درمان اختلالات تعادل؛ علل، نشانه ها و انواع اختلالات تعادل

اختلالات تعادل چیست؟ نشانه های اختلالات تعادل چیست؟ اختلالات تعادل شرایطی است که در آن شما بی ثباتی یا گیجی را احساس می کنید. اگر ایستاده، نشسته یا دراز کشیده باشید، احساس حرکت، چرخش، یا شناور بودن به شما دست می دهد. اگر قدم می زنید، ممکن است ناگهان احساس کنید که در حال وارونه شدن هستید.  هر شخصی برخی اوقات به تناوب دچار حملۀ گیجی می شود، اما عبارت گیجی یا سرگیجه می تواند برای افراد مختلف، معانی مختلفی داشته باشد. برای یک شخص، گیجی ممکن است به معنای احساسی گذرا از ضعف تلقی شود، در حالیکه فردی دیگر آن را بصورت احساسی شدید و قوی از چرخش (سرگیجه) که مدت زیادی به طول می انجامد درک نماید. در حدود 15 درصد از افراد بالغ آمریکا (33 میلیون نفر) در سال 2008 مشکل گیجی یا تعادلی داشته اند. اختلالات تعادل می تواند به دلیل قرارگیری در شرایط خاصی از سلامت و بهداشت، یا بروز مشکلی در گوش داخلی یا مغز ایجاد شود. اختلالات تعادل می تواند بطور عمیقی فعالیت های روزانه را متأثر نموده و سبب سختی و مشقت روانشناختی یا احساسی گردد. در این بخش از گوش، حلق و بینی و بیماری های دکتر سلام به توضیح بیشتر درباره درمان اختلالات تعادل می پردازیم.

نشانه های یک اختلالات تعادل یا آتاکسی کدامند؟

اگر یک اختلالات تعادل دارید، نشانه های بیماری ممکن است شامل:

• گیجی و سرگیجه (احساسی از چرخش).
• افتادن یا احساسی مبنی بر در حال سقوط یا افتادن.
• تلوتلو خوردن به هنگام تلاش برای گام برداشتن.
• سرسبکی، ضعف، یا احساس شناور بودن.
• بینایی یا دیدِ تار.
• پریشانی یا اختلال در جهت یابی.

دیگر نشانه ها ممکن است شامل احساس تهوع و استفراغ؛ اسهال؛ تغییرات ضربان قلب و فشار خون باشند. این نشانه ها ممکن است در دوره های زمانی مختلف و کوتاه گذرا باشند یا به مدت زیادی به درازا بیانجامند، و ممکن است به خستگی روانی و افسردگی بیانجامند.

چه مواردی اختلالات تعادل را سبب می شوند؟

عوامل مشکلات و اختلالات تعادلی شامل مصرف دارو، عفونت گوش، آسیب وارده به سر، یا هر چیز دیگری که بر گوش داخلی یا مغز را اثر بگذارد، می شوند. فشار خون پایین می تواند به احساس گیجی به هنگام از جا برخاستن سریع منجر شود. مسائل و مشکلاتی که سیستم های کالبدی یا بینایی را متأثر می کنند، همچنین ممکن است سبب بروز اختلالات تعادل شوند. هر چه از سن تان می گذرد احتمال بروز احساس مشکلات تعادلی بیشتر می شود. متأسفانه، بسیاری اختلالات تعادل، ناگهانی و بدون دلیلی مشخص آغاز می شوند. مسائل و مشکلات تعادلی تحت تأثیر چندین وضعیت و شرایط مختلف ایجاد می شوند. دلیل مشکلات تعادلی عموماً به نشانه  یا سمپتومی مشخص مربوط می گردد.

احساس حرکت یا چرخش (سرگیجه)

اختلالات تعادل سرگیجه می تواند با شرایطی عدیده همراه باشد، از جمله :

سرگیجه مکانی پاروکسیمال خوش خیم (BPPV). این عارضه زمانی رخ می دهد که بلورهای کلسیم در گوش داخلی – که در احساس تعادل به شما یاری می رسانند – از موقعیت طبیعی خود جدا شده و به مکانی دیگر در گوش داخلی نقل مکان می کنند. BPPV شایع ترین عامل سرگیجه در افراد بالغ برشمرده می شود. شما ممکن است احساس چرخش به هنگام چرخیدن در بستر یا خم شدن سر به عقب برای نگاه کردن را تجربه کنید.

بیماری مِنیِر (Meniere’s disease). علاوه بر سرگیجۀ ناگهانی و شدید، بیماری مِنیِر می تواند سبب نوسان در از دست دادن قدرت شنوایی و صدای وزوز، زنگ زدن یا حسی دال بر پُر شدن در گوش شما گردد. عامل بیماری مِنیِر کاملاً شناخته شده نیست. این بیماری نادر بوده و بیشتر در افراد 20 تا 40 ساله گسترش می یابد.

میگرن . گیجی و حساس بودن به حرکت (میگرن دهلیزی) به دلیل سردردهای میگرنی رخ می دهند. میگرن دلیل و عامل شایع گیجی است.

نوروم صوتی یا اکوستیک (Acoustic neuroma). این تومور غیرسرطانی (خوش خیم)، و با رشد کند بر روی عصبی توسعه می یابد که وظیفۀ شنوایی و احساس تعادل را بر عهده دارد. شما ممکن است در این حالت، گیجی یا از دست دادن تعادل را تجربه کنید، اما شایع ترین نشانه های بیماری از دست دادن شنوایی و شنیدن صدای زنگ در گوش می باشند. نوروم صوتی در شرایطی نادر ظهور می کند.

سندروم رمزی هانت (Ramsay Haunt Syndrome) . این سندروم همچنین تحت عنوان اُتیکوس هرپِس زوستر (herpes zoster oticus) شناخته شده، و زمانی رخ می دهد که عفونتی زونا مانند (shingles-like) اعصاب صورت، شنوایی و دهلیزی در مجاورت یکی از گوش های شما را تحت تأثیر قرار می دهد. ممکن است احساس سرگیجه، درد گوش، ضعف صورت و از دست دادن شنوایی را تجربه کنید.

آسیب و صدمه به سر. به دلیل ضربۀ مغزی یا دیگر جراحات وارده به سر ممکن است سرگیجه احساس کنید.

بیماری حرکت. ممکن است در حالت سوار قایق شدن، اتومبیل یا هواپیما، یا به هنگام گردش های تفریحی در پارک، گیجی را تجربه کنید. بیماری حرکت در افراد مبتلا به میگرن شایع است.

گیجی مداوم وضع ادراکی . این اختلال اغلب همراه با انواعی از سرگیجه رخ می دهد. نشانه های بیماری شامل ناپایداری یا احساسی از حرکت در ناحیۀ سر می گردد. این نشانه ها اغلب به هنگامی که اشیاء در حال حرکت را تماشا می کنید، یا زمان مطالعه، یا زمانی که در محیطی به لحاظ بصری پیچیده و بغرنج نظیر یک مرکز خرید قرار دارید، بدتر می شوند.

احساس ضعف یا سَرسبکی

احساس سرسبکی که از اختلالات تعادل می باشد می تواند با موارد زیر همراه باشد:

افت فشار خون (Postural Hypotension) . ایستادن یا نشستن بسیار سریع می تواند در برخی افراد سبب تجربۀ افت شدید فشار خون گردد، که منجر به پیش سنکوپ (presyncope) می گردد.

بیماری قلبی-رگی (Cardiovascular disease) . ریتم های ضربانی غیرعادی قلب (آریتمی قلبی)، باریک یا مسدود شدن مجاری خونی، یک عضلۀ قلب ضخیم شده (hypertrophic cardiomyopathy)، یا کاهشی در حجم خون می تواند جریان خون را کاهش داده به بروز پیش سنکوپ منجر شود.

از دست دادن تعادل یا عدم ثبات

از دست دادن تعادل به هنگام قدم زدن، یا احساس اختلالات تعادل، می تواند ناشی از این موارد باشد:

• مشکلات دهلیزی گوش . ناهنجاری های رخ داده در گوش داخلی می تواند سبب بروز احساس شناور بودن یا سنگینی سر، و ناپایداری در تاریکی گردند.
• آسیب عصبی به پاهای شما ( نوروپاتی محیطی). این آسیب می تواند منجر به بروز مشکلاتی در هنگام راه رفتن شوند.
• مشکلات مفصلی، عضلانی یا بینایی. ضعف عضلانی و مفاصل ناپایدار می توانند در از دست دادن تعادل شما سهمی داشته باشند. بروز مشکلاتی در بینایی نیز به احساس ناپایداری منجر می شوند.
• عوارض دارویی. از دست دادن تعادل یا ناپایداری می تواند اثرات جانبی داروهای مصرفی باشد.
• شرایط خاص عصب شناختی . این موارد می توانند شامل اسپوندیلوز و بیماری پارکینسون گردند.

دوران یا سرگیجه

احساس سرگیجه یا سرسبکی می تواند از اختلالات تعادل باشد که از موارد زیر ناشی شود:

• مشکلات مربوط به گوش داخلی. ناهنجاری های سیستم دهلیزی گوش به احساس شناور بودن یا دیگر احساسات دورغینِ حرکت منجر می شوند.
• اختلالات روانپزشکی. افسردگی (اختلال افسردگی بزرگ)، اضطراب و دیگر اختلالات شایع روانپزشکی می تواند به سرگیجه بیانجامد.
• تنفس سریع نابهنجار (hyperventilation). این شرایط اغلب با اختلالات اضطرابی همراه بوده و ممکن است سبب احساس سرسبکی گردند.
• عوارض دارویی. سرسبکی می تواند یکی از اثرات جانبی مصرف داروها تلقی شوند.

بدن چگونه اختلالات تعادل خود را حفظ می کند؟

احساس تعادل شما بر مجموعه ای از نشانه های ارسالی به چندین اندام و ساختار از مغزتان در بدن شما، خصوصاً چشمان، گوش ها، و عضلات و حسگرهای لامسه در پاهایتان دلالت دارد. قسمتی از گوش که در حفظ تعادل مساعدت می کند به عنوان سیستم دهلیزی، یا لابیرنت، ساختاری پیچ درپیچ در گوش داخلی که از استخوان و بافت نرم ساخته شده، شناخته می شوند.

درون لابیرنت ساختارهایی تحت عنوان کانال های نیمه مدوّر وجود دارند. کانال های نیمه مدوّر شامل سه مجرای پرشده از مایع است که حلقه هایی را با زاویۀ 90 درجه نسبت به یکدیگر شکل می دهند. درون هر کانال یک ساختار ژلاتین-مانند به نام کاسه یا فنجان (cupula) وجود دارد، که به مانند قایقی ضخیم کشیده شده و انتهای هر کانال را مسدود می کند. این فنجان ها بر روی خوشه هایی از سلول های موییِ حس کننده قرار می گیرند. هر سلول مو گستره هایی ریز و نازک به نام استریوسیلیا (stereocilia) دارد که به درون فنجان یا کوپولا برآمدگی دارند.

هنگامیکه سر خود را می چرخانید، مایع یا سیال درون کانال های نیمه مدوّر به حرکت درآمده، سبب می شود فنجان یا کاسه به مانند قایق هایی در مقابل باد خمیده یا موّاج شوند، که این به نوبۀ خود سبب ایجاد خمیدگی در استریوسیلیا می گردد. این عمل خمش یک سیگنال عصبی تولید می کند که به مغز ارسال می شود تا بگوید شما سرتان را به چه جهتی چرخانده اید.

بین کانال های نیمه مدوّر و حلزون گوش (cochlea) (حلزونی شکلِ، ساختاری پرشده از مایع در گوش داخلی) دو اندام اتولیتیک (otolithic) قرار گرفته اند. کیسه هایی مملو از مایع به نام گوشک (utricle) و انبانچه یا ساکول (saccule). این اندام ها به مغز موقعیت قرارگرفتن سر را نسبت به گرانش، از قبیل آنکه آیا شما نشسته اید، یا تکیه داده اید، یا دراز کشیده اید، به مانند جهت حرکت سر را، مثل حرکت جانبی، بالا و پایین، به جلو یا به عقب را گزارش می کنند.

گوشک و انبانچه همچنین واجد سلول های موییِ حس کننده ای هستند که در کف یا دیوارۀ هر اندام به طور مخطط قرار گرفته اند، در این حالت استریوسیلیا به درون لایۀ ژل مانند پوشاننده ای گسترش می یابد. در اینجا، این ژل حاوی دانه هایی متراکم و ریزی از کربنات کلسیم به نام اتوکونی (otoconia) می باشد. سر شما به هر موقعیتی قرار گرفته باشد، جاذبه این دانه ها را به سوی خود می کشد، که سپس جابجایی استریوسیلیا موقعیت قرارگیری سر را به صورت سیگنال هایی به مغز ارسال می نماید. هر حرکت سر خود سیگنالی را ایجاد می کند که به مغز می گوید چه تغییری در موقعیت آن رخ داده است.

هنگامیکه شما حرکت می کنید، سیستم دهلیزی گوش نیروهای مکانیکی را شامل گرانش، که به نوبۀ خود کانال های نیمه مدوّر و اندام های اتولیتیک تحریک می کند را مشاهده می کند. این اندام ها با دیگر سیستم های حس کننده در بدن شما، نظیر بینایی و سیستم حس کنندۀ عضله ای – اسکلتی، بمنظور کنترل موقعیت بدن شما به هنگام استراحت و حرکت همکاری می کنند. این عمل به شما کمک می کند تا موقعیتی پایدار را بدست آورده و تعادل خود را به هنگام راه رفتن یا دویدن حفظ کنید. این همچنین به شما کمک می کند تا تمرکز بیناییِ پایداری بر روی اشیاء به هنگام تغییر موقعیت بدن تان حفظ نمایید.

هنگامیکه سیگنال های ارسال شده از دیگر سیستم های حسگر بد عمل می کنند، ممکن است با احساس توازن و تعادل خود بصورت گیجی یا سرگیجه دچار مشکل شوید. اگر در سیستم کنترل موتور مشکلاتی دیگر نظیر ضعف، آهستگی، لرزش یا تصلّب پدیدار شود، تواناییِ خود را برای بازیابی صحیح از حالت عدم توازن از دست می دهید. این خود سبب بالا رفتن ریسک افتادن یا مجروح شدن می گردد.

برخی انواع اختلال تعادل کدامند؟

بیش از دوازده گونۀ مختلف از اختلالات تعادل وجود دارند. برخی از شایع ترین آنها عبارتند از:

سرگیجۀ موقعیتی پاروکسیمال خوش خیم (BPPV) یا سرگیجۀ موقعیتی : دوره ای کوتاه و شدید از سرگیجه که محرّک آن تغییری مشخص در موقعیت سر فرد است. ممکن است احساس کنید که هنگام خم شدن به پایین برای نگاه کردن به پایین شیءای ، کج کردن سر خود برای نگاه از روی شانه، یا هنگام غلطیدن در بستر، دچار حس چرخش شده اید. BPPV هنگامی رخ می دهد که اتوکونیای سست به درون کانال های نیمه مدوّر لغزیده و نحوۀ عملکرد فنجان یا کوپولا را متأثر می کند. این عمل فنجان را از خمشِ صحیح بدور نگاه داشته، و اطلاعاتی غلطی را دربارۀ موقعیت سر به مغز ارسال می کند، و سبب بروز سرگیجه می شود. BPPV می تواند از صدمۀ وارده به سر ناشی شده، یا بسادگی نشانۀ کهولت و مسن شدن باشد.

عفونت لابیرنت (Labyrinthitis):

عفونت یا التهابی در گوش داخلی است که سبب گیجی یا از دست دادن تعادل می شود. این عارضه اغلب با عفونت دستگاه تنفس فوقانی، نظیر آنفلوآنزا همراه است.

بیماری مِنیِر (Meniere disease) :

دوره های سرگیجه، از دست دادن شنوایی، تینیتوس (tinnitus) یا همان صدای زنگ و وزوز در گوش، و احساسی دالّ بر پربودن گوش. این بیماری می تواند همراه با تغییری در حجم درون قسمت های لابیرنت دیده شود، اما عامل یا عوامل آن هنوز ناشناخته هستند. برای کسب اطلاعات بیشتر، به خلاصۀ گزارش NIDCD دربارۀ بیماری مِنیِر رجوع کنید.

نورنیت دهلیزی (Vestibular nruronitis):

التهابی در عصب دهلیزی گوش که می تواند عاملی ویروسی داشته باشد، و در ابتدا سبب بروز سرگیجه می شود.

فیستول پری لنف (Perilymph fistula) :

ترشح مایع یا سیّال گوش داخلی به درون گوش میانی. این عمل سبب بروز ناپایداری شده که خود با آغاز فعالیت، همراه با وقوع گیجی و احساس تهوع افزایش می یابد. فیستول پری لنف می تواند پس از یک جراحت وارده به سر شخص ایجاد شود، و به دلیل تغییراتی شدید در فشار هوا (مانند هنگام غواصی با ابزار هواگیری یا اسکوبا)، فعالیت بدنی شدید، جراحی گوش، عفونت های دوره ای گوش رخ دهد. برخی افراد نیز با این عارضه به دنیا می آیند.

عارضه یا سندروم اشکال در امتناع ( Mal de Debarquement syndrome (MdDS)) :

احساس لغزش، نوسان کردن، یا وارد آمدن ضربۀ مداوم، نوعاً پس از اقیانوس پیمایی یا سفرهای دریایی دیگر، یا حتی پس از دویدن و استفادۀ درازمدت از تردمیل رخ می دهد. معمولاً نشانه های بیماری در طی چند ساعت یا چند روز پس از رسیدن به خشکی یا توقف استفاده از تردمیل پایان می یابد. هرچند، مواردی شدید از آن می توانند ماه ها یا حتی سال ها بطول بیانجامند، اما همچنان عامل آن ناشناخته باقی مانده است.

چگونه اختلالات تعادل تشخیص داده می شوند؟

تشخیص یک اختلالات تعادل مشکل است. برای درک علت بروز مشکل اختلالات تعادلی شما، پزشک اولیۀ شما ممکن است چنین عقیده داشته باشد که بهتر است شما از یک متخصص گوش و حلق و بینی یا متخصص شنوایی سنجی کمک بگیرید. یک متخصص گوش و حلق و بینی، یک پزشک یا جراحی است که در تشخیص بیماری ها و اختلالات گوش، بینی، گردن، و گلو تخصص دارد. یک متخصص شنوایی سنجی یک پزشک بالینی است که در زمینۀ عملکرد شنوایی و سیستم دهلیزی گوش تخصص دارد.

ممکن است از شما خواسته شود تا در یک آزمون شنوایی سنجی، آزمون های خونی، یک نیستاگموگرام ویدئویی (video nystagmogram) (تستی که حرکات چشم و عضلات کنترل کنندۀ آنها را اندازه گیری می کنند)، یا بررسی های تصویربرداری از سر و مغز شرکت کنید. آزمون احتمالی دیگر پساتوگرافی (posturography) نامیده می شود. برای این آزمون، شما بر روی سکوی مخصوص متحرکی و در برابر صفحه ای الگودار می ایستید.

پساتوگرافی چنین اندازه گیری می کند که شما به چه خوبی یک تعادل پایدار را در حین قرار گرفتن تحت شرایط مختلف سکویی، نظیر ایستاده بر روی سطحی قابل جابجایی و تثبیت نشده حفظ می کنید. دیگر آزمون ها، مانند آزمون صندلی چرخان، آزمون سریع لرزشِ سر، یا حتی آزمون هایی که واکنش های عضلات چشم یا گردن نسبت به اصوات ناشی از تلنگرهای مختصر، نیز ممکن است بعمل آید. سیستم دهلیزی گوش پیچیده است، بنابراین این آزمون های چندگانه ممکن است بمنظور بعمل آوردن بهترین ارزیابی از عامل مشکل تعادلی شما مورد نیاز تشخیص داده شوند.

اختلالات تعادل چگونه درمان می شوند؟

اولین کاری که یک متخصص گوش و حلق و بینی در هنگام مواجهه با مشکل اختلالات تعادلی انجام خواهد داد، تعیین آن است که آیا شرایط سلامت یا مداوای دارویی دیگری مسئول این عارضه هستند یا خیر. اگر چنین باشد، پزشک شما این شرایط را با تجویز و توصیۀ مصرف داروهای مختلفی درمان نموده، یا شما را به متخصصی که مداوای شما در حیطۀ تخصص اوست ارجاع خواهد داد.

اگر دچار عارضۀ BPPV باشید، متخصص گوش و حلق و بینی یا شنوایی سنجی ممکن است مجموعه ای از حرکات ساده را، نظیر مانور اِپلی (Epley maneuver)، بقصد جدا کردن اتوکونیا از کانال نیمه مدوّر به عمل آورد. در بسیاری موارد، یک جلسه انجام حرکات کافی خواهد بود؛ ولی دیگر افراد نیاز به تکرار چندین و چند بارۀ رویه برای رهایی از گیجی خواهند داشت.

اگر تشخیص ابتلا به بیماری مِنیِر باشد، متخصص گوش و حلق و بینی شما ممکن است توصیه کند تا تغییراتی در رژیم غذایی خود اعمال کنید،و در صورت اعتیاد به دخانیات، آن را متوقف کنید. داروهای تجویزی ضدسرگیجه یا ضد حالت تهوع ممکن است شما را از داشتن این نشانه های مرضی رهایی بخشد، اما همچنین می توانند سبب ظهور علائم خواب آلودگی و کسلی در شما گردند. دیگر مداواهای دارویی، نظیر جنتامایسین (یک آنتی بیوتیک) یا کورتیکواستروئیدها ممکن است بکار گرفته شوند. اگرچه جنتامایسین ممکن است گیجی شما را بهتر از کورتیکواستروئیدها بهبود بخشند، اما باعث از دست رفتن شنوایی دائم می گردند. در برخی موارد پیشرفتۀ این بیماری،    جراحی اندام های دهلیزی گوش ممکن است نیاز باشند.

برخی افراد مبتلا به اختلالات تعادل ممکن است به طور کامل از عوارض گیجی خلاصی پیدا نکنند و نیاز به یافتن راه هایی برای مقابله با آن داشته باشند. یک درمانگر توانبخشی مجرای دهلیزی می تواند از توسعۀ طرحی درمانی و تخصصی در درمان شما کمک بجوید. با پزشک خود دربارۀ امکان ایمن بودنتان به هنگام رانندگی، و دربارۀ راه هایی برای کاستن ریسک سقوط و صدمه دیدن در حین انجام فعالیت های روزانۀ خود، نظیر بالا رفتن یا پایین آمدن از پله ها، استفاده از حمام، یا تمرین و ممارست مشوت نمایید. برای کاهش ریسک جراحت به دلیل گیجی، از پیاده روی و گام برداشتن در مکان های تاریک پرهیز نمایید. در فضاهای خارج از منزل، از کفش های پاشنه کوتاه یا از کفش های پیاده روی استفاده کنید. در صورت لزوم، از عصا و واکر استفاده کنید و شرایط موجود در خانه یا محل کارتان را نظیر افزودن نردۀ مخصوص دستی اصلاح نمایید.

در صورت ابتلا به اختلالات تعادل چه زمانی باید در جستجوی کمک و امداد باشم ؟

برای یاری رسانی دربارۀ اینکه آیا باید در هنگام بروز مشکلات عدم اختلالات تعادل یا گیجی به دنبال درمان دارویی باشیم یا خیر، از خود سئوالات زیر را بپرسید. اگر پاسخ شما به هر یک از سئوالات “بله” بود، با پزشک خود مشورت کنید.

• آیا احساس ناپایداری می کنم؟
• آیا احساس می کنم حتی در زمانی کوتاه اتاق به دور سرم می چرخد؟
• آیا احساس می کنم در حالت نشسته یا ایستادۀ ثابت، در حال  حرکت هستم؟
• آیا تعادلم را از دست داده و در حال افتادن هستم؟
• آیا احساس سقوط یا افتادن می کنم ؟
• آیا به حالت ضعف، احساس سرسبکی می کنم؟
• آیا هرگز احساس از دست دادن جهات کرده ام- حس درک زمان و مکان را از دست می دهم؟

چگونه می توانم پزشک خود را در انجام یک تشخیص پزشکی یاری دهم؟

شما بوسیلۀ پاسخ به سئوالات زیر می توانید پزشک خود را در تشخیص بیماری خود و ارائۀ یک طرح درمان یاری دهید. آمادگی لازم را برای بحث دربارۀ این اطلاعات هنگام تعیین وقت با وی کسب کنید.

بهترین راه برای توصیف گیجی یا مشکل عدم تعادل عبارت است از :

• آیا احساس چرخش دارم، و اگر چنین است، اتاق به چه سمتی می چرخد؟
• اگر گیجی/ چرخش ایجاد شده به دلیل هر گونه حرکت مشخصی سبب شده باشد، یا آیا این حالت در زمان نشستن و آرمیدن رخ می دهد؟
• هیچ نشانه و عارضۀ دیگری که در همین زمان به صورت گیجی/ چرخش، از دست شنوایی، صدای وزوز در گوش، احساس فشار بر روی یک یا هر دو گوش، یا سردرد رخ داده است؟
• آیا چیزی می تواند در هنگام احساس گیجی/ چرخش یاری رسان باشد؟
• در چه زمان هایی احساس گیجی می کنم یا در حفظ تعادل خود دچار مشکل می شوم؟ چه مدت زمانی این دوره های گیجی یا چرخش ادامه می یابد (ثانیه ها، دقایق، ساعت ها، روزها)؟
• آیا تا به حال زمین خورده ام؟
• چه زمانی به زمین خورده ام؟
• کجا به زمین خورده ام؟
• چه مدت و زمان هایی به زمین افتاده ام؟

این داروهایی است که مصرف می کنم. شامل تمام تجویزهای پزشکی؛ تمامی داروهای آماده بر روی پیشخوان داروخانه ها، نظیر آسپیرین، آنتی هیستامین ها، داروهای خواب آور؛ و تمامی مکمل های ویتامینی و جایگزین ها یا درمان های هومیوپاتی :

• نام دارو یا مکمل دارویی : ——————————–
• چه مقدار (میلی گرم) ——————– چه زمان ها (دفعاتی) ———– در طی روز مصرف می شود.

چه بررسی ها و مطالعاتی بر روی اختلالات تعادل انجام شده است؟

متخصصین تحت حمایت از جانب مؤسسۀ ملی ناشنوایی و دیگر اختلالات ارتباطی (NIDCD)  در حال مطالعه و بررسی عوامل بر روی گوش حیوانات هستند تا بیاموزند که ساختارهای گوش داخلی که در ایجاد حس تعادل دخالت دارند به دلیل سالخوردگی، مصرف داروها، ابتلا به عفونت ها، یا بروز انواع تروما می تواند روزی در افراد مبتلا به اختلالات تعادل رشدی دوباره یابند.

دیگر متخصصین حمایت شده از جانب NIDCD در حال آزمایش بر روی پروتزهای دهلیزی- ابزار و وسایلی مینیاتوری که در خارج از بدن یا درون گوش پوشیده و نصب می شوند تا عملکرد اندام های تعادلی را در گوش داخلی و تسهیل مورد گیجی تنظیم نمایند. برخی از این وسایل و ابزار در آزمایش های داوطلبانه بالینی تحت بررسی قرار گرفته اند، و انواع دیگر آن هنوز در حال توسعه و بهبود هستند. به وب سایت “آزمون های تحقیقاتی بالینی NIH و شما” برای مطالعه دربارۀ این موارد و دیگر آزمون های بالینی که در حال آموزش داوطلبان هستند، رجوع کنید.

متخصصین تحت حمایت NIDCD همچنین در حال مطالعه و بررسی بر روی توسعۀ آزمون های ضروری تر بمنظور تشخیص مناسب اختلالات تعادل می باشند. آزمون های استانداردشده به پزشکان در امر تعیین بهترین روش برای بازیابی حس تعادل در افراد مبتلا و کیفیت زندگی یاری می رسانند. این آزمون ها همچنین ما را یاری می کنند تا درک کنیم چند نفر از اختلال تعادل رنج می برند، و پیگیری کنند که حس تعادل در درمان های متعاقبِ آن بازیابی شده اند یا خیر.

قرار گرفتن در معرض بی وزنی در فضا اغلب به صورت تعادل گسسته هنگام بازگشت به زمین و واقع شدن در میدان جاذبه شناخته شده است. یک تیم از محققین NIDCD و NASA قبلاً تأثیرات قرار گرفتن در معرض ریزجاذبه ها (microgravity) بر روی کنترل تعادل در میان فضانوردانی که از مأموریت های فضاییِ کوتاه مدت به زمین بازگشته اند را بررسی کرده اند، اما این مطالعات شامل افراد مسن نبوده است. در حین 29 اکتبر – 7 نوامبر سال 1998، مأموریت شاتل فضایی دیسکاوری، NIDCD و NASA بر روی آغاز مطالعه ای دیگر بر کنترل تعادل پس از پرواز به توافق رسیدند. برای اولین بار، یک فضانورد سابق با تجربه و اکنون سالخورده، سناتور جان گلِن، در این مطالعه شرکت نمود. داده های جمع آوری شده در حین انجام این مأموریت، که جزئیان آن مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند، ممکن است بتواند سازوکارهای بازتوانی و بازیابی از اختلالات تعادل بر روی زمین را به مانند قرار گرفتن در محیط فضا تشریح نماید. متخصصین همچنین امیدوارند که این داده ها در توسعۀ استراتژی هایی برای جلوگیری از وارد آمدن صدمات ناشی از سقوط، یک عارضۀ شایع در میان افراد مبتلا به اختلالات تعادل، خصوصاً در هنگام پیر شدن آنها، یاری رسان باشند.

در نتیجه چگونه یک اختلالات تعادل تشخیص داده می شود؟

تشخیص یک اختلالات تعادل مشکل است. عوامل و دلایل بالقوۀ بسیاری نظیر شرایط مصرف داروها و مداواهای دارویی وجود دارند. برای کمک به ارزیابی یک مشکل تعادلی، پزشک شما توصیه می کند که یک متخصص گوش و حلق و بینی شما را معاینه کند. یک متخصص گوش و حلق و بینی، پزشک و جراحی است که در امر گوش، بینی، و حلق یا گلو تخصص دارد. این متخصص ممکن است آزمایش هایی را برای ارزیابی دلایل و گسترۀ مشکل عدم تعادل بسته به نشانه های بیماری و شرایط سلامتی شما توصیه کند.

متخصص گوش و حلق و بینی ممکن است یک آزمایش شنوایی، آزمایش های خون، یک الکترونیستاگموگرام (که حرکات چشم و عضلات کنترل کنندۀ آنها را اندازه می گیرند)، یا بررسی های تصویربرداری از سر و مغز را برایتان تجویز کند. دیگر آزمایش محتمل پوستوروگرافی نامیده می شود. برای این آزمایش، شما در مقابل سکویی مخصوص و در حال حرکت در مقابل صفحه ای الگودار می ایستید. پزشک اندازه می گیرد که بدن شما چگونه در پاسخ به حرکت سکو، صفحۀ الگودار، یا هر دو حرکت می کند.

اختلالات تعادل چگونه درمان می شود؟

اولین کاری که یک پزشک برای درمان اختلالات تعادل می کند، تعیین آن است که آیا گیجی شما به دلیل مصرف دارو و معالجات دارویی ایجاد شده است. اگر چنین است، پزشک تان شرایط و معالجات دارویی دیگری را برای شما تجویز خواهد نمود. پزشک ممکن است روش ها و راه هایی را به شما توصیه کند که بدان طریق ریسک فعالیت های روزانه تان با احتساب ریسک زمین خوردن و بروز آسیب و صدمه، نظیر رانندگی، بالا رفتن و پایین آمدن از پله ها، و استفاده از حمام را کنترل کنید. اگر شما دچار یک مورد BPPV  شده باشید، پزشک ممکن است انجام مجموعه ای از حرکات ساده، تحت عنوان مانور اِپلی، برای کمک به جدا شدن اتوکونیا از کانال نیمه مدوّر را تجویز کند.

شما مانور اپلی را با نشستن قائم، با کمک یک درمانگر مجرّب آغاز کرده، و سپس بلافاصله بر پشت خود دراز کشیده، سر خود را به یک جهت چرخانده، و یک یا دو دقیقه قبل از نشستن قائم مجدد در آن حالت بمانید (شکل 3). در مورد برخی افراد، یک تمرین تنها مورد ضروری خواهد بود. در دیگر موارد ممکن است احتیاج باشد تا این رویه چندین بار در منزل برای خلاصی از گیجی تکرار شود. اگر شما را مبتلا به بیماری مِنیِر تشخیص دهند، پزشک شما تغییراتی در رژیم غذایی، نظیر کاهش مصرف نمک در غذای خود و محدود کردن مصرف الکل و کافئین را ممکن است توصیه کند. عدم استفاده از دخانیات هم می تواند یاری رسان باشد. برخی داروهای ضدسرگیجه و ضد حالت تهوّع ممکن است نشانه های بیماری را کاهش دهد، اما آنها نیز ممکن است خواب آور و کسل کننده باشند.

دیگر توصیه های دارویی، نظیر آنتی بیوتیک جنتامایسسین یا کورتیکواستروئیدها را می توان در پشت پردۀ صماخ برای رسیدن به گوش داخلی تزریق نمود. اگرچه جنتامایسین سبب کاهش گیجی می شود، اما اغلب سلول های حسگر را در حلزون گوش را نابود کرده و سبب از دست دادن دائمِ قدرت شنوایی می گردد. خطر یا ریسک از دست دادن شنوایی را با استفاده دُزهای اندک جنتامایسین به طور متناوب و تا زمان کاهش نشانه های بیماری می توان پایین آورد.

کورتیکواستروئیدها سبب از دست دادن حس شنوایی نمی شوند؛ هر چند، تحقیقاتی در حال انجام است که تعیین می کند آیا آنها به اندازۀ جنتامایسین مؤثر هستند. در صورتیکه شما دچار موردی شدید از ابتلا به بیماری مِنیِر باشید، ممکن است انجام یک عمل جراحی ضروری بنظر بیاید. برخی افراد دچار به اختلال تعادل ممکن است قادر نباشند تا بطور کامل از این حالت گیجی و انجام روش هایی برای مقابله با آن در طی فعالیت های روزانه رهایی یابند. یک درمانگر توانبخشی دهلیزی گوش می تواند در توسعۀ طرح مداوای انفرادی که تمرین ها و ممارست های سر، بدن، و چشم را شامل می شود مفید فایده باشد.

برای کاهش ریسک وارد آمدن صدمه و آسیب به دلیل گیجی، راه نرفتن در تاریکی است. شما همچنین بایستی کفش های پاشنه کوتاه یا کفش های پیاده روی خارج از خانه را پوشیده و از عصا یا واکر در صورت لزوم استفاده کنید. اگر شما در منزل نردۀ دستی (handrail) دارید، آنها را بطور متناوب جهت حصول از ایمنی شان بررسی کنید. انجام اصلاحاتی در ابزار و وسایل حمام می تواند آنها را ایمن تر نماید. شرایط در محل کار نیز ممکن است حداقل به گونه ای گذرا نیاز به اصلاح یا محدود شدن داشته باشند. رانندگی یک وسیلۀ نقلیه ممکن است بخصوص خطرناک باشد. بهتر است از پزشک خود برای ایمنی و سلامت در هنگام رانندگی جویا شوید.

بنابراین ما چنین تشخیص داده ایم که برخی اختلالات تعادل بسادگی و با انجام مانورهایی ساده مداوا می شوند، و برخی موارد دیگر نیاز به مداوای دارویی، در مواردی دیگر، ارجاع به متخصص فیزیوتراپی تعادلی، روانشناس، درمانگر حرفه ای یا آسیب شناس گفتاری دارا می باشند. در برخی شرایط اعمال اصلاحاتی در سبک زندگی توصیه می شوند، و در برخی موارد پیشرفته، مداوای جراحی راه علاج خواهد بود.

اگر بخواهیم درمان ها را در گروه های مختلف طبقه بندی کنیم، چنین فهرستی را تدارک خواهیم دید:

تمرین ها و ممارست های بازیابی تعادل (توانبخشی دهلیزی گوش). درمانگران متخصص در درمان اختلالات تعادل برنامه ای سفارشی از بازیابی تعادل و تمرین های لازم را طراحی می کنند. درمان می تواند عدم تعادل شما را جبران نموده، و فرد را با عدم تعادل همراه با حفظ فعالیت فیزیکی سازگار نماید. برای جلوگیری از برخورد به زمین و افتادن، درمانگر شما ممکن است ابزارهای کمکی تعادلی، مانند یک عصا، و روش هایی برای کاهش ریسک سقوط و افتادن در خانه را به شما توصیه کند.

رویه های تعیین موقعیت. اگر شما مبتلا به موردی از BPPV هستید، درمانگر ممکن است رویه ای (تعیین موقعیت مجدد کانال) را توصیه کند که ذرات موجود در گوش داخلی شما را پاک نموده و آنها را در نواحی دیگر گوش تان رسوب دهد. این رویه شامل مانور موقعیت سر می باشد.

رژیم غذایی و تغییرات سبک زندگی. اگر دچار بیماری مِنیِر یا سردردهای میگرنی هستید، تغییرات رژیم  غذایی اغلب برای تسهیل علائم بیماری توصیه می شوند. اگر شما کاهش شدید فشار خون را تجربه کرده اید، ممکن است نیاز به نوشیدن مایعات بیشتر و پوشیدن جوراب های فشاری داشته باشید.

درمان های دارویی. اگر از سرگیجۀ شدید رنج می برید که ساعت ها و روزها استمرار می یابند، به استفادۀ از داروهایی نیاز دارید تا گیجی و استفراغ را کنترل نماید.

عمل جراحی. اگر دچار بیماری مِنیِر یا نئورومای صوتی یا اکوستیک هستید، تیم درمانی شما ممکن است انجام یک عمل جراحی را توصیه کنند. یک جراحی رادیوییِ استریوتاکتیک (stereotactic radiosurgery) ممکن است برای افرادی که نشانه های نئورومای صوتی را به همراه دارند، یک انتخاب برشمرده شود. در طی این رویه یک تابش یا پرتو دقیقاً بر روی تومور تابانیده می شود و در آنصورت دیگر نیاز به ایجاد یک برش یا انقطاع نخواهد بود.

روش یا سبک زندگی و مدیریت

برخی روش های ساده و ملموسی برای کاستن از اثرات از دست دادن تعادل یا احساس گیجی وجود دارد.

نکاتی برای جلوگیری از دست دادن تعادل شامل موارد زیراند:

• اگر احساس گیجی می کنید بطور قائم بنشینید یا دراز بکشید.
• در حین حملۀ سرگیجه، از انجام اعمالی که احساستان را بدتر می کنند، جلوگیری کنید. بآرامی حرکت کنید و سعی کنید که موقعیت سرتان را تغییر ندهید. چشمانتان را برهم گذارید و از قرار گرفتن در معرض انوار تابان و روشن و نور تلویزیون اجتناب کنید. از مطالعه دوری کنید.
• تا آنجا که می توانید استراحت کنید و سعی کنید پیش از آماده شدن به فعالیت های جاری مرتب و روزانۀ خود بازنگردید.
• دخانیات مصرف نکنید.
• در معرض اشیائی که ممکن است سینوس های شما را فشرده سازند قرار نگیرید.
• سعی بر مدیریت میزان تنش و سطوح اضطراب خود نمایید. مصرف داروها، یوگا، مدیتیشن، یا روان درمانی روش های مؤثری هستند.
• تمرین و ممارست

محققین دریافته اند که تمرین ها و استراتژی های روزمره و نامبردۀ ذیل می توانند تعادل شما را بهبود بخشیده و از ریسک سقوط یا زمین خوردن بکاهند:

• تای چی، رقصیدن، هشیاری موقعیتی، یا برنامه های یوگا.
• آموزش راه رفتن (برنامه هایی برای بهینه کردن روش راه رفتن).
• تمرین های تقویتی و مقاومتی، شامل آئروبیک و آموزش مقاومت در آب.
• درمان توانبخشی دهلیزی گوش . این برنامۀ ویژه ای شامل ممارست ها و تمرین ها و فعالیت های طراحی شده برای هم آوردی و همکاری بدن و مغز با یکدیگر برای بهینه کردن تعادل است.

آموزش حفظ تعادل را می توان در تمام طول روز انجام داد. این فعالیت ها گام برداشتن به عقب، راه رفتن از پاشنه به پنجه، یا ایستادن بر روی یک پا و سپس بمدت چندین ثانیه بر روی هر دو پا را (در ابتدا با کمک گرفتن) شامل می گردند. تعادل نیز به مانند هر مهارت موتورگونۀ دیگری نیاز به ممارست و انجام آن در یک محیط ایمن را دارد. به هنگام بهبود یافتن قدرت و تحرک فیزیکی، شما قادر خواهید بود تا بیشتر مستقل باشید. به خانواده و دوستان خود یادآوری کنید تا اجازه دهند وظایف و فعالیت هایی را که قادر به انجام آنها هستید را انجام دهید، در نتیجه وضعیت شما رو به بهبود خواهد گذارد.

اصلاحات رژیم غذایی برای اختلالات تعادل

برخی تغییرات در رژیم غذایی شما بسته به تشخیص شما مفید خواهند بود. عموماً، سعی بر استفاده از یک رژیم غذایی سالم، نوشیدن مایعات بیشتر، و اجتناب از مصرف بیش از حد الکل داشته باشید. همچنین مهم است تا از جذب ویتامین D در بدن خود مطمئن گردید. سطوح پایینی از ویتامین D با افزایش ریسک داشتن مشکلات تعادلی، به زمین خوردن، و شکستن استخوان ها همراه می باشد. فرد مراقبت کننده از سلامتی شما می تواند میزان ویتامین D بدن شما را همراه با یک تست یا آزمایش خون تعیین کند.

در صورتیکه مبتلا به بیماری مِنیِر هستید، پزشک شما موارد زیر را به شما پیشنهاد خواهد نمود:

• اجتناب از مصرف کافئین (در قهوه، چای، شکلات، سودا) زیرا تحریک بواسطۀ کافئین ممکن است نشانه های بیماری شما نظیر وزوز گوش را بدتر نماید.
• سعی کنید در طی روز غذاهای خود را در شش وعدۀ کوچک به جای سه وعدۀ بزرگ مصرف کنید، و هر بار همان مقادیر را در وعده های غذایی خود تکرار نمایید.
• میزان نمک ورودی بدن خود را کمتر از 1500 میلی گرم برای کاستن از جذب مایعات نگاهدارید.
• از استفاده و مصرف مونوسدیم گلوتومات (MSG)، اشتهاآور و ترغیب کننده به استفاده از گوشت و گسترش دهندۀ طعم اجتناب کنید. MSG می تواند سبب جذب مایعات شود.
• اگر دچار فشار خون پایینِ ناگهانی هستید (orthostatic hypotention)، بایستی :
• روزانه مایعات زیادی مصرف کنید.
• از نوشیدن الکل خودداری کنید.
• افزایش نمک ورودی به بدن خود را مد نظر قرار دهید تا جذب مایع بدن شما تضمین شود (اگر دچار فشار خون بالا بین دوره های فشار خون پایین نیستید). با مسئول مراقبت کننده از سلامتی خود هماهنگ کنید تا دریابید آیا افزایش میزان نمک خون در بدنتان به صلاح شماست یا خیر.

دیگر درمان های غیردارویی برای اختلالات تعادل

• ابزار و وسایل اصلاح کنندۀ مشکلات شنوایی و بینایی
• ابزار کمکی شنوایی و عینک های توصیه شدۀ صحیح می تواند نشانه های گیجی و عدم تعادل را کاهش دهد. برای عارضه های آب مروارید، آب سیاه و نازایی عضلانی در صورت ابتلا مداوا و درمان بجویید.
• استفاده از ابزارهای کمکی برای راه رفتن

متخصصین فیزیوتراپیست آموزش دیده اند تا مشکلات راه  رفتن افراد را با کمک اسباب و وسایل کمکی و بسته به نوع مشکل تعادلی و شرایط سلامت شما برطرف نمایند. این طیف از عصای ساده تا واکرهای حرفه ای تر و ویلچیر تشکیل شده اند. ابزار یاری رسان به هنگام راه رفتن باید با نیازهای ویژۀ شما تطابق داشته باشند.

• ابزار کمکی در هنگام راه رفتن، می تواند به هنگام استفادۀ صحیح شما را ایمن و مستقل نگاهدارند.
• پیچیدگی ها

گیجی، از دست دادن تعادل، و سرگیجه می تواند ریسک ابتلا به موارد زیر را افزایش دهد:

• دهیدراسیون (از دست دادن آب بدن) : اگر حالت تهوع دارید و بطور مرتب به استفراغ کنترل نشده دچار می شوید.
• تصادفات اتومبیل : به هنگام احساس نشانه های گیجی یا سرگیجه از رانندگی پرهیز کنید.
• افسردگی یا اضطراب : به دلیل مشکلاتی که بر فعالیت های روزانۀ طبیعی شما تحمیل شده و کیفیت کاهش یافتۀ حیات.
• از دست دادن دائمی قدرت شنوایی
• ضربه، آسیب مغزی یا جنون : در مواردی بسیار نادر از نوسان های فشار خون، شما ممکن است ریسک ابتلا به این سختی ها را افزایش دهید.
• سقوط و شکستگی ها

ریسک افزایش یافتۀ زمین خوردن ها و شکستگی ها یکی از شدیدترین مصائب همراه با عارضۀ عدم تعادل است. ملاقات و تحت نظر بودن با پرستاران و درمانگران حرفه ای آموزش دیده می تواند ایمنی منزل شما را تا سرحد امکان تضمین نماید. آنها اغلب برخی تغییرات توصیه می کنند، نظیر:

• نورافشانی بهتر منزل
• برداشتن موانع و مخاطراتی مانند قالیچه های سُست، سیم کشی الکتریکی، و مبلمان ناپایدار
• قرار دادن نرده های دستی در سالن ها، حمام ها، یا پلکان ها

دیگر رویکردهای سبک زندگی سبب کاهش موارد سقوط مانند :

• استفاده از پوشش های مناسب پا (کفش های مناسب قدم زدن با پاشنه های کوتاه، پوشش کف نازک، پوشش یقۀ پاشنه)
• ایجاد اصلاحاتی در موارد استفادۀ دارویی
• انجام تمرین ها و ممارست هایی، شامل برنامه های بهبود تعادل
• گروه های حمایتی

اگر شما دچار مشکلات عدم تعادل ادواری هستید، این می تواند تمام دورنماهای زندگی شما را متأثر سازد: روابط خانوادگی و اجتماعی، عملکرد در محیط کار، توانایی انجام وظایف در خانه، توانایی رهایی از تنش. گروه های حمایتی می توانند شما را از تشویق و ادراک به هنگام به اشتراک گذاردن چالش هایی که شما با دیگران تجربه می کنید برخوردار نماید.

گروه های حمایتی همچنین منابعی خوب از اطلاعات و نکات قابل تذکر برای فائق آمدن با مشکلات هستند. جستجوی آنلاین، یا از مسئول مراقبت کنندۀ سلامتی خود بخواهید تا یک گروه حمایتی را در منطقۀ شما، در صورت تمایل در به اشتراک گذاشتن تجربیات و ملاقات با دیگرانی که همین چالش ها را در زندگی روزمرۀ خود تجربه می کنند توصیه و معرفی کند.