انواع اختلالات غدد بزاقی چیست؟ آیا سنگ غدد بزاقی نگران کننده است؟ چه ریسک فاکتور‌هایی برای آن وجود دارد؟ تشخیص و درمان این سنگ‌ها چگونه خواهد بود؟ غدد بزاقی داخل دهان قرار دارند و هر روز حدود یک لیتر بزاق تولید می کنند. این بزاق روی روان شدن و لغزندگی داخل دهان اثر می گذارد و باعث انجام عمل بلع، محافظت از دندان ها در برابر باکتری ها و همین طور هضم بهتر غذا می شود. بزاق عمدتا از آب تشکیل شده اما حاوی ترکیبات ضد باکتریایی و آنزیم های گوارشی نیز می باشد. دکتر سلام در این بخش از بیماری ها به بررسی انواع غدد بزاقی، علائم، تشخیص و درمان اختلالات مربوط به آنها به خصوص سنگ غدد بزاقی خواهد پرداخت.
غدد بزاقی
سه جفت غده بزاقی اصلی در بدن وجود دارد که عبارتند از:
- غدد پاروتید یا بناگوشی: داخل گونه ها
- غدد تحت فکی: کف دهان
- غدد زیر زبانی: زیر زبان
علاوه بر این صدها غده بزاقی دیگر نیز در سراسر دهان و گلو وجود دارد. بزاقی که از این غدد ترشح می شود توسط لوله های کوچکی که به آنها “داکت” گفته می شود وارد دهان می شود. وقتی غدد بزاقی یا مجرای آنها دچار مشکل می شوند، علائمی مثل تورم غده بزاقی، خشکی دهان، درد، تب و ترشحات بد مزه بروز می کند.
غدد بزاقی چه وظایفی دارند؟
لغزندگی و روان کردن
اصلی ترین وظیفه غدد بزاقی روان کردن و ایجاد لغزندگی در دهان است. غدد بزاقی دهان طوری طراحی شده اند که موقع غذا خوردن، بلعیدن و صحبت کردن بزاق ترشح کنند و این بزاق تمام فضای دهان را بپوشاند. به این ترتیب غذا راحت تر و سریع تر از لوله مری به معده می رسد.
هضم کنندگی
عمل هضم غذا در واقع از دهان شروع می شود چون بزاق حاوی آنزیم هایی مثل آمیلاز است که در تجزیه نشاسته در قندهای ساده و همینطور جذب راحت تر آنها نقش دارد. تقریبا 30 درصد از هضم نشاسته مواد غذایی در حفره دهان اتفاق می افتد.
عملکرد ضد میکروبی
اغلب مواد غذایی و نوشیدنی های مصرفی ما پر از ارگانیسم هایی مثل ویروس و باکتری است. بزاق دهان اولین ماده شیمیایی ترشح شده در بدن است که تا حدودی به پاکسازی بدن و از بین بردن میکروب ها کمک می کند. علاوه بر این بزاق عملکرد ایمونولوژیکی دارد و مانع از پوسیدگی دندان ها نیز می شود.
افزایش مزه غذا
ترشح بزاق نقش بسیار مهمی در افزایش حس چشایی هر فرد دارد. مواد شیمیایی موجود در غذاها از طریق بزاق به جوانه های چشایی زبان منتقل می شوند و به این ترتیب می توانید طعم و مزه غذاهای مختلف را متوجه شویم.
اختلالات غدد بزاقی چیست؟
برخی عوامل و بیماری ها می توانند روی غدد بزاقی دهان تاثیر بگذارند و عملکردشان را مختل کنند. این عوامل از تومورهای سرطانی گرفته تا سنگ های غدد بزاقی و بیماری سندروم شوگرن متغیرند. با اینکه برخی از این عوامل با گذشت زمان یا درمان های آنتی بیوتیکی از بین می روند، اما در بعضی موارد به درمان های جدی تری مثل عمل جراحی نیاز است.
انواع اختلالات غدد بزاقی
همان طور که قبلا اشاره کردیم، سه جفت غده بزاقی اصل در دهان وجود دارد که مسئول تولید بزاق هستند. شایعترین اختلال غدد بزاقی مسدود شدن مجرای این غدد با سنگ های غده بزاقی است که باعث بروز علائم دردناکی می شود. به طور کلی اختلالاتی که عملکرد غدد بزاقی را تحت تاثیر قرار می دهند عبارتند از:
1. سنگ غدد بزاقی
این عارضه زمانی رخ می دهد که سنگ هایی از جنس کلسیم در مجرای غدد بزاقی ایجاد می شوند و آنها را مسدود می کنند. این اتفاق می تواند به طور کامل یا جزئی جلوی ترشح بزاق را بگیرد. باکتری های استاف و استرپتوکوک باعث ایجاد این سنگ ها می شوند. سنگ غدد بزاقی اغلب در سالمندان و کودکان ایجاد می شود.
2. سندروم شوگرن
سندروم شوگرن نام یکی دیگر از اختلالات غدد بزاقی است. این اختلال زمانی رخ می دهد که گلبول های سفید بدن، سلول های سالم غدد تولید کننده رطوبت در بدن مثل غدد بزاقی و یا غدد تولید کننده عرق و چربی را هدف قرار می دهند. این بیماری بیشتر در زنان مبتلا به بیماری های خود ایمنی بدن مثل لوپوس دیده می شود.
3. ابتلا به برخی ویروس ها
برخی ویروس ها هم می توانند عملکرد غدد بزاقی را مختل کنند. این ویروس ها عبارتند از:
- ویروس آنفولانزا
- ویروس اوریون
- ویروس کوکساکی
- اکو ویروس
- سیتومگالوویروس
4. تومور های سرطانی و غیر سرطانی
ممکن است گاهی اوقات تومورهای خوش خیم یا بدخیمی هم در غدد بزاقی ایجاد شوند و عملکرد آنها را مختل کنند. البته تومورهای سرطانی غدد بزاقی جزو موارد نادر محسوب می شوند معمولا افراد بین 50 تا 60 ساله را درگیر می کنند.
تومورهای خوش خیم یا غیر سرطانی غدد بزاقی نیز شامل تومورهای آدنوم ﭘﻠﺌومورفیک و تومورهای Warthin هستند.
5. کیست های غدد بزاقی
این کیست ها معمولا بعد از آسیب دیدگی، عفونت، سنگ و یا تومور ایجاد می شوند. ممکن است نوزادانی که با مشکلات مربوط به رشد زودرس گوش ها به دنیا آمده اند دچار کیست غده پاروتید شوند.
علائم اختلالات غدد بزاقی
به جز سنگ های غدد بزاقی که در این مقاله به طور مفصل به بررسی آن خواهیم پرداخت علائم سایر اختلالات غدد بزاقی عبارتند از:
علائم کیست غدد بزاقی:
- خلط زرد رنگ که بر اثر ترکیدگی کیست ایجاد می شود
- دشواری در غذا خوردن
- دشواری در تکلم و صحبت کردن
- دشواری در بلع
علائم عفونت های ویروسی غدد بزاقی مثل اوریون:
- تب
- دردهای عضلانی
- ورم هر دو طرف صورت
- درد مفاصل
- سردرد
علائم سندروم شوگرن:
- خشکی دهان
- خشکی چشم
- پوسیدگی دندان ها
- زخم های دهانی
- درد یا تورم مفاصل
- سرفه خشک
- خستگی بدون علت
- تورم غدد بزاقی
- عفونت های مکرر غدد بزاق
سنگ غدد بزاقی چیست؟
سنگ های غدد بزاقی، در واقع سنگ های کوچکی هستند که در این غده ها ایجاد می شوند و نه تنها مسیر تخلیه بزاق به دهان را مسدود می کنند بلکه ممکن است باعث ایجاد درد و ناراحتی هم بشوند. در اصطلاح پزشکی به این سنگ ها سیالولیت هم گفته می شود.
به ندرت اتفاق می افتد که سنگ های غدد بزاقی یا همان سیالولیت ها باعث ایجاد مشکل خاص و نگران کننده ای شوند و در اکثر موارد خود فرد می تواند با درمان های خانگی آنها را برطرف کند. با این حال در برخی موارد هم ممکن است این سنگ ها مشکل ساز شوند و به معالجه پزشکی نیاز داشته باشند. امروز و در این مقاله ما قصد داریم علل و عوامل به وجود آمدن سنگ های غدد بزاقی، نشانه ها و علائم آن و همین طور روش های درمانی موجود برای این عارضه را با هم بررسی کنیم.
علائم و نشانه های سنگ غدد بزاقی
در اغلب موارد سنگ های غدد بزاقی موقع تشکیل شدن علامت خاصی ایجاد نمی کنند و خیلی اوقات خود به خود از بین می روند. این سنگ ها در اندازه های مختلفی ایجاد می شوند و سفید و سخت هستند.
علائم سنگ های غدد بزاقی معمولا موقع غذا خوردن خودشان را نشان می دهند چون موقع غذا خوردن ترشح بزاق بیشتر می شود و اگر غدد بزاقی با این سنگ ها مسدود شده باشند شما احساس درد خواهید کرد.
سنگ های بزرگ می توانند مانع از خروج بزاق از غدد بزاقی شوند و به این ترتیب بزاق پشت این سنگ ها تجمع می کند و باعث ایجاد درد و تورم می شود. علائم و نشانه های شایع سنگ های غدد بزاقی شامل موارد زیر است:
- تورم غدد بزاقی
- احساس درد و مشکل موقع باز کردن دهان
- دشواری در بلع
- احساس توده ای دردناک زیر زبان
- بد مزه شدن بزاق
- خشکی دهان
- احساس درد و تورم زیر فک یا گوش
ممکن است در برخی موارد این سنگ ها باعث بروز عفونت در غده بزاقی یا اطراف آن شوند. علائم بروز عفونت معولا شامل تب و چرک کردن سنگ غده بزاقی، تورم، درد و قرمز اطراف سنگ است.
ریسک فاکتور ها و عوامل خطر ساز سنگ غدد بزاقی
عواملی که خطر ابتلا به سنگ غده بزاقی را افزایش می دهند عبارتند از:
- کم آبی، سوء تغذیه، اختلالات مربو به غذا خوردن
- جراحی هایی که اخیرا انجام شده اند، بیماری های مزمن، سرطان، تولد نارس
- مصرف آنتی هیستامین ها، دیورتیک ها، داروهای روانپزشکی، داروهای درمان فشار خون،باربیتورات‌ها
- سابقه ابتلا به سندروم شوگرن
- مشاغلی که نیاز به دمیدن دارند مثل شیشه گری
علل تشکیل سنگ غدد بزاقی
شرایطی مثل کم آبی و عدم رسیدن آب کافی به بدن باعث ضخیم شدن یا کاهش آب بزاق می شود. در نتیجه، کلسیم و فسفات موجود در بزاق به شکل سنگ در می آیند و در دهان ظاهر می شوند. این سنگ ها اغلب در مجاری بزاقی یا همان داکت ها شکل می گیرند می توانند این مجرا را کاملا مسدود کنند یا حداقل تا حدی جلوی آن را بگیرند. حتی اگر از نظر جسمی کاملا سلامت باشید هم ممکن است دچار سنگ غدد بزاقی شوید. در واقع علت اصلی تشکیل این سنگ ها هنوز دقیقا مشخص نیست. با این حال شرایطی ممکن است باعث ضخیم شدن بزاق و در نتیجه بروز سنگ غدد بزاقی شود. این شرایط عبارتند از:
- کم آبی
- مصرف برخی داروها مثل دیورتیک ها و آنتی کولینرژیک ها که باعث خشکی دهان می شوند
- ابتلا به برخی بیماری ها مثل سندروم شوگرن، لوپوس و یا بیماری های خود ایمنی بدن که باعث حمله به غدد بزاقی می شوند
- پرتو درمانی دهان
- نقرس
- سیگار کشیدن
- تروما
در بیشتر مواقع سنگ های غددی کوچک جریان بزاق را مسدود نمی کنند و علامت خاصی هم از خودشان نشان نمی دهند. اما اگر جریان ترشح بزاق به داخل دهان کاملا مسدود شود، به احتمال زیاد غدد بزاقی مرتبط نیز آلوده می شوند. 
تشخیص سنگ غدد بزاقی
معمولا متخصص گوش، حلق و بینی سنگ غده بزاقی را تشخیص می دهد؛ ولی با این تقریبا همه پزشکان با هر تخصصی می توانند این عارضه تشخیص بدهند و درمان کنند. در وهله اول پزشک باید از سابقه پزشکی شما مطلع شود و داخل دهانتان را معاینه کند. اگر پزشک با معاینات عادی و روتین نتواند سنگ غده بزاقی را ببنید احتمالا نیز است که بیمار سیالوگرافی شود.
سیالوگرافی یکی از آزمایشات رادیوگرافی مربوط به غدد بزاقی است که در آن ماده حاجب داخل مجرای بزاقی تزریق می شود و بعد با اشعه ایکس از آن عکس برداری می شود. البته در حال حاضر برای تشخیص سنگ های غدد بزاقی بیشتر از روش سی تی اسکن استفاده می شود چون تصویر برداری با اشعه ایکس تهاجمی تر است. این عکس برداری ها به تشخیص قطعی تر سنگ غده بزاقی و همین طور بیماری مرتبط با آن کمک می کند. علاوه بر این ممکن است سنگ های غدد بزاقی به طور تصادفی در تصویربرداری با اشعه ایکس که برای تشخیص بیماری دیگری استفاده می شود تشخیص داده شوند. بعد از اینکه پزشک علت درد را مشخص کرد و سنگ را از نظر ابعاد و محل بررسی کرد برنامه درمانی شما را در پیش می گیرد.
چه افرادی بیشتر به سنگ غده بزاقی دچار می شوند؟
این عارضه بیشتر در افراد زیر بروز می کند:
- افرادی که دچار کم آبی هستند به ویژه سالمندان
- افرادی که مبتلا به بیماری هایی هستند که باعث خشکی دهان می شوند
- افراد مبتلا به بیماری های مزمن دندان
علاوه بر این تحقیقات نشان می دهند که مردان بین 30 تا 60 ساله بیشتر در معرض ابتلا به سنگ غدد بزاقی قرار دارند.
درمان سنگ های غدد بزاقی
تعیین روش درمانی مناسب برای سنگ های غدد بزاقی به این بستگی دارد که سنگ کجا قرار دارد و اندازه آن چقدر است. معمولا سنگ های کوچکتر با نوشیدن آب زیاد، ماساژ دادن یا گرم کردن محل مورد نظر برطرف می شوند. برخی اوقات هم پزشک با استفاده از یک ابزار و وسیله سنگ را از مجرای غدد بزاقی و داخل دهان بیرون می کشد و آن را مورد بررسی قرار می دهد.
همچنین ممکن است پزشک برایتان استفاده از دهان شویه را تجویز کند تا درد و تورم ناشی از سنگ به حداقل برسد. اکثر داروهای مسکن و ضد درد هم می توانند در کاهش دردتان موثر باشند.
خارج کردن سنگ های بزرگتر یا سنگ هایی که در اعماق غده بزاقی هستند سخت تر است و حتی ممکن است به جراحی هم نیاز داشته باشد. در برخی موارد، پزشک لوله نازکی به نام آندوسکوپ را وارد مجرای غده بزاقی می کند و بعد از مشاهده سنگ با آندوسکوپ، آن را با ابزار دیگری از دهان خارج می کند. به این روش سیال اندوسکوپی گفته می شود و چون ممکن است بیمار در جریان عمل احساس درد کند، پزشک ابتدا از بی حسی موضعی برای بی حس کردن دهان استفاده می کند.
گاهی اوقات نیز برای بیرون آوردن سنگ باید برش کوچکی در محل ایجاد کرد. در موارد شدیدتر نیز ممکن است پزشک مجبور شود با جراحی هم سنگ و هم غده بزاقی را با هم خارج کند. برای درمان سنگ های بزرگ غدد بزاقی می توان از روش های دیگری هم استفاده کرد. یکی از این روش ها استفاده از دستگاه اولتراسوند است که امواج صوتی با فرکانس بالا ساطع می کند و می تواند سنگ را به قطعات کوچکتر تبدیل کند تا بیرون آوردن آن راحت تر باشد.
اگر به سنگ غده بزاقی مبتلا شدیم چه باید کرد؟
اگر احساس تحریک یا حتی تورم مختصر و جزئی در غدد بزاقی تان می کنید و این احساس مخصوصا موقع غذا خوردن بیشتر می شود بهتر است به پزشک مراجعه کنید. پزشک سنگ غده بزاقی تان را معاینه می کند تا ببیند آیا این سنگ باعث انسداد مجرای بزاق شده است یا نه. در مواردی که لازم باشد، برای تشخیص بهتر از عکس برداری نیز استفاده می شود.
اصلی ترین هدف این است که سنگ غده بزاقی از دهان خارج شود و این کار ممکن است روش های مختلفی صورت بگیرد. اگر خوش شانس باشید با کمی ماساژ دادن می توان سنگ را از جلوی مجرای غده بزاقی کنار زد؛ در غیر این صورت پزشک باید خودش سنگ را خارج کند و در موارد شدیدتر از جراحی استفاده کند.
احتمال اینکه بعد از خارج کردن سنگ غده بزاقی، مجرای این غده عفونت کند وجود دارد. بنابراین احتمالا پزشک برایتان یک دوره مصرف آنتی بیوتیک هم تجویز می کند تا از بروز عفونت احتمالی جلوگیری شود.
عوارض ابتلا به سنگ های غدد بزاقی
گاهی اوقات انسداد مجرای غدد بزاقی منجر به بروز عفونت می شود. این مساله به خصوص در بزرگسالان شایع تر است. اگر به سنگ غده بزاقی مبتلا شوید احتمال اینکه مجرای غده بزاقی عفونت کند و به درمان آنتی بیوتیکی نیاز پیدا کنید نیز بیشتر می شود.
اکثر اوقات این عفونت ها با مصرف داروهای آنتی بیوتیک درمان می شوند اما در برخی موارد عفونت های بزرگتری مثل عفونت لایه های عمیق پوست یا عفونت غدد گردن نیز اتفاق می افتد. در صورت بروز چنین اتفاقی حتما باید به متخصص گوش، حلق و بینی مراجعه کنید.
معمولا پزشکان بدون نیاز به جراحی می توانند سنگ هایی که کمتر از 2 میلی متر عرض دارند را از غده بزاقی خارج کنند. اگر بیمار به طور مداوم دچار سنگ غده بزاقی شود احتمالا پزشک تشخیص می دهد که باید غده بزاقی را با جراحی از دهان بیمار خارج کند. این مساله اتفاق خاصی ایجاد نمی کند چون چندین غده بزاقی در بدن وجود دارد؛ بنابراین اگر کسی یکی از غدد بزاقی اش را از دست بدهد باز هم می تواند به اندازه کافی بزاق تولید کند. البته جراحی برای برداشتن غده بزاقی با خطرات زیادی همراه است و لازم است که بیمار حتما در این مورد با پزشک به اندازه کافی مشورت کند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر بعد از مدتی سنگ غده بزاقی خود به خود از بین نرفت باید به پزشک مراجعه کنید. اگر پزشک هم نتوانست در مطب سنگ را خارج کند باید به بیمارستان بروید. اگر دچار علائم عفونت یا آبسه شدید باید هر چه سریعتر به پزشک مراجعه کنید تا تحت درمان آنتی بیوتیکی قرار بگیرید. هیچ وقت نباید خودتان و بدون مشورت با پزشک آنتی بیوتیک مصرف کنید.
درمان های خانگی سنگ غدد بزاقی
به ندرت اتفاق می افتد که سنگ غده بزاقی جدی و مهم باشد. به همین دلیل اکثر اوقات می توان آن را در خانه و از طریق روش های خانگی درمان کرد. روش های درمانی طبیعی و خانگی سنگ غدد بزاقی عبارتند از:
- مکیدن مرکبات یا آب نبات های سفت و سخت:
مکیدن یک تکه لیمو یا پرتقال باعث افزایش ترشح بزاق دهان می شود و این مساله می تواند به خارج شدن هر چه سریعتر سنگ کمک کند. علاوه بر این می توانید با جویدن آدامس بدون قند یا آب نبات های سخت با طعم لیمو ترش هم به بهبود هر چه زودتر سنگ غده بزاقی کمک کنید. - نوشیدن مایعات فراوان:
مصرف منظم و مداوم مایعات به مرطوب نگه داشتن دهان کمک می کند و ترشح بزاق را هم افزایش می دهد. - ماساژ ملایم:
ماساژ دادن آرام و ملایم ناحیه آسیب دیده باعث تسکین درد می شود و سنگ غده بزاقی را زودتر خارج می کند. - مصرف داروهای بدون نسخه:
برخی از داروهای بدون نسخه مثل ایبوپروفن یا استامینوفن درد و تورم ناشی از سنگ غده بزاقی را کاهش می دهند. - مکیدن تکه های یخ:
مکیدن خوراکی های سرد مثل تکه های یخ باعث کاهش درد و تورم به وجود آمده می شود.
جراحی و برداشتن غدد بزاقی
جراحی غده ساب ماندیبولار (Submandibular) یکی از انواع روش های جراحی برای برداشتن و خارج کردن غده بزاقی تحت فکی است. برخی اوقات و بنا به دلایلی مثل عفونت، تومور و یا مسدود شدن مجرای بزاقی بر اثر سنگ غده بزاقی، پزشک مجبور می شود که غده بزاقی را از دهان بیمار خارج کند.
بعد از انجام این عمل احتمالا ناحیه زیر فک شما تا چند روز زخمی است یا ممکن است دچار کبودی و تورم شود. حدود 1 تا 2 هفته طول می کشد تا جای برش های جراح از این منطقه محو شود و بیمار کاملا بهبود پیدا کند. اگر پزشک تشخیص داده که باید از طریق عمل جراحی غده بزاقی شما برداشته شود حتما نکات زیر را به خاطر بسپارید و از انجام عمل جراحی آن ها را رعایت کنید. به خاطر داشته باشید که نکات گفته شده، شامل مراقبت های کلی پس از جراحی هستند و ممکن است روند بهبودی کامل بین افراد مختلف متفاوت باشد.
مراقبت های بعد از جراحی و برداشتن غدد بزاقی :
انجام فعالیت های مختلف
- هر زمان که احساس خستگی کردید استراحت کنید. خواب کافی باعث تسریع روند بهبودی شما می شود. تا 5-4 روز بعد از عمل جراحی، موقع خواب سرتان را با دو یا سه بالش بالا بیاورید یا صندلی تان را به حالت نیمه خمیده در بیاورید.
- بهتر است هر روز کمی پیاده روی کنید و قدم بزنید. راه رفتن باعث افزایش خونرسانی به اندام های بدن می شود و از بروز عوارضی مثل یبوست جلوگیری می کند. سعی کنید هر روز میزان زمانی که پیاده روی می کنید را بیشتر کنید.
- تا 1 هفته از انجام ورزش یا فعالیت های شدید جسمی مثل دوچرخه سواری، دویدن، وزنه برداری و همینطور ورزش های شدید هوازی خودداری کنید.
- تا 1هفته از بلند کردن اجسامی که روی اندام های بدن فشار وارد می کنند خودداری کنید. به عنوان مثال، کیسه های سنگین مواد غذایی، کیف یا کوله پشتی سنگین و همین طور ظروف سنگین را بلند نکنید.
- از پزشکتان در خصوص اینکه تا چند وقت بعد از عمل جراحی نمی توانید رانندگی کنید سوال بپرسید.
- احتمالا تا 1 هفته بعد از انجام جراحی به مرخصی کاری نیاز دارید.
رژیم غذایی
- می توانید همان برنامه غذایی قبل از جراحی را داشته باشید. فقط اینکه اگر احساس می کنید معده تان دچار ناراحتی شده از غذاهای کم چرب مثل برنج ساده، مرغ کباب شده، نان تست و ماست استفاده کنید.
- ممکن است بعد از جراحی اجابت مزاجتان با اختلال روبرو شود یا دچار یبوست شوید. این مساله بین همه افرادی که جراحی می کنند شایع است. برای رفع این مشکل می توانید از مواد غذایی فیبردار استفاده کنید. اگر بعد از چند روز مشکلتان حل نشد می توانید از پزشک در خصوص مصرف ملین ها سوال کنید.
داروها
- بعد از جراحی پزشک برایتان توضیح می دهد که از چه زمانی باید مصرف داروهایتان را شروع کنید و تا کی باید آن را ادامه بدهید.
- اگر قبل از جراحی از داروهای رقیق کننده خون مثل وارفارین (کومدین) یا کلوپیدوگل (پلاویکس) استفاده می کردید حتما پزشکتان را در جریان قرار بدهید تا زمان مناسب برای استفاده مجدد از این داروها را برایتان تعیین کند.
- داروهای ضد درد و همینطور هر داروی دیگری را دقیقا مطابق دستورالعمل پزشک مصرف کنید.
- اگر پزشک برایتان دارویی تجویز کرده آن را طبق دستور مصرف کنید.
- اگر پزشک برایتان داروی مسکن و ضد درد تجویز نکرده از او بپرسید که آیا می توانید از داروهای مسکن بدون نسخه استفاده کنید یا نه.
- داروهایتان را بعد از غذا مصرف کنید مگر اینکه خود پزشک تجویز دیگری کرده باشد.
- از پزشکتان بخواهید داروی مسکن برایتان تجویز کند.
- اگر پزشک توصیه کرده که آنتی بیوتیک مصرف کنید حتما آن را طبق تجویز مصرف کنید. علاوه بر این حتما باید دوره درمان با آنتی بیوتیک را کامل کنید و حتی اگر احساس بهبودی هم داشتید مصرف دارو را نیمه کاره رها نکنید.
مراقبت های مربوط به پانسمان و بانداژ
- اگر در محل جراحی پانسمان و بانداژ دارید از پزشکتان درباره مراقبت و تعویض آنها سوال کنید.
- اجازه بدهید پانسمان حداقل برای 1 هفته یا تا زمانی که خودش جدا شود روی محل جراحی بماند.
- بعد از اینکه پزشک اجازه داد پانسمان را جدا کنید، هر روز محل را با آب گرم و صابون بشویید و خشک کنید. در صورتی که محل جراحی ترشح می کند یا با در تماس با لباس دچار آسیب می شود روی آن را با گاز بپوشانید و گاز را هر روز عوض کنید.
- دستورالعمل های پزشک درباره مراقبت از پانسمان محل جراحی را به دقت رعایت کنید.
- محل جراحی را همیشه خشک و تمیز نگه دارید.
استفاده از یخ یا کمپرس سرد
- در صورتی که محل جراحی شده متورم شد، هر 3 روز یکبار و هر بار برای 10 تا 20 دقیقه و تا زمانی که تورم کاهش پیدا کند روی محل یخ یا کمپرس سرد بگذارید. هیچ وقت یخ را مستقیما روی پوست نگذارید؛ بلکه اول آن را در یک حوله بپیچید و بعد از آن استفاده کنید.
مراقبت های بعد از جراحی بخش مهمی از روند درمان و ایمنی شما را تشکیل می دهند. حتما تمام قرار ملاقات هایتان با پزشک را پیگیری کنید و در صورت بروز هر نوع مشکلی با او تماس بگیرید. علاوه براین همیشه نتیجه آزمایش هایتان را نگه دارید و لیستی از تمام داروهای مصرفی تان هم تهیه و آن را در مراجعاتتان به پزشک همراه خود ببرید.
چه زمانی به کمک نیاز دارید؟
هر زمانی که فکر کرید به مراقبت های اورژانسی نیاز دارید و یا در صورت بروز هر یک از موارد زیر بلافاصله باید اورژانس (115) تماس گرفته شود:
- از دست دادن هشیاری
- درد ناگهانی قفسه سینه، تنگی نفس یا سرفه خونی
در موارد زیر به پزشک مراجعه کنید:
- احساس درد و ناراحتی در معده و تهوع و استفراغ
- احساس دردی که حتی با مصرف داروهای مسکن هم بهتر نمی شود
- شل شدن یا باز شدن بخیه ها
- خونریزی در محل پانسمان شده
- بروز علائم عفونت شامل:
- افزایش درد، تورم، گرما یا قرمزی محل جراحی
- تورم و برآمدگی رگ های محل پانسمان
- چرک کردن محل جراحی
- تب
در صورت بروز هر نوع مشکل و یا در صورتی که با گذشت زمان هیچ یک از علائمتان بهبود پیدا نکرد حتما به پزشک مراجعه کنید.