سکته مغزی؛ از علائم و عوارض تا تشخیص و درمان سکته مغزی

سکته مغزی هنگامی اتفاق می افتد که انتقال خون به قسمت های مغز قطع شود یا از میزان آن کاسته شود. سکته مغزی آسیبی حاد است که ناشی از اختلال خونرسانی به قسمتی از بافت مغز است. در عرض چند دقیقه بعد از این اتفاق سلول های مغز شروع به مردن می کنند. سکته قلبی عارضه ای اورژانسی است و پس از اتفاق افتادن آن به درمان فوری نیاز است. اگر فورا طرف را به بیمارستان برسانید احتمال آسیب به مغز کمتر می شود. خبر خوب این است که سکته مغزی قابل درمان و پیشگیری است. و اکنون نسبت به گذشته، افراد کمتری در آمریکا به خاطر سکته قلبی جان خود را از دست می دهند. در این مقاله از بخش بیماری های دکتر سلام به بررسی سکته مغزی می پردازیم.

علائم سکته مغزی

اگر فکر می کنید خودتان یا دیگران در معرض خطر سکته مغزی هستید، به این علائم توجه کنید. به این که این علائم کجا و چگونه آغاز می شوند نیز باید توجه کنید. طول زمانی که این علائم مشاهده شده اند می تواند روی گزینه های درمانی تاثیر بگذارد:

مشکل در صحبت کردن و فهمیدن حرف های دیگران:

فرد دچار احساس گیجی می شود. هنگام حرف زدن خیلی اشتباه می کند و در فهم صحبت های بقیه به مشکل بر می خورد.

فلج شدن یا بیحسی عضلات صورت، بازو یا پاها:

ممکن است به طور ناگهانی احساس بیحسی، ناتوانی و فلج شدن را در عضلات صورت، بازوها و پاها حس کنید. این بیحسی یا فلج شدن معمولا در یک سمت بدن اتفاق می افتد. دو دستتان را همزمان بالای سرتان ببرید. اگر یکی از دست هایتان افتاد، احتمال بروز سکته در شما بالاست. یکی دیگر از علائم بیحسی آن است که هنگام خندیدن گویی یک سمت از دهانتان بیحس است.

مشکل بینایی در یک چشم یا هر دو چشم:

ممکن است همزمان در دو چشم یا در یکی از چشمان، بینایی تان تار یا سیاه شود. به علاوه دوبینی نیز یکی دیگر از علائم است.

سردرد:

سر دردی ناگهانی و شدید که همراه با حالت تهوع، سرگیجه و از دست دادن هوشیاری است می تواند نشان دهنده سکته باشد.

مشکل راه رفتن:

ممکن است که تلوتلو بخورید و احساس سرگیجه داشته باشید. به علاوه ممکن است تعادل خود را از دست بدهید و نتوانید درست راه بروید.

چه موقع به پزشک مراجعه کنید

اگر هر یک از علائم ذکر شده را مشاهده کردید، سریعا به پزشک مراجعه کنید حتی اگر این علائم ناپدید شوند و در حال نوسان باشند. موارد زیر را نیز انجام دهید.

صورت:

از فرد مشکوک به سکته بخواهید که لبخند بزند. آیا یک طرف صورتش می افتد؟

بازو:

از فرد بخواهید که هر دو بازویش را بالا ببرد. آیا یکی از بازوهایش می افتد؟ یا اصلا یکی از دست هایش قدرت این که بالا بیاید را ندارد؟

صحبت کردن:

از فرد بخواهید که یک جمله را تکرار کند. آیا لکنت زبان دارد و نمی تواند آن را تکرار کند؟

زمان:

اگر هر یک از علائم بالا را مشاهده کردید سریع با اورژانس تماس بگیرید.

به هیچ وجه زمان را از دست ندهید و سریعا به پزشک یا مراکز اورژانس زنگ بزنید. اصلا صبر نکنید تا این علائم ناپدید شوند چون هر دقیقه برای این بیماران حیاتی است. هر چه زمان طولانی تری بگذرد و سکته درمان نشود، احتمال آسیب به مغز و ناتوانی بالاتر می رود. اگر کسی را می شناسید و احتمال می دهید که در معرض سکته قلبی است، در حالی که منتظر نیروهای اورژانس هستید، با دقت حواستان به او باشد.

دلایل سکته مغزی

سکته می تواند به وسیله مسدود شدن سرخرگ اتفاق افتاده باشد (سکته مغزی ایسکمیک) یا به علت پارگی یک رگ خونی اتفاق بیفتد (سکته مغزی هموراژیک). گاهی نیز سکته مغزی به علت قطع ارتباط جریان خون به مغز اتفاق می افتد (سکته مغزی ایسکمیک گذرا) که سبب آسیب دائم به مغز نمی شود.

سکته مغزی ایسکمیک:

حدود ۸۰ درصد از سکته های مغزی از نوع ایسکمیک هستند. اگر سرخرگی که خون را به مغز می رساند مسدود شود این نوع سکته مغزی رخ می دهد. سکته مغزی ایسکمیک انواع مختلفی دارد. رایج ترین آن ها شامل موارد زیر هستند:

سکته مغزی ترومبوتیک:

سکته مغزی ترومبوتیک زمانی اتفاق می افتد که در یکی از سرخرگ هایی که خون را به مغز می رسانند، لخته خون ایجاد شود. این لخته می تواند به علت رسوب چربی و ایجاد پلاک در شریان ها ایجاد شده باشد که این پلاک ها سبب کاهش جریان خون می شوند. گاهی نیز این سکته ها به دلایل دیگری اتفاق می افتند.

سکته مغزی آمبولی:

سکته آمبولی زمانی اتفاق می افتد که یک لخته خون (یا چیز دیگری) جایی خارج از مغز، معمولا در قلب، ایجاد می شود، به جریان خون وارد می شود و وارد رگ های مغزی می شود.

سکته مغزی هموراژیک:

سکته هموراژیک هنگامی اتفاق می افتد که یکی از رگ های خونی پاره شود. سکته مغزی هموراژیک به دلایل مختلفی اتفاق می افتد. این عوامل شامل موارد زیر هستند:

• فشار خون بالا و کنترل نشده (هایپرتنشن)
• استفاده بیش از حد از داروهای ضد انعقاد خون
• آنوریسم

یکی از دلایل بروز هموراژیک که خیلی رایج نیست، بدشکلی شریانی وریدی است. انواع سکته مغزی هموراژیک شامل موارد زیر هستند:

خونریزی درون مغزی:

در این نوع سکته یکی از رگ های خونی در مغز می ترکد و سبب آسیب به سلول های مغزی می گردد. سلول های مغز علاوه بر این که خون به آن ها نمی رسد، آسیب هم می بینند. فشار خون بالا، آسیب روانی، استفاده بیش از حد از دارو می توانند سبب خونریزی درون مغزی گردند.

خونریزی زیر عنکبوتيه یا خونریزی ساب آراکنوئید:

در این خونریزی یکی از سرخرگ های روی سطح مغز یا نزدیک آن پاره می شود و خون وارد فضای بین مغز و جمجمه می گردد. این خونریزی معمولا با سر درد ناگهانی و بسیار شدید همراه است. خونریزی ساب آراکنوئید معمولا به علت پارگی آنوریسم اتفاق می افتد. بعد از خونریزی زیر عنکبوتيه، رگ های خونی در مغز بدون هیچ قاعده یا قانونی، گشاد یا باریک می شود (اسپاسم عروق) و با محدود شدن جریان خون سبب آسیب به سلول های مغزی می شود.

سکته مغزی ایسکمیک گذرا (TIA):

سکته مغزی ایسکمیک گذرا که به آن سکته ناقص هم می گویند. دوره ای گذرا است و علائمی شبیه به سکته مغزی دارد. کاهش موقت جریان خون به سمت مغز سبب بروز این نوع سکته مغزی می گردد. این سکته گاهی فقط پنج دقیقه طول می کشد. مثل سکته ایسکمیک، سکته ایسکمیک گذرا هنگامی اتفاق می افتد که یک لخته خون جریان خون را به سمت سیستم عصبی متوقف کند.

این نوع سکته باعث هیچ آسیب دائمی به بافت ها نمی شود و علائم آن پایا نیستند. حتی اگر علائمی که مشاهده کردید از بین رفتند، باز هم به پزشک مراجعه کنید. داشتن سکته ناقص باعث می شود که احتمال داشتن سکته مغزی و آسیب های دائم در شما بالا رود.

اگر دچار سکته ناقص شده اید، به این معناست که انسدادی در رگ های منتهی شونده به مغز ایجاد شده است یا این که لخته خون شکل گرفته است. خیلی سخت است که تنها بر اساس علائم مشاهده شده بگوییم که فرد دچار سکته ناقص یا سکته مغزی شده است. حتی اگر علائم، زیر یک ساعت دوام داشته باشند، باز هم ریسک آسیب های دائمی بافت بالاست.

عوامل پر خطر سکته مغزی

عوامل زیادی احتمال بروز سکته مغزی را بالا می برند. خیلی از این عوامل می توانند حتی ریسک ابتلا به سکته قلبی را هم بالا ببرند. عوامل پر خطر در سکته های مغزی که قابل پیشگیری هستند شامل موارد زیر هستند:

عوامل مخاطره آمیز با توجه به شیوه زندگی:

• چاقی مفرط یا داشتن اضافه وزن
• نداشتن فعالیت فیزیکی
• مصرف نوشیدنی های خطرناک
• استفاده از مواد مخدری همچون کوکائین و مت آمفتامین

عوامل مخاطره آمیز دیگر:

• فشار خون بالا
• سیگار کشیدن یا در معرض دود بودن
• کلسترول بالا
• دیابت
• قطع تنفس در خواب
• بیماری های قلبی عروقی از جمله نارسایی قلبی، مشکلات قلبی، عفونت قلب یا ضربان نامنظم قلب
• داشتن سابقه خانوادگی سکته، حمله قلبی یا سکته ناقص

عوامل دیگری که به احتمال ابتلا به سکته مغزی مربوطند شامل موارد زیر هستند:

سن:

احتمال سکته مغزی در افرادی با سن ۵۵ به بالا بیشتر از افراد جوان است.

ملیت:

احتمال سکته قلبی در آفریقایی_ آمریکایی ها بیش از افراد سایر ملیت ها است.

جنسیت:

احتمال سکته مغزی در مردان بیش از زنان است. زنان در سنین بالا دچار سکته مغزی می شوند. احتمال مرگ به علت سکته مغزی در زنان بیش از مردان است.

هورمون ها:

استفاده از هورمون تراپی که شامل استروژن است و هورمون استروژن که در بارداری و هنگام تولد نوزاد بالا می رود.

عوارض سکته مغزی

سکته قلبی می تواند سبب ناتوانی های موقت یا دائم شود. این بستگی به این دارد که تا چه مدت به مغز خون نرسیده و کدام قسمت تحت تاثیر قرار گرفته. عوارض ناشی از سکته مغزی شامل موارد زیر هستند:

فلج شدن یا ناتوانی در حرکت ماهیچه ها:

ممکن است در یک سمت بدن دچار احساس فلج بودن شوید یا کنترل برخی از ماهیچه ها را از دست دهید؛ از جمله ماهیچه های صورت یا بازوها. فیزیکال تراپی به شما کمک می کند که فعالیت هایی که از قبل از فلج شدن ناقص آن ها را انجام می دادید را دوباره بتوانید انجام دهید. این فعالیت ها شامل قدم زدن، غذا خوردن و لباس پوشیدن هستند.

مشکل در صحبت کردن یا بلعیدن:

سکته مغزی سبب تاثیر گذاشتن روی کنترل ماهیچه های دهان و گلو می شود. و واضح صحبت کردن را سخت می کند (دیس آرتری)، یا بلعیدن و غذا خوردن را سخت می کند (دیسفاژی). گاهی مشکلاتی برای زبان هایی که فرد بلد بوده پیش می آید (آفازی یا زبان پریشی) و در صحبت کردن، فهمیدن صحبت های دیگران، خواندن و نوشتن برایش مشکل ایجاد می شود. در این شرایط باید برای درمان نزد متخصص مربوطه بروید.

از دست دادن حافظه یا مشکلاتی در فکر کردن:

بسیاری از افرادی که سکته قلبی داشته اند، از دست دادن حافظه را گزارش داده اند. شماری دیگر از این افراد در فکر کردن، تصمیم گرفتن، دلیل آوردن و فهمیدن مشکل پیدا کرده اند.

مشکلات احساسی:

افرادی که سکته مغزی داشته اند در کنترل احساساتشان بیش از بقیه مشکل دارند. به علاوه این افراد ممکن است که در معرض افسردگی باشند.

درد:

درد و بی حسی می توانند در قسمت هایی از بدن که تحت تاثیر سکته بوده اند اتفاق بیفتند. برای مثال اگر سکته مغزی باعث شده که در بازوی چپ دچار بیحسی شوید، در همان بازو احساس درد و ناراحتی می کنید. بسیاری از افراد پس از سکته های قلبی به تغییرات افراطی آب و هوا، به خصوص هوای سرد، حساس می شوند و به آن سندرم درد مرکزی گویند. این شرایط حدود چند هفته بعد از سکته اتفاق می افتد و گاهی با گذشت زمان شدیدتر می شود. از آن جایی که این دردها به علت مشکلات مغزی به وجود آمده اند و دلیل اتفاق افتادنشان آسیب فیزیکی نبوده، درمان زیادی برای آن ها وجود ندارد.

تغییر در رفتار و توانایی رسیدن به کارهای خود:

افرادی که دچار سکته شده اند معمولا منزوی می شوند و دیگر خیلی اجتماعی نیستند. گاهی آن ها برای انجام کارهای روزانه خود نیاز به کمک دارند. چون این مشکلات ناشی از مشکلات مغزی هستند، درمان موفقیت آمیز آن بستگی به افراد دارد و از یک فرد به فرد دیگر متفاوت است.

پیشگیری از سکته مغزی

آشنایی با عوامل مخاطره آمیز، عمل کردن به توصیه های پزشک و در پیش گرفتن شیوه زندگی سالم بهترین راه ها برای پیشگیری از سکته مغزی هستند. اگر یک بار سکته مغزی یا سکته ناقص را تجربه کرده اید، رعایت این موارد به شما کمک می کند که از وقوع یک سکته دیگر پیشگیری کنید. مراقبت هایی که در بیمارستان دریافت می کنید و مراقب های پس از آن نیز در احتمال وقوع دوباره سکته نقش مهمی دارند. خیلی از روش های پیشگیری از سکته مغزی مثل روش های پیشگیری از ناراحتی های قلبی هستند. به طور کلی برای داشتن زندگی سالم باید این موارد را رعایت کنید:

کنترل فشار خون بالا (هایپرتنشن):

این یکی از مهم ترین کارهایی است که برای کاهش ریسک بروز سکته مغزی می توانید آن را انجام دهید. اگر سکته مغزی داشته اید، پایین آوردن فشار خون از داشتن سکته مغزی دوباره یا سکته ناقص پیشگیری می کند. ورزش کنید، استرس خود را کنترل کنید، وزنی متناسب داشته باشید و میزان سدیم مناسبی را مصرف کنید. رعایت تمام این موارد کمک می کند که فشار خون بالا را تحت کنترل داشته باشید. علاوه بر تغییر در نحوه زندگی، برای درمان فشار خون بالا پزشک گاهی دارو تجویز می کند.

میزان کلسترول و چربی های اشباع شده را در رژیم غذایی خود پایین بیاورید:

مصرف کلسترول و چربی پایین، به خصوص چربی اشباع شده و چربی ترانس باعث کاهش ریسک ایجاد پلاک در سرخرگ می شود. اگر خودتان نمی توانید میزان کلسترول را در برنامه غذایی تان کنترل کنید پزشکتان یک داروی پایین آورنده کلسترول تجویز می کند.

سیگار را ترک کنید:

کشیدن سیگار احتمال بروز سکته مغزی را برای مصرف کنندگان و افرادی که در معرض دود سیگار هستند افزایش می دهد. اگر سیگار می کشید یا مواد مخدر مصرف می کنید، ترک آن سبب کاهش ریسک بروز سکته مغزی می شود.

کنترل دیابت:

می توانید با رژیم غذایی درست، ورزش، کنترل وزن و دارو دیابت را کنترل کنید.

داشتن وزنی متناسب و حفظ آن:

داشتن اضافه وزن یکی دیگر از عواملی است که سبب بروز سکته مغزی می شود. چون چاقی مفرط به فشار خون، بیماری های قلبی_ عروقی و دیابت ربط دارد. کم کردن وزن به شما کمک می کند که فشار خون پایین تری داشته و میزان کلسترول را کنترل کنید.

داشتن رژیم غذایی ای که شامل میوه و سبزیجات باشد:

داشتن رژیم غذایی با پنج واحد میوه و سبزیجات در روز، ریسک بروز سکته مغزی را کاهش می دهد. دنبال کردن رژیم غذایی مدیترانه ای که شامل روغن زیتون، میوه، آجیل، سبزیجات و گندم است می تواند سودمند باشد.

تمرین منظم:

ورزش ایروبیک ریسک بروز سکته مغزی را کاهش می دهد. ورزش می تواند فشار خون را پایین بیاورد، میزان کلسترول لیپوپروتئین با چگالی بالا را بالا ببرد و به سلامت کلی رگ های خونی و قلب کمک کند. به علاوه ورزش به شما کمک می کند که وزن کم کنید، دیابت را کنترل کنید و استرس را کاهش دهید. اگر نمی توانید تمام روزهای هفته را ورزش کنید، چند روز در هفته ورزش هایی مثل قدم زدن، شنا، دوچرخه سواری و دو را انجام دهید.

آپنه خواب یا توقف در تنفس:

آپنه خواب اختلالی در خواب است که در آن در طول شب میزان اکسیژن پایین می آید. درمان این اختلال استفاده از دستگاه اکسیژن در شب یا استفاده از دستگاه کوچکی در دهان است که به تنفس کمک می کند.

از مصرف مواد مخدر بپرهیزید:

مواد مخدری نظیر کوکائین و مت آمفتامین ریسک بروز سکته مغزی و سکته ناقص را افزایش می دهند. کوکائین جریان خون را پایین می آورد و سبب تنگی سرخرگ ها می شود

داروهای پیشگیری کننده از سکته مغزی

اگر قبلا دچار سکته مغزی ایسکمیک یا سکته ناقص شده بودید پزشکان استفاده از دارو را پیشنهاد می دهند تا دچار سکته دیگری نشوید. این داروها شامل موارد زیر هستند:

داروهای ضد پلاکت:

پلاکت ها سلول هایی در خون هستند که سبب ایجاد لخته در خون می شوند. داروهای ضد پلاکت باعث می شود که این سلول ها چسبندگی کمتری داشته باشند و احتمال ایجاد لخته را پایین می آورند. رایج ترین داروی ضد پلاکت، آسپرین است. با مراجعه به پزشک، میزان دوز مناسب برای مصرف آسپرین را خواهید فهمید. گاهی پزشک آگره نوکس هم تجویز می کند.

آگره نوکس ترکیبی از آسپرین با دوز پایین و داروی ضد پلاکت دیگری به نام دی پیریدامول است و ریسک ایجاد لخته خون را کم می کند. اگر آسپرین مانع بروز سکته مغزی یا سکته ناقص نشد یا این که به دلایلی نتوانید آسپرین مصرف کنید، پزشک داروی ضد پلاکت دیگری مثل کلوپیدوگرل تجویز می کند.

داروی ضد انعقاد:

این داروها که شامل هپارین و وارفارین هستند میزان لخته شدن خون را کاهش می دهند. هپارین را باید برای مدت زمان کوتاه در بیمارستان استفاده کنید. اما وارفارین را باید در مدت زمان طولانی استفاده کنید. وارفارین را دقیقا باید طبق نسخه مصرف کنید و عوارض جانبی آن را هم در نظر بگیرید.

اگر اختلال انعقاد خون، ناهنجاری در ضربان قلب یا سایر مشکلات قلب را داشته باشید، پزشک این دارو را تجویز می کند. اگر سکته مغزی یا سکته ناقص به خاطر ناهنجاری در ضربان قلب اتفاق افتاده باشد، پزشک داروهای دیگری را نیز تجویز می کند.

تشخیص سکته مغزی

برای تشخیص بهترین درمان برای سکته، تیم اورژانس باید نوع سکته ای که داشتید و نواحی آسیب دیده مغز را تشخیص دهند. به علاوه باید دلایل دیگری که ممکن است سبب بروز این علائم شده اند را بسنجند. این علائم نظیر تومور مغزی و واکنش دارویی هستند. پزشک از آزمایش های مختلفی استفاده می کند تا ریسک بروز سکته مغزی را بسنجد. این آزمایش ها شامل موارد زیر هستند:

تست فیزیکی:

پزشک از شما یا از اعضای خانواده تان می پرسد که چه علائمی داشتید، کی شروع شدند و هنگام شروع آن ها چه کردید. پزشک همچنین آزمایش می کند که آیا این علائم هنوز هم وجود دارند یا خیر. پزشک باید داروهای مناسب برای شما را تجویز کند و ببیند آیا آسیبی به سرتان وارد شده است یا نه. به علاوه درباره این که در خانواده تان سابقه بیماری قلبی و سکته ناقص وجود داشته یا نه نیز می پرسد. پزشک همچنین فشار خونتان را می سنجد و از گوشی ضربان سنج برای شنیدن صدای قلبتان استفاده می کند تا ببیند ضربان قلبتان عادی است یا نه. سپس رگ های گردن را چک می کند تا مطمئن شود که فرد دچار تصلب شرایین نشده باشد. سپس پزشک از افتالموسکوپ استفاده می کند تا ببیند آیا لخته خون در رگ های خونی پشت چشم وجود دارند یا نه.

تست خون:

ممکن است مجبور شوید چندین تست خون دهید تا تیم اورژانس بفهمد که خون شما به چه سرعتی لخته می شود، قند خونتان به میزان زیادی بالا یا پایین است یا هیچ عدم توازنی در اجزای تشکیل دهنده خون وجود دارد و یا این که دچار عفونت هستید یا نه. کنترل لخته شدن خون و قند خون و سایر موارد نکته ای اساسی در محافظت از شما در برابر سکته مغزی است.

سی تی اسکن:

سی تی اسکن با کمک اشعات ایکس مختلف، تصویری جزئی از مغز فرد به دست می دهد. ممکن است سی تی اسکن هموراژیک، تومور، سکته و سایر مشکلات را نشان دهد. ممکن است برای مشاهده دقیق رگ های خونی از آنژیوگرافی نیز استفاده شود. انواع مختلفی از سی تی اسکن وجود دارد که پزشکتان با توجه به شرایط شما از آن ها استفاده می کند.

ام آر آی (MRI):

در MRI از امواج مغناطیسی و رادیویی استفاده می کنند تا تصویری دقیق از مغز به دست آید. در MRI می توان بافت های مغز که توسط سکته ایسکمیک آسیب یا هموراژیک آسیب دیده اند را شناسایی کرد.

سونوگرافی کاروتید:

در این آزمایش، امواج تصویری دقیق از درون عروق کاروتید در گردن به دست می دهند. این تست وجود چربی (پلاک) و جریان خون در کاروتید را به خوبی نشان می دهد.

آنژیوگرافی مغز:

در این روش یک لوله نازک و تو خالی که کاتتر نامیده می شود، از طریق یک شریان وارد بدن مى شود. سپس کاتتر با دقت از طریق رگ های خونی به یک شریان در گردن منتقل می شود. سپس از طریق کاتتر رنگ را به رگ ها می فرستند تا واضح شوند و با اشعه ایکس از آن ها تصویر برداری می کند. این پروسه تصویری دقیق از رگ های مغز و گردن می دهد.

اکوکاردیوگرافی:

در این روش هم از امواج استفاده می کنند تا تصویری دقیق از مغز به دست بیاید. در این روش می توان منشا ساخت لخته در قلب را فهمید. این لخته ممکن است از قلب وارد مغز شده باشد و دلیل سکته شما همین لخته بوده است. نوعی از اکوکاردیوگرافی از طریق مری صورت می گیرد. در این روش از ابزار کوچکی به اسم مبدل کمک می گیرند و آن را بر سر یک لوله پلاستیکی انعطاف ‌پذیر قرار می دهند و پزشک این مبدل را از راه دهان به سمت مری بیمار هدایت می کند. از آن جایی که مری در نزدیکی قلب قرار دارد، تصاویری که از این طریق تهیه می شوند تصاویری دقیق از قلب ارائه دهند.

درمان سکته مغزی

درمان برای سکته مغزی بستگی به نوع سکته دارد. همان طور که قبلا هم گفتیم رایج ترین نوع سکته، ایسکمیک است. به علاوه فرد ممکن است دچار خونریزی رگ ها یا سکته هموراژیک شده باشد.

درمان سکته مغزی ایسکمیک:

در این روش پزشکان باید سریع جریان خون به مغز را به حالت عادی باز گردانند.

درمان اورژانسی با دارو:

درمان با دارو باید نهایتا چهار یا پنج ساعت پس از سکته انجام شود. هر چه درمان زودتر انجام شود بهتر است. درمان فوری نه تنها شانس زنده ماندن و بهبود فرد را بالا میبرد بلکه ریسک بروز عوارض پس از سکته را کاهش می دهد. در این درمان ها ممکن است پزشکان از موارد زیر استفاده کنند:

فعال کننده بافتی پلاسمینوژن (tPA):

این درمان به عنوان درمانی موثر برای سکته مغزی ایسکمیک شناخته می شود. معمولا تزریقی از tPA در رگ های دست انجام می دهند. درمان با این دارو معمولا در طول سه ساعت صورت می گیرد. در برخی موارد درمان با tPA را می توان ۴.۵ ساعت بعد از شروع علائم سکته مغزی انجام می دهند.

این دارو جریان خون را به حالت اول باز می گرداند و لخته خونی که باعث سکته شده است را حل و تجزیه می کند. به علاوه به افراد کمک می کند که در مدت زمان کمتری سلامت خود را دوباره به دست بیاورند. برای مشخص کردن این که آیا درمان با tPA مناسب شرایط شما است یا نه، پزشک باید خطراتی از جمله خونریزی مغزی و سایر موارد را بسنجد.

پروسه اندوواسکولار:

پزشکان گاهی سکته مغزی را با پروسه اندوواسکولار درمان می کنند. در این روش انسداد عروقی را باز می کنند. این پروسه را باید با توجه به خصوصیات لخته تا جایی که می توانید زود انجام دهید.

درمان هایی که مستقیما روی مغز تاثیر می گذارند:

پزشکان از یک لوله نازک و بلند (کاتتر) استفاده می کنند و آن را به رگ ها می فرستند تا tPA را مستقیما به جاهایی که با سکته تحت تاثیر قرار گرفته اند بفرستد. گاهی زمانی که برای این درمان نیاز است بسیار بیشتر از زمان مورد نیاز برای درمان tPA است.

برداشتن لخته با استنت:

در این روش پزشکان از کاتتر استفاده می کنند تا ابزاری را به رگ های مسدود شده بفرستند. این پروسه برای افرادی مناسب است که لخته های بزرگی دارند و با tPA نمی توانند آن ها را به خوبی برطرف و تجزیه کنند. البته این پروسه را معمولا همراه با پروسه فعال کننده بافتی پلاسمینوژن انجام می دهند.

مطالعات اخیر نشان داده اند که درمان بستگی به جای لخته و یک سری عوامل دیگر دارد. اما اندوواسکولار تراپی معمولا موثرترین نوع درمان است. اندوواسکولار تراپی نتایج بسیار مفیدی ایجاد کرده و ریسک ناتوانی های طولانی مدت پس از سکته ایسکمیک را کاهش داده است.

پروسه های دیگر:

برای کاهش بروز سکته مغزی دیگر یا سکته ناقص گاهی پزشکان پیشنهاد می دهند که با جراحی رگی که با پلاک مسدود شده را باز کنند. پزشکان معمولا این پروسه را برای کاهش بروز سکته ای دیگر پیشنهاد می دهند. با توجه به شرایطتان، پیشنهادات پزشکان نیز فرق می کند.

اندآرترکتومی کاروتید:

در این روش جراح پلاک ها را از عروق کاروتید بر می دارد. در این پروسه، جراح شکافی در جلوی گردن ایجاد می کند، رگ کاروتید را باز می کند و پلاک را از عروق کاروتید خارج می کند. سپس پزشک، قسمت های باز شده را بخیه می زند. این پروسه ریسک بروز دوباره سکته ایسکمیک را کاهش می دهد. البته این پروسه به خودی خود برای کسانی که بیماری قلبی یا سایر عارضه ها را دارند، مشکل آفرین است.

آنژیوپلاستی و قرار دادن استنت:

در آنژیوپلاستی، جراح با رگ کاروتید سر و کار دارد. در این روش از بالون برای باز کردن راه رگ های مسدود شده استفاده می کنند. سپس یک استنت قرار می دهند تا به باز ماندن رگ ها کمک کند.

درمان سکته مغزی هموراژیک:

درمان اورژانسی سکته هموراژیک با کنترل خونریزی و کاهش فشار به مغز سر و کار دارد. به علاوه گاهی برای کاهش ریسک بروز سکته در آینده، باید جراحی انجام دهید.

درمان اورژانسی:

اگر از وارفارین یا داروهای ضد پلاکت استفاده می کنید تا از ایجاد لخته پیشگیری کنید گاهی باید داروهای دیگری هم برای کاهش آثار مخرب سکته مصرف کنید. گاهی پزشک داروهایی تجویز می کند که فشار وارده به مغز را کم کند، فشار خون را پایین بیاورد و از اسپاسم عروق پیشگیری کند.

وقتی خونریزی متوقف شد، درمان با روش های مختلفی ادامه پیدا می کند. اگر ناحیه ای که در آن خونریزی اتفاق افتاده بود خیلی بزرگ باشد، گاهی پزشک برای خارج کردن خون و کاهش فشار وارده به مغز جراحی انجام می دهد.

جراحی ترمیم رگ های خونی:

بعد از سکته هموراژیک، گاهی برای ترمیم رگ ها و از بین بردن ناهنجاری ها از جراحی استفاده می کنند. اگر بدشکلی شریانی وریدی (AVM) یا سایر ناهنجاری های وریدی باعث سکته هموراژیک شده باشند، پزشک یکی از این روش ها را پیشنهاد می دهد:

جراحی کلیپینگ:

در طی این عمل جراحان سرخرگ زیر آنوریسم را می بندند تا خون دیگر به آن وارد نشود. این رگ را با ابزاری به نام کلیپس می بندند و باعث می شود که آنوریسم نترکد چون پاره شدن آنوریسم خطراتی جدی در بر دارد.

جراحی coiling:

در این روش هم از کاتتر استفاده می شود و از اشعه ایکس برای تصویر برداری استفاده می کنند. سپس آنوریسم را پر می کنند و مانع از جریان یافتن خون به آنوریسم می شوند. چون آنوریسم سبب ایجاد لخته شده بود.

درمان بدشکلی شریانی وریدی (AVM):

گاهی اگر AVM در جای قابل دسترسی باشد، پزشکان کمی از آن را بر می دارند تا ریسک بروز دوباره سکته هموراژیک را کاهش دهند. البته این همیشه ممکن نیست که بتوان AVM را برداشت چون برداشتن آن در صورتی که بزرگ باشد گاهی سبب ایجاد اخلال در عملکرد مغز می شود.

استریوتاکتیک رادیوسرجری:

در این نوع جراحی با استفاده از اشعه های مختلف بدشکلی های عروقی را درمان می کنند. این روش بسیار پیشرفته است.

ریکاوری پس از سکته مغزی و بازیابی سلامتی

ارتباط بین نیمکره های مغز

بعد از درمان های اورژانسی، مراقبت های پزشکی هدفشان تمرکز روی کمک به شما برای بالا بردن عملکرد و زندگی مستقل است. تاثیر سکته به نواحی آسیب دیده مغز و میزان آسیب بافت ها بستگی دارد. اگر سکته مغزی، سمت راست مغز را تحت تاثیر قرار داده باشد، حرکات و حس در سمت چپ بدنتان به مشکل بر می خورد.

اگر سکته مغزی، سمت چپ مغز را تحت تاثیر قرار داده باشد، حرکات و حس در سمت راست به مشکل بر می خورد. آسیب های مغزی به سمت چپ مغز سبب اختلالات گفتار و صحبت کردن می شوند. به علاوه اگر سکته کرده باشید، ممکن است دچار مشکلاتی در نفس کشیدن، بلعیدن، تعادل و بینایی شوید. تمام کسانی که از سکته جان سالم به در برده اند، برنامه های بازیابی سلامتی را دریافت می کنند. پزشک با توجه به سن، میزان سلامتی و ناتوانی ناشی از سکته، بهترین درمان را در اختیار شما قرار می دهد. به علاوه پزشک نحوه زندگی، ارجحیت ها، میزان دسترسی به اعضای خانواده یا سایر افرادی که از شما مراقبت می کنند هم در نظر می گیرد.

این برنامه بازیابی سلامتی، گاهی قبل از مرخص شدن شما از بیمارستان شروع می شود. بعد از مرخص شدن، گاهی این برنامه ها را در همان بیمارستان دریافت می کنید، به مراکز دیگری منتقل می شوید یا در خانه درمان را ادامه می دهید. مدت زمان ریکاوری پس از سکته از یک فرد به فرد دیگر متفاوت است. با توجه به شرایطتان، تیم درمان ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• متخصص مغز و اعصاب (نورولوژیست)
• متخصص طب فیزیکی و توان بخشی (فیزیاتریست)
• پرستاران
• متخصص تغدیه
• فیزیکال تراپیست
• آکیوپیشنال تراپیست (کار درمان)
• متخصص تفریح درمانی
• گفتار درمان
• مددکار اجتماعی
• روانشناس یا روانپزشک

نتایج درمان

یکی از راه هایی که بتوان نتایج درمان پس از سکته را روی بیماران سنجید این است که ببینیم چند درصد از بیماران پس از درمان موثر بهبود یافته اند و تا چه حد بهبود یافته اند. هدف درمان صد در صد است.