فلج مغزی چیست؟ فلج مغزی اختلالی است که بر حرکت عضلانی و هماهنگی عضلانی اثر می گذارد. در بسیاری موارد، بینایی، شنوایی، و لامسه نیز تحت تاثیر قرار می گیرند. به طور کلی فلج مغزی به معنی ضعف و یا مشکلات حرکتی بدن است. فلج مغزی شایع ترین عامل ناتوانی حرکتی در کودکی است. بر اساس تحقیقات مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها، از بین 1000 کودک حدود 1.5 تا 1.4 کودک از این بیماری رنج می برند. در این مقاله از بخش بیماری های دکتر سلام به بررسی فلج مغزی می پردازیم. یکی از راه های درمان، جراحی است. جراحی ارتوپدی برای کاهش درد و بهبود حرکت استفاده می شود. جراحی برای درمان سفتی عضلانی و اصلاح ناهنجاری استخوان به دلیل اسپاستیسیتی انجام می شود. ریزوتومی انتخابی پشتی آخرین گزینه توصیه شده برای کاهش درد مزمن و اسپاستیسیتی است. این روش شامل قطع عصب های اطراف ستون فقرات است.
فلج مغزی چیست؟
فلج مغزی اختلالاتی است که بر تعادل، حرکت، و تونوس عضلات اثر می گذارد. این بیماری را ضعف و یا مشکل عضلانی می نامند. فلج مغزی ناحیه ای از مغز را تحت تاثیر قرار می دهد که توانایی حرکت عضلانی را کنترل می کند. فلج مغزی زمانی روی می دهد که آن بخش از مغز به خوبی رشد نکند و یا دقیقا بعد از تولد و یا اندکی بعد آسیب ببیند.
اکثر افراد مبتلا به فلج مغزی، با فلج مغزی متولد می شوند. این نوع فلج مغزی را مادرزادی می نامند. اما ممکن است پس از تولد نیز روی دهد که آن را اکتسابی می نامند.
افراد مبتلا به فلج مغزی نمی توانند عضلات را به خوبی کنترل کنند و یا ممکن است نتوانند راه بروند. برخی دیگر از افراد با فلج مغزی نمی توانند صحبت کنند و برخی نیز از ناتوانی ذهنی رنج می برند در حالی که بسیاری از آنها نیز بسیار باهوش هستند.
برخی از مشکلاتی که به مغز آسیب وارد کرده و یا رشد مغزی را مختل می کنند عبارتند از:
- خونریزی در مغز. زمانی که کودک در رحم مادر است و یا هنگام تولد و یا پس از تولد
- هنگامی که خون کافی به اندام های حیاتی بدن نرسد
- تشنج هنگام تولد و یا در اولین ماه تولد
- ژنتیک
- آسیب شدید مغزی
علایم فلج مغزی
این علایم در افراد مختلف متفاوت است و ممکن است شدید و یا خفیف باشد. برخی افراد مبتلا به فلج مغزی با نشستن و راه رفتن مشکل دارند. دیگر افراد نمی توانند اشیا را در دست بگیرند.
در طول زمان علایم خفیف تر و یا حاد تر می شوند. این علایم بسته به این که چه قسمتی از مغز درگیر فلج مغزی است متفاوت هستند.
علایم رایج عبارتند از:
- تاخیر در فعالیت های حرکتی مانند غلتیدن، نشستن بدون کمک دیگران، و سینه خیز رفتن
- تفاوت در تنوس عضلانی، مثلا بسیار نرم و یا بسیار خشک
- تاخیر در صحبت و مشکل با صحبت کردن
- اسپاستیسیتی و سفتی عضلانی و واکنش زیاد
- آتاکسی و عدم هماهنگی عضلانی
- لرزش و تیک عصبی
- سوزش بیش از حد و مشکل بلع
- مشکل در راه رفتن
- استفاده بیشتر از یک طرف بدن، مثلا دراز کردن یک دست
- مشکلات عصبی مانند تشنج، ناتوانی فکری، و نابینایی
اکثر کودکان با فلج مغزی متولد می شوند اما علایم آن ماه ها و یا سال ها بعد بروز می کند. علایم معمولا قبل از 3 یا 4 سالگی بروز می کنند.
اگر کودک شما مشکوک به فلج مغزی است با پزشک تماس بگیرید. تشخیص و درمان در مراحل اولیه بسیار مهم است.
دلیل فلج مغزی
رشد غیر طبیعی مغز و یا آسیب به مغز در حال رشد از عوامل فلج مغزی هستند. آسیب بخشی از مغز را تحت تاثیر قرار می دهد که مسئول کنترل حرکت بدن، هماهنگی بدن، و حالت بدن است.
آسیب مغزی قبل از تولد رخ می دهد اما در هنگام تولد و یا سال اول تولد نیز محتمل است. در بسیاری موارد، دلیل اصلی فلج مغزی مشخص نیست. برخی از دلایل عبارتند از:
- آسفیکسی نئوناتوروم یا کمبود اکسیژن مغز هنگام زایمان
- جهش ژنی که باعث رشد غیر طبیعی مغز می شود
- زردی شدید نوزاد
- عفونت مادر هم چون سرخجه و ویروس هرپس سیمپلکس
- عفونت مغزی مانند آنسفالیت و مننژیت
- خونریزی داخل جمجمه یا خونریزی مغزی
- آسیب به سر در نتیجه تصادف، افتادن، و سوء استفاده از کودکان
چه کسانی در معرض خطر فلج مغزی قرار دارند؟
عوامل بسیاری کودکان را در معرض خطر فلج مغزی قرار می دهند. این عوامل عبارتند از:
- تولد زود هنگام
- وزن کم هنگام تولد
- دو قلو و یا 3 قلویی
- نمره پایین آپگار که برای ارزیابی سلامت جسمی کودکان هنگام تولد استفاده می شود
- زایمان بریچ- زمانی که ابتدا باسن و یا پای نوزاد بیرون می آید
- ناسازگاری Rh- زمانی که Rh خون مادر با Rh خون مادر سازگاری ندارد
- تماس مادر با مواد سمی در دوران بارداری هم چون متیل مرکوری
انواع مختلف فلج مغزی
فلج مغزی انواع مختلفی دارد که بر قسمت های مختلف بدن اثر می گذارند. هر نوع فلج مغزی عامل یک نوع اختلال حرکتی است. انواع مختلف فلج مغزی عبارتند از:
فلج مغزی اسپاستیک
فلج مغزی اسپاستیک شایع ترین نوع فلج مغزی است که حدود 80 درصد از افراد مبتلا به فلج مغزی را تحت تاثیر قرار می دهد. فلج مغزی اسپاستیک عامل سفتی عضلانی و رفلاکس بیش از حد است که راه رفتن را مشکل می کند.
اکثر افراد مبتلا به فلج مغزی اسپاستیک اختلال راه رفتن دارند هم چون خم شدن زانو و راه رفتن قیچی وار. ضعف عضلانی و فلج نیز ممکن است روی دهد. علایم بر تمام بدن و یا بخشی از بدن اثر می گذارند.
فلج مغزی دیس کینتیک
افراد مبتلا به فلج مغزی دیس کینتیک نمی توانند حرکات خود را کنترل کنند. اختلال باعث حرکات غیر عادی و غیر ارادی بازوها، پاها، و دستان می شود. در برخی موارد، صورت و زبان نیز تحت تاثیر قرار می گیرند. حرکات کند و دردناک و یا سریع و نامنظم هستند. شخصی که تحت تاثیر قرار گرفته در راه رفتن، نشستن، بلع غذا، و یا صحبت کردن مشکل دارد.
فلج مغزی هیپوتونیک
فلج مغزی هیپوتونیک تنوس عضلانی را کاهش داده و عامل اسپاسم عضلانی است. بازو و پاها به راحتی حرکت کرده و همانند عروسک پارچه ای نرم است.
کودکان مبتلا به این نوع فلج مغزی نمی توانند سر خود را کنترل کرده و با تنفس مشکل دارند. هرچه بزرگتر می شوند، در نتیجه ضعف عضلانی نمی توانند صاف بایستند. آنها مشکل صحبت کردن، رفلاکس کم، و اختلال راه رفتن دارند.
فلج مغزی آتاکسیک
فلج مغزی آتاکسیک چندان شایع نیست. مشخصه فلج مغزی آتاکسیک حرکات ارادی عضلات است که معمولا نامنظم است. افراد مبتلا به این نوع فلج مغزی مشکل تعادل و هماهنگی دارند. آنها با راه رفتن و فعالیت های حرکتی مشکل دارند هم چون گرفتن اشیا و نوشتن.
فلج مغزی مخلوط
برخی افراد علایم تمامی انواع فلج مغزی را دارند. این نوع را فلج مغزی مخلوط می نامند.
در بسیاری از موارد فلج مغزی مخلوط، افراد فلج مغزی اسپاتیک و دیس کینتیک را تجربه می کنند.
نحوه طبقه بندی فلج مغزی
فلج مغزی بر اساس سیستم طبقه بندی فعالیت حرکتی خالص طبقه بندی می شود. سازمان بهداشت جهانی و نظارت بر فلج مغزی در اروپا سیستم طبقه بندی فعالیت حرکتی خالص را به عنوان استاندارد جهانی برای تعیین توانایی های فیزیکی افراد مبتلا به فلج مغزی توسعه داده اند.
تمرکز سیستم بر موارد زیر است:
- توانایی نشستن
- توانایی حرکت
- استقلال
- استفاده از تکنولوژی تطبیقی
5 سطح سیستم طبقه بندی فعالیت حرکتی خالص با کاهش توانایی افزایش می یابد:
سطح 1 فلج مغزی
مشخصه سطح 1 توانایی راه رفتن بدون هیچ گونه محدودیت است.
سطح 2 فلج مغزی
مشخصه سطح 2 پیاده روی در مسافت طولانی بدون محدودیت است اما توانایی دویدن و پریدن را ندارند. ممکن است در اوایل راه رفتن نیاز به دستگاه های کمکی هم چون دستبند و پابند داشته باشند. حتی ممکن است به یک ویلچر نیاز داشته باشند.
سطح 3 فلج مغزی
شخص مبتلا به فلج مغزی سطح 3 می تواند بدون هیچ کمکی ایستاده و با اندک کمکی بنشیند. آنها نیاز به دستگاه های کمکی همچون واکر و عصا برای راه رفتن دارند. و برای رفتن به بیرون از خانه نیاز به ویلچر دارند.
سطح 4 فلج مغزی
افراد این گروه می توانند با کمک دستگاه های کمکی راه بروند. آنها می توانند بدون نیاز به کمک دیگران درون ویلچر نشسته و هنگام نشستن نیاز به تکیه گاه دارند.
سطح 5 فلج مغزی
افراد این گروه نیاز به تکیه گاه برای متعادل نگه داشتن سر و گردن دارند. آنها برای نشستن و ایستادن نیاز به کمک داشته و می توانند ویلچر موتوری را کنترل کنند.
نحوه تشخیص فلج مغزی
پزشک با بررسی کامل سابقه بیماری، معاینه فیزیکی که شامل معاینه مغزی است و ارزیابی شواهد فلج مغزی را تشخیص می دهد. آزمایش های بیشتری نیز ممکن است لازم باشد:
استفاده از الکتروانسفالوگرام برای ارزیابی فعالیت الکتریکی مغز. الکتروانسفالوگرام زمانی انجام می شود که شخص علایم صرع داشته باشد که باعث تشنج می شود.
اسکن MRI که از امواج مغناطیسی و رادیویی برای تصویر برداری دقیق مغز استفاده می کند. می توان با MRI اختلالات و آسیب های مغزی را تشخیص داد.
سی تی اسکن که تصاویر واضح از مغز ارائه می دهد. سی تی اسکن آسیب های مغزی را نیز نشان می دهد.
سونوگرافی جمجمه ای روش سریع و ارزان برای استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا برای تصویر برداری از مغز نوزادان است.
نمونه خون برای بررسی اختلالات خونریزی گرفته می شود.
اگر پزشک فلج مغزی تشخیص دهد، شما را به متخصص مغز و اعصاب ارجاع می دهد. این آزمایش ها ممکن است موارد زیر را نشان دهند:
- کاهش دید و تاری دید در یک چشم یا هر دو چشم
- ناشنوایی
- تاخیر در صحبت کردن
- ناتوانی ذهنی
- اختلالات حرکتی
دیگر شرایط فلج مغزی
افراد مبتلا به فلج مغزی مشکلات دیگری نیز دارند که عبارتند از:
- مشکل ارتباطی همچون اختلالات گفتاری و زبانی
- ترشح آب از دهان
- انحنای ستون فقرات همچون اسکولیوز، لوردوز، و کیفوز
- آرتروز
- انقباض عضلانی که زمانی روی می دهد که عضلات در حالت دردناکی قرار گرفته باشند.
- بی اختیاری
- استئوپنی و یا کاهش تراکم استخوان که باعث می شود استخوان ها به راحتی شکسته شوند.
- مشکلات دندانی
چگونه می توان از فلج مغزی جلوگیری کرد؟
نمی توان همیشه تمامی مشکلاتی که عامل فلج مغزی هستند را کنترل کرد. اما اگر باردار بوده و یا تصمیم به بارداری دارید، می توان از اقدامات پیشگیرانه برای کاهش عوارض استفاده کرد.
واکسیناسیون در برابر بیماری هایی که به مغز نوزاد آسیب می رسانند- همچون سرخجه- نیز بسیار مهم است. مراقب پیش از تولد بسیار مهم است. مراجعه منظم به پزشک در دوران بارداری از تولد پیش از موعد، وزن کم هنگام تولد، و عفونت ها جلوگیری می کند.
آینده افراد مبتلا به فلج مغزی
فلج مغزی درمان خاصی ندارد اما می توان آن را به خوبی درمان و مدیریت کرد. نوع درمان برای اشخاص مختلف متفاوت است. برخی افراد مبتلا به فلج مغزی کمک چندانی نیاز ندارند و اما برخی دیگر در طولانی مدت نیاز به کمک دارند.
صرف نظر از وخامت شرایط، درمان زندگی این افراد را بهتر می کند. موارد زیر به بسیاری افراد کمک کرده که مهارت های حرکتی و توانایی های ارتباطی خود را بهبود بخشند:
- ابزارهای کمکی
- داروها
- درمان
- جراحی
- روش های درمانی دیگر
نظارت بر رشد بررسی رشد کودک در طول زمان است. در هر معاینه در مطب دکتر، دکتر رشد کودک را بررسی می کند. پزشک از والدین در مورد نگرانی های رشد کودک پرسیده و تاریخچه رشد کودک را بررسی کرده و هنگام معاینه راه رفتن کودک را بررسی می کند.
دکتر رشد تمامی کودکان را بررسی می کند مخصوصا کودکانی که به دلیل تولد پیش از موعد و یا وزن کم هنگام تولد در معرض خطر بیشتری هستند. اگر هنگام معاینه دکتر نگران رشد کودک شود، باید هر چه سریع تر غربالگری رشد انجام شود.
غربالگری رشد
در طول غربالگری رشد، دکتر آزمایش کوتاهی انجام می دهد تا متوجه شود که رشد کودک تاخیر دارد یا خیر- تاخیر حرکتی. برخی تست های غربالگری رشد به صورت مصاحبه و یا پرسش نامه است که والدین آن را پر می کنند، و دیگر تست ها به کودک داده می شود. انجمن آمریکایی اطفال توصیه می کند که تاخیر رشد در کودکان در ماه های 9، 18، و 24 یا 30 بررسی شود.
هنگامی که کودک 9 ماهه است حرکات کودک به خوبی قابل مشاهده است. اما، تاخیر کم رشد که در غربالگری ماه 9 مشخص نبود در 18 ماهگی مشخص تر است. در 30 ماهگی، بسیاری از تاخیرهای حرکتی به خوبی قابل مشاهده است.
تست غربالگری رشد زمانی انجام می شود که پزشک یا والدین نگران رشد کودک هستند. اگر جواب تست غربالگری نگران کننده باشد پزشک شما را برای موارد زیر ارجاع خواهد داد:
- ارزیابی رشد و پزشکی
- مداخله اولیه و خدمات رسانی اولیه به کودکان
ارزیابی رشد و پزشکی
هدف ارزیابی رشد تشخیص نوع اختلالی است که بر کودک اثر می گذارد. برای ارزیابی تاخیر حرکتی، دکتر مهارت های حرکتی کودک، تونوس عضلانی، رفلاکس ها، و حالت بدن کودک را بررسی کرده و با والدین در مورد سابقه بیماری صحبت می کند. دکتر دیگر اختلالات که مشکلات مشابه در پی دارند را نادیده می گیرد.
به این دلیل که بسیاری از کودکان مبتلا به فلج مغزی از شرایط رشد همچون ناتوانی ذهنی، تشنج، و مشکلات بینایی، شنوایی، و گفتاری رنج می برند، باید کودک را به منظور بررسی این اختلالات ارزیابی کرد.
ارزیابی رشد توسط دکتر مراقبت های اولیه و یا متخصص انجام می شود. متخصصانی که می توانند رشد را ارزیابی کنند عبارتند از:
- متخصصین رشد اطفال و متخصصین اختلالات عصبی در اطفال (پزشکانی با آموزش مخصوص در رشد کودک و ارزیابی مشکلات رشد در کودکان)
- متخصص اعصاب اطفال (پزشکانی با آموزش مخصوص در بیماری های مغزی، عصبی، و ستون فقرات در کودکان)
- متخصصین توانبخشی اطفال (پزشکانی با آموزش مخصوص در توانبخشی کودکان)
علاوه بر ارزیابی رشد، تست های بیشتری برای مشخص کردن دلیل فلج مغزی ممکن است انجام شود. متخصصین تصویر برداری از مغز را توصیه می کنند همچون سیتی اسکن و MRI. الکتروانسفالوگرام و آزمایش ژنتیک و آزمایش متابولیک و یا ترکیبی از آنها نیز ممکن است انجام شود.
فلج مغزی معمولا در سال اول و یا دوم تولد تشخیص داده می شود اما اگر علایم خفیف باشند، نمی توان تا چند سالگی فلج مغزی را تشخیص داد.
سوالات متداول در مورد فلج مغزی
آیا من نیز در معرض خطر تولد کودک مبتلا به فلج مغزی قرار دارم؟
هنگام بارداری برخی شرایط احتمال تولد نوزادی با فلج مغزی را بیشتر می کنند. این شرایط عبارتند از:
- بارداری چند قلویی، مثلا دوقلو و سه قلو
- مشکلات سلامتی همچون تشنج و یا غده تیروئید
- بیماری Rh زمانی که خون مادر و خون کودک با هم تطابق ندارند.
- تماس با مواد شیمیایی هم چون جیوه، که در برخی ماهی ها وجود دارد.
- برخی ویروس ها و عفونت ها در طول بارداری احتمال تولد نوزادی با فلج مغزی را بیشتر می کنند. این ویروس ها و عفونت ها عبارتند از:
- سرخجه- یک بیماری ویروسی که با واکسن قابل پیشگیری است.
- آبله مرغان که با واکسن قابل پیشگیری است.
- سیتومگالوویروس که عامل بیماری آنفولانزا در مادر است.
- هرپس که از مادر به جنین منتقل شده و سیستم عصبی کودک را مختل می کند.
- توکسوپلاسموز ناشی از انگل های خاک، مدفوع گربه، و غذاهای مضر
- سیفلیس- عفونت باکتریایی که از راه مقاربت جنسی منتقل می شود.
- زیکا- ویروس منتقله از راه حشرات
اگر شراطی مادر خطرناک نباشد، آیا احتمال تولد کودکی با فلج مغزی وجود دارد؟
همانطور که برخی بیماری ها در مادر احتمال ابتلای کودک به فلج مغزی را بیشتر می کنند، برخی عفونت های کودک نیز چنین تاثیری خواهند داشت. برخی عفونت ها عبارتند از:
- مننژیت باکتریایی که باعث ورم مغز و بافت های اطراف نخاع می شود
- آنسفالیت ویروسی که عامل ورم مغز و بافت های اطراف نخاع است
- زردی شدید. این حالت زمانی روی می دهد که تعداد بیلی روبین، پیگمنت های زرد، در خون بیشتر شود
برخی مشکلات هنگام تولد خطر فلج مغزی را بیشتر می کنند. این مشکلات عبارتند از:
- وضعیت بریچ- تولد نوزاد با پا
- وزن کم هنگام تولد. اگر وزن کودک کمتر از 5.5 پوند باشد احتمال فلج مغزی بیشتر است
- تولد پیش از موعد. زایمان قبل از 37 هفتگی
- زایمان دشوار. که باعث مشکلات تنفسی و دستگاه گردش خون می شود
نحوه درمان فلج مغزی
فلج مغزی یک نوع اختلال عصبی – عضلانی است که در حال حاضر هیچگونه درمانی ندارد. با این حال، گزینه های درمانی متعددی برای کمک به بهبود زندگی روزانه، سلامتی و تندرستی کودک وجود دارد. هدف از درمان بهبود محدودیت ها و جلوگیری از عوارض است. درمان ممکن است شامل ابزارهای کمکی، دارو، و یا جراحی باشد.
اهداف درمان فلج مغزی
درمان فلج مغزی به نوع فلج مغزی که کودک شما به آن مبتلا است و همچنین شدت بیماری بستگی دارد. اغلب متخصصین اطفال یک برنامه با اهداف درمانی تهیه می کنند که به صورت فردی نیازهای کودک را برآورده می کند. اگرچه ممکن است بسته به شدت شرایط موجود متفاوت باشند، اما اهداف کلی یک برنامه درمانی معمولا شامل روش های زیر می باشند:
- مدیریت شرایط پزشکی
- مدیریت و کنترل درد
- شرکت در تعاملات رفتاری و اجتماعی
- ترویج استقلال و بی نیازی از دیگران
- مشارکت در غذا خوردن، حمام کردن و لباس پوشیدن
- بهینه کردن تحرک و پویایی
- کمک به آموزش و یادگیری
ابزارهای کمکی
ابزارهای کمکی عبارتند از عینک، سمعک، ابزارهای کمکی راه رفتن، زانوبند، دستبند، ویلچر
داروها
داروهای خاصی در دسترس هستند که به کودکان مبتلا به فلج مغزی کمک می کنند تا علائم این بیماری را تحت کنترل بگیرندکه این علائم می توانند شامل اسپاسم های عضلانی، حرکات غیرقابل کنترل اعضای بدن و تشنج باشند. شایع ترین داروهایی که برای فلج مغزی تجویز می شوند عبارتند از:
- باکلوفن (Baclofen)
- داروهای ضد تشنج
- بوتاکس (Botox)
- داروهای ملین
- داروهای خواب آور
داروهای خوراکی ضد تشنج و آرامبخش عضلات اولین درمان فلج مغزی است. پزشک موارد زیر را تجویز می کند:
- دیازپام (والیوم)
- دانترولن (دندریوم)
- تیزانیدین (زانافلکس)
ممکن است پزشک تزریق موضعی سم بوتولینوم نوع A (بوتاکس) را توصیه کند. درمان باکلوفن اینتراکتال که دارو از طریق لوله منتقل می شود.به یاد داشته باشید که اگر چه مصرف دارو می تواند موفقیت آمیز باشد، اما برخی از کودکان با مصرف دارو، بهبودی حاصل نمی کنند و دارو برای آنها فایده ای ندارد که در این موارد، جراحی ممکن است گزینه بعدی باشد.
جراحی فلج مغزی
جراحی فلج مغزی در افراد مبتلا به فلج مغزی، می تواند اسپاسم عضلات را كاهش داده، انعطاف پذیری را افزایش داده و باعث شود که فرد عملکرد خود را بدست آورد. با این حال، توجه به این نکته مهم است که جراحی برای هر کودکی که به فلج مغزی مبتلا می باشد، گزینه مناسبی نیست و همچنین ممکن با خطراتی همراه باشد.
بعد از عمل جراحی، بیشتر کودکان باید در درمان های فیزیوتراپی بعد از عمل و توان بخشی شرکت کنند. گاهی اوقات، فزیوتراپی و توان بخشی برای برخی از کودکان توصیه نمی شود.. پزشک شما یک تاریخچه کامل و معاینه فیزیکی را برای تعیین اینکه آیا کودک می تواند تحت عمل جراحی قرار بگیرد یا خیر، انجام خواهد داد.
روش ها و انواع مختلفی از جراحی برای کودکان مبتلا به فلج مغزی وجود دارد. این روش ها شامل جراحی در پا، مچ پا، پاها، باسن، مچ دست، بازوها و شانه ها و همچنین ستون فقرات و مفاصل می باشند. شرایط هر کودکی منحصر به فرد است و نوع درمان به نیازهای فردی او بستگی خواهد داشت.
اگر مزایای انجام عمل جراحی از خطرات آن بیشتر باشد، عمل جراحی توصیه می شود. برخی ازاین اعمال جراحی پتانسیل ایجاد عوارض پزشکی جدی مانند عفونت، خونریزی و از دست دادن عملکرد را به همراه دارند.
مهم است که این نکته را به یاد داشته باشید که جراحی نوعی روش جادویی برای درمان فلج مغزی کودک شما نخواهد بود، اما می تواند به کنترل بیشتر این اختلال کمک کند و قادر است به طور قابل توجهی عملکرد فعالیت های روزمره، تحصیل و زندگی کودک را بهبود ببخشد.
گزینه های درمان مکمل و جایگزین
طب مکمل و جایگزین (CAM) روش دیگری است که بسیاری از والدین برای دستیابی به درمانی جامع تر و طبیعی تر تصمیم به انجام آن می گیرند.
متداول ترین و رایج ترین انواع درمان CAM برای بیماران مبتلا به فلج مغزی شامل موارد زیر هستند:
انرژی درمانی
انرژی درمانی شامل دستکاری در دایره و پهنه انرژی کودک و تلاش برای ارتقای جریان انرژی در بدن و کمک به سلامتی و تندرستی کودک است.
حرکات درمانی
حرکت درمانی حرکات بدن را آموزش می دهد که به ترویج تعادل روحی، فیزیکی، عاطفی و ذهنی کودک کمک می کند.
تکنیک های ذهن و بدن
این تکنیک ها شامل ماساژ، طب سوزنی، هیپنوتیزم درمانی، مراقبه و مدیتیشن، تصویر سازی، یوگا، تمرینات تنفسی و موارد دیگر است.
آب درمانی
آب درمانی ( که به عنوان درمان وابسته به آب نیز شناخته می شود) عملکرد فیزیکی و کنترل جسمانی را تقویت می کند و وضعیت ماهیچه ها، اعتماد به نفس و استقلال فرد را بهبود می بخشد.
درمان های جایگزین
اشکال مختلف درمان می تواند فواید جسمانی، ذهنی، اجتماعی و تحصیلی را برای کودکان مبتلا به فلج مغزی فراهم کند. اگر درمان فلج مغزی، زود هنگام و در مراحل اولیه زندگی کودک شروع شود، بسیاری از اشکال مختلف درمانی برای فلج مغزی، می تواند اختلال و خطر پیشرفت شرایط دیگری که اغلب با فلج مغزی همراه هستند را کاهش دهند.
درمان معمولا با سایر روش های درمانی دیگر از قبیل مصرف دارو، عمل جراحی و فناوری کمکی ترکیب می شود که منافع و فواید بیشتری را برای کودک به همراه دارد. زمانی که بین پزشکان و خانواده ها برای تعیین اهداف پزشکی کودک همکاری وجود دارد، آنها می توانند یک برنامه درمان شخصی را ایجاد کنند.
مهم است که به این نکته توجه داشته باشید که درمان می تواند برای والدین و مراقبان کودک بسیار مفید و سودمند باشد. برای مثال، تغذیه درمانی می تواند به مراقبین کودک کمک کند که نیازهای غذایی خاص کودک را بشناسند، در حالی که رفتار درمانی می تواند فواید تقویت مثبت را به والدین بیاموزد.
روش های زیر از شایع ترین گونه های درمان برای کودکان مبتلا به فلج مغزی هستند:
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی یکی از مهمترین انواع درمان برای کودکان مبتلا به فلج مغزی می باشد. اکثر پزشکان، فیزیوتراپی را بدون توجه به اینکه این اختلال جزئی یا شدید باشد، برای تمام کودکانی که به فلج مغزی مبتلا هستند، توصیه می کنند.
اهداف فیزیوتراپی برای کودکان مبتلا به فلج مغزی
كودكاني كه به فلج مغزي مبتلا هستند، بسته به ميزان شدت اين اختلال با درجات مختلفي از كنترل ماهیچه ها، تعادل و تحرك روبرو هستند. فیزیوتراپی به کودکان در حفظ تعادل، وضعیت بدنی، خزیدن، کوهنوردی، پیاده روی و تقویت عضلات کمک می کند.
بعلاوه، فیزیوتراپی در کودکان مبتلا به فلج مغزی باعث ایجاد موارد زیر می شود:
- غلبه بر محدودیت های حرکتی و فیزیکی
- افزایش استقلال
- افزایش دامنه حرکتی
- تقویت عضلات و ماهیچه ها
- کاهش انقباضات مفاصل و تغییر شکل استخوان ها
- استفاده از تجهیزات قابل تطبیق
- افزایش تناسب اندام، انعطاف پذیری، تعادل و وضعیت بدنی
- کاهش ناراحتی و درد جسمانی
کار درمانی
کاردرمانی به کودکان مبتلا به فلج مغزی کمک می کند تا عملکرد خود را در خانه، مدرسه یا جامعه و بعدها در زندگی و در محل کار بهبود ببخشند. کار درمانی به کودکان کمک می کند تا وظایفی که هر روزه باید انجام دهند را با موفقیت به پیش ببرند.
یک جلسه کاردرمانی معمولا شامل آموزش کودک و راهنمایی های یک فرد درمانگر برای انجام دادن تمریناتی است که باعث بهبود عملکرد و کمک به انجام فعالیت های روزمره کودک در زندگی (ADL ها) می شود. برای ایجاد یک برنامه سفارشی،توانایی های فعلی و همچنین محدودیت های کودک در نظر گرفته می شود.
گفتاردرمانی
کودکان مبتلا به فلج مغزی اغلب در ادا کردن درست و صحیح کلمات با مشکل مواجه هستند. هدف از گفتار درمانی، کمک به کودکان برای درک بهتر زبان و ارتباط موثرتر می باشد.
یک آسیب شناس گفتار و زبان راه هایی را برای کودک ایجاد می کند تا بتواند با در نظر گرفتن نقاط قوت و ضعف خودش، با موفقیت ارتباط برقرار کند. این کار از طریق زبان علائم، زبان ایما و اشاره و استفاده از دستگاه های ارتباطی تقویتی می تواند انجام شود.
اهداف برای هر کودکی که در گفتار درمانی شرکت می کند، تعیین می شود و هدف از این روش این است که به کودک کمک شود تا برای برقراری ارتباط موثر تا جایی که ممکن است، تلاش کند.
آب درمانی
آب درمانی به کودک مبتلا به فلج مغزی کمک می کند که عملکرد عضلانی و جسمانی خود را بهبود ببخشد. این روش به ویژه برای کودکانی که فلج مغزی دارند و بدون کمک نمی توانند راه بروند، مفید است.
آب درمانی نوع درمان جایگزین برای درمان فیزیوتراپی سنتی است که در آب و معمولا در یک استخر انجام می شود و ورزش های هوازی و غیر هوازی را به گونه ای با یکدیگر ترکیب می کند که انجام آنها برای کودکان مبتلا به فلج مغزی آسان باشد.
ماساژ درمانی
ماساژ درمانی برای کودکان مبتلا به فلج مغزی بسیار مفید است چون باعث تقویت ماهیچه ها شده و نوع عملکرد عضلات را بهبود می بخشد.
تحقیقات نشان می دهند که ماساژ درمانی یک روش اثبات شده برای کمک به کودکان مبتلا به فلج مغزی می باشد که از نظر درمانی باعث تسهیل در سیستم لنفاوی، سیستم اسکلتی _ عضلانی و سیستم گردش خون می شود. ماساژ درمانی همچنین می تواند به کودکان کمک کند تا با دردهای مزمن ناشی از انقباضات مفاصل، انحنای جانبی غیرطبیعی ستون فقرات(اسکولیوز) و اسپاسم عضلانی مقابله کنند.
بازی و تفریح درمانی
بدون در نظر گرفتن معلولیت، تقریبا تمام کودکان از زمان بازی و تفریح، لذت می برند و بازی درمانی به آنها کمک می کند تا خود را بهتر ابراز کنند. اگر چه بازی کردن چیزی طبیعی است و به راحتی برای بسیاری از بچه ها اتفاق می افتد، اما کودکانی که به فلج مغزی مبتلا هستند، انجام بازی و تفریح ممکن است کمی برایشان چالش برانگیز تر از بقیه کودکان باشد.
بازی و تفریح درمانی به والدین،مراقبین و عزیزان این مجال و فرصت را می دهد تا شاهد تعامل اجتماعی کودک در طول بازی باشند. این روش می تواند به ویژه برای کودکانی که در برقراری ارتباط با مشکلاتی مواجه هستند، خیلی مفید باشد.
موسیقی درمانی
به گفته انجمن موسیقی درمانی آمریکا ( AMTA )، موسیقی درمانی می تواند به برقراری رابطه درمانی بین کودک در طی درمان و مربی کمک می کند. گذشته از این، کودکانی که در موسیقی درمانی شرکت می کنند ممکن است پیشرفت هایی را در زمینه یادگیری، انگیزه، آرامش و تمدد اعصاب و مهارت های زبانی تجربه کنند.
رفتار درمانی
رفتار درمانی به كودكانی كه در بروز احساسات دچار مشكلاتی هستند و از طریق رفتار های نامناسب، اعمالی را انجام می دهند، كمك می كند. رفتار درمانی از طریق تقویت مثبت، باعث تغییر در رفتار های منفی شده و این رفتارها را به الگوهای رفتاری مطلوب و قابل تطبیق تری تبدیل می کند.
افکار، عقاید و باورها و احساسات از طریق رفتار درمانی تحت بررسی قرار می گیرند و به درمانگر کمک می کند تا در شرایط دشواری که کودک با آنها روبرو است، پا در میانی کند و به نوبه خود باعث افزایش اعتماد به نفس و بهبود سلامتی کودک شود.
مراقبت کایروپراکتیک (فن ماساژ و جابجا کردن ستون فقرات)
مراقبت کایروپراکتیک یک نوع درمان مکمل برای فلج مغزی در نظر گرفته می شود که بر ناهنجاری های سیستم عضلانی_ اسکلتی و سیستم عصبی تمرکز دارد. بسیاری از والدین پس از شکست خوردن و عدم موفقیت در انجام درمان های سنتی، به مراقبت کایروپراکتیک روی می آورند. شماری از مطالعات نشان می دهند که بسیاری از کودکانی که به فلج مغزی مبتلا هستند، توانسته اند با انجام مراقبت کایروپراکتیک، نتایج مثبت و چشمگیری را تجربه کنند.
متخصصان کایروپراکتیک بر کاهش درد مزمن ناشی از مشکلاتی در ناحیه کمر و ستون فقرات، اندام ها و گردن متمرکز می شوند و برخی از کودکان حتی پس از گذراندن اولین جلسه درمان، پیشرفت و بهبودی را تجربه کرده اند.
داروی طبی ماری جوانا
استفاده از داروی طبی ماری جوانا، به طور فزاینده ای در درمان انواع مشکلات پزشکی از قبیل بسیاری از اختلالات مربوط به فلج مغزی، رواج پیدا کرده است.مطالعات نشان می دهند که داروی طبی ماری جوانا می تواند به کاهش تشنج، تسکین و کاهش درد، کاهش شدت انقباضات و اسپاسم های عضلانی و بهتر شدن گفتار و حرف زدن فرد کمک کند. در حال حاضر، همه کشورها مجوز استفاده از ماری جوانا را ندارند و بنابراین مهم است که پیش از استفاده از آن به عنوان یک درمان بالقوه برای کودکتان، از قوانین کشور خود آگاهی داشته باشید.
