سندرم تخمدان پلی کیستیک چیست؟ PCOS مخفف سندرم تخمدان پلی کیستیک، شایع ترین اختلال غدد درون ریز در زنانی است که در سن باروری هستند. ویژگی های کلاسیک این بیماری شامل قاعدگی نامنظم، افزایش سطح هورمون های جنسی مردانه و تخمدان های ظاهر شده پلی کیستیک در سونوگرافی است. این بیماری با مشکلات تولید مثل، متابولیکی و روانی مرتبط است. همچنین، ظاهرا ارتباط قوی میان سندرم تخمدان پلی کیستیک و اختلالات خوردن و غیر طبیعی به چشم می خورد. با وجود بالا بودن نسبی آمار شیوع آن، سرطان تخمدان پلی کیستیک یکی از بیماری هایی است که راجع به آن تحقیقات کمی صورت گرفته و بودجه چندانی هم به آن اختصاص نیافته است. در این مقاله از بخش بیماری ها و روانشناسی دکتر سلام به بررسی اختلالات خوردن و سندرم تخمدان پلی کیستیک می پردازیم.
اختلالات خوردن و سندرم تخمدان پلی کیستیک
سندرم تخمدان پلی کیستیک که در اصل به عنوان سندرم استین لونتال شناخته شده است، برای اولین بار در سال ۱۹۳۵ تشخیص داده شد. آن موقع تصور می شد که این سندرم، یک مشکل مربوط به زنان و پوست است، در حال حاضر معلوم شده که یک اختلال سیستمی چندگانه است که هیچ درمانی برای آن وجود ندارد. بسیاری از زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک متوجه ابتلا به آن نمی شوند.
علائم رایج و ارزیابی سندرم تخمدان پلی کیستیک
علایم فیزیکی یا بدنی:
نشانه های قاعدگی:
بی نظمی، گرفتگی عضلانی و خونریزی شدید، ناباروری و سقط مکرر جنین، افزایش هورمون های جنسی مردانه و اختلال و بی نظمی عملکرد غده تیروئید، افزایش وزن همراه با چربی شکم، افزایش اشتها، درد پشت، دیابت و مقاومت به انسولین، کیست تخمدان و آندومتریوز ( به وجود آمدن نابجای بافت های درون زهدانی به ویژه در تخمدان های زن)، فشار خون و کلسترول بالا، افزایش خطر ابتلا به بیماری های قلبی، خستگی مفرط، ورم شکم، ریزش موی مردانه در سر و رشد بیش از حد مو در صورت و بدن، آکنه بدن و پلاکهای پوستی
نشانه های روانشناختی:
اضطراب، افسردگی، پایین آمدن عزت نفس، تصور منفی یا منفی بافی راجع به ظاهر اندام، اختلالات خوردن.
سندرم تخمدان پلی کیستیک اغلب توسط پزشک تشخیص داده می شود. معمولا متخصصین خصوصیات قاعدگی و وزن، مقاومت انسولین، وضعیت مو و آکنه را ارزیابی می کنند. آزمایشات خون به منظور سنجش میزان هورمون، مقاومت گلوکز، میزان انسولین ناشتا و نشانه های مرتبط انجام می شود.
شيوع سندرم تخمدان پلی کیستیک و اختلالات خوردن
اعتقاد بر این است که ۱۸% از زنانی که در سنین باروری قرار دارند، مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک هستند. با وجود کم بودن شمار پژوهش های صورت گرفته در مورد اختلالات خوردن در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک، به نظر می رسد که شيوع اختلالات خوردن در میان این زنان در مقایسه با عموم جمعيت مردم بالاتر است. نتایج یک مطالعه در مورد زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک حاکی از بالا بودن آمار شیوع اختلالات کلی خوردن (۲۱ درصد) نسبت به زنان غیر مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک (۴ درصد) است.
در مطالعه دیگر، شيوع اختلال خوردن در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک چهار برابر بیشتر از ميزان اختلال خوردن در زنان بدون سندرم تخمدان پلی کیستیک بود. زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک میزان قابل توجهی از تغییرات شکل یا ظاهر و وزن را از خود بروز دادند.
این مطالعه همچنین حاکی از آمار بالای شیوع پراشتهایی روانی (۶/۱درصد)، اختلال پرخوری (۱۷/۶ درصد) و سندرم شب خوری (۱۲/۹ درصد) در گروه مبتلایان به سندرم تخمدان پلی کیستیک بود. زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک در مقایسه با گروه کنترل یا غیر مبتلا به سندرم، آمار قابل توجهی را در خصوص پرخوری و ورزش اجباری در ماه اول ارائه کردند.
گرتکن کوباکی، روانشناس و متخصص درمان زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک در کتاب خود به نام درمان ذهنی سندرم تخمدان پلی کیستیک، میزان شیوع اختلالات خوردن و خوراک ناهنجار و مختل شده در میان زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک را نزدیک به ۱۰۰% برآورد می کند.
ارتباط بین سندرم تخمدان پلی کیستیک و اختلالات خوردن
سندرم تخمدان پلی کیستیک اغلب با وزن بالا و استعداد افزایش وزن مرتبط است؛ در نتیجه، اغلب به زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک توصیه می شود که رژیم بگیرند.
علائم افسردگی و تصور منفی از بدن با چندین جنبه از سندرم تخمدان پلی کیستیک، شامل موهای اضافی بر روی صورت و وزن بسیار بالا، ضرورت رژیم غذایی را تداعی می کند. همانطور که می دانیم، خطر رژیم غذایی به عنوان عامل یا فاکتور شیوع و گسترش اختلال خوردن ثابت شده است.
بیشتر بخوانید: کاهش وزن در اشخاص دارای تخمدان پلی کیستیک
“اکثر زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک در برابر انسولین مقاوم هستند. نکته مهم و جالب توجه اینست که میزان انسولین در مبتلایان به سندرم تخمدان پلی کیستیک در مقایسه با افراد مبتلا به دیابت تیپ۲، به طرز وحشتناکی بالاتر است.
جولی دافی دیلون آر دی می گوید: “انسولین یک هورمون رو به رشد است، بنابراین هنگامی که بالا می رود، وزن فرد کاهش نمی یابد مگر اینکه اقدام جدی تری در این خصوص صورت گیرد که من به این اقدام جدی تحت عنوان رژیم غذایی شدید، سفت و سخت اشاره می کنم. من شخصا شاهد کاهش وزن زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک با این روش ها هستم، اما وزن همیشه برمی گردد. این اتفاق خیلی بد است اما بدتر از آن آغاز چرخه رژيم غذايي پرخوری است و در این زمان است که اختلال خوردن به وجود می آید “.
درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک
درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک اغلب به صورت ناهماهنگ صورت می گیرد و هریک از ابعاد اختلال توسط متخصصین مختلف درمان می شود. این نوع عمل درمانی عموما دور از ذهن و غیر ایده آل است. درمان (ایده آل) معمولا توسط یک متخصص غدد درون ریز، یعنی یک پزشک متخصص در درمان سیستم غدد درون ریز هدایت و سرپرستی می شود.
پزشکان متخصص زنان نیز معمولا، بخصوص زمانی که دغدغه و مسئله باروری به میان باشد، در روند درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک دخالت دارند. افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک همچنین ممکن است در خصوص انجام مراقبت های پزشکی غیر مرتبط با سندرم تخمدان پلی کیستیک به یک پزشک متخصص داخلی نیز مراجعه نمایند.
تغییرات سبک زندگی
تغییر سبک زندگی اغلب توصیه اصلی قبل از درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک است. از آنجایی که بسیاری از علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک مربوط به مقاومت به انسولین هستند، لذا هدف و سوژه اصلی بیشتر درمان های پیشنهاد شده در خصوص سندرم تخمدان پلی کیستیک است. کاهش وزن غالبا توصیه می شود.
اما همانطور که قبلا هم گفته شد، رژیم غذایی فقط مشکلات را تشدید نموده و به شیوع و گسترش اختلالات خوردن یا خوراک ناسالم کمک می کند. علاوه بر این، کاهش وزن اغلب منجر به بازگشت و افزایش وزن می شود. چرخه وزن می تواند منجر به افزایش انسولین شود، که این امر فقط مشکلی را که رژیم کاهش وزن سعی در حل و برطرف کردن آن دارد را تشدید می نماید.
بر همین اساس، به زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک اغلب دستورالعمل هایی برای محدود کردن مصرف کربوهیدرات (که به آن تحت عنوان نشاسته هم اشاره می شود) به منظور کاهش گلوکز و انسولین توصیه و ارائه می شود اما مشکل بسیاری از این توصیه ها این است که رعایت این محدودیت ها معمولا ادامه دار و پایدار نیست و می توانند منجر به افزایش میل به غذا و پرخوری شود که در نتیجه این امر، در هرحال مقادیر و سطوح توصیه شده از حد مناسب خود تجاوز می کند.
توصیه مهمی که بهتر است رعایت کنید این است که منظم غذا بخورید، در طول روز وعده های غذایی متعادل و مناسب، شامل مقادیر کافی نشاسته مصرف کنید. خوردن نشاسته بخشی از وعده غذایی متعادل حاوی پروتئین و چربی است چون مصرف نشاسته به تنهایی باعث می شود گلوکز به آرامی در جریان خون آزاد و منتشر شود. خوشبختانه بسیاری از وعده های غذایی (مثلا ساندویچ، پیتزا، سرخ کردنی با برنج) به طور سنتی و از قدیم شامل گروه های مختلف ابر مغذی ها می باشند.
مطمئن باشید که مصرف کربوهیدرات ها به همراه پروتئین و چربی باعث ایجاد احساس سیری می شود و احتمال پرخوری را کاهش می دهد.
سلامتی به هراندازه و مقدار
ما می دانیم که اکثر رژیم های غذایی در طولانی مدت جواب نمی دهد و افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک در طول کاهش وزن خود، روزهای سختی را سپری می کنند. یک روش یا رویکرد درمانی بهتر در خصوص سندرم پلی کیستیک این است که تمام تمرکز خود را بر کاهش وزن نگذارید، بلکه به جای آن تمرکز خود را به سمت رفتارهای سالم، از جمله منظم غذا خوردن، خوردن طیف مختلفی از غذاهای لذیذ، وعده های غذایی برنامه ریزی شده، انجام فعالیت بدنی متوسط و ملایم با هدف حفظ سلامتی و نه کاهش وزن معطوف نمایید.
سلامت در هر اندازه یک پارادایم جایگزین درخصوص جهان بینی رژیم غذایی ارائه می دهد. این رویکرد بر خوردن به اندازه کافی برای احساس سیری و جلوگیری از پرخوری متمرکز شده، نه بر تعداد و مقیاس. این رویکرد خواهان و مبلغ تحرک لذت بخش است و چیزی که بتوانید آن را حفظ کرده و ادامه دهید، نه اینکه خودتان را با انجام تمرین و فعالیت شدید تنبیه نمایید.
دارو برای سندرم تخمدان پلی کیستیک
برای درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک معمولا از دارو استفاده می شود. این داروها اغلب شامل قرص های کنترل بارداری جهت منظم نمودن دوران قاعدگی، متفورمین (حساسیت زا به انسولین) برای کاهش مقاومت به انسولین و جلوگیری از ابتلای زود هنگام به دیابت نوع 2 و اسپیرونولاکتون برای موهای بیش از حد صورت و آکنه است.
درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک و اختلالات خوردن جای تعجب نیست که هیچ پروتکل درمانی تحقیق و ثبت شده ویژه تشخیص ترکیبی سندرم تخمدان پلی کیستیک و اختلالات خوردن وجود ندارد.
درمان اختلالات خوردن ایده آل شامل حضور یک تیم با چندین متخصص از جمله متخصصین تغذیه، روان پزشکان و پزشک (عمومی) است. در مورد تشخیص ترکیبی سندرم تخمدان پلی کیستیک و اختلالات خوردن، این توصیه از اهمیت بیشتری برخوردار است. از آنجا که خطر کاربرد روش های قدیمی برای کنترل وزن مبتلایان به سندرم تخمدان پلی کیستیک اختلال خوردن را تشدید می نماید، لذا هنگامی که سندرم تخمدان پلی کیستیک همزمان و همراه با اختلالات خوردن اتفاق می افتد، کاربرد رویکرد ضد رژیم غذایی جنبه حیاتی پیدا خواهد کرد.
استفاده از تیم پزشکان متخصص ماهر و کارکشته در زمینه درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک و همکاری آنها با متخصص تغذیه و متخصص درمان هردو نوع اختلالات خوردن و مجرب به لحاظ کاربرد رویکرد هائس به منفعت حال خود بیماران است.
اگر مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک هستید و علائم اختلال خوردن را هم تجربه می کنید، مهم است که پزشک متخصص خود را در جریان بگذارید و برای حل مشکل خوردنتان از او کمک بخواهید. با حمایت مناسب، اختلال خوردن غذا می تواند کاملا برطرف و نشانه های سندرم پلی کیستیک شما هم به شکل درست و مناسب کنترل خواهد شد. اختلالات خوردن و اضطراب اجتماعی اغلب همزمان و به همراه یکدیگر بروز پیدا می کنند.
