تاخیر تکاملی کلامی یا تاخیر در گفتار چیست؟

در مورد تاخیر تکاملی کلامی چه می دانید؟ آیا با انواع آن آشنایی دارید؟ افراد از طریق گفتار افکار، احساسات و ایده های خود را با یکدیگر به اشتراک می گذارند. برای صحبت کردن باید بین قسمت های مختلف بدن ارتباط دقیق به وجود بیاید. این قسمت ها شامل سر، گردن، قفسه سینه و شکم هستند. در این مقاله از بخش روانشناسی دکتر سلام، با تاخیر تکاملی کلامیو انواع آن آشنا می شویم. علاوه بر این با علائم، دلایل، تشخیص و درمان تاخیر تکاملی کلامی هم آشنا خواهیم شد.

تاخیر تکاملی کلامی چیست؟

تاخیر تکاملی کلامی روی توانایی تولید صدا در افراد تاثیر می گذارد و افراد با همین تولید صدا با هم ارتباط برقرار می کنند. این اختلال با اختلال زبان متفاوت است. تاخیر تکاملی کلامی مانع از این می شود که فرد صداها را به طور درست تولید کند. در حالی که اختلال زبان شامل این است که فرد در فهم منظور و حرف های دیگران به مشکل بر می خورد. اما به طور کلی هم اختلال گفتار و هم اختلال زبان باعث می شوند که فرد در بیان افکار و احساساتش مشکل داشته باشد.

انواع اختلال گفتار و تاخیر تکاملی کلامی

اختلالات گفتار می توانند هر کسی با هر سنی را تحت تاثیر قرار بدهند. برخی از انواع اختلالات گفتار شامل لکنت، کنش پریشی (آپراکسی) و دیس آرتری هستند. در زیر به هر یک از این موارد اشاره خواهیم کرد:

تاخیر تکاملی کلامی – لکنت

لکنت نوعی از اختلال گفتار است که روی جریان عادی حرف زدن تاثیر می گذارد. افرادی که دچار لکنت هستند ممکن است این حالات را تجربه کنند:

تکرار:

تکرار هنگامی اتفاق می افتد که افراد ناخواسته صداها‌، حرف ها و کلمات را تکرار می کنند.

انسداد:

هنگامی اتفاق می افتد که افراد می دانند که می خواهند چه بگویند اما برای ساختن صداهای مربوطه به مشکل بر می خورند. این حالت باعث می شود که افراد برای حرف زدن به نحوی گیر کنند.

طولانی کردن:

این حالت هنگامی اتفاق می افتد که فرد برخی صداها و کلمات را خیلی بکشد.

علائم لکنت با توجه به موقعیت متفاوتند. استرس، هیجان و ناامیدی می توانند باعث تشدید لکنت شوند. گاهی برخی از افراد متوجه می شوند که تلفظ برخی از کلمات و صداهای خاص باعث تشدید لکنت می شود. لکنت سبب بروز یک سری علائم رفتاری و فیزیکی می شود که همزمان اتفاق می افتند. این علائم شامل این موارد هستند:

• احساس کشیدگی در صورت و شانه ها
• پلک زدن سریع
• لرزش لب ها
• مشت کردن دست
• حرکات ناگهانی سر

لکنت دو نوع است:

لکنت رشدی:

این نوع لکنت روی کودکانی تاثیر می گذارد که هنوز در حال یادگیری گفتار و مهارت های زبان هستند. عوامل ارثی و ژنتیکی احتمال بروز چنین لکنتی در افراد را بالا می برند.

لکنت نوروژنیک:

هنگامی اتفاق می افتد که آسیب به مغز مانع از هماهنگی درست بین قسمت های مختلف مغز که در گفتار نقش دارند، می شود.

لکنت زبان چگونه درمان می شود؟

اگرچه درمان قطعی برای لکنت زبان وجود ندارد، اما انواع مختلفی از روش های درمانی در دسترس هستند. درمان ها‌ بر اساس سن فرد، اهداف ارتباطی، و دیگر عوامل، متفاوت هستند. اگر شما یا کودکتان لکنت زبان دارید، باید با یک گفتار درمان مشورت کنید تا بهترین گزینه درمان را به شما معرفی کند. کودکان خیلی کوچک، هرچه زودتر تحت درمان قرار گیرند از افزایش لکنت در آنها جلوگیری می شود و باعث می شود که این موضوع به مشکلی همیشگی برای آنها تبدیل نشود. در گفتار درمانی استراتژی های خاص به کودکان یاد می دهند و شیوایی گفتارشان را بهبود می بخشند. متخصصان معمولا توصیه می کنند که در صورت مشاهده رفتارهای مربوط به لکنت، داشتن سابقه لکنت خانوادگی یا اختلالات ارتباطی مرتبط، کودک را برای معاینه نزد گفتار درمان ببرید. برخی از محققان توصیه می کنند که کودک هر سه ماه یک بار معاینه شود تا مشخص شود که آیا لکنت او افزایش می یابد یا از میزان آن کم می شود.

درمان لکنت اغلب به صورت آموزش والدین است که شامل موارد زیر می شود:

• در خانه محیط آرامی فراهم کنید تا کودک فرصت زیادی برای صحبت کردن داشته باشد. زمانی را برای صحبت با کودک اختصاص دهید، به خصوص زمانی که کودک هیجان زده است و حرف های زیادی برای گفتن دارد.
• زمانی که کودک دچار لکنت می شود از نشان دادن واکنش منفی خودداری کنید. در عوض، والدین باید همان گونه که به دیگر مشکلات کودک توجه می کنند به این مشکل هم توجه کنند. به آرامی اشتباهات او را اصلاح کنید و به روایی گفتار او کمک کنید.
• از کودک نخواهید که به نحوی که شما می خواهید صحبت کند. او را تحت فشار قرار ندهید که با دیگران صحبت کند چون کودک نباید فشار زیادی را متحمل می شود.
• سعی کنید کمی آهسته و آرام با کودک صحبت کنید. این کار می تواند فشارهایی که کودک تجربه می کند را کاهش دهد.
• زمانی که کودک صحبت می کند با دقت به او گوش دهید و منتظر بمانید تا کلمه مورد نظرش را بگوید. سعی کنید جملات کودک را کامل نکنید و به او یاد دهید که حتی با لکنت هم می تواند با موفقیت با دیگران ارتباط برقرار کند.
• اگر کودک درباره لکنت از شما سوال پرسید با صداقت به او پاسخ دهید و به او بگویید مشکلی ندارد که گاهی اوقات زبانش لکنت بگیرد.

درمان های حاضر که برای نوجوانان و بزرگسالان در دسترس هستند روی روش هایی برای کاهش لکنت هنگام صحبت کردن تمرکز می کنند. برای مثال به افراد می آموزند که با آرام صحبت کردن می توانند نفس کشیدن خود را منظم تر کنند، علاوه بر این می توانند پیشرفت کنند و جملات طولانی و پیچیده را بدون لکنت ادا کنند.

درمان با دارو:

هنوز هیچ داروی خاصی برای درمان لکنت مورد تایید سازمان دارو نیست. اما برخی افراد از داروهای صرع، اضطراب و افسردگی برای درمان لکنت استفاده می کنند. این داروها معمولا عوارض جانبی زیادی دارند و برای مصرف طولانی مدت مناسب نیستند. طبق نتایج تحقیقی که اخیرا درباره لکنت صورت گرفت به این نتیجه رسیدند که داروها نمی تواند لکنت را کنترل و درمان کنند.

دستگاه های الکترونیکی:

بسیاری از افراد از دستگاه های الکترونیکی برای کنترل لکنت و روان صحبت کردن استفاده می کنند. مثلا یکی از این ابزارها درست مثل سمعک در گوش قرار می گیرد. در برخی افراد استفاده از این دستگاه در کوتاه مدت مفید بوده است. اما سوال این است که تا چه مدت می توان از این دستگاه استفاده کرد. پس محققان در حال تحقیق روی تاثیر بلند مدت این دستگاه ها هستند.

افراد مشابه:

خیلی از افراد به این نتیجه رسیده اند که خودشان بهتر از هر شخص دیگری می توانند به خود کمک کنند. آن ها می توانند با افرادی که شبیه خود هستند صحبت کنند و از حمایت عاطفی آن ها برخوردار شوند.

تاخیر تکاملی کلامی کنش پریشی (آپراکسی)

مغز هر فعالیتی که افراد انجام می دهند، از جمله حرف زدن را کنترل می کند. بیشتر نقشی که مغز در حرف زدن ایفا می کند ناخودآگاه و به صورت اتوماتیک است. وقتی فرد می خواهد صحبت کند، مغز سیگنال های مختلفی به ساختارهای مختلف بدن می فرستد که با هم هماهنگ شوند و گفتار را تولید کنند.

مغز این ساختارها را راهنمایی می کند که چگونه و چه هنگام حرکت کنند تا صداهای درست را تولید کنند. برای مثال ممکن است که این سیگنال های گفتاری، تارهای صوتی را باز یا بسته کنند، زبان را حرکت و لب ها را شکل دهند و حرکت هوا درون گلو و دهان را کنترل کنند.

آپراکسی هنگامی اتفاق می افتد که مغز آسیب می بیند و در توانایی های حرکتی فرد مشکل ایجاد می شود، این آسیب می تواند هر قسمتی از بدن را تحت تاثیر قرار دهد. آپراکسی گفتار به اختلال در توانایی هایی حرکتی اشاره می کند که روی توانایی فرد برای تولید درست صدا و گفتار تاثیر می گذارد.

تاخیر تکاملی کلامی دیس آرتری

دیس آرتری هنگامی اتفاق می افتد که آسیب به مغز سبب ضعف ماهیچه های صورت، لب ها، زبان، گلو و قفسه سینه فرد می شود. ضعیف شدن ماهیچه ها در این قسمت های بدن حرف زدن را دشوار می کند. افرادی که دچار دیس آرتری هستند این علائم را مشاهده می کنند:

• گفتار غیر واضح
• مِن مِن کردن
• صحبت کردن با سرعت خیلی آهسته یا خیلی سریع
• مشکل در حرکات دهان و زبان

علائم تاخیر تکاملی کلامی

علائم تاخیر تکاملی کلامی با توجه به دلیل و شدت اختلال متفاوتند. افراد می توانند چند تاخیر تکاملی کلامی با علائم گوناگون داشته باشند. افرادی که یک یا چند تاخیر تکاملی کلامی دارند ممکن است این علائم را تجربه کنند:

• تکرار حروف یا کشیدن آن ها
• نامفهوم ادا کردن حروف
• افزودن بخش یا حرف به کلمات
• جابجایی بخش های کلمات
• به مشکل برخوردن برای تلفظ درست کلمات
• تلاش زیاد برای ادای شکل درست کلمات و حروف
• صحبت با صدای خرخر مانند و گوش خراش

دلایل تاخیر تکاملی کلامی

دلایل تاخیر تکاملی کلامیمی توانند شامل این موارد باشند:

• آسیب به مغز به خاطر سکته مغزی یا آسیب به سر
• ضعف ماهیچه ها
• آسیب به تارهای صوتی
• بیماری هایی مثل بیماری هانتینگتون، پارکینسون، بیماری اسکلروز جانبی آمیوتروفیک
• زوال عقل
• سرطانی که روی دهان و گلو تاثیر بگذارد
• اوتیسم
• سندرم داون
• از دست دادن شنوایی

عواملی که می توانند احتمال وقوع اختلالات گفتار در افراد را بالا ببرند شامل این موارد هستند:

• مردها بیشتر در معرض این اختلالات هستند.
• ریسک بروز تاخیر تکاملی کلامیدر نوزادان زود رس بیش از سایر نوزادها است.
• وزن کم هنگام تولد
• سابقه خانوادگی در اختلالات گفتاری
• تجربه مشکلاتی که روی گوش ها، بینی و گلو تاثیر می گذارند

تشخیص تاخیر تکاملی کلامی

متخصص گفتار درمان کسی است که در زمینه درمان اختلالات گفتار و زبان تخصص دارد. متخصص ها اول علائم فرد را بررسی می کنند تا ببینند چه نوع اختلالی دارد. برای تشخیص دقیق، متخصصان باید با تمام انواع اختلالات و علائم آن ها آشنا باشند. علاوه بر این، سابقه خانوادگی این مشکل در فرد را بررسی می کنند. و به بررسی دقیق حرکات لب ها، فک، زبان و ماهیچه های دهان و گلوی فرد می پردازند. سایر روش های بررسی تاخیر تکاملی کلامیشامل این مواردند:

تست غربالگری دنور:

با این تست وضوح تلفظ هایی که شخص انجام می دهد را بررسی می کنند.

تست Prosody voice screening profile:

در این تست جنبه های مختلفی از گفتار فرد (از جمله بالا و پایین رفتن صدا، کلمه بندی، الگوهای گفتاری و صحبت کردن و ولوم صدا) را بررسی می کنند.

بررسی دینامیک مهارت های گفتاری:

با انجام این تست، گفتار درمان ها می توانند تاخیر تکاملی کلامیرا تشخیص دهند.

درمان تاخیر تکاملی کلامی

نوع درمان به شدت تاخیر تکاملی کلامی و دلیل آن بستگی دارد. روش های درمانی می توانند شامل این موارد باشند:

درمان تاخیر تکاملی کلامی با گفتار درمانی

که روی آشنایی با برخی کلمات و صداها تمرکز می کند.

درمان تاخیر تکاملی کلامی با تمرین فیزیکی

که روی قوی کردن ماهیچه هایی که گفتار را تولید می کنند تمرکز می کند. در قسمت پایین به برخی از درمان های تاخیر تکاملی کلامیاشاره می کنیم:

انتخاب هدفمند

در این روش از فرد می خواهند که یک سری حروف و کلمات را تمرین کند تا با الگوهای گفتاری آشنا شود. در این روش، کلمات و صداهای دشواری که سبب بریدگی گفتار می شوند را تمرین می کنند.

استفاده با توجه به متن

در این روش، گفتار درمان به افراد می آموزد که صداها را در متن های مختلف تشخیص بدهند.

کلمات جفت

منظور ادای کلمات متشابهی است که شامل یک یا چند صدای مختلف هستند. مثالی از کلمات جفت شامل “feet” و “beat” است.

درمان تاخیر تکاملی کلامی  با ارتقاء گفتاری حرکتی

ارتقاء گفتاری حرکتی شامل ارتقاء قدرت ماهیچه ها، فعالیت های حرکتی و کنترل تنفس است. این تمرین ها به افراد کمک می کنند که روان تر صحبت کنند و گفتار آن ها طبیعی تر باشد.

درمان تاخیر تکاملی کلامی با سمعک

سمعک ابزاری کوچک است که آن را درون گوش قرار می دهند. سمعک به افراد کمک می کند که فهم بهتری از حرف های دیگران و در نتیجه گفتار با کیفیت تری داشته باشند. این ابزار در کنترل لکنت هم مفید است.

درمان تاخیر تکاملی کلامی با دارو

برخی از اختلالات گفتار باعث می شوند که افراد دچار اختلالات اضطرابی شوند. موقعیت های پر استرس سبب ایجاد اضطراب می شود که این سبب برجسته تر شدن علائم تاخیر تکاملی کلامیمی شود. استفاده از دارو برای کنترل اضطراب به افراد کمک می کند که علائم تاخیر تکاملی کلامیرا کاهش دهند.

پیشرفت زبان در هر کودکی با کودک دیگر فرق دارد. مقایسه یک کودک با دیگری کارساز نیست چون کودکان با هم فرق دارند و عوامل زیادی روی روان صحبت کردن کودکان تاثیر گذارند. برای مثال کودکی که در محیط دو زبانه زندگی می کند برای تسلط به دو زبان به زمان بیشتری نسبت به بقیه احتیاج دارد.

اما بعدها مهارت های گفتاری بهتری نسبت به همسن و سالان خود نشان می دهد. علاوه بر این، تحقیقات نشان داده اند که دخترها زودتر از پسرها حرف می زنند. البته گاهی دیر حرف زدن می تواند نشانه تاخیر در رشد یا مشکلات فیزیکی باشد. در این شرایط کودک را باید نزد گفتار درمان ببرید. اما قدم اول این است که ببینید آیا توانایی گفتار کودک با سن او همخوانی دارد یا نه.

مراحل رشد گفتاری و تشخیص تاخیر تکاملی کلامی از روی علائم

نزدیک تولد دو سالگی کودکتان، گفتار او شروع و به تغییر و پیشرفت می کند. کودک در این سن سعی می کند صداهایی که می شنود را تقلید کند. در ماه های بعد کلمات را کنار هم قرار می دهند و جمله می سازند. بعد از تولد دو سالگی کودک، رشد عظیمی در دامنه لغات و استفاده از ساختارهای پیچیده زبانی دیده می شود. می توانید از این لیست استفاده کنید تا ببینید که آیا گفتار کودکتان نرمال است یا نه.

۱۲ تا ۱۸ ماهگی:

نزدیک تولد یک سالگی کودک، کودکان صداهای مختلفی تولید می کنند. آن ها می توانند به وضوح از کلماتی مثل مامان و بابا استفاده کنند. این کلمات معمولا اولین کلماتی اند که کودک آن ها را فرا می گیرد. ۶ ماه بعد کودک شروع به ارتباط برقرار کردن و انجام این کارها می کند:

• تلاش برای تکرار کلماتی که می گویید
• تقلید مکالمات و حرف های دیگران
• با کمک تک کلمه ها سوال می پرسد یا درخواست می دهد.
• همزمان کلماتی که دیگران می گویند را تکرار می کند.
• با استفاده از حرکات مختلف بدن و صداهای مختلف سعی می کند چیزی که می خواهد را بیان کند.

توجه به کلمات و صداهایی که کودک تولید می کند مهم است. علاوه بر این باید ببینید که آیا کودک دستورالعمل های ساده ای که به او می گویید را دنبال می کند یا نه.

۱۸ تا ۲۴ ماهگی:

در طول این دوره از رشد هم تفاوت های زیادی بین کودکان وجود دارد. شخصیت و شرایط کودک هم نقشی اساسی در تولید کلمات دارند. اما به طور کلی تا زمانی که کودک به ۲ سالگی برسد می توانید این انتظارات را از او داشته باشید:

• مکررا کلماتی را به دامنه لغات خود می افزاید.
• عبارات دو کلمه ای می سازد. اگر چه ممکن است این عبارات از نظر قواعد دستوری غلط باشند.
• هنگام تشخیص تصاویر کتاب یا اطراف از کلمات مختلفی استفاده می کند.
• نام بردن قسمت های مختلف بدن، استفاده از اسم حیوانات و گاهی نیز صدای حیوانات “مثلا میو برای گربه”.

باز هم باید ببینید که کودک تا چه حد می تواند چیزی که می گویید را بفهمد و این که آیا وقتی سوال می پرسید به شما پاسخ می دهد یا نه؟ آیا تا ۲ سالگی می تواند دستورالعمل های دو مرحله ای ساده ای که به او می دهید را دنبال کند؟

۲ تا ۳ سالگی:

بین سن ۲ تا ۳ سالگی، رشد چشمگیری در مهارت های گفتاری کودکان دیده می شود. گفته شده که دامنه لغات کودک به بیش از ۲۰۰ کلمه می رسد. علاوه بر این ممکن است که کودک به طور هفتگی پیشرفت کند و کلمات بیشتری به کار ببرد. برخی از انتظاراتی که در این دوره باید از کودک داشته باشید شامل این مواردند:

• استفاده از کلمات جدیدی که مرتب در معرض شنیدن آن ها قرار دارد.
• ترکیب دو یا سه کلمه و ساخت جمله (که ممکن است از نظر ساختار و قواعد اشتباه باشد).
• تشخیص رنگ ها‌، شکل ها و مفاهیمی مثل “بیشتر” و “کمتر” یا “بزرگ” در مقابل “کوچک”
• خواندن شعر یا تکرار داستان هایی که با هم خوانده اید.
• شروع به ابراز احساسات با استفاده از عباراتی مثل “گرسنه هستم” و “سام ناراحت است”.

در این دوره افرادی که رابطه کمی دورتری با کودک دارند نمی توانند به خوبی خودتان منظور کودکتان را متوجه شوند. در سال های بعدی گفتار کودک مرتب پیشرفت می کند. اگر درباره رشد گفتار کودکتان نگرانید با گفتار درمان درباره دلایل این تاخیر حرف بزنید و دنبال راه هایی باشید که می توان به رشد گفتار در خانه کمک کرد.

دلایل تاخیر تکاملی کلامی در کودکان

دلایل زیادی برای تاخیر در رشد مهارت های گفتاری در کودکان وجود دارند. گاهی به علت مشکلات فیزیکی کودک نمی تواند کلمات را درست ادا کند. گاهی مشکلات دیگری وجود دارند به این معنی که سیستم ارتباطی درونی کودک نمی تواند به طور درست یک پیام را بین مغز و اعضای بدن که مسئول صحبت کردن هستند منتقل کند. اگر نگران تاخیراتی هستید که ممکن است در مهارت های گفتاری کودکتان یا فهم زبان وجود داشته باشند؛ این موارد را در نظر بگیرید که می توانند در تاخیرات به وجود آمده در گفتار و زبان نقشی اساسی ایفا کنند:

مشکلات فیزیکی:

شکاف کام یکی از مثال های برجسته مشکلات دهان است که می تواند روی گفتار تاثیر بگذارد. یکی دیگر از این مشکلات که می تواند روی تولید گفتار تاثیر بگذارد کوتاهی فرنولوم زبان است. فرنولوم زبان بافتی است که زبان را با قسمت پایین دهان متصل می کند. این مشکلات کودکان باید قبل از این که شروع به صحبت کنند توسط پزشک برطرف شوند. اما گاهی این مشکلات تا زمانی که به دندانپزشک مراجعه نکرده باشید یا نشانه هایی از تاخیر در گفتار را مشاهده نکرده باشید، مخفی می مانند.

مشکلات گفتاری_ حرکتی:

بسیاری از کودکانی که دچار تاخیر در رشد گفتار می شوند در قسمت هایی از مغز که مسئول تولید گفتار هستند به مشکل بر می خورند. گاهی این مشکلات به خاطر سابقه آپراکسی به وجود می آید. در این شرایط کودک برای کنترل ماهیچه ها و قسمت هایی از بدن که برای صحبت کردن استفاده می شوند به مشکل بر می خورد. گاهی لب ها، زبان و فک کاری که باید انجام بدهند را انجام نمی دهند و مشکلات تولید گفتار ایجاد می شود. این مشکلات می توانند به تنهایی وجود داشته باشند یا در کنار موارد دیگری بروز پیدا کنند.

تاخیرات کلی در رشد:

تاخیر در مهارت های گفتاری می تواند همزمان با تاخیر در سایر مهارت ها به وجود بیاید. درست است که کودکان با هم متفاوتند اما در صورت مشاهده هر گونه تاخیر در مهارت های کودک حتما با پزشک صحبت کنید. علاوه بر این ببینید که آیا مهارت های حرکتی، گفتاری یا شناختی کودک با سن او متناسب هستند یا نه. مشکلات گفتاری که مربوط به تاخیر در رشد گفتار هستند شامل کم صحبت کردن (یا اصلا صحبت نکردن)، متوجه حرف های دیگران نشدن، تکرار نکردن حرف های بقیه و صحبت بدون هیچ گونه احساسات و بیان خاص هستند.

مشکلات شنوایی و بروز تاخیر تکاملی کلامی

یکی دیگر از دلایل تاخیر در رشد مهارت های گفتاری می تواند مشکلات شنوایی باشد. به همین خاطر گاهی وقتی متوجه تاخیر در رشد مهارت های گفتاری در کودک می شوید باید او را نزد متخصص گوش ببرید. کودکی که مشکلات شنوایی دارد ممکن است در فهم صحبت های دیگران و تولید گفتار به مشکل بر بخورد. مشکلات شنوایی مانع از تقلید کلمات توسط کودک و استفاده از زبان به صورت روان و درست می شوند.

عفونت گوش و بروز تاخیر تکاملی کلامی

متاسفانه خیلی رایج است که کودکان قبل از تولد ۳ سالگی شان بیش از یک بار دچار عفونت گوش شوند. البته این به این معنا نیست که کودکی که دچار عفونت گوش است حتما به مشکلات شنوایی و گفتاری دچار خواهد شد. اگر عفونت گوش به طور کامل با درمان برطرف شد هیچ مشکلی برای گفتار کودک به وجود نخواهد آمد. از طرف دیگر عفونت مزمن می تواند روی گفتار تاثیر بگذارد. این نوع از عفونت ها با التهاب و عفونت در گوش میانی کودک همراه هستند. این عفونت ها با درمان برطرف نمی شوند و بعد از مدت کوتاهی دوباره بر می گردند. اگر کودکتان دچار عفونت مزمن شد به متخصص گوش، حلق و بینی مراجعه کنید.

گفتار کودک با خود کودک رشد می کند. با گذر زمان دقت استفاده از کلمات و شفافیت گفتار در آن ها بالا می رود.

چه مقدار از حرف هایی که فرزندم می زند را باید بفهمم؟

• در ۱۲ تا ۱۸ ماهگی، بزرگ ترها باید حداقل ۲۵ درصد از حرف های کودکان را بفهمند.
• در ۱۸ تا ۳۰ ماهگی، بزرگ ترها باید حدود ۵۰ درصد از حرف های کودکان را بفهمند.
• در ۳۰ ماهگی، بزرگسالان باید حدود ۷۵ درصد از حرف های کودکان را بفهمند.
• در ۴ سالگی، بزرگ ترها باید ۱۰۰ درصد از حرف های کودکان را بفهمند.

کودکان در چه سنی کدام صداها را تولید می کنند؟

مطالعه ای که در سال ۲۰۱۸ انجام شد به طور عمقی رشد صداها در کودکانی از ۲۷ زبان را بررسی کرد. نتایج این مطالعه به این صورت بود:

• ۲ تا ۳ سال: الف، پ، ب، م، د، ن، ه، ت، ک، گ،ی، ف
• ۴ سال: ر، ش، س، و، چ،ج، ل
• ۵ سال: ث، ژ، ز
• ۶ سال: ق

آیا در رشد گفتاری کودک من تاخیر به وجود آمده؟

لزوما کودکتان در سنین زیر نباید دقیقا مثل الگوی تعریف شده رفتار کند بلکه این لیست راهنمایی برای بررسی گفتار در کودک است. گفتار درمان با بررسی زبان یا زبان هایی که کودک صحبت می کند، دقت آن ها در صحبت کردن و سایر موارد، چشم اندازی از رشد گفتاری کودک درست می کند.

رشد زبان در کودکان – تاخیر تکاملی کلامی

مشاهده رشد زبان در کودکان شگفت انگیز است. برای مثال کودکان در ۳ ماهگی مهارت نوبت گرفتن در صحبت کردن را یاد می گیرند. مثلا کودک صدایی تولید می کند، بزرگ تر جواب می دهد و منتظر می ماند، دوباره کودک پاسخ می دهد. تا حدود سن ۸ ماهگی کودکان برخی از کلمات را می فهمند. تا زمانی که ۱ ساله شوند ممکن است که ۵۰ کلمه را بفهمند. در قسمت زیر به مراحل رشد گفتار که ممکن است از ۱ تا ۷ سال اتفاق بیفتند اشاره می کنیم:

۱ سالگی تا ۱ سال و ۶ ماهگی:

فهمیدن:

• کودک ۵۰ کلمه را می فهمد.
• کودک دستورهای یک مرحله ای را دنبال می کند.

تولید کردن:

• کودک می تواند ۵۰ الی ۱۰۰ کلمه بگوید.
• کودک می تواند سخن های نامفهوم زیادی بگوید.

۱ سال و ۶ ماهگی تا ۲ سال:

فهمیدن:

• کودک می تواند دستورهای دو مرحله ای را دنبال کند.
• کودک شروع به پاسخ به برخی سوالات اساسی می کند.

تولید کردن:

• کودک می تواند ۲۰۰ تا ۳۰۰ کلمه را بگوید.
• کودک می تواند دو کلمه را کنار هم قرار دهد (مثل ماشینِ بابا).

۲ سالگی تا ۲ سال و ۶ ماهگی:

فهمیدن:

• کودک می تواند سوالاتی مثل کی، چه کسی، چه چیزی و سوالاتی از این قبیل را بفهمد.

تولید کردن:

• اولین مراحل رعایت قواعد دستوری در کودک مشاهده می شود.
• کودک از جملات ۱ الی ۳ کلمه ای استفاده می کند.

۲ سال و ۶ ماهگی تا ۳ سالگی:

فهمیدن:

• کودک حرف های اضافه ای (مثل “رو”، “زیر”، “در”) را می فهمد.
• کودک دستورهای سه مرحله ای را دنبال می کند.

تولید کردن:

• کودک می تواند داستان بگوید.
• کودک می تواند از جملات ساده استفاده کند.

۳ سالگی تا ۳ سال و ۶ ماهگی:

فهمیدن:

• فهمیدن کلمات مربوط به رنگ ها

تولید کردن:

• کودک دامنه لغاتی حدود ۹۰۰ الی ۱۰۰۰ کلمه دارد.
• جنبه های جدیدی از قواعد دستوری و استثناهای قواعد را تولید می کنند.
• جملات را با هم ترکیب می کند تا منظورش را بگوید.

۳ سال و ۶ ماهگی تا ۴ سالگی:

فهمیدن:

• کودک کلماتی که برای اندازه و شکل به کار می روند را متوجه می شود.

تولید کردن:

• کودک از جملات پیچیده استفاده می کند.
• کودک می تواند درباره اتفاقاتی که در گذشته افتاده اند صحبت کند، پیش بینی کند، خیال پردازی کند و نسبت به سایرین احساس همدردی نشان دهد.

۴ تا ۵ سالگی:

فهمیدن:

• کودک مفاهیم مربوط به زمان مثل قبل و بعد را می فهمد.
• کودک می تواند مقایسه کند (برای مثال “بزرگ تر” و “بزرگ ترین”)

تولید کردن:

• سخت ترین قواعد دستوری را یاد می گیرد.
• دامنه لغات کودک بین ۱۵۰۰ تا ۱۶۰۰ کلمه است.
• کودک از ساختارهای پیچیده استفاده می کند (مثل کی تولدمه؟ من یک کیک بزرگ برای تولدم می خوام).
• کودک می تواند داستان تعریف کند اما ممکن است که این داستان نقطه اوج یا نتیجه گیری نداشته باشد.

۵ تا ۷ سالگی:

• کودک دامنه لغاتی حدود ۳۰۰۰ تا ۵۰۰۰ کلمه دارد.
• به زیبایی داستان تعریف می کند.
• ۹۰ درصد از موارد از قواعد دستوری به درستی استفاده می کند.

چرا کودک من دچار تاخیر تکاملی کلامی شده است؟

اگر نگران رشد زبان کودکتان هستید در اسرع وقت به گفتار درمان مراجعه کنید. هر چه زودتر مشکلات کودکان را شناسایی کنید نتیجه بهتری خواهید گرفت.

چرا کودک به گفتار درمان نیاز دارد؟

دلایل زیادی برای این که کودک باید به گفتار درمان مراجعه کند وجود دارند. این دلایل می توانند شامل این موارد باشند:

تاخیر تکاملی کلامی / تاخیر در رشد مهارت های زبانی:

مشکلات زبان مثل تاخیر در شروع گفتار، مشکل در فهم و به یاد سپردن کلمات یا مشکل در استفاده از ترتیب درست کلمات. یک کودک ممکن است در بقیه مهارت ها رشد خوبی داشته باشد اما در رشد مهارت های گفتاری به مشکل بر بخورد. مشکلات زبان ممکن است توسط ترشحات چسبناک گوش اتفاق بیفتند که در آن مجرای گوش توسط مخاط مسدود می شود.

اختلالات گفتار/ تاخیر در رشد مهارت های گفتاری:

این اختلال شامل به مشکل برخوردن در تولید صداها است. ممکن است کودکان در تلفظ برخی از کلمات به مشکل بر بخورند مثلا به جای یک حرف از حرفی دیگری استفاده کنند.

اختلالات/ تاخیر در رشد مهارت های اجتماعی‌:

در این شرایط کودکان با جنبه اجتماعی ارتباط برقرار کردن به مشکل بر می خورند و نمی توانند یک مکالمه را ادامه دهند. اکثر کودکانی که اوتیسم دارند به این مشکل بر می خورند.

مشکلات ژنتیکی و بیماری:

که شامل مشکلاتی مثل شکاف کام، فلج مغزی و مشکلات شنوایی است.

کودکان چگونه برای درمان تاخیر تکاملی کلامی به گفتار درمان ارجاع داده می شوند؟

راه های زیادی برای ارجاع کودک به گفتار درمان وجود دارد. یکی از راه ها این است که والدین به طور مستقیم با تیم گفتار درمانی تماس بگیرند و درباره مراجعه به آن ها سوال بپرسند. علاوه بر این می توانید از پزشک عمومی بخواهید که آدرس گفتار درمان را در اختیار شما قرار دهد. البته ممکن است که کودک از راه های دیگری مثل مدرسه به گفتار درمان ارجاع داده شود. اگر مدرسه قصد انجام چنین کاری را داشت قبل از هر چیزی باید با والدین کودک مشورت کند.

در مراجعه اول درمان تاخیر تکاملی کلامی چه اتفاقی می افتد؟

این که به گفتار درمان مراجعه کنید لزوما به این معنا نیست که کودکتان مشکل حادی دارد و به درمان خاصی نیاز است. یکی از عناصر اصلی در مراجعه اولیه این است که سابقه کودک مثل زندگی او، بارداری مادرش تا زمان حال در اختیار گفتار درمان قرار بگیرند. ممکن است خیلی ها از این کار خوششان نیاید اما برای فهمیدن علت مشکل ضروری است. در قدم بعد، تراپیست کودک را معاینه می کند، نحوه استفاده از زبان و صحبت کردن او، ارتباط برقرار کردن و رفتارش را بررسی می کند. علاوه بر این استانداردها را بررسی می کنند تا ببینند رفتار کودک مطابق با سن او هست یا نه. اگر کودک بالای ۳ سال باشد، گفتار درمان از او تست می گیرد. مثلا از او می خواهد که به تصویر سگ اشاره کند، سپس نحوه پاسخ دادن او را بررسی می کند. بعد از این گفتار درمان به شما خواهد گفت که باید چه کار کنید. برای مثال برخی از کودکان به درمان خاصی نیاز ندارند و برای رفع مشکلشان باید در خانه یک سری تمرین انجام دهند. سایر کودکان ممکن است که به جلسات درمانی بیشتری نیاز داشته باشند. ممکن است که کودک را نزد متخصص گوش یا اوتیسم بفرستند.

اگر کودک به درمان تاخیر تکاملی کلامی نیاز داشت چه؟

این که در طول جلسات گفتار درمانی چه پیش بیاید به میزان و نوع مشکل کودک بستگی دارد. گفتار درمان می تواند در مدرسه، کلینیک، بیمارستان یا حتی خانه کودکان را معاینه کند. این جلسات ممکن است تکی یا برای گروه کوچکی از کودکان برگزار شوند. به علاوه این جلسات می توانند هفتگی یا در فاصله های زمانی معین برگزار شوند. گفتار درمان با درگیر کردن کودکان در پروسه یادگیری این کار را برای آن ها آسان و جذاب می کند. برخی از استراتژی هایی که کودکتان ممکن است با آن ها روبرو شود شامل این موارد هستند:

فعالیت های زبانی:

بازی کردن، صحبت کردن، استفاده از تصاویر، کتاب ها، اسباب بازی یا سایر وسایل برای تحریک رشد مهارت های زبانی. گفتار درمان شکل درست کلمات را برای کودکان فراهم می کند.

فعالیت های گفتاری:

تمرین برخی از صداهای خاص. متخصص به کودک یاد می دهد که برای تولید صدا چگونه دهان خود را حرکت دهد. ممکن است که گفتار درمان ابتدا صدا را ادا کند و سپس از کودکان بخواهد که همان کار را تکرار کنند.

فعالیت های دهانی:

تمرین زبان، لب ها و فک به قوی کردن ماهیچه های صورت کمک می کند. تمام این تمرین ها باید برای کودکان جذاب باشند چون هدف این است که آن ها را مشتاق و درگیر نگه داریم.

تمرین در خانه تا چه حد در درمان تاخیر تکاملی کلامی اهمیت دارد؟

گفتار درمان ممکن است که فعالیت هایی را در نظر بگیرد که بین جلسات گفتار درمانی آن ها را در خانه با کودک تمرین کنید. حتما برای انجام این تمرین ها زمانی را اختصاص دهید. این تمرین ها به اندازه خود جلسات گفتار درمانی اهمیت دارند.

تعداد جلسات مورد نیاز برای درمان تاخیر تکاملی کلامی با گفتار درمانی

گفتار درمان باید اهداف واقعی در نظر بگیرد. اگر کودک ۶ تا ۱۲ ماه بعد پیشرفت داشته باشد، دوباره از آن ها آزمون می گیرند تا ببینند که آیا به اندازه کافی پیشرفت کرده اند یا خیر. گاهی کودک به اندازه کافی پیشرفت می کند ولی بعد از اتمام جلسات دوباره سرعت پیشرفت در او کند می شود، در چنین شرایطی اصلا نگران نباشید و در صورت نیاز مجددا او را نزد متخصص ببرید.