در مورد تجویز لنز چه می دانید؟ لنز چگونه عمل می کند؟ انوع لنزها به چه صورت می باشد؟ آیا استفاده از لنز برای چشم ضرر دارد؟ امروز عینک جزو اکسسوری های مدرن محسوب می شود. برندهای مشهور زیادی در زمینه تولید عینک فعالیت می کنند. پس اگر لنز، چشمان تان را اذیت می کند نگران نباشید چون هنوز انتخاب دیگری یعنی عینک پیش روی شماست. می توانید با عینک ظاهر متفاوت و جذابی برای خودتان درست کنید. میکروسکوپ به ما این امکان را می دهد تا دنیایی را ببینیم که با چشمان خود نمی توانستیم ببینیم. تلسکوپ هم ما را به فراتر از زمین و تماشای ستاره، آسمان و سیاره های دیگر می برد. اما جالب است بدانید که برخی لنزهای پلاستیکی یا شیشه ای این قابلیت را در میکروسکوپ و تلسکوپ به وجود آورند. بیایید نگاهی دقیق تر به این که این لنزها چه هستند و چگونه کار می کنند بیندازیم. در این مقاله از چشم و چشم پزشکی از سایت دکتر سلام به صورت کامل درباره تجویز لنز و موارد استفاده از لنز چشم توضیح خواهیم داد.
تجویز لنز چیست؟
لنز تکه ای شیشه یا پلاستیک شفاف است که معمولا سطح خمیده ای دارد. کلمه لنز از کلمه لاتین “Lentil” گرفته شده است. کلمه Lentil به معنای عدس است (ماده ای که در آشپزی استفاده می شود) اما نگذارید که این موضوع شما را گیج کند. دلیل خاصی برای این نامگذاری وجود ندارد به جز این که برخی لنزها شبیه عدس به نظر می رسند. تجویز لنز گاهی به دلیل ضعیف بودن چشم صورت می گیرد و گاهی به دلیل زیبایی.
تجویز لنز – لنز چگونه عمل می کند؟
لنز با شکستن نور عمل می کند. این گونه که اشعات نور را خمیده می کند و جهت آن ها را تغییر می دهد. به این معنی که اشعه ها خیلی دورتر یا نزدیک تر از جایی که واقعا نشئت می گیرند به نظر می رسند. به همین خاطر است که اشیایی که درون لنز می بینید بزرگ تر یا کوچک تر از چیزی که واقعا هستند به نظر می رسند.
انواع تجویز لنز
معمولا دو دسته اصلی از لنز وجود دارد: لنز محدب یا همگرا و مقعر یا واگرا
لنز محدب یا همگرا:
در لنزهای محدب سطح پلاستیک یا شیشه به سمت بیرون برآمدگی دارد و شکلی عدسی مانند به لنز می دهد. به لنز محدب لنز همگرا هم می گویند چون تمام پرتوهای تابیده شده را در نقطه ای به نام نقطه کانونی متمرکز می کند. از لنز محدب در تلسکوپ و دوربین دو چشمی استفاده می شود تا بتواند پرتوهای نور با فاصله دور را در یک جا متمرکز کند.
لنز مقعر یا واگرا:
لنز مقعر دقیقا برعکس لنز محدب است. سطح آن به داخل فرو رفته است. این نوع لنز، نور های موازی تابیده شده به خود را واگرا می کند. به همین خاطر است که به آن ها عدسی واگرا می گویند. از لنزهای مقعر در چیزهایی مثل پروژکتور تلویزیون استفاده می شود تا نور را با فاصله منتشر کنند.
لنزهای ترکیبی
امکان ساخت لنزهای ترکیبی از عدسی محدب و مقعر وجود دارد. به چنین لنزهایی که از ترکیب لنزهای ساده تر درست می شوند لنزهای ترکیبی می گویند.
تجویز لنز – چگونه می توان به قدرت لنزها پی برد؟
اگر تا به حال درون دوربین دو چشمی، تلسکوپ یا ذره بین نگاه کرده باشید دیده اید که برخی لنزها سایز یک جسم را بزرگ تر یا کوچک تر از چیزی که هست نشان می دهند. روش ساده ای وجود دارد که به شما می گوید یک لنز تا چه حد قوی است و به آن فاصله کانونی گویند. فاصله کانونی لنز عبارت است از فاصله مرکز عدسی تا جایی که پرتوهای نور متمرکز می شوند.
هر چه قدر فاصله کانونی کوتاه تر باشد قدرت و تمرکز نور بیشتر و هر چه فاصله کانونی بلندتر باشد، قدرت و تمرکز نور کمتر است. از طرف دیگر گاهی یک لنز قدرتمند پرتوهای نور را در فاصله کوتاه و با فاصله کانونی صفر متمرکز می کند. یک لنز معمولی نه فاصله کانونی خیلی بلندی دارد نه فاصله کانونی خیلی کوتاه، و جایی بین این دو قرار دارد. از فاصله کانونی در مقیاس های طول (مثل سانتی متر، میلی متر و اینچ) استفاده می شود. گاهی نیز در واحدهای اندازه گیری خاص مثل دیوپتر هم از آن استفاده می کنند.
عینک سازها معمولا قدرت لنز اصلاحی ای که نیاز دارید را با دیوپتر نشان می دهند. فاصله کانونی تنها خصوصیت مهم لنزها نیست. لنزهای بزرگ تر نور بیشتری نسبت به لنزهای کوچک تر جمع می کنند و تصویر روشن تری به دست می دهند. این مسئله را در انتخاب لنز دوربین مد نظر بگیرید چون میزان نوری که لنز جمع می کند روی کیفیت و چگونگی تصویر تاثیرگذار است.
لنزهای دوربین را معمولا با مقیاسی به نام ضریب اف نام گذاری می کنند که ضریب اف فاصله کانونی و قطر دریچه دیافراگم است. به طور کلی لنزهایی که ضریب اف کوچکتری دارند تصاویر واضح تر و روشن تری ایجاد می کنند. لنزهایی که ضریب اف بالاتری دارند عمق تمرکزی بیشتری دارند. مثلا در عکس برداری هم خود جسم مورد نظر و هم اطراف آن به طور همزمان در مرکز توجه هستند.
تجویز لنز – لنزها را چگونه می سازند؟
قبل از این که در قرن بیستم استفاده از پلاستیک در ساخت لنز رایج شود، تمام لنزها از شیشه هایی با سایزهای مختلف ساخته می شدند. سپس لنز شکل گرفته را جلا می دهند و به آن شکل پایانی را می دهند. شیشه های معمولی که در ساخت پنجره و ظروف استفاده می شوند برای ساخت لنز مناسب نیستند چون این شیشه ها حاوی حباب هوا و سایر ناخالصی ها هستند.
این شیشه ها باعث می شوند که پرتوهای نور از راه درست خود پراکنده شوند و تصویری تیره به دست می دهند. به جای این شیشه ها از مواد مرغوب تری به اسم شیشه آپتیکال استفاده می شود. امروزه کسانی که قصد خرید دارند لنزهای پلاستیکی را ترجیح می دهند چون سبک تر و امن تر هستند. لنزهای پلاستیکی می توانند با شکل های گوناگون ساخته شوند.
علاوه بر این کیفیت بسیار بالا و قیمت پایین تری دارند. اگر چه پلاستیک های معمولی به آسانی خراش بر می دارند اما روی آن ها را با لایه های محافظتی از جمله کربن شبه الماسی می پوشانند تا احتمال آسیب به آن ها را کاهش دهند. برخی از لنزهای آپتیکال با لایه نازکی از پلاستیک پوشانده می شوند تا از انعکاس های آزار دهنده بکاهند.
تجویز لنز – از لنزها چه استفاده ای می شود؟
لنزها به وفور در دنیای اطراف ما یافت می شوند. از نورافکن ماشین و چراغ قوه گرفته تا پنل های LED که در همه آن ها از لنز استفاده می شود. اما چشم های ما شگفت انگیزترین لنزها را دارند. کمی به دنیای اطراف توجه کنید. مثلا فکر کنید که دارید به زمین زیر پاهایتان نگاه می کنید. چند لحظه بعد صدای هلیکوپتری که رد می شود را می شنوید، سپس سر خود را بالا می آورید و آن را نگاه می کنید. این گونه توجه خود را از فاصله نزدیک (زمین زیر پا) به فاصله دور (دیدن عبور هلیکوپتر) تغییر دادید.
شما این کار را با چشم غیر مسلح انجام دادید و حتی متوجه کاری که انجام دادید نشدید. این به این علت است که چشم ها لنزهای قابل انعطافی دارند که با ماهیچه های کوچکی کنترل می شوند. این لنزها می توانند به سرعت تمرکز خود را از فاصله نزدیک (نگاه به انگشتان) به فاصله دور (نگاه به ماه) تغییر دهند. می بینید که تا چه حد شگفت انگیز است؟ این را هم باید بدانید که همه ما در چشمان خود لنز داریم. بیشتر لنزهای ساختگی (لنزهای شیشه ای و پلاستیکی) در ساخت عینک و لنزهای تماسی استفاده می شوند.
برای مثال در عینک های فتوکرومیک حساس به نور استفاده می شوند که در نور درخشان تیره شده و در نور کم روشن تر می شوند. علاوه بر این از آن ها در ساخت دوربین های دو چشمی (که در هر کدام از سیلندرها دو یا سه لنز به کار می رود) استفاده می کنند. در تلسکوپ هم از این لنزها استفاده می شود. در میکروسکوپ های معمولی از یک سری لنز شیشه ای استفاده می کنند تا اجسام کوچک را بزرگ کنند.
در حالی که در میکروسکوپ های الکترونی از یک باریکه الکترونی برای ساخت تصویر استفاده می کنند و می توانند جزئیات دقیق تری در اختیار افراد قرار دهند. در پروژکتورهای تلویزیون هم از لنز برای تبدیل تصاویر کوچک به تصاویری بزرگ که همه بتوانند آن ها را ببینند، استفاده می کنند. دوربین ها برعکس عمل می کنند و پرتوهای نور را از فاصله دور متمرکز می کنند.
تجویز لنز و ماده سازنده آنها
همان طور که قبلا گفته شد لنزها یا از پلاستیک ساخته می شوند یا از شیشه. به طور کلی باید لنزها را از چیزهایی ساخت که پرتوهای نوری که از آن ها عبور می کنند را منحرف نکنند و مواد زیادی نیستند که چنین خاصیتی داشته باشند و بتوان برای ساخت لنز از آن ها استفاده کرد. در ابتدا لنزها را از شیشه می ساختند. این لنزها جزو قدیمی ترین لنزها شناخته می شوند. قدمت این عدسی ها به ۳۰۰۰ سال پیش بر می گردد، البته کیفیت آن ها واقعا ضعیف بود. بعد از آن نرون امپراتور روم از عدسی های زمردی برای مشاهده نبرد گلادیاتورها استفاده می کرد.
جدیداً هم از آن ها در وسایلی مثل تلسکوپ و عینک استفاده می شود. قدمت عینک به قرن سیزدهم و قدمت تلسکوپ به قرن هفدهم بر می گردد (مخترع تلسکوپ هانس لیپرشی است). در طول قرن بیستم لنزهای ارزان، سبک و مطمئن پلاستیکی به وجود آمدند و اکنون هم این لنزها ارزان قیمت تر از لنزهای شیشه ای هستند. لنزهای عینک یا دوربین گوشی به احتمال زیاد از نوع پلاستیکی هستند. لنزهای پلاستیکی اگر چه ارزان قیمت هستند اما مشکلات خاص خود را دارند.
برای مثال کیفیت آن ها به طور کلی به خوبی کیفیت لنزهای شیشه ای نیست، به راحتی خراش بر می دارند، با تغییرات دما زودتر از لنزهای شیشه ای کیفیت خود را از دست می دهند، طول موج را به خوبی شیشه منتقل نمی کند، همیشه به طور موفق نور را منکسر نمی کنند (شیشه معمولا ضریب شکست نور بالایی دارد). البته برخی از لنزهای پلاستیکی مخصوص هم ضریب شکست نور بالایی دارند و اگر لنزهای سبک و نازک بخواهید می توانید لنزهای پلاستیکی را انتخاب کنید.
اما فراموش نکنید که لنز شیشه ای هم معایب خاص خود را دارد برای مثال سنگین است، گران است، می تواند بشکند (پس معمولا نمی توان آن ها را پوشید و ورزش کرد). لنزهای شیشه ای و پلاستیکی هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند. پس با توجه به هدفی که دارید باید ببینید کدام مناسب شرایطتان است.
تا چه مدت پس از تجویز لنز می توان آن را تهیه کرد؟
انقضای تجویز عینک و لنز توسط خود پزشک تعیین می شود. اما به طور کلی، لنزهای تماسی را می تواند تا حداکثر یک سال پس از تجویز تهیه کرد. اما ممکن است این زمان کوتاه تر باشد. تجویز عینک طبی هم تا یک الی دو سال انقضاء دارد. اما باز هم زمان آن با توجه به نظر پزشک متفاوت است. سلامت چشم در طول زمان تغییر می کند پس باید مرتب برای معاینه نزد چشم پزشک رفت. هیچ وقت با نسخه قدیمی عینک یا لنز نخرید.
تجویز لنز – چه انواعی از لنز قابل دسترسی هستند؟
با پیشرفت تکنولوژی لنزها هم پیشرفت می کنند. همان طور که قبلا هم ذکر شد در گذشته لنزها منحصراً از شیشه ساخته می شدند. اما امروزه آن ها معمولا از پلاستیک ساخته می شوند. لنزهایی که در پایین ذکر شده اند نسبت به شیشه و پلاستیک های قدیمی سبک ترند، به راحتی نمی شکنند و می تواند چشم ها را از اشعه UV محافظت کنند:
عدسی پلی کربنات:
اگر ورزش می کنید، جایی کار می کنید که عینکتان در معرض آسیب است یا کودکی دارید که ممکن است به عینکتان آسیب بزند این عدسی ها انتخاب مناسبی برای شما هستند. این عدسی ضد ضربه است و در مقابل اشعه UV هم از چشم ها محافظت می کنند.
عدسی تریوکس:
این عدسی ها از پلاستیک های جدیدتری ساخته شده اند و به عدسی های پلی کربنات شباهت دارند. این عدسی ها سبک، نازک و ضد ضربه اند.
عدسی های فشرده یا با ایندکس بالا:
این عدسی ها از عدسی های ضخیمی که قبلا داشته اید سبک تر و نازک ترند.
عدسی آسفریک:
این نوع عدسی ها درجه های متفاوتی از انحنا دارند. این به این معناست که می توانند با توجه به نیاز فرد صاف تر و نازک تر باشند.
عدسی فتوکرومیک:
با تابش نور، این عدسی ها از شفاف به تیره تبدیل می شوند. با استفاده از این عدسی ها ممکن است که دیگر به عینک آفتابی نیاز نداشته باشید. جنس این عدسی ها می تواند از شیشه یا پلاستیک باشد.
عینک آفتابی پلاریزه:
این عدسی ها از خیره شدن چشم جلوگیری می کنند و برای رانندگی و ورزش مناسب هستند. نوع مشکل بینایی تعیین کننده نوع لنز است. اگر دچار نزدیک بینی باشید عدسی مقعر (انحنا به سمت داخل) برای شما مناسب است. اگر مشکل دور بینی دارید عدسی محدب (انحنا به سمت بیرون) برای شما مناسب است. اگر درجه آستیگماتیسم چشمان تان بالا است (که علت آن مشکلاتی در شکل و انحنای قرنیه است) برای آن از نوعی عدسی نرم استفاده می کنند. به طور کلی عدسی ابزاری است که برای متمرکز کردن درست نور در شبکیه از آن استفاده می کنند.
تجویز لنز – لنزهای چند کانونی (مولتی فوکال) چه هستند؟
اگر در میانه ۴۰ سالگی یا بالاتر هستید لنزهای چند کانونی (مثل لنزهای دو کانونی یا سه کانونی) مناسب شما هستند.
تجویز لنز دو کانونی:
معمولا رایج ترین نوع لنزهای چند کانونی هستند. این عدسی ها دو قسمت دارند. قسمت بالا به دیدن اجسام از فاصله دور کمک می کند. قسمت پایین به دیدن اجسام از فاصله نزدیک کمک می کند. این عینک ها معمولا برای افراد بالای ۴۰ سال تجویز می شوند که دیگر نمی توانند به دقت تمرکز کنند. این مشکلات به علت پیر چشمی به وجود می آیند و مشکلات مربوط به سن تغییر عدسی را می طلبند.
تجویز لنز سه کانونی:
این لنزها سه بخشی هستند و برای فواصل نزدیک، متوسط و دور دید شفاف فراهم می کنند. اگر درباره نوع لنز مناسب سوال دارید با چشم پزشک خود صحبت کنید. پزشک به شما کمک خواهد کرد که عینکی را انتخاب کنید که با شیوه زندگی و نیاز بینایی تان هماهنگ باشد.
روکش عدسی عینک
روکش های عدسی مختلفی وجود دارند. از جمله آن ها می توان به این موارد اشاره کرد:
روکش آنتی رفلکس:
این روکش مشکلات مربوط به روشنایی زننده، انعکاس و هاله اطراف نور را برطرف می کند و ظاهری بهتر به عینک می دهد.
روکش ضد خش و محافظ یو وی:
امروزه اکثر عدسی ها این گونه هستند.
روکش رنگی:
گاهی وجود رنگ جزئی تیره یا روشن روی عدسی به دید بهتر کمک می کند. مثلا روکش زرد کنتراست را افزایش می دهد. روکش قهوه ای، رنگ چیزی را تغییر نخواهد داد. روکشی با رنگ روشن آثار پیری اطراف چشم را کاهش می دهد.
روکش آیینه ای:
معمولا این روکش را به خاطر زیبایی اش استفاده می کنند و چشمان تان را از دیده شدن پنهان می کنند. این روکش ها در تنوعی از رنگ ها (نقره ای، طلایی و آبی) موجود است.
تجویز لنز و نکات مراقبتی از عینک
همیشه آن را در جایی تمیز نگه دارید و آن ها را از آسیب دور نگه دارید. عینک را با آب و پارچه بدون پرز تمیز کنید. تمیز نگه داشتن آن به وضوح دید شما کمک می کند. هر سال برای معاینه به پزشک مراجعه کنید تا چشمان خود را سالم نگه دارید.
مواد به کار برده در تجویز لنز تماسی چشم
لنزهای نرم از پلاستیک ژل مانند و حاوی آب به اسم هیدروژل تشکیل شده اند. این لنزها خیلی نازک و قابل انعطاف هستند. لنزهای تماسی هیدروژلی در اوایل ۱۹۷۰ معرفی شدند و بعد از آن به سرعت معروف شدند چون احساس راحتی به فرد می دهند. تنها گزینه دیگر در آن زمان لنزهای تماسی سخت بود که از جنس پلاستیک PMMA (پلی متیل متاکریلات) بود. لنزهای PMMA برای انطباق با چشم زمان می برند و خیلی از افراد برای استفاده از آن ها مشکل دارند. لنز تماسی هیدروژل سیلیکونی نوع پیشرفته لنزهای نرم هستند و از لنزهای هیدروژلی عادی پر منفذترند و به اکسیژن امکان ورود به قرنیه را می دهند.
لنزهای تماسی هیدروژل سیلیکونی در سال ۲۰۰۲ معرفی شدند و هم اکنون محبوب ترین لنزها در ایالات متحده هستند. لنزهای نفوذ پذیر به گاز که به آن ها GP یا RGP هم می گویند لنزهای تماسی سختی هستند که شبیه لنزهای PMMA به نظر می رسند. این لنزها پر منفذ هستند و به اکسیژن اجازه عبور می دهند. لنزهای GP بهتر از لنزهای PMMA می توانند با چشم منطبق باشند و احساس راحت تری به فرد می دهند. لنزهای GP تصاویر دقیق تری را نسبت به لنزهای تماسی هیدروژل سیلیکونی و لنزهای نرم ایجاد می کنند، به خصوص اگر چشم ها آستیگمات باشند.
البته ممکن است در ابتدا با لنزهای GP احساس راحتی نداشته باشید و بعدها به آن ها عادت کنید و به نظرتان خیلی راحت برسند. لنزهای تماسی هیبریدی برای رقابت با سایر لنزهایی که برای چشم راحت بودند طراحی شدند. این لنزها قسمتی دارند که نفوذ پذیر به گاز هستند و با مواد هیدروژل یا سیلیکونی هیدروژل احاطه شده است. با وجود این خصوصیات هنوز درصد کمی از افراد در آمریکا از لنزهای هیبریدی استفاده می کنند شاید دلیلش این باشد که این لنزها برای انطباق با چشم سخت ترند و نسبت به لنزهای نرم و هیدروژل سیلیکونی گران ترند.
در سال ۲۰۱۷، ۶۴ درصد از لنزهای تماسی تجویز شده در آمریکا لنزهای هیدروژل سیلیکونی، ۲۲ درصد لنزهای هیدروژلی، ۱۱ درصد لنزهای نفوذ پذیر به گاز، ۲ درصد لنزهای هیبریدی و ۱ درصد لنزهای PMMA بودند. در گذشته کسانی که از لنزهای تماسی استفاده می کردند هر شب باید آن ها را در می آوردند و تمیز می کردند. اما با معرفی برخی از لنزهای تماسی، افراد می توانستند با وجود آن ها در چشم بخوابند. دسته بندی کلی لنزها این گونه است:
تجویز لنز روزانه:
که افراد باید هر شب آن ها را در بیاورند.
تجویز لنز شبانه:
که می توانید شب با وجود آن ها در چشم بخوابید. این لنزها را می توان هفت روز متوالی بدون در آوردن از چشم استفاده کرد.
تجویز لنز و زمان برداشتن لنز ها از چشم
حتی با مراقبت درست هم، باید لنزهای تماسی خود را به طور مرتب در بیاورید و آن ها را تمیز کنید تا مانع از عفونت چشم شوید. لنزها بر اساس زمانی که باید دور انداخته شوند شامل این موارد هستند:
- لنزهای یک بار مصرف که پس از یک بار استفاده باید دور انداخته شوند.
- لنزهایی که هر دو هفته یک بار یا زودتر باید دور انداخته شوند.
- لنزهایی که باید ماهانه تعویض شوند.
- لنزهایی که باید ۶ ماه یک بار یا بیشتر تعویض شوند.
لنزهای نفوذ پذیر به گاز نسبت به لنزهای تماسی نرم به کثیف شدن مقاوم ترند و نیاز نیست که مثل لنزهای تماسی نرم خیلی زود دور انداخته شوند. معمولا لنزهای GP یک سال یا بیشتر ماندگاری دارند. لنزهای تجویز شده در آمریکا بر اساس زمان تعویض به این موارد تقسیم می شوند: لنزهای تعویضی به صورت ماهانه (۴۰ درصد)، لنزهای تعویضی به صورت روزانه (۳۵ درصد)، لنزهای تعویضی به صورت دو هفته یک بار (۲۴ درصد) و لنزهای تعویضی به صورت سالانه (۱ درصد).
طراحی لنزهای تماسی
لنزهای تماسی نرم (لنزهای استاندارد هیدروژل و هیدروژل سیلیکونی) با توجه به هدف فرد از استفاده از آن ها در طرح های مختلفی قابل دسترسی هستند.
تجویز لنز و انواع لنزهای تماسی
- لنزهای تماسی آسفریک توان بالایی دارند و برای اصلاح میوپیا (نزدیک بینی) و هایپروپیا (دور بینی) مورد استفاده قرار می گیرند.
- لنز تماسی توریک که برای درمان آستیگماتیسم، نزدیک بینی و دور بینی طراحی شده اند.
- لنزهای تماسی چند کانونی (از جمله لنزهای دو کانونی) که هاله مختلفی از توان دارند و برای اصلاح پرسبیوپیا، نزدیک بینی و دور بینی استفاده می شوند. برخی از لنزهای چند کانونی برای اصلاح آستیگماتیسم هم استفاده می شوند.
- لنزهای تماسی زیبایی که شامل رنگ های مختلفی هستند و برای تغییر رنگ چشم ها طراحی شده اند. هنگام خرید لنزهای زیبایی دقت کنید که حتما نوع با کیفیت آن را تهیه کنید.
- انواع دیگری از لنز هم وجود دارند از جمله لنزهایی که می توان آن ها را برای موقعیت های خاص مثل اصلاح کراتوکونوس یا قوز قرنیه استفاده کرد.
خصوصیات دیگر از تجویز لنز تماسی
- تجویز لنز دو کانونی برای اصلاح پرسبیوپیا (پیر چشمی) و آستیگماتیسم استفاده می شوند. اگر دچار آستیگماتیسم هستید، می توانید بعد از ۴۰ سالگی عینک های خود را کنار بگذارید و از این لنزها استفاده کنید.
- لنزهای تماسی نرم برای کاهش علائم خشکی چشم به کار می روند.
- لنزهای رنگی که در قسمت بالا به آن ها اشاره شد می توانند رنگ چشم ها را تغییر بدهند. برای مثال می توانید با استفاده از این لنزها چشم های سبز یا آبی داشته باشید.
- لنزهای جلوه های ویژه که این لنزها یک قدم از لنزهای رنگی فراتر هستند و فرد را شبیه به گربه، خون آشام و سایر موجودات می کنند.
- لنزهای پروستتیک که نوعی از لنزهای رنگی هستند و می توانند برای اهداف طبی مورد استفاده قرار بگیرند. گاهی این لنزها را با توجه به نیاز فردی که دچار آسیب چشم شده می سازند. این لنزها می توانند نقص چشم را بپوشانند و با رنگ چشم دیگر هماهنگ شوند.
- لنزهای مخصوص در صورتی استفاده می شوند که لنزهای معمولی برای فرد مناسب نباشند. این لنزها بر اساس شکل چشم و نیاز بینایی هر شخص به طور مخصوص درست می شوند.
- برخی از لنزهای نرم به نام لنزهای مسدود کننده یو وی، از چشم ها در برابر اشعه ماوراء بنفش محافظت می کنند. این اشعه می تواند سبب آب مروارید و سایر مشکلات شود. اما از آن جایی که این لنزها کل چشم را نمی پوشانند هنوز باید از عینک های آفتابی ضد یو وی استفاده کنید تا بهتر از چشم های خود در برابر نور آفتاب محافظت کنید.
- لنزهای اسکلرال که نفوذ پذیر به گاز هستند برای درمان کراتوکونوس (قوز قرنیه)، سایر ناهنجاری های مربوط به قرنیه و پرسبیوپیا استفاده می شوند.
- لنزهای تماسی میوپیا برای کاهش یا توقف نزدیک بینی در کودکان طراحی شده اند.
کدام لنز تماسی برای شما مناسب است؟
اول از همه مشکلی که باعث شده از لنز استفاده کنید باید مشخص شود. لنزهای تماسی باید دید مناسبی برای فرد فراهم کنند و میوپیا، هایپروپیا، آستیگماتیسم یا ترکیبی از این مشکلات را اصلاح کند. دوم این که لنز باید با چشم های فرد هماهنگ و منطبق باشد. به همین خاطر است که تنوع عظیمی از انحنا و شکل های مختلف لنز وجود دارد. البته تمام برندهایی که لنز تولید می کنند آن را در سایزهای مختلف تولید نمی کنند. چشم پزشک با معاینه چشم، بهترین نوع لنز را برای شخص تجویز می کند.
سوم این که، ممکن است که فرد مشکل دیگری داشته باشد که استفاده از لنز در او را محدود می کند. برای مثال اگر خشکی چشم دارید حتما باید از لنزهای خاصی استفاده کنید و نمی توانید از همه نوع لنزی استفاده کنید. در آخر هم لیستی از خصوصیات مورد نظرتان که از لنز انتظار دارید را یادداشت کنید (مثلا رنگ و امکان استفاده در شب). وقتی چشم پزشک لنز مناسب برای شما را تشخیص داد آن را تجویز خواهد کرد. سپس می توانید آن ها را از داروخانه یا سایر مراکز تهیه کنید.
تجویز لنز و استفاده و مراقبت از لنزهای تماسی
مراقبت از لنزهای تماسی، عفونت زدایی و نگهداری درست از آن ها راحت تر از چیزی است که فکرش را می کنید. چندین سال پیش برای مراقبت درست از لنزها باید از چندین محصول پاک کننده استفاده می کردید. اما امروزه با استفاده از محلول های چند منظوره می توان این لنزها را تمیز کرد. این محلول های چند منظوره به گونه ای هستند که یک محصول هم تمیز می کند و هم ضد عفونی می کند و سایر کارها را انجام می دهد.
افرادی که به محلول های پاک کننده چند منظوره حساسیت دارند می توانند از محصولاتی که حاوی هیدروژن پراکسید هستند استفاده کنند. این محلول ها به خوبی لنزها را تمیز می کنند اما حتما قبل از استفاده از آن ها دستور العمل های لازم را رعایت کنید. این محلول ها به هیچ عنوان نباید در تماس با چشم ها قرار بگیرد. البته لنزهای یک بار مصرف دیگر نیازی به مراقبت و تمیز کردن ندارند.
مشکلات مربوط به لنزهای تماسی
معمولا برای انتخاب لنز مناسب برای فرد از آزمون و خطا استفاده می کنند. افراد به مواد به کار برده در لنزهای مختلف و محلول های ضد عفونی کننده به طور مختلف پاسخ می دهند. تنها پس از استفاده از لنز می توان فهمید که از همه نظر برای فرد مناسب است یا نه. مهم ترین ملاک های انتخاب لنز, قدرت و انحنا است اما سایر عوامل مثل این که قصد اصلاح چه مشکلی را دارید (آستیگماتیسم، هایپروپیا، میوپیا و سایر موارد) هم مهم هستند. اگر بعد از قرار دادن لنز در چشم احساس اذیت شدن یا ضعیف شدن بینایی داشتید تغییر یا تنظیم لنز می تواند کارساز باشد. امروزه بیش از هر زمان دیگری لنزهای تماسی در دسترس هستند و می توانند دیدی خوب را به ارمغان بیاورند. اگر با لنزهایتان هایتان احساس راحتی نمی کنید یا خوب نمی بینید حتما به چشم پزشک مراجعه کنید.
خرید لنز تماسی
می توانید لنزهای تماسی را از جاهای مختلفی تهیه کنید که برخی از آن ها لنزهای با کیفیت تری را نسبت به بقیه عرضه می کنند.
چگونه بهترین لنز تماسی را انتخاب کنم؟
انتخاب بهترین لنز تماسی تصمیمی است که باید با چشم پزشکتان درباره آن صحبت کنید. انتخاب درست لنز به عوامل مختلفی بستگی دارد مثل این که: چشمان شما تا چه میزان این لنزها را تحمل می کنند، انتظاراتتان و این که تا چه حد می توانید وقت صرف تمیز کردن آن ها کنید.
چند مدت یک بار می توانم این لنزها را در چشمانم قرار دهم؟
جواب این سوال به این بستگی دارد که آیا می خواهید این لنزها را هر روز استفاده کنید یا تنها در موقعیت های خاص قصد استفاده از آن ها را دارید. همان طور که در قسمت های بالا هم گفته شد این لنزها بر اساس مدت استفاده انواع مختلفی دارند.
تا چه حد به دقیق بودن بینایی اهمیت می دهید؟
عادت کردن به لنزهای نفوذ پذیر به گاز در ابتدا سخت است اما دیدی دقیق و واضح تر از لنزهای تماسی نرم فراهم می کنند، به خصوص اگر آستیگماتیسم داشته باشید. اگر لنزهای تماسی نرم را امتحان کرده اید و از وضوح دید ناامید شده اید، آن ها را با لنزهای نفوذ پذیر به گاز تعویض کنید.
آیا می توانید به طور مرتب از لنزهای خود محافظت کنید؟
برای دوری از مشکلات جدی چشم مثل عفونت قارچی و زخم قرنیه باید از محلول های شستشویی که چشم پزشک توصیه می کند استفاده کنید. برای محافظت از چشمان تان باید هر روز مراقب آن ها باشید و لنزها را تمیز نگه دارید. اگر نمی توانید هر روز لنزهایتان را تمیز و ضدعفونی کنید و دائم مراقب آن ها باشید بهتر است از لنزهای یک بار مصرف استفاده کنید. لنزهای یک بار مصرف را پس از یک بار استفاده کردن دور می اندازند و سپس از لنز جدیدی استفاده می کنند.
آیا استفاده شبانه از لنز برای شما مهم است؟
آیا ایده استفاده از لنز به صورت شبانه را قبول دارید؟ امکان استفاده از برخی از لنزها در شب وجود دارد چون امکان عبور اکسیژن به میزان زیاد از آن ها وجود دارد. اما استفاده مداوم از لنزهای چشمی خطرناک است. اگر می خواهید از لنزهای شبانه استفاده کنید، چشم پزشک بررسی می کند که تا چه حد چشمان شما می توانند این لنزها را تحمل کنند و آیا استفاده از آن ها بی خطر است یا نه.
آیا می خواهید رنگ چشمتان را تغییر دهید؟
لنزهای تماسی رنگی به شما ظاهر جدیدی می دهند. حتی اگر رنگ چشم های خودتان تیره باشند این لنزهای تماسی نرم می توانند رنگ چشم را تغییر دهند. لنزهای جلوه های ویژه نیز می توانند چشم هایتان را تغییر دهند. برای مثال این لنزها می توانند شما را شبیه خون آشام کنند (مثل فیلم گرگ و میش). از این لنزها در هالووین هم استفاده می کنند. لنزهای تماسی را حتما با تجویز پزشک تهیه کنید.
آیا از لنزهای چند کانونی استفاده می کنید؟
اگر بالای چهل سال هستید با استفاده از لنزهای چند کانونی می توانید استفاده از عینک را محدود کنید.
هزینه لنزهای تماسی به چه صورت است؟
نمی توانید کلا از این لنزها استفاده کنید و عینک را کنار بگذارید و قیمت آن ها چیزی است که حتما باید در نظر بگیرید. وقتی هزینه این لنزها را حساب می کنید حتما هزینه محلول پاک کننده لنزهای تماسی را هم در نظر بگیرید.
آیا دچار آلرژی یا خشکی چشم هستید؟
آلرژی یا خشکی چشم استفاده از لنز را محدود می کنند. اگر این شرایط را دارید قبل از استفاده از لنز با پزشک خود صحبت کنید. لنزهای یک بار مصرف به کاهش آلرژی کمک می کنند. علاوه بر این برخی از لنزهای خاص مناسب کسانی که خشکی چشم دارند طراحی شده اند.
مراجعه به پزشک
بعد از رعایت تمام نکات بالا حتما برای معاینه چشم به چشم پزشک مراجعه کنید. چشم پزشک بهترین کسی است که می تواند به شما کمک کند که لنز مناسبی انتخاب کنید.
