مرگ ناگهانی نوزاد) مهم است. شما ممکن است نگران بالا آوردن و خفه شدن نوزادتان در هنگام خوابیدن او به پشتش باشید، نگران نباشید این اتفاق نمی افتد.
حالت مناسب خوابیدن:
اگر نوزادتان در هنگام خواب بالا می آورد، با قرار دادن یک بالش، زیر سر او را بلند کنید. این مسئله باعث می شود سرش بالاتر از شکم باشد و بالا نیاورد.
ایجاد تغییر در رژیم غذایی:
در صورتی که به نوزاد شیر می دهید، از پزشک بپرسید آیا چیزی در رژیم غذایی شما باعث بالا آوردن شیر می شود یا خیر؟ متخصص اطفال به شما توصیه می کند از مصرف برخی از غذاهایی چون لبنیات بپرهیزید.
کاهش استفاده از گول زنک:
مکیدن دائمی پستانک می تواند منجر به بلعیدن هوای بیشتری شود. بنابراین سعی کنید مانع مکیدن پستانک توسط نوزادتان؛ به مدت طولانی شوید.
درمان سرماخوردگی:
سرماخوردگی نوزاد، دلیل دیگر بالا آوردن شیر در اوست. اگر کودک شما از سرماخوردگی رنج می برد، ممکن است مخاطش را قورت دهد که باعث بالا آوردن بیشتر شیر در او شود. ابتدا باید سرماخوردگی نوزاد درمان شود تا مانع از بالا آوردن بیش از حد شیر در او شود.
گاها، عمل به روش های فوق؛ به احساس بهتری در نوزادتان کمک می کند. در غیر این صورت، پزشک متخصص اطفال داروهایی برای درمان پیشنهاد می کند. اما هر کدام از آن ها مزایا و معایب خود را دارند. پزشک متخصص اطفال، در پیدا کردن آنچه برای نوزادتان مناسب است کمکتان می کند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
برخی از نشانه های بالا آوردن؛ نشان دهنده ی بیماری جدی می باشند. اگر کودکتان علائم زیر را داشت، به پزشک مراجعه کنید:
- نوزاد وزن گیری مناسبی نداشته باشد.
- نوزاد به زور بالا آورد.
- خون یا هر ماده ی قهوه مانندی در محتویات شیر وجود داشته باشد.
- شیر بالا آورده شده توسط نوزاد، مایعی قهوه ای یا سبز رنگ باشد.
- بالا آوردن همراه با سرفه باشد.
- نوزاد مکررا، میلی به غذاخوردن نداشته باشد.
- بالا آوردن، در شش ماهگی نوزاد یا بعد از آن شروع شود.
- دفعات ادرار نوزاد نسبت به حالت طبیعی کمتر باشد.
- خون در مدفوع نوزاد وجود داشته باشد.
- تنفس نوزاد مشکل شود.
دکتر شما ممکن است درمانی متناسب با مشکل و علت آن ارائه دهد.
آزمایشات و تست های بالا آوردن شیر در نوزادان:
پزشک مطابق معاینه فیزیکی و جزئیات سوابق بیماری؛ به تشخیص علت مشکل می پردازد. آزمایش خون و اشعه ایکس فقط در برخی از موارد ضروری و خاص، نیاز است.
چه زمانی بالا آوردن شیر در نوزادان متوقف می شود؟
نوزادان معمولا در شش یا هفت ماهگی یا زمانی که یاد می گیرند بنشینند؛ شیر بالا نمی آورند. اما برخی از آنها تا یک سالگی شان شیر بالا می آورند.
همگام با رشد کودک، ماهیچه های او نیز رشد می کنند و قوی تر می شوند. این امر باعث می شود غذا در معده باقی بماند و شیر بالا آوردن متوقف شود.
