کیسه صفرا در دوران بارداری همراه با علائم، تشخیص و درمان آن

در مورد کیسه صفرا در دوران بارداری چه می دانید؟ بیشتر از 25 میلیون نفر در ایالات متحده آمریکا، از داشتن سنگ های صفراوی رنج می برند که بیش از 65 درصد آنها را زنان تشکیل می دهند. مشکلات مربوط به کیسه صفرا و سنگ صفرا ممکن است بر مادران باردار تاثیر بگذارد. اما جای نگرانی نیست زیرا این شرایط به کودک شما آسیبی نخواهد رساند. این حالت باعث ناراحتی و درد می شود و بنابراین باید به موقع تحت درمان قرار بگیرد. به خواندن این مقاله از بخش زنان و زایمان و بیماری های دکتر سلام، ادامه دهید تا بدانید که کیسه صفرا چیست، عملکرد آن چگونه است و چه مشکلاتی مربوط به کیسه صفرا در دوران بارداری وجود دارد.

کیسه صفرا در دوران بارداری

کیسه صفرا یک اندام کوچک است که در پائین کبد قرار دارد. کیسه صفرا، چربی اضافی تولید شده توسط کبد برای هضم چربی ها را ذخیره می کند. همانطور که غذا در شکم شما حرکت می کند، کیسه صفرا با آزاد کردن آب صفراوی به درون روده کوچک، باعث هضم چربی ها می شود.

گاهی مواقع، صفرا در کیسه صفرا باقی می ماند و با گذشت زمان، سخت و سفت می شود و تبدیل به سنگ صفرا می شود. این سنگ ها با وارد شدن به مجرای صفرا، باعث عفونت و درد می شوند. بارداری فرصتی را فراهم می کند تا کیسه صفرا در برابر سنگ های صفراوی، آسیب پذیر شود.

چه عواملی باعث بروز سنگ های کیسه صفرا در دوران بارداری می شوند؟

احتمال اینکه زنان بیشتر به سنگ های صفراوی یا بیماری های صفراوی مبتلا شوند، وجود دارد. در دوران بارداری، هر یک از این عوامل زیر می تواند مسئول این بیماری شود:

هورمون استروژن

در دوران بارداری، استروژن باعث افزایش سطح کلسترول می شود که به نوبه خود سبب کاهش پروژسترون و خالی شدن کیسه صفرا می شود. این حالت مشکلات کیسه صفرا را برای زنان باردار افزایش می دهد. استروژن درمانی نیز باعث افزایش خطر می شود.

اضافه وزن

زمانی که چربی زیادی در بدن وجود داشته باشد، استروژن بیشتری تولید می شود. بنابراین به زنان باردار توصیه می شود که وزن خود را برای داشتن یک بارداری سالم تحت کنترل قرار دهند.

دیابت

در افراد مبتلا به دیابت، مشکلات مربوط به سنگ های صفرا و کیسه صفرا دیده می شود. بنابراین، در زمان بارداری، دیابت را باید تحت کنترل بگیرید.

عوامل دیگر

سایر مواردی که مسئول تشکیل بیماری های سنگ صفرا یا کیسه صفرا در دوران بارداری می شوند می توان به سابقه خانوادگی ابتلا به سنگ صفرا، نوع رژیم غذایی و هرگونه مشکل دیگر مربوط به کیسه صفرا اشاره کرد.

با مشاهده هرگونه تغییرات بدنی در رابطه با علائم و نشانه های بیماری کیسه صفرا در دوران بارداری، لازم است تا این بیماری به موقع تحت درمان قرار بگیرد.

علائم و نشانه های بیماری کیسه صفرا در دوران بارداری چیست؟

علائم و نشانه های زیر نشان می دهند که ممکن است شما مشکلات کیسه صفرا داشته باشید:

• حالت تهوع
• زرد شدن پوست و چشم ها (یرقان)
• درد شدید در قسمت فوقانی و یا قسمت میانی شکم. ( این درد می تواند به شکل تیر کشیدن، انقباض و گرفتگی عضله، درد شدید یا مبهم باشد)
• خارش شدید
• ادرار تیره
• خستگی
• افسردگی
• کاهش و از دست دادن اشتها

این نشانه ها و علائم ممکن است به خاطر وجود یک یا چند نوع از مشکلات مربوط به کیسه صفرا در دوران بارداری باشد که در بخش بعدی نگاهی به آن می اندازیم.

انواع مشکلات کیسه صفرا در دوران بارداری

انواع مختلفی از مشکلات کیسه صفرا وجود دارند که می تواند منجر به بروز عفونت، التهاب و انسداد شود:

سنگ های صفراوی

اگر نمک های صفراوی به میزان کافی وجود نداشته باشند یا کلسترول اضافه وجود داشته باشد و یا اگر کیسه صفرا به درستی محتویات خود را خالی نکند، می تواند منجر به تشکیل سنگ های سفت و سخت یا سنگ های صفراوی شود. سنگ های صفراوی معمولا مرکب از بیلیروبینین کلسیم، کلسترول و کربنات کلسیم هستند.

هورمون پروژسترونی که در دوران بارداری تولید می شود، باعث شل شدن بافت عضلانی بدن می شود. بنابراین، ترشح صفرا به تدریج کند می شود و منجر به تشکیل سنگ های صفراوی و سایر عفونت ها مانند التهاب کیسه صفرا (کولسیستیت) می شود.

کلستاز

شما در معرض خطر بیشتری قرار دارید زیرا بدن شما در دوران بارداری مقدار بیشتری استروژن را تولید می کند. افزایش سطح استروژن باعث افزایش غلظت کلسترول در صفرا و کاهش انقباضات کیسه صفرا می شود. کند شدن انقباضات کیسه صفرا، کلستاز نامیده می شود ( کاهش جریان صفرا ) که گاهی اوقات با عنوان کلستاز خارج کبدی(که در خارج از کبد رخ می دهد) یا کلستاز داخل کبدی( که در داخل رخ می دهد) شناخته می شود.

این وضعیت منجر به بروز عوارضی از جمله مكانیوم در مایع آمنیوتیك (به این معنی که كودك قبل از تولد، از میان مدفوع عبور می كند)، تولد نوزاد مرده و زایمان زودرس می شود.

کولیک صفراوی

کولیک صفراوی به علت انسداد و بسته شدن مجرای صفرا رخ می دهد. اگر صفرا به دلیل وجود سنگ، قادر به خروج از کیسه صفرا نباشد، می تواند باعث التهاب یا عفونت در داخل کیسه صفرا شود. آزاد نشدن صفرا به معنی شکسته شدن چربی ها برای هضم در روده کوچک است. این حالت باعث بروز درد در قسمت بالایی شکم و پشت می شود که ممکن است چندین دقیقه تا چند ساعت ادامه یابد. ممکن است حتی حالت تهوع و استفراغ نیز داشته باشید.

اسلاژکیسه صفرا یا اسلاژ صفراوی

این حالت در بیشتر مواقع، زمانی اتفاق می افتد که کیسه صفرا، بیش از حد از کلسترول پر شده باشد و صفرا به اندازه کافی وجود ندارد. صفرا شبیه یک صابون عمل می کند که می تواند چربی ها را به حالت تعلیق در آورد تا بتوانند توسط دستگاه گوارش جذب شوند. اگر صفرا به اندازه کافی وجود نداشته باشد، چربی باقی مانده به اسلاژ چسبنده ای تبدیل می شود که به اسلاژ کیسه صفرا شناخته می شود.

در برخی موارد، اسلاژ غلیظ شده و به شکل سنگ در می آید و در برخی موارد دیگر نیز از بین می رود، اما اگر ثابت باقی بمانند، پزشک ممکن است دارو تجویز کند و یا برای خارج کردن آنها از کیسه صفرا، اقدام به عمل جراحی کند.

این گونه موارد را می توان با تشخیص درست شناسایی کرد.

تشخیص مشکلات کیسه صفرا در دوران بارداری

شما ممکن است علائم بیماری کیسه صفرا را با بیماری صبحگاهی( حالت تهوع در دوران حاملگی) که در سه ماهه اول بارداری رخ می دهد، اشتباه بگیرید. . اما اگر نشانه ها و علائم فراتر از سه ماهه اول بارداری تداوم داشته باشد، ممکن است پزشک برای آزمایش مشکلات کیسه صفرا، سونوگرافی انجام دهد.

آزمایش خون

زمانی که بیماری کیسه صفرا خیلی پیچیده نباشد، آزمایش خون توصیه می شود. تعداد زیاد گلبول های سفید خون نشان دهنده وجود یک آبسه، التهاب، ترکیدن کیسه صفرا یا یک عفونت است. علاوه بر این، بیلی روبین، CRP، ESR، و لیپاز نیز برای تعیین مشکلات کیسه صفرا مورد بررسی قرار می گیرند.

اسکن سونوگرافی

این روش، مؤثرترین روش برای پیدا کردن سنگ های صفراوی در دوران بارداری است. یک متخصص حرفه ای با استفاده از سونوگرافی می تواند نمای خوبی از مجرای صفراوی و کیسه صفرا داشته باشد و حتی قادر به تشخیص یک مسئله ی جزئی نیز می باشد.

توموگرافی کامپیوتری (CT)

وجود هر گونه التهاب در کیسه صفرا یا پارگی کیسه صفرا به راحتی از طریق این روش می تواند مورد توجه قرار گیرد.

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)

این روش به تشخیص سنگ های صفراوی کمک می کند.

بر اساس نوع مشکل شناسایی شده، پزشک روش درمانی را توصیه می کند.

درمان مشکلات کیسه صفرا در دوران بارداری

نگرانی های جزئی و کم اهمیت در مورد مشکل کیسه صفرا در دوران بارداری را می توان از طریق درمان های غیر جراحی حل کرد اما مشکلات عمده و بزرگ به عمل جراحی نیاز دارند.

درمان های غیر جراحی

داروها

اگر دارای علائم عفونت از قبیل تب پایین، تهوع، ادرار تیره و غیره هستید، پزشک ممکن است آنتی بیوتیک تجویز کند. همچنین اگر به علت کلستاز، دچار خارش میشوید، داروهای کاهش دهنده خارش نیز برایتان تجویز می شود و جنین تا زمان زایمان، از نزدیک تحت نظارت قرار می گیرد.

جایگزینی مایع

کولیک صفراوی ممکن است نیاز به بستری شدن همراه با جایگزینی مایع داخل وریدی جهت مدیریت درد و کم آبی بدن داشته باشد. لازم نیست نگران باشید زیرا بعد از چند روز مرخص خواهید شد.

درمان های جراحی

کولسیستکتومی لاپاروسکوپی

سنگ های صفراوی که مانع از تخلیه کامل مثانه شده و باعث بروز عفونت می شوند، نیاز به عمل جراحی دارند. اگرچه عمل جراحی کیسه صفرا در دوران بارداری توصیه نمی شود، اما خارج کردن بدون خطر آن امکان پذیر است. این روش به عنوان جراحی کولسیستکتومی شناخته می شود که شامل خارج کردن کیسه صفرا با استفاده از یک سری ابزارهای منحصر به فرد و خاص و انجام برش های کوچک در شکم انجام می شود.

این یک روش بدون خطر است که توسط انجمن جراحان سیستم گوارشی و آندوسکوپی آمریکا( SAGES) مورد تائید قرار گرفته است و در هر یک از دوره های سه ماه بارداری، می تواند انجام شود.

روش دیگر، کولسیستکتومی باز است که در سه ماهه سوم بارداری انجام می شود. در این روش با ایجاد یک شکاف شکمی بزرگ و بدون اینکه آسیبی به رحم برسد، کیسه صفرا را به راحتی خارج می کنند.

درمان آندوسکوپی

کلدوکولیتیازیس وقتی است که سنگ های صفراوی وارد مجرای صفراوی می شوند. این سنگ های صفراوی را می توان توسطERCP (خارج کردن سنگ از طریق آندوسکوپی مجاری صفراوی) خارج کرد. در این روش یک لوله نازک و انعطاف پذیر را از طریق دهان به مجرای صفراوی که معمولا باز است وارد می کنند.

با وارد کردن یک دوربین رنگی و کوچک که به انتهای یک لوله نصب شده است، بهتر می توان سنگ ها را دید. سپس سنگ ها از طریق همین لوله خارج می شوند. روی شکم در طول این روند پوشیده شده است بنابراین اشعه نمی تواند صدمه ای به جنین وارد کند.

چگونه می توان از بروز مشکلات کیسه صفرا در دوران بارداری ، پیشگیری کرد؟

شما می توانید به موارد زیر، برای پیشگیری از بروز هر گونه مشکل کیسه صفرا در دوران بارداری توجه کنید.

سعی کنید وزن خود را تحت کنترل قرار دهید. درست غذا بخورید و از پرخوری اجتناب کنید.

یک برنامه روتین سالم داشته باشید و ورزش کنید. یوگا، پیاده روی و انجام تمرینات کششی می توانند به شما کمک کنند. بدن خود را متناسب و انعطاف پذیر نگه دارید تا از عوارض و مشکلات سلامتی پیشگیری کرده باشید.

اگر بیماری دیابت و تری گلیسرید بالایی دارید، بیشتر در معرض خطر ابتلا به سنگ های صفراوی قرار دارید. بنابراین، باید دیابت خود را تحت کنترل داشته باشید.

رژیم غذایی شما نیز نقش مهمی در پیشگیری از مشکلات کیسه صفرا دارد. به خواندن مقاله ادامه دهید تا بیشتر در مورد آن اطلاعات کسب کنید.

رژیم غذایی مربوط به بیماری کیسه صفرا در دوران بارداری

اگر در حال حاضر شرایطی مانند سنگ های صفراوی را تجربه می کنید، رژیم غذایی می تواند نقش مهمی را در کاهش شدت مشکلات کیسه صفرا بازی کند.

محدود کردن مصرف چربی

خوردن غذاهای چرب باعث تحریک کیسه صفرا می شوند و اگر سنگ صفراوی بزرگی داشته باشید، باعث بروز درد می شود. بنابراین محدود کردن مصرف چربی در رژیم غذایی، علائم سنگ صفراوی را کم می کند. به عنوان مثال، ازگوشت بدون چربی و مرغ بدون پوست به جای گوشت قرمز و از ماست کم چرب به جای روغن های آشپزی و پخت و پز استفاده کنید. این تغییرات در رژیم غذایی خطر ابتلا به شیوع سنگ های صفراوی را کاهش می دهد و به شما در داشتن و حفظ وزن سالم کمک می کند.

مصرف فیبر بیشتر

غلات کامل، میوه ها و سبزیجات را در رژیم غذایی خود بگنجانید. این مواد غذایی به فرآیند هضم کمک کرده و عفونت کیسه صفرا را کاهش می دهند.

هر روز چهار تا پنج فنجان میوه و سبزیجات بخورید.

به جای سس مایونز و پنیر، از سبزیجات غنی از ویتامین مانند گوجه فرنگی و اسفناج کوچک در ساندویچ استفاه کنید.

یک مشت زردآلوی خشک را به یک فنجان بلغور جو دوسر اضافه کنید و بخورید.

توت ها، کلم بروکلی، کلم پیچ و تمام میوه ها و سبزیجات تیره رنگ، گزینه های بسیار خوبی هستند.

بدن خود را هیدراته نگه دارید

مقدار زیادی آب بنوشید. هیدراته نگه داشتن بدن، به دفع سموم و پسماندهای ناخواسته از بدن کمک می کند. همچنین باعث بهبود هضم غذا می شود. با این حال، از نوشیدنی ها و نوشابه های شیرین استفاده نکنید زیرا حاوی کالری زیادی هستند و به جای آنها از آب ساده با یک برش لیمو استفاده کنید.

مصرف غذاهای کامل

غذاهای تازه و کامل، جایگزین های سالمی به جای غذاهای فرآوری شده و تصفیه شده هستند.

حذف غذاهای بسیار فرآوری شده که حاوی چربی های ترانس، مواد نگهدارنده و دیگر مواد افزودنی هستند.

اجتناب از مصرف اقلام بسته بندی شده مانند کراکر، چیپس و کیک

سعی کنید از تنقلات و میان وعدهای حاوی انواع تکه های میوه یا سبزیجات، ساندویچ و جوانه مصرف کنید.

سوالات متداول در مورد کیسه صفرا در دوران بارداری

آیا سنگ کیسه صفرا می تواند به نوزاد متولد نشده من آسیبی برساند؟

اگرچه که سنگ های صفراوی و رسوبات آن به طور مستقیم بر روی نوزاد تاثیری نمی گذارد، اما عواقب این بیماری می تواند اثراتی را در پی داشته باشد. اگر درد در کیسه صفرا بیشتر از پنج ساعت به طول بیانجامد و یا با علائم و نشانه های شدیدی مانند التهاب، عفونت، تهوع و استفراغ همراه باشد، پزشک، خوردن مواد غذایی مغذی را برای شما محدود می کند که در نتیجه باعث اختلال در رشد کودک می شود.

در صورت درمان نشدن سنگ های صفراوی، چه اتفاقی می افتد؟

چنانچه سنگ های صفراوی به موقع درمان نشوند، ممکن است باعث ایجاد درد در کیسه صفرا شوند. این سنگ ها همچنین می توانند منجر به التهاب کیسه صفرا، کولسیستیت، شوند و به ندرت، باعث ایجاد آبسه می شوند.

اگر سنگ های صفراوی باعث انسداد مجرای صفرا شوند، در برابر جریان صفرا از کبد مقاومت می کنند که می تواند منجر به بروز بیماری یرقان شود. آنها همچنین ممکن است بر آزاد شدن شیره پانکراس که باعث بیماری پانکراتیت(التهاب لوزالمعده) می شود نیز تاثیر بگذارند.

آیا مشکلات کیسه صفرا، بعد از دوران بارداری قابل برگشت است؟

مشکلات کیسه صفرا به مدت دو تا چهار ماه بعد از زایمان و به دلیل تغییر در سطح هورمون های بارداری دیده نمی شود. اما گاهی اوقات برخی شرایط حتی بعد از بارداری، می توانند باعث بروز بیماری های کیسه صفرا شوند. از جمله:

• تغییر در سطح هورمون های بارداری پس از زایمان
• کاهش سریع وزن باعث می شودکه شما به سرعت چربی از دست بدهید، در نتیجه کلسترول اضافه، در صفرا باقی می ماند و باعث تشکیل سنگ های صفراوی می شود.

آیا بعد از برداشتن کیسه صفرا، امکان بارداری وجود دارد؟

بله، پس از جراحی و برداشتن کیسه صفرا، می توانید باردار شوید و هیچ گونه مشکلی وجود ندارد. با این حال، شما باید استراحت کافی داشته باشید و در زمان بهبودی، از انجام کارهای فیزیکی خودداری کنید.

قبل و در دوران بارداری، میزان وزن خود را بررسی کنید. این کار به شما کمک می کند که در هر شرایطی، بتوانید خود را به موقع درمان کنید و در نتیجه از بروز هر گونه ریسک یا عوارضی پیشگیری کنید. لزومی ندارد که بابت شرایط کیسه صفرای خود نگران باشید چون احتمال وقوع آنها کم است و همچنین برای این مشکل یک درمان وجود دارد.