گاستروانتریت (آنفلولانزای معده) در کودکان؛ علل و درمان

در مورد گاستروانتریت (آنفلولانزای معده) در کودکان چه می دانید؟ آیا می دانید این بیماری چه علائمی دارد؟ رابی، پسر بچه هشت ساله، از درد شکم شکایت می کرد. او در مدرسه ناهار نخورد و شب هم شام مختصری خورد و روز بعد اسهال داشت. مادرش او را به دکتر برد و تشخیص پزشک این بود که رابی به آنفولانزای معده خفیف یا گاستروانتریت مبتلا شده است. بروز گاستروانتریت در کودکان غیر عادی نیست و در مراحل اولیه، در خانه می تواند درمان شود. در این مقاله از بخش بیماری ها و سلامت کودک دکتر سلام در مورد گاستروانتریت (آنفلولانزای معده) در کودکان صحبت خواهیم کرد.

گاستروانتریت (آنفولانزای معده) چیست؟

گاستروانتریت که معمولا با عنوان آنفولانزای معده شناخته می شود، عفونت دستگاه گوارش است. این عفونت منجر به بروز اسهال شدید شده و مرگ و میر نیم میلیون از کودکان زیر پنج سال را در سراسر جهان رقم می زند. عفونت، باعث التهاب دستگاه گوارش می شود که روده کوچک و معده را نیز درگیر می کند. این عفونت می تواند ویروسی، باکتریایی یا انگلی باشد، یعنی این که واگیر دار می باشد.

در اغلب موارد، مراقبت های خانگی و به وسیله داروهای پایه، می توانند کارساز و موثر باشند. اما زمانی که عفونت شدید می شود، کودک باید در بیمارستان بستری شود. گاستروانتریت از یک روز تا ده روز طول می کشد.

شما می توانید به آنفولانزای معده، بیشتر از یک بار و در یک فصل مبتلا شوید چون ویروس ها یا باکتری های مختلفی باعث بروز این عفونت می شوند. احتمال ابتلای کودکان به گاستروانتریت ویروسی بیشتر است زیرا با افراد، اشیاء و فضاهای آلوده در تماس هستند.

کودکانی که در کشورهای در حال توسعه زندگی می کنند و یا افرادی که تغذیه نامناسب و ضعیفی دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به این عفونت قرار دارند.

علائم و نشانه های آنفولانزای معده در کودکان

شایع ترین علامت گاستروانتریت، اسهال است.کودکانی که به آنفولانزای معده مبتلا هستند، می توانند برخی یا تمام علائم زیر را داشته باشند:

• اسهال رقیق و آبکی
• استفراغ
• حالت تهوع
• درد یا گرفتگی شکمی
• از دست دادن اشتها
• تب

در برخی موارد احتمال دارد که کودک سردرد و درد های عضلانی داشته باشد. این علائم، 12 تا 48 ساعت بعد از ابتلای کودک به ویروس،  خود را نشان می دهند. چنانچه کودک شما به شدت چار کم آبی شده باشد، باید فورا با پزشک تماس بگیرید، زیرا از طریق تزریق مایعات داخل وریدی می توان کم آبی بدن را جبران کرد.

علل بروز گاستروانتریت در کودکان

گاستروانتریت نوعی عفونت است که به علت ویروس ها، باکتری ها یا انگل ها به وجود می آید. این عوامل بیماری زا از طریق تماس از یک فرد به فرد دیگر منتقل می شود.

• ویروس هایی مانند روتاویروس،که به شدت واگیردار هستند، می توانند از کودکانی که به مدرسه می روند و یا از طریق لمس اشیایی که به این ویروس آلوده هستند، منتشر شود.
• باکتری های ای کولای، سالمونلا و کمپیلوباکتر دسته ای از باکتری ها هستند که از طریق خوردن مواد غذایی آلوده، می توانند به کودک منتقل شوند.
• باکتری هایی که از سگ ها و گربه های آلوده منتقل می شوند.
• باکتری هایی که از طریق خوردن غذاهای آلوده، آشامیدن آب آلوده و مسافرت به کشورهای در حال توسعه قابل انتقال هستند.
• عفونت انگلی ناشی از خوردن صدف های خوراکی
• نشستن دست ها قبل از غذا خوردن و یا تماس دست با صورت و یا اطراف دهان، از شایع ترین دلایل ابتلای کودکان به این عفونت است.

تشخیص گاستروانتریت در کودکان

علائم خاصی مانند اسهال آبکی و استفراغ که سه روز یا بیشتر طول بکشد، یک نشانه واضح از ابتلا به گاستروانتریت است. با این حال، برای اطمینان، پزشک ممکن است چند سوال در مورد غذاها، محیط زندگی و مواردی که کودک با آنها در تماس بوده، از شما بپرسد. در صورت لزوم، پزشک ممکن است آزمایش خون و نمونه هایی از مدفوع را نیز پیشنهاد کند.

پزشک ضربان قلب، دما و حساسیت شکم را نیز مورد بررسی قرار خواهد داد.

درمان آنفولانزای معده در کودکان

شایع ترین و خطرناک ترین عارضه گاستروانتریت، کم آب شدن بدن است. درمان اولیه برای آنفولانزای معده شامل آبرسانی به کودک و کنترل رژیم غذایی به منظور پیشگیری از رشد باکتری می باشد.معمولا  برای درمان آنفولانزای معده در کودکانی که کمتر از ۱۲ سال سن دارند، از دارو استفاده نمی کنند، اما در برخی موارد پزشکان ممکن است برای کاهش درد، داروهای پاراستامول یا ایبوپروفن را تجویز کنند.

پزشک ممکن است داروهای ضد اسهال مانند لوپرامید یا راسکادوتریل را تجویز کند که باعث سفت شدن مدفوع می شوند. در مورد گاستروانتریت شدید، بستری شدن در بیمارستان ممکن است لازم باشد.

درمان های خانگی گاستروانتریت

مراقبت در منزل معمولا  تمام آن چیزی است که برای پرستاری از یک کودک مبتلا به گاستروانتریت نیاز دارید تا بتوانید سلامت را به او برگردانید.در اینجا چند درمان خانگی را برای درمان این بیماری معرفی می کنیم:

تامین آب بدن کودک

بزرگترین عارضه گاستروانتریت، کم آبی بدن است.به دلیل مدفوع و استفراغ مکرر، کودک مقدار زیادی آب را از دست می دهد. این کم آبی باعث ضعف، خستگی و بی حالی کودک می شود. بنابراین، برای پیشگیری از کم شدن آب بدن، مصرف مایعات را افزایش دهید.

مطمئن شوید که کودک مقدار زیادی آب، آب الکترولیت و یا آب گلوکز را مصرف می کند زیرا جایگزین خوبی برای نمک و مواد معدنی خارج شده از بدن هستند و به او انرژی لازم را می دهند. از دادن نوشابه های گازدار و آبمیوه های شیرین به کودک پرهیز کنید.

استراحت

آنفوانزای معده می تواند باعث خستگی کودک شما شود. از دست دادن مایعات بدن،کودک را ضعیف و خسته می کند و حتی کمترین فعالیت می تواند شدیدا دردناک باشد. زمانی که کودک به آنفولانزای معده مبتلا می شود، او را به مدرسه نفرستید و یا او را وادار به انجام بازی نکنید. اجازه دهید تا جایی که ممکن است استراحت کند و به او مایعات بدهید.

تغییر رژیم غذایی عادی

برای دو الی سه روز اول، مقدار زیادی مایعات را به همراه کمی غذای جامد به کودک خود بدهید. با تمام شدن استفراغ و اسهال، شما می توانید رژیم غذایی منظم و عادی را شروع کنید. گاستروانتریت اشتهای کودک را نابود می کند، بنابراین غذایی را به او بدهید که دوست داشته باشد. یعنی اینکه او را مجبور به خوردن غذا نکنید.

رژیم معمولی را به آرامی و به مقدار کم شروع کنید و در آخر مقدار آن را افزایش دهید. رژیم غذایی باید شامل مصرف مقدار زیادی سبزیجات و میوه باشد. از دادن مواد غذایی پر فیبر اجتناب کنید زیرا می تواند باعث شل شدن حرکت روده شده و اسهال را بدتر کنند. همچنین از غذاهای چرب که می توانند تاثیر منفی داشته باشند نیز اجتناب کنید.

کودک مبتلا به آنفولانزای معده چه غذایی باید بخورد؟

حالت ایده آل این است که کودکان مبتلا به آنفولانزای معده از رژیم BRAT استفاده کنند. رژیم BRAT یعنی موز، برنج، سس سیب (پوره شیرین سیب خام) و نان تست می باشدکه هضم آسانی دارند. برنج و نوع نانی را که انتخاب می کنید مطمئن باشید که از آرد سفید باشد و نه از آرد گندم یا آرد قهوه ای، زیرا فیبر زیادی دارند و در زمان ناراحتی معده نباید مصرف شوند. در کنار غذاهای سرشار از فیبر، شما باید از  مصرف لبنیات، غذاهای تند و چرب نیز پرهیز کنید چون هضم سختی دارند.

درمان های گیاهی برای گاستروانتریت

در کنار استراحت و رژیم غذایی، به کودک خود ترکیبی از گیاهان خانگی هم بدهید.در اینجا برخی از دستور العمل  های گیاهی آزمایش شده آورده شده است که می توانند علائم گاستروانتریت را کم کرده و احتمال بروز عوارض جانبی را به حداقل برسانند.

ریحان

خواص ضد انقباض ریحان از بروز هر گونه گرفتگی معده جلوگیری می کند و معده را قوی تر می کند.

برای آرام کردن درد شکم، روزی دو یا سه بار، از مخلوط عصاره ریحان و زنجبیل به کودک خود بدهید. مقادیر مساوی از زنجبیل و عصاره ریحان را با یکدیگر مخلوط کنید و برای بهتر شدن طعم و مزه آن، کمی عسل اضافه کنید.

مقداری برگ ریحان را در آب بجوشانید. آب آن را صاف کرده و کمی سنگ نمک را به آن اضافه کنید و دو بار در روز و  به مدت چند روز آن را به کودک خود بدهید.

همچنین میتوانید از چای ریحان (چای سبز) و عسل هم استفاده کنید.

سرکه سیب

یکی دیگر از چیزهایی که می تواند برای درمان آنفولانزای معده به کار رود، سرکه سیب است.سرکه سیب به پاکسازی معده از مواد سمی مضر  کمک می کند و  باعث بهبود سریع بیماری معده می شود.

نیم ساعت قبل از خوردن غذا، یک قاشق چایخوری سرکه سیب را به یک فنجان آب گرم اضافه کنید و به کودک بدهید.

همچنین می توانید یک قاشق چایخوری سرکه سیب را به یک لیوان آب انگور اضافه کنید و دو بار در روز از این نوشیدنی به کودک بدهید.

جوش شیرین

جوش شیرین یک ضد اسید معده طبیعی است که می تواند برای درمان گاستروانتریت در کودکان و بزرگسالان مورد استفاده قرار بگیرد. جوش شیرین به کم شدن استفراغ و اسهال کمک می کند.

نصف قاشق چایخوری جوش شیرین را با یک لیتر آب، چهار قاشق غذاخوری شکر و نصف قاشق چایخوری آب مخلوط کنید و روزی دو یا سه بار به کودک خود بدهید.

نمک

نمک حاوی سدیم است که می تواند خیلی سریع، کم آبی بدن ناشی از اسهال و استفراغ را جبران کند. نمک همچنین به حفظ سطح ph دستگاه گوارش کمک می کند.

یک قاشق چایخوری نمک و چهار قاشق چایخوری شکر را به یک لیتر آب اضافه کرده و به خوبی مخلوط کنید. این محلول شبیه آب الکترولیت است که از بیرون تهیه می کنید. از این نوشیدنی به فواصل مرتب به کودک بدهید تا از کم آبی بدن پیشگیری کند.

ماست

ماست باکتری ها یا پروبیوتیک های خوبی دارد که برای سیستم گوارشی مفید و خوب هستند و برای کم شدن اسهال می توان از ماست استفاده کرد. کودکان احتمالا این گزینه درمانی را به بسیاری از درمان های دیگر ترجیح می دهند، چون ماست خوشمزه تر است و طعم بهتری دارد.

چای بابونه

بابونه تسکین دهنده اعصاب است و به خوابیدن نیز کمک می کند. همچنین دارای خاصیت ضد باکتری و ضد التهابی است که می تواند به کم شدن اسهال و استفراغ کودک کمک کند.یک فنجان چای بابونه را دو بار در روز به کودک بدهید. می توانید برای مزه دار کردن چای بابونه مقداری عسل اضافه کنید. مطمئن باشید که از یک چای سبز بدون کافئین استفاده می کنید.

دارچین

یک درمان دیگر برای گاستروانتریت که برای تمام سنین مناسب می باشد، مخلوط دارچین و عسل است ولی باید بگوئیم که از لحاظ علمی ثابت نشده است. با این حال، ترکیب عسل و دارچین می تواند التهاب ناشی از گاستروانتریت را به حداقل برسانند.

موز

موز می تواند درد ناشی از آنفولانزای معده را کمتر کند. موز دارای یک ماده نشاسته ای است که به کاهش علائم گاستروانتریت کمک کرده و همچنین منیزیم و پتاسیم بدن را تامین می کند. منیزیم و پتاسیم،دو الکترولیت هستند که بدن برای پیشگیری از کم آبی، به آنها نیاز دارد.

زرد چوبه

زردچوبه خواص ضد التهابی و آنتی اکسیدانی دارد و شامل بیوفلاوونویدها، مواد معدنی و ویتامین ها است. زردچوبه یک ماده عالی برای درمان آنفولانزای معده به شمار می رود.

نصف قاشق چایخوری زردچوبه را به یک لیوان آب اضافه کنید و به کودک بدهید. همچنین می توانید زردچوبه را به غذاهایی که کودک می خورد اضافه کنید.

نعناع

نعناع، خواص ضد انقباض دارد و به کاهش گاز، نفخ و ناراحتی معده کمک می کند.در اینجا به شما می گوئیم که چگونه چای نعناع را برای کودک خود درست کنید.

یک قاشق چایخوری از برگ های خشک شده نعناع را به یک فنجان آب جوش اضافه کنید. روی فنجان را بپوشانید و اجازه دهید چند دقیقه بماند. سپس آن را صاف کرده و به کودک بدهید.

از این نوشیدنی به مدت چند روز و حداقل دو بار در روز و قبل از غذا به کودک بدهید تا وقتی که حال کودک بهتر شود.

شما می توانید داروهای خانگی که دارای آنقوزه و زنجبیل هستند را نیز  امتحان کنید اما معمولا این گونه داروهای خانگی را به علت غلظت زیادی که دارند، به کودکان نمی دهند.این مواد را به غذای کودک نیز می توانید اضافه کنید تا علائم بیماری را کاهش دهند.

وقتی آنفولانزای معده در کودک شما درمان شد، باید مواظب باشید که این مشکل دوباره تکرار نشود.

پیشگیری از گاستروانتریت

تنها راه پیشگیری از  بروز گاستروانتریت، این است که با باکتری ها تماسی نداشته باشیم. پس برای اطمینان یافتن از اینکه کودکانمان به این عفونت مبتلا نمی شوند، کارهای زیر را انجام دهید:

• دست های بچه ها را قبل از خوردن غذا یا حتی بعد از آن،کاملا بشوئید.
• دست های بچه ها را پس از بازی کردن در محیط بیرون، بشوئید.
• از خوردن غذاهای خیابانی و یا هر نوع غذای دیگری که در معرض خطر آلودگی قرار دارند، اجتناب کنبد.
• برای جلوگیری از کم آبی بدن، مقدار زیادی آب بخورید.
• غذاهای سرد را با غذاهای داغ مخلوط نکنید.
• به بچه ها، غذاهای مانده و بیات ندهید.
• از داروهای بدون نسخه استفاده نکنید.
• به بچه ها لبنیات ندهید زیرا باعث بدتر شدن اسهال می شود.

زمانی که صحبت از درمان گاستروانتریت به میان می آید، تنها گزینه ممکن، پیشگیری است. ترکیب بهداشت با عادات غذایی سالم، می توانند به پیشگیری از آنفولانزای معده کمک کنند.همچنین، شما باید در رژیم غذایی کودک خود، غذاهایی را بگنجانید که باعث تقویت سیستم ایمنی بدن او شود. یک سیستم ایمنی قوی، سریع تر می تواند با عفونت ها مبارزه کند و خطرات را به حداقل برساند.