در مورد نحوه مدیریت درد عصبی سیاتیک در بارداری چه می دانید؟ اولین قدم برای بهبود، این است که بدانید دقیقا چه چیزی موجب درد می شود. در اغلب موارد، این مساله ای است که با مهره ها در ارتباط است، چون فشار، عصب سیاتیک را متاثر می سازد. با این حال، دلایل دیگری نیز برای این مشکل وجود دارد. در این مقاله از بخش زنان و زایمان دکتر سلام، پیرامون چیستی سیاتیک و چگونگی شناسایی آن با توجه به علائم مربوطه و تسکین آن با انجام برخی از تمرینات کششی ساده؛ اطلاعاتی در اختیارتان قرار می دهد.
سیاتیک چیست؟
سیاتیک، که تحت عنوان سندرم رادیکولار لومبوساکرال نیز شناخته می شود، به دسته ای از مشکلات اشاره دارد. عصب سیاتیک، که بزرگترین عصب در بدن است، از ناحیه کمری آغاز و تا انتهای پا امتداد دارد. این عصب، احساس را به کف پا، قسمت پایین ساق پا و پشت ران منتقل می کند
درد عصب سیاتیک؛ دردی مکرر در سراسر پاهاست. این درد؛ که عمیق و خسته کننده است، از پایین ستون فقرات شروع می شود و تا پشت ساق پا منتشر شود. شما ممکن است درد سیاتیک را همراه با کمردرد یا بدون آن تجربه کنید.
آیا بارداری می تواند علتی برای سیاتیک باشد؟
خیر، بارداری دلیلی برای سیاتیک نیست. در واقع، تنها یک درصد از زنان باردار با این مشکل مواجه می شوند. بر خلاف باور برخی ها، سیاتیک ناشی از فشار جنین بر روی عصب نیست. این مهم، معمولا به دلیل آسیب رسیدن به دیسک ستون فقرات ایجاد می شود که منجر به تورم ناحیه اطراف عصب می شود.
طرز قرارگیری نامناسب و بی تحرکی نیز می تواند دلیلی بر سیاتیک باشد. از این رو، تحرک در طول بارداری امری ضروریست.
بلند کردن اجسام سنگین و یا انجام فعالیت های فیزیکی استرس زا در طول دوران بارداری؛ سبب ارتعاش بدن و ایجاد سیاتیک می شود.
درد اسکلتی- عضلانی که در قسمت قدامی یا خلفی حلقه لگنی تجربه می کنید؛ احتمالا با عصب سیاتیک بی ارتباط است. این معمولا ناشی از اختلال سمفیز پوبیس (SPD) یا درد استخوان لگن (PGP) است که در دوران بارداری رایج است و علائمی مشابه با سیاتیک دارد.
علل احتمالی سیاتیک در بارداری
فعالیت جسمانی و استرس، دلایل خارجی سیاتیک در بارداری هستند. اما چه اتفاقی در بدن شما می افتد؟ علل معمول درد عصب سیاتیک در بارداری عبارت اند از:
- حفظ مایعات بدن و بالا رفتن وزن بر عصب سیاتیکی که از طریق لگن منتقل می شود، فشار می آورد.
- افزایش حجم رحم فشاری اضافی بر اعصاب ستون فقرات و سیاتیک وارد می کند که منجر به ایجاد فتق دیسک نخاعی می شود (پارگی در دیسک نخاعی که ماده ژلاتینی را بیرون می ریزد).
- شکم و سینه های در حال رشد شما باعث تغییر در مرکز ثقل و کشش منحنی بدنی تان می شود. این باعث می شود که ماهیچه های باسن و ناحیه لگن شما سفت تر شود و بر عصب سیاتیک فشار آورد.
- در سه ماهه سوم، زمانی که جنین شما شروع به تغییر موقعیت زایمان می کند، سرش به طور مستقیم بر روی عصب قرار می گیرد و منجر به احساس درد شدیدی در باسن، ساق پاها و پشت می شود.
- بیماری های سیستمیک چون دیابت نیز می تواند عصب سیاتیک را تحت تاثیر قرار دهد.
- تومور یا آبسه یا خونریزی در لگن می تواند به عصب سیاتیک آسیب برساند.
علائم سیاتیک در بارداری
همانطور که در بالا ذکر شد، علائم و نشانه های سیاتیک تقریبا شبیه به درد استخوان لگن (PGP) است اما نسبت به آن شدیدتر است. این درد می تواند ثابت و یا متناوب باشند. برخی از علائم شایع سیاتیک در ادامه آورده شده است:
- درد وحشتناک و سوزشی که عمدتا در یک طرف و گاها در هر دو طرف بدن احساس می شود.
- درد خفیفی که از نشیمن گاه یا قسمت پایین کمر شروع می شود و تا بخش بیرونی ماهیچه ی ساق پا؛ پاها و انگشتان پا گسترش پیدا می کند.
- درد گاه و بی گاهی که ممکن است همه جانبه یا منقطع باشد.
- احساس سوزش در ساق پا همراه با بی حسی در پا و ساق پا.
- درد نادر در ناحیه کشاله ران.
- گرفتگی حاد عضلات.
- انحنای غیر طبیعی پایین کمر.
درد عصبی سیاتیک که باعث احساس درد در باسن (کفل) تا ساق پا می شود، زمانی که با درد پایین کمر همراه شود؛ تشدید می شود.
آیا راهی برای جلوگیری از سیاتیک در بارداری وجود دارد؟
هیچ اقدام پیشگیرانه ای برای سیاتیک وجود ندارد. توصیه بیشتر متخصصین زنان و ستون فقرات مبنی بر موارد ذیل است:
- سبک زندگی فعال و سالم؛ همراه با یوگا یا تمریناتی برای کاهش خطر آسیب عصبی در دوران بارداری.
- تمرینات منظم برای حفظ سلامت عضلانی که شما را قادر می سازد تا وزن کودک تان را تحمل کنید.
- پرهیز از پرخوری، زمانی که اقدام به بارداری کردید و همچنین در طول سه ماهه ی اول (مراحل اولیه بارداری).
سیاتیک در بارداری چگونه مدیریت می شود؟
سیاتیک یک ناراحتی موقت است و شما ممکن است با رعایت برخی نکات؛ خود درمانی کنید. در صورتیکه دردتان خفیف باشد نیازی به مراجعه به پزشک نیست. برخی از درمان های خانگی موثر برای درد عصب سیاتیک در زیر آورده شده است:
- پوست خود را با یک پارچه یا فلانل (نوعی پارچه پشمی) بپوشانید. کمپرس گرم و یا یک بسته ی یخ را در ناحیه دردناک خود قرار دهید. جایگزینی میان کمپرس های گرم و سرد، به تسکین دردتان کمک می کند. کمپرس گرم را به مدت طولانی در محل دردناک خود قرار ندهید، زیرا دمای بدن تان را تا بیش از 2/102 درجه بالا می برد که این دما برای شما و جنین تان خطرناک است.
- سعی کنید تا جایی که ممکن است فعالیت داشته باشید. هنگامی که به طور منظم فعالیت کنید، طبیعتا درد کمتری را تجربه می کنید. با این حال، باید آهنگ حرکت خود را تنظیم کنید.
- اشیای سنگین بلند نکنید؛ اگر شما مجبور به این کار شدید، ابتدا زانوهای خود را خم کنید، پشت خود را صاف نگه دارید و سعی کنید قبل از بلند کردن اشیا، آن ها را به سمت خود بکشید.
- هنگام ایستادن، پشت خود را در موقعیت قوسی نگه دارید. اگر هنگام ایستادن احساس فشار کردید، یک پا را بلند کنید و آن را روی تکیه گاه مرتفعی قرار دهید. هنگام نشستن، برای حمایت از ستون فقرات خود می توانید از یک کوسن کوچک یا یک حوله نورد استفاده کنید.
- به آهنگ بدن خود گوش فرا دهید و از انجام هر کاری که موجب ایجاد درد می شود، بپرهیزید.
- به سمتی از بدن خود بخوابید که درد نمی کند. اگر در سمت راست بدن خود احساس درد داشتید به پهلوی چپ خود بخوابید. این کار؛ فشار وارده بر عصب را کاهش می دهد.
- برای یک خواب راحت، از یک تشک سفت استفاده کنید که کاملا از پشت تان حمایت کند و برای حمایت از لگن و کاهش فشار عصب سیاتیک؛ از یک بالش معمولی یا بالش بارداری در بین پاهای خود استفاده کنید.
- برای رفتن به رختخواب، لبه تخت بنشینید- در حالیکه پاهایتان روی زمین است- سپس به پهلوی خود دراز بکشید و سپس پاهای خود را بر روی تخت بکشید.
- هنگامی که از بستر بیرون می روید، یک طرف بدن خود را بچرخانید و پاها و ران خود را به بیرون از لبه تخت رها کنید و به آرامی بدن خود را به موقعیت نشسته برسانید. این حالت؛ از نشستن درجا بهتر است چرا که تجربه اسپاسم عضلانی دردناک در این حالت کمتر است.
- اگر سروکارتان با کامپیوتر است، مرتبا حرکت داشته باشید.
- استراحت طولانی مدت در بستر کمکی به حالتان نمی کند. پاهایتان را آویزان کنید و راحت بنشینید تا درد قسمت پایین کمر و پایتان کم شود.
- توصیه ما بر افزایش تدریجی وزن است، زیرا افزایش ناگهانی وزن ممکن است بر عصب سیاتیک فشار آورد. اگر قبل از بارداری از نظر BMI طبیعی بودید، در سه ماهه اول، فقط دو پوند، در سه ماهه دوم تقریبا 8 پوند و در سه ماهه سوم 20 پوند وزن بگیرید. افزایش 30 پوندی وزن در دوران بارداری ایده آل ترین حالت است.
- کفش تخت و یا پاشنه کوتاه به پا کنید. کفش سنگین نپوشید چرا که فشار بیشتری روی پاها و کمرتان وارد می کند.
- حرکات متناوب انجام ندهید.
- شنا به شدت در تسکین درد عصب سیاتیک موثر است .این فشار زمانی به پایان می رسد که نیروی شناوری آب به طور موقت از وزن حاملگی بکاهد.
- کمربند بارداری تهیه کنید تا شکم تان را اندکی بالا بکشد. این کمربند به شما کمک می کند تا وزن خود را متعادل کنید و از درد سیاتیک خود بکاهید.
اگر درمان های فوق افاقه نکرند و دردتان شدید و مداوم شد، لازم است که موضوع را با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی در میان بگذارید.
درمان سیاتیک در بارداری
پزشک ممکن است شما را به یک فیزیوتراپیست متخصص اسکلتی- عضلانی ارجاع دهد.
فیزیوتراپیست برخی از تمرینات فیزیوتراپی را برایتان توصیه می کند تا بدین وسیله، لگن، پشت و عضلات شکمتان تقویت شوند. او همچنین ممکن است از شما بخواهد تا از کمربندهای حاملگی که زیر برجستگی کودک و اطراف پشت تان بسته می شود؛ استفاده کنید. شما باید در طول حاملگی خود، مراقب عملکرد اعصاب خود باشید.
پزشک ممکن است داروهای مسکنی چون پاراستامول را برای کاهش درد سیاتیک در بارداری برایتان توصیه کند. داروهای ضد التهابی چون ایبوپروفن و استامینوفن (تیلنول) نیز کمک حالتان خواهند بود. با این حال، ایبوپروفن برای زنان بارداری که در سه ماهه سوم بارداری خود هستند توصیه نمی شود.
علاوه بر موارد مذکور، موارد ذیل نیز می توانند درد سیاتیک را درمان کنند:
- استئوپاتی
- طب سوزنی/ طب چینی
- کایروپراکتیک
- ماساژ
گرفتن یک ماساژ قبل از زایمان توسط یک متخصص- مخصوصا در سه ماهه دوم و سوم بارداری- کمک حالتان خواهد شد. این مهم، نه تنها دردتان را کاهش می دهد، بلکه کمک می کند تا بهتر بخوابید. ماساژ، به طور قابل توجهی نشانه های سیاتیک را کاهش می دهد و گردش خون را تقویت می کند.
اطمینان حاصل کنید که این درمان توسط پزشک متخصصی انجام گیرد، که در برخورد با زنان باردار، تجربه داشته باشد.
آیا سیاتیک بر زایمان شما تأثیر می گذارد؟
اگر درد سیاتیک برخی از موقعیت های زایمان تان را محدود کند، فیزیوتراپیست ممکن است موقعیتی را برایتان پیشنهاد کند که باعث آسان شدن زایمان تان شود. استخر زایمان مفید است و باعث راحت تر شدن این حرکات می شود.
گاهی اوقات، هر چند ممکن است که در طی بارداری درد سیاتیک نداشته باشید، اما در صورتی که در طول زایمان عصب سیاتیک تان زخمی شود ممکن است بعد زایمان درد سیاتیک داشته باشید. درد سیاتیک پس از زایمان بسیار رایج است که بیشتر به سبب فشاری است که از زور دادن به رحم- به ویژه پس از یک زایمان طولانی مدت- تولید می شود.
تجربه درد سیاتیک در یک بارداری دلیلی بر تجربه مجدد آن در بارداری های بعدی نیست.
درد عصب سیاتیک در بارداری چقدر طول می کشد؟
در بیشتر موارد، علائم سیاتیک طی شش هفته پس از زایمان کاهش می یابد هر چند در موارد نادر، تا 12 ماه نیز زمان می برد. در مواردی که درد شدید است، علائم خفیف به مدت شش ماه و گاها تا چند سال پس از زایمان باقی می ماند.
آیا درد سیاتیک مراقبت از کودک را دشوار می کند؟
مواجه شدن مادر با هر شرایطی در مورد کمرش، مراقبت از کودک را برایش مشکل می سازد. شما بَاید وضعیت مناسب بدنی خود را حفظ کنید و از موقعیت های مختلفی برای شیردهی استفاده کنید.
- به سمتی از بدن خود دراز بکشید که درد کمتری دارد. این کار می تواند فشار وارده بر ستون فقرات را کاهش دهد و به کاهش درد کمک کند.
- قرار گرفتن مادر بر پشت خود نیز؛ موقعیت مناسبی برای شیردهی است.
- هنگامی که در موقعیت نشسته شیر می دهید، صندلی انتخاب کنید که تکیه گاهش صاف باشد و پای خود را روی کف زمین قرار دهید. کودک خود را روی بالش شیردهی یا بالش معمولی قرار دهید تا او را به پستان خود نزدیک کنید.
- هنگامی که کودک خود را بلند می کنید، اطمینان حاصل کنید که پشتتان صاف و زانویتان خم است. از انجام حرکات پیچشی در شیردهی اجتناب کنید.
آیا در حاملگی خود تجربه درد سیاتیک را داشتید؟ برای تسکین دردتان چه کار کردید؟
