بازی درمانی نوعی مشاوره یا روان درمانی است که از بازی برای ارزیابی، جلوگیری یا درمان چالش های روانی – اجتماعی استفاده می کند. اگرچه بازی درمانی در بزرگسالان نیز قابل استفاده است اما بیشتر در کودکان مورد استفاده قرار می گیرد. از بیرون، بازی درمانی اینطور به نظر می رسد که تنها در مورد سرگرم شدن با اسباب بازی ها است. با این حال، تحقیقات نشان می دهند که بازی درمانی در درمان انواع مشکلات روانی و اختلالات رفتاری مؤثر است. در این مقاله از بخش روانشناسی دکتر سلام به بررسی بازی درمانی می پردازیم.
علت استفاده از بازی درمانی
کودکان برای صحبت در مورد برخی از مسائل، فاقد مهارت های شناختی و کلامی هستند. به عنوان مثال بیان غم و اندوه ممکن است بسیار پیچیده باشد و کودک ممکن است در بیان افکار و احساسات خود دچار مشکل شود. بازی می تواند راهی آسان برای کار بر روی کودکانی باشد که از موضوعی ناراحت هستند. آنها می توانند صحنه ها را بازسازی کنند، به مشکلات خاص بپردازند یا شخصیت هایی خلق کنند که احساسات خود را با آن ها به اشتراک بگذارند.
کودکان اغلب احساسات خود را با اسباب بازی ها بروز می دهند. کودکی که دوست عزیزش را از دست داده، ممکن است از عروسکی استفاده کند تا یک شخصیت غم انگیز را که دوستش را از دست می دهد به تصویر بکشد. یا کودکی که شاهد خشونت خانگی است ممکن است از یک عروسک برای نشان دادن کودکی که در زیر تخت خواب پنهان شده تا شاهد دعوای بین بزرگسالان نباشد، استفاده کند.
بسته به نوع بازی درمانی ای که به کار گرفته می شود، درمانگر ممکن است در نقاط مختلف نمایشنامه مداخله کرده تا به حل مسئله کمک کند. یا ممکن است درمانگر در حالیکه کودک در حال کمک به عروسک برای مقابله با احساساتش است، او را زیر نظر بگیرد.
بازی درمانی می تواند به کودکان کمک کند که:
- خودکارآمدی را توسعه دهند، بنابراین در مورد توانایی های خود اطمینان بیشتری کسب می کنند.
- مهارت های اجتماعی جدید را بیاموزند.
- مهارت های بین فردی بهتری را توسعه دهند.
- همدلی و احترام را یاد بگیرند.
- یاد بگیرند که احساسات را به روشی سالم شناسایی و بیان کنید.
- مهارت های جامع تر حل مسئله را بیاموزند و تمرین کنند.
- مسئولیت رفتارهای خود را بپذیرند.
کاربردهای بازی درمانی
بازی درمانی اغلب برای کمک به کودکان، در پردازش حوادث استرس زای زندگی مانند جابجایی، بستری در بیمارستان، سوء استفاده جسمی و جنسی، خشونت خانگی و بلایای طبیعی مورد استفاده قرار می گیرد.
همچنین بازی درمانی می تواند برای معالجه بیماری روانی یا مشکلات رفتاری استفاده شود. در اینجا برخی از متداول ترین موضوعات مورد بحث در بازی درمانی آورده شده است:
- ضربه روحی و بحران
- اختلالات اضطرابی
- افسردگی
- بیش فعالی
- اختلال طیف اوتیسم
- اندوه و فقدان
- مدیریت خشم
- پرخاشگری
- طلاق
- مشکلات مربوط به مدرسه
- معضلات اجتماعی
- ناتوانی جسمی و یادگیری
ابزارها و رویکردهای رایج در بازی درمانی
بسیاری از متخصصین بازی درمانی دارای یک اتاق اختصاصی بازی درمانی هستند که پر از اشیائی است که به پیشرفت روند درمان کمک می کند. برخی از اسباب بازی های رایج بازی درمانی عبارتند از:
نماد شخصیت ها
- بازی های درمانی، مانند تخته های بازی صحبتی، احساسی و انجام دادنی و یا بازی های ثابت، استراحتی و فکری
- خانه عروسک و عروسک
- عروسک کوچک
- لوازم هنری
- سینی شن و مجسمه
- مجسمه های حیوانات
- ماشین های اسباب بازی
- آجر بازی
- دستبند بازی
- اسباب بازی های موسیقی
- آشپزخانه با غذاهای مصنوعی
رویکرد غیر مستقیم در بازی درمانی
بازی درمانی به دو شکل اساسی انجام می شود: غیر مستقیم (یا کودک محور) و مستقیم.
در بازی درمانی کودک محور، به کودکان اسباب بازی ها و ابزارهای خلاقانه ای داده می شود و به آنها اجازه داده می شود که هرگونه که می خواهند وقت خود را سپری کنند. درمورد آنچه باید انجام دهند یا چگونگی حل مشکلات، هیچ راهنمایی یا جهتی داده نمی شود.
رویکرد غیرمستقیم نوعی از روان درمانی است. پیش فرض پایه این است که اگر اجازه انجام این کار داده شود، کودکان راه حل هایی برای حل مشکلات خود پیدا می کنند.
کل جلسه معمولاً بدون ساختار است. درمانگر ممکن است در سکوت کامل کودک را مشاهده کند یا درباره آنچه کودک انجام می دهد اظهار نظر کند.
درمانگر ممكن است در صورت دعوت كودك، در بازی شركت كند. اما، در نهایت، انتخاب به کودک واگذار می شود.
رویکرد مستقیم در بازی درمانی
در برخی شرایط، ممکن است بازی درمانگر از استراتژی های مستقیم استفاده کند. هر جلسه ممکن است دارای یک موضوع یا هدف خاص باشد که باید به آن پرداخته شود.
ممکن است به کودک گفته شود ، “امروز ما قصد داریم با عروسک ها بازی کنیم. این عروسک تو خواهد بود. ” یا ممکن است درمانگر یک بازی خاص را برای بازی انتخاب کند.
ممکن است درمانگر برای پیشبرد داستان در بازی شرکت کند. به عنوان مثال، اگر كودكی از عروسك ها برای نشان دادن كودكی که مورد ضرب و شتم قرار می گیرد، استفاده كند، ممكن است درمانگر برای کمک به عروسك به منظور یافتن راه هایی برای ایستادن در مقابل زورگویی و یا یافتن كمك مداخله كند.
انواع بازی درمانی
علاوه بر رویکردهای اساسی، انواع مختلف بازی درمانی نیز وجود دارد. در اینجا برخی از رایج ترین انواع ذکر شده است:
فرزند درمانی:
والدین درگیر بازی می شوند و درمانگر به والدین می آموزد که چگونه از طریق بازی با کودک تعامل کنند. هدف این است که شکاف ارتباطی بین کودک و والدین از بین برود.
ماسه درمانی:
کودک می تواند با استفاده از اسباب بازی های مینیاتوری مانند افراد و حیوانات صحنه ای را در یک جعبه کوچک پر از ماسه ایجاد کند. صحنه ایجاد شده به عنوان بازتاب زندگی شخصی کودک عمل می کند و فرصتی را برای حل تعارض، برطرف کردن موانع و پذیرش خود ایجاد می کند.
کتاب درمانی:
درمانگر و کودک ممکن است برای کشف مفاهیم یا مهارت های خاص، کتاب هایی را با هم بخوانند.
بازی خیالی:
ممکن است به کودک اسباب بازی هایی داده شود که تخیلات خود را در آن ها پیاده کند، وسایلی مانند لباس برای عروسک، خانه عروسکی، خرس عروسکی یا چهره های معروف. این ممکن است مستقیم یا غیرمستقیم باشد.
بازی درمانی شناختی رفتاری:
ممکن است درمانگر از بازی برای کمک به کودک برای چگونه فکر کردن و انجام رفتار متفاوت، استفاده کند. ممکن است به عروسک در مورد چگونگی تغییر تفکر مشاوره دهد یا درمانگر ممکن است از کودک بخواهد در مورد چگونگی کنار آمدن با اوضاع استرس زا، توصیه هایی را به حیوانات بکند.
مشارکت خانواده در افزایش نتایج بازی درمانی
خانواده ها معمولاً بخش مهمی از معالجه کودک هستند. با این حال، میزان درگیری آن ها در درمان، توسط درمانگر مشخص می شود.
بعضی اوقات، ممکن است والدین همراه کودک در جلسات شرکت کنند. اگر هدف این باشد که درمورد مسائل خانوادگی کاری انجام شود، والدین ممکن است مستقیماً در بازی درمانی (مثلا فرزند درمانی) نقش داشته باشند.
در شرایط دیگر، ممکن است کودک به تنهایی در جلسات شرکت کند. سپس پزشک معالج در مورد اهداف درمان و پیشرفت با والدین ارتباط برقرار خواهد کرد.
بیشتر بدانید: روان درمانی گروهی چیست؟ مزایا، معایب و کاربرد گروه درمانی
گروه درمانی و نقش آن در بازی درمانی
بازی درمانی ممکن است به صورت گروهی انجام شود. به عنوان مثال، گروه کودکان غمگین ممکن است شامل کودکان هم سن و سالی باشد که برای کمک به مقابله با مشکل خود درگیر بازی درمانی هستند. آنها ممکن است با عروسک ها بازی کنند یا بازی هایی را انجام دهند که به آنها کمک می کند تا احساسات خود را شناسایی یا در قالب گروه در پروژه های هنری شرکت کنند.
برخی مدارس گروه های بازی درمانی را تشکیل می دهند. کودکان ممکن است در یک گروه و همراه با یک درمانگر برای پرداختن به مهارتهای اجتماعی مانند نحوه اشتراک گذاری، نشان دادن مهربانی و احترام همکاری کنند.
طول جلسه بازی درمانی
مدت جلسات بازی درمانی بسته به اهداف درمانی و نیازها و توانایی های کودک متفاوت است. بیشتر جلسات بین 30 تا 50 دقیقه طول می کشد. فواصل قرار ملاقات ها ممکن است از هر ماه یک بار تا دو بار در هفته متفاوت باشد.
به طور متوسط، برای رفع مشکلات،20 جلسه بازی درمانی لازم است، اما برخی از کودکان خیلی سریعتر بهبود می یابند، در حالی که برخی دیگر ممکن است به جلسات درمانی بیشتری نیاز داشته باشند.
تحقیقات در مورد بازی درمانی
این سوال والدین که آیا زمان و هزینه صرف شده برای بازی درمانی می ارزد، متداول است. به نظر می رسد بازی با اسباب بازی راه بهبودی عاطفی را بسیار هموار می کند.
اما مطالعات نتیجه گرفته اند که بازی درمانی می تواند برای کودکان و خانواده های آنها بسیار مؤثر باشد. در اینجا فقط چند نمونه از تحقیقات انجام شده در مورد بازی درمانی آمده است:
کاهش بیش فعالی در کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی (ADHD):
مطالعه ای که در سال 2012 در مجله ADHD منتشر شده است نشان داد که بازی درمانی شناختی- رفتاری، کاهش قابل توجهی در بیش فعالی کودکان مبتلا به ADHD ایجاد کرده است. بعد از 8 جلسه گروه درمانی، پیشرفت هایی در کودکان مشاهده شد.
کاهش مشکلات رفتاری، کاهش مشکلات درونی، بهبود عملکرد تحصیلی:
در یک مطالعه انجام شده در سال 2015 ، 52 مقاله بازی درمانی بررسی شد. نتیجه این شد که بازی درمانی اثرات درمانی قابل توجهی را برای انواع مختلفی از مشکلات از جمله مشکلات رفتاری، افسردگی و اضطراب فراهم می کند. کودکان به طور متوسط در 12 جلسه درمانی شرکت کردند.
بیشتر بدانید: دلایل بروز پرخاشگری در سنین پایین
کاهش پرخاشگری:
یک مطالعه در سال 2017 به بررسی تأثیر بازی درمانی در کودکان مبتلا به نگرانی های رفتاری پرداخت. کودکان بین 6 تا 9 سال سن داشتند و 20 جلسه درمانی (دو جلسه در روز به مدت 30 دقیقه و به مدت 10 روز) تشکیل شد. براساس پاسخ های مراقب به چک لیست رفتار کودک، کاهش در مشکلات رفتاری از جمله پرخاشگری و شکستن قانون در کودکان مشهود بود.
بهبود روابط والدین و فرزند در خانواده های فرزند خوانده دار:
یک مطالعه در سال 2017 نشان داد که بازی درمانی فرزند در کمک به پیوند خانواده های فرزند خوانده دار مؤثر است. پس از هفت جلسه 30 دقیقه ای، همدلی والدین افزایش یافت، استرس رابطه والدین و کودک کاهش یافت و مشکلات رفتاری پذیرفته شده فرزندان، بهبود یافت.
پیدا کردن یک بازی درمانگر
یک متخصص سلامت روان دارای مجوز و مدرک فوق لیسانس یا بالاتر می تواند از روش بازی درمانی در معالجه استفاده کند. برخی از درمانگران، آموزش ویژه ای برای بازی درمانی می بینند، در حالی که برخی دیگر اینگونه نیست.
ممکن است درمانگرانی که در بازی درمانی تخصص دارند، بازی درمانگرانی را ثبت نام کنند. انجمن بازی درمانی، اعتبارنامه درمانی را به ثبت نام کنندگان ارائه می دهد.
اگر فکر می کنید که ممکن است بازی درمانی برای فرزند شما مفید باشد، با پزشک متخصص اطفال خود صحبت کنید. پزشک متخصص اطفال می تواند نیازهای فرزندتان را ارزیابی کرده و شما را به یک متخصص سلامت روان واجد شرایط ارجاع دهد.
50 روش بازی درمانی ، اسباب بازی ها
درست همانطور که کودکان به روش های مختلفی بازی می کنند، انواع مختلف بازی درمانی نیز وجود دارد. به عنوان مثال، طبق گفته های آلن و هسکوویتز، روش ها عبارتند از:
- بازی درمانی غیرمستقیم
- حیوانات اسباب بازی / عروسک ها / اسباب بازی های دیگر برای هدف مورد نظر
- بازی های مفهومی برای محتوای عاطفی
- بازی درمانی مستقیم
- نقاشی مفهومی برای محتوای عاطفی
- نقاشی به منظور بیان عواطف (آلن و هسکوویتز، 2017).
همچنین روش درمانی متقابل والدین و فرزند (PCIT) نیز وجود دارد که، همانطور که از نام آن پیداست، والدین را درگیر بازی می کند. اگر واقعاً می خواهید با انواع تکنیک های بازی درمانی که امروزه در جهان وجود دارد، آشنا شوید به کتاب روش های مهم بازی درمانی مراجعه کنید. جزئیات این کتاب 58 تکنیک مختلف بازی درمانی را نشان می دهد. افرادی که وقت خواندن کتاب را ندارند، نگاهی به جدول مطالب که بر اساس نوع بازی درمانی دسته بندی شده است، بیاندازید:
تکنیک های بازی اسباب بازی و شیء در بازی درمانی
بازی با توپ
به عنوان مثال، ممکن است در یک جلسه درمانی گروهی، درمانگر، گروهی را تشکیل دهد و توپی را به اطراف پرت کند. هر بار که فردی توپ را گرفت باید جمله ای بگوید که باعث شادی دیگران شود.
بازی با عروسک
به عنوان مثال، ممکن است درمانگر کودک را با حیوانات اسباب بازی تنها بگذارد تا در طی یک جلسه درمانی به آسایش کودک کمک کند.
بازی پزشکی
به عنوان مثال، کودکی که اخیراً تحت عمل جراحی استرس زایی قرار گرفته است، ممکن است به معاینه یکی از حیوانات بپردازد، تا بتواند احساس کنترل داشته باشد.
بازی با عروسک کودک
به عنوان مثال، ممکن است یک درمانگر از یک عروسک کودک برای مدل سازی رفتارهای مثبت و پرورش کودک استفاده کند، یا ممکن است اجازه دهد کودک با عروسک بازی کند تا ببیند غرایز کودک چیست. اگر کودک شروع به بدرفتاری با عروسک کند، این امکان وجود دارد که کودک توسط والدین خود مورد بدرفتاری قرار گرفته باشد (البته که لزوماً همیشه به این معنا نیست).
بازی با بطری کودک
به عنوان مثال، یک کودک که به تازگی خواهر و برادر جدیدی به زندگی اش وارد شده است، ممکن است از موقعیت جدیدش در خانواده احساس ناراحتی کند. سپس والدین کودک میتوانند با بطری کودک و به نحوی که گویی کودک، دوباره نوزاد شده است بازی کنند، بنابراین کودک نسبت به خواهر و برادر جدید خود احساس خشم کمتری پیدا می کند.
بازی با تلفن اسباب بازی
به عنوان مثال، ممکن است کودک و درمانگر هرکدام دارای یک تلفن اسباب بازی باشند، و درمانگر می تواند سؤالات مربوط به درمان را از طریق تلفن بپرسد. ممکن است کودک به صورت غیرمستقیم و راحت تر به سؤالات پاسخ دهد، و اگر احساس ناراحتی کند میتواند به راحتی تلفن را قطع کند.
بازی با چوب جادو
به عنوان مثال، ممکن است درمانگر یک چوب جادویی به کودک بدهد و به او بگوید که می تواند سه آرزو بکند. احتمالاً حداقل یکی از آرزوها مربوط به مشکلی واقعی در زندگی کودک است.
بازی با حباب
برای مثال، ممکن است درمانگر به دلیل کاهش استرس، به کودک کمک کند تا حباب درست کرده و فوت کند یا در یک جلسه گروهی به همراه دیگران این کار را انجام دهد.
بازی با آجر بازی
به عنوان مثال، ممکن است درمانگر دیواره ای را از آجرهای اسباب بازی بسازد و به کودک اجازه دهد تا توپی را پرتاب و دیوار را خراب کند. این می تواند رهاسازی خشم کودک کمک کند.
بازی با بادکنک
به عنوان مثال، ممکن است درمانگر در یک جلسه گروهی از گروهی از کودکان بخواهد که تا آنجا که می توانند بادکنک را در هوا نگه دارند تا با اینکار هم پیوند بین افراد بالا برود و هم با گروه راحت شوند.
بازی با کیسه بادی
به عنوان مثال، ممکن است درمانگر دفترچه تلفنی به کودک بدهد و از او بخواهد که صفحات آن را جدا کند، آن ها را خرد کرده و آنها را درون سطل زباله پرتاب کنند. این می تواند به کودک در درک چگونگی “دور ریختن” احساسات عصبی کمک کند.
بازی حسی
به عنوان مثال، ممکن است درمانگر کرم اصلاحی را به کودک بدهد تا بتواند آن را به اطراف پخش کند، مجسمه بسازد و حتی وانمود به اصلاح کند. با این کار کودک می تواند خلاقیت خود را بروز داده و احساس آرامش و در کنترل بودن بیشتری داشته باشد.
تشبیهات و تکنیک های داستان پردازی در بازی درمانی
تشبیه اسباب بازی ها
به عنوان مثال، یک درمانگر ممکن است ده ها اسباب بازی را به کودک بدهد، سپس از او بخواهد اسباب بازی هایی را انتخاب کند که نماینده اعضای خانواده اش باشند. این می تواند به درمانگر کمک کند تا بفهمد که کودک در مورد اعضای خانواده خود چه فکر و احساسی دارد.
تکنیک لاک پشت
به عنوان مثال، یک درمانگر ممکن است یک عروسک لاک پشت را به مشتری بدهد و توضیح دهد که وقتی لاک پشت از چیزی ناراحت است متوقف می شود، در لاک خود جمع می شود، چشمان خود را می بندد و سه نفس عمیق می کشد. سپس کودک می تواند این روند را با عروسک لاک پشت انجام دهد، و این می تواند به کودک در یادگیری تکنیک های مدیریت خشم کمک کند.
دماسنج احساسات
به عنوان مثال، ممکن است “دماسنج احساساتی” به کودک داده شود که طیف وسیعی از احساسات را از 0 (با چهره خندان) تا 10 (با چهره اخم) نشان می دهد و از وی خواسته می شود تا وقایعی را که باعث می شود تا احساسات مختلفی داشته باشد بر روی دماسنج مشخص کند. روی دماسنج مشخص می شود که، “چه چیزهایی باعث می شود که چهره شما خندان شود؟ در مورد اخم چطور؟ چهره متوسط در چه زمان هایی بروز می کند؟ ”
داستان گویی
به عنوان مثال، درمانگر ممکن است از کودک بخواهد که داستانی را با شروع “روزی از روزها” شروع کند. این داستان ممکن است احساسات ترس و امید کودک را نشان دهد.
بازی خارجی سازی
به عنوان مثال، ممکن است کودک و درمانگر با هم همکاری کنند تا شخصیتی را ایجاد کنند که نمایانگر یکی از مشکلات کودک باشد. مثلا اژدها ترس کودک را نشان می دهد. پس از آن درمانگر می تواند بدون پرسیدن سؤال مستقیم و به وسیله بیرونی کردن نمادهای احساسی کودک، مثلا اژدها، از مشکلات او با خبر شود.
کتاب درمانی
به عنوان مثال، ممکن است درمانگر داستان یا کتابی را پیدا کند که شامل مشکلی مشابه با مشکل کودک است و راه حلی برای این مشکل ارائه دهد. در حین خواندن این داستان به همراه کودک، ممکن است درمانگر سؤالاتی راجع به وجه مشترک این داستان با زندگی کودک بپرسد، سوالاتی مانند “آیا تا به حال احساسی مشابه این داستان داشته ای؟”
تکنیک های نقش بازی کردن در بازی درمانی
نقش بازی کردن
به عنوان مثال، ممکن است درمانگر و کودک وضعیتی که کودک از آن نگران است، مانند روز اول مدرسه را بازی کنند، تا کودک بتواند آنچه را که از آن احساس اضطراب میکند، انجام دهد و احتمالاً متوجه شود که نیازی به داشتن اضطراب نیست.
بازی صحنه و لباس
به عنوان مثال، درمانگر و کودک ممکن است وانمود کنند که کودک پادشاه جدید یا ملکه یک سرزمین است. سپس درمانگر می تواند سؤال کند که پادشاه یا ملکه جدید با قدرت خود چه کاری را میتواند انجام دهد، تا بفهمد کودک چه چیزی را دوست دارد و چه چیزی را دوست ندارد.
بازی با ماسک
به عنوان مثال، ممکن است درمانگر از کودک بخواهد كه دو كلاژ (ماسك) را از مجلات برش بزند. یکی از ماسک ها (“ماسک بیرون”) است که آن گونه ایست که فکر می کند جهان او را می بیند و یک ماسک (“ماسک درون”) است و آن چیزیست که خودش، خودش را می بینند. این می تواند چیزهای زیادی را در مورد چگونگی تفکر کودک نسبت به خود و جهان بیرون بروز دهد.
بازی با ابرقهرمانان
به عنوان مثال، ممکن است درمانگر از کودک بخواهد که یک ابرقهرمان را با قدرتهایی که کودک دوست دارد، ترسیم کند. سپس درمانگر می تواند به کودک کمک کند تا بفهمد که تا چه حد نقاط قوت شخصی او به ابرقهرمان ها شبیه است.
بازی با عروسک
به عنوان مثال شبیه به تشبیه اسباب بازی ها، ممکن است درمانگر ده ها عروسک را در اختیار کودک و خانواده او قرار دهد، سپس از کودک و خانواده او بخواهد که هر کدام یک عروسک را انتخاب کنند و آن را به حرکت درآورند. سپس کودک و خانواده اش با استفاده از عروسک ها داستانی را بیان می کنند و درمانگر با هر یک از اعضای خانواده در مورد داستان مصاحبه می کند و سپس با کل اعضای خانواده گفت و گو می کند. این می تواند برخی از پتانسیل های خانواده را که کودک قادر به بیان مستقیم آن ها به درمانگر نیست، نمایان سازد.
تکنیک های هنری خلاقانه در بازی درمانی
زندگی خود را رنگی کنید
به عنوان مثال، ممکن است درمانگر و کودک با هم همکاری کنند تا بفهمند که کدام یک از رنگ ها کدام احساسات را نشان می دهند (مانند آبی برای غم، قرمز برای عصبانیت، زرد برای خوشبختی و غیره). سپس درمانگر می تواند از کودک بخواهد که با استفاده از رنگ ها جدول زندگی خود را برای نشان دادن احساسات به تصویر بکشد. درمانگر همچنین می تواند از کودک بخواهد که جنبه های مختلف زندگی خود، مانند مدرسه یا ورزش را ترسیم کند.
بازی با گِل
به عنوان مثال ممکن است، درمانگر یک مشت گل رس به کودک بدهد و به او اجازه دهد که هر کاری که می خواهد با آن انجام دهد. ممکن است کودک از گل رس به عنوان تسکین دهنده استرس استفاده کند، یا ممکن است مواردی را که برایش مهم است مجسمه سازی کند یا ممکن است بازی با گل او را نگران کند که باید در مورد آن با درمانگر صحبت کند.
نقاشی آزادانه
به عنوان مثال، ممکن است درمانگر به سادگی کاغذ و چند مداد رنگی (یا هر نوع وسیله ترسیم) را به کودک بدهد و از او بخواهد که تصویری بکشد. سپس درمانگر پس از اتمام کار می تواند سؤالاتی را در مورد تصویر بپرسد.
رسم ضربه روحی
به عنوان مثال، ممکن است درمانگر از کودک بخواهد که تجربه ضربه روحی ایجاد شده در گذشته مانند زلزله را به تصویر بکشد. سپس کودک می تواند کاغذ را خرد کرده و آن را دور بیندازد تا بتواند احساس کنترل خود را در مورد رویداد آسیب زا احساس کند.
نقاشی ماندالا
به عنوان مثال، ممکن است درمانگر الگوی ماندالایی را به کودک بدهد و از کودک بخواهد که آن را رنگ کند.
این می تواند به تقویت خلاقیت و آرامش او کمک کند.
نقاشی های سریالی
به عنوان مثال، ممکن است درمانگر از کودک بخواهد که هر جلسه یک تصویر (بدون راهنمایی) بکشد. پس از ترسیم تصویر، درمانگر و کودک می توانند در مورد آن صحبت کنند. با این که درمانگر یادداشت برداری نمی کند اما آنجا حضور دارد. ممکن است با پیشرفت روند درمانی و گذشت زمان، این نقشه ها، ذهنیت کودک را نشان دهد.
کولاژ
به عنوان مثال، ممکن است درمانگر از کودک بخواهد کابوسی را که در داخل و خارج جعبه وجود دارد، جمع کند. سپس کودک می تواند با جعبه بازی کند تا ترسش کم شود.
رنگ آمیزی
به عنوان مثال، ممکن است درمانگر از کودک بخواهد هر آنچه را که میخواهد، رنگ آمیزی کند، پس از آن درمانگر می تواند از کودک بخواهد که داستانی را در مورد نقاشی تعریف کند.
بازی رقص / جنبش
به عنوان مثال، ممکن است درمانگر بتواند به سادگی کودک را مشغول به بازی با یک هولا هوپ کند، تا تمرکز و آرامش ذهن او را بالا ببرد، که این کار می تواند ذهن کودک را برای حضور در جلسه درمانی آماده تر کند.
رسم اعضای خانواده
به عنوان مثال، ممکن است درمانگر از کودک بخواهد كه تصویری از خانواده خود بكشد. پس از ترسیم تصویر، درمانگر می تواند سوال کند که این تصاویر کدام یک از اعضای خانواده کودک هستند و کودک درباره تصویر صحبت خواهد کرد. روش رسم هر یک از اعضای خانواده می تواند نمایانگر اطلاعاتی باشد.
ساخت مجسمه اعضای خانواده
به عنوان مثال، ممکن است درمانگر از کودک بخواهد که از گل رس استفاده کند تا مجسمه اعضای خانواده خود و خودش را بسازد. هنگامی که هر یک از اعضای خانواده مجسمه گلی داشته باشد، ممکن است درمانگر از کودک بخواهد که آنها را در ارتباط با یکدیگر قرار دهد، که این می تواند به درمانگر نشان دهد که کودک تا چه حد هر یک از اعضای خانواده را به خود نزدیک می بیند.
نواختن موسیقی
ممکن است درمانگر تعدادی آلت موسیقی اسباب بازی را به کودک بدهد و به سادگی از او بخواهد آهنگی بنوازد. این می تواند به کودک در بیان خود، ایجاد عزت نفس و بهبود روابط بین درمانگر و خود کمک کند.
تکنیک های تصویرسازی و فانتزی در بازی درمانی
تصویرسازی هدایت شده
به عنوان مثال، ممکن است درمانگر در مورد کابوس کودک از او سؤال کند، سپس به کودک توضیح دهد که کابوس ها مانند فیلم ها هستند و سپس به او می گوید که اگر آن ها را دوست ندارد می تواند کابوس را تغییر دهد. پس از آن درمانگر می تواند در تلاش برای بازآفرینی مغز کودک برای کنترل بیشتر بر آن، با او همکاری کند تا به دیدن کابوس خاتمه دهد و شادتر شود.
تکنیک جهانی
به عنوان مثال، ممکن است درمانگر یک سینی پر از ماسه و ده ها اسباب بازی از جمله افراد، چهره های فانتزی و مناظر به کودک بدهد. سپس درمانگر اجازه می دهد تا کودک بدون راهنمایی و قضاوت، دنیای خود را بسازد. سپس درمانگر بدون ارائه راهنمایی سؤالاتی در مورد جهان او می پرسد. ایده این است که دنیایی که کودک ایجاد می کند ممکن است شامل موضوعاتی باشد که او در زندگی واقعی با آن سر و کار دارد و این جهان ساختگی می تواند فرصتی برای مقابله با برخی از این موضوعات باشد.
بازی با خانه عروسکی
به عنوان مثال، ممکن است درمانگر یک خانه عروسکی و تعدادی عروسک را به نمایندگی از اعضای خانواده کودک، به او بدهد. سپس درمانگر می تواند از کودک بخواهد که چهار داستان مختلف روزمره را که در خانه اتفاق می افتد نشان دهد: زمان خواب، وقت شام، زمان بازی و زمان تمیز کاری. با این کار درمانگر بیشتر پتانسیل های خانواده را پیدا می کند.
بازی تطبیقی با عروسک
به عنوان مثال، ممکن است درمانگر چند عروسک را به کودک بدهد که نماینده او و اعضای خانواده اش باشند و از او بخواهد که داستانی را که شبیه به یک مشکل واقعی است، شبیه سازی کند. سپس درمانگر می تواند به کودک کمک کند تا روش هایی را که می تواند این داستان ها را پیش ببرد تا نتایج مثبت تری داشته باشند، بشناسد.
تکنیک فانتزی بوته گل سرخ
ممکن است درمانگر از کودک بخواهد كه چشم خود را ببندد، تصور كند كه گل سرخ است و این گل سرخ را برای درمانگر توصیف كند. توصیفاتی از جمله اینکه در كجا است، چه كسی به آن اهمیت می دهد و ریشه، خار و گل دارد یا نه. سپس کودک می تواند گل سرخ را بکشد و داستان خود را به درمانگر بگوید. در این مرحله درمانگر می تواند از کودک بپرسد که کدام قسمت گل سرخ و داستان، مشتری را آزار داده است. ممکن است پزشک معالج دریابد که یکی از ریشه های گل سرخ مربوط به تجربه قبلی مشتری است اما هنوز در جلسات قبلی آماده صحبت در مورد آن نبوده است.
تکنیک روابط خانوادگی
به عنوان مثال، ممکن است درمانگر تعدادی صندوق پستی را در مقابل کودک قرار دهد، یکی برای اعضای خانواده و دیگری برای “آقای هيچ كس”. سپس درمانگر “نامه” ای را به کودک می دهد، که شامل نوارهای کاغذی است که مواردی مانند “مرا دوست دارد” ، “از من متنفر است” ، “از من محافظت می کند” ، “به من آسیب می رساند” ، در آن ها نوشته شده است و از کودک می خواهد این تکه های نامه را در صندوق های مناسب بگذارد(بنابراین اگر کودک فکر کند پدرش او را دوست دارد، یک کاغذ “مرا دوست دارد” را در صندوق پستی پدرش قرار می دهد). این می تواند به درمانگر در درک بیشتر پویایی اعضای خانواده کمک کند.
عروسک های نگران
به عنوان مثال، ممکن است درمانگر مجموعه ای از عروسک های نگران گواتمالا را به کودک بدهد یا با کمک او آن ها را بسازد. سپس درمانگر می تواند از کودک بخواهد كه نگرانی خود را به هر یك از این عروسک ها اختصاص دهد، آن ها را در یك جعبه قرار داده و سپس در مطب درمانی قرار دهد تا به جای اینكه کودک از آن موضوعات نگران باشد، عروسک ها در مورد آن ها نگران باشند. در جلسات آینده، درمانگر می تواند این عروسک ها را یکی یکی بیرون بیاورد تا در مورد نگرانی ها و نحوه برخورد کودک با آنها صحبت کند.
بازی مهمانی چای
به عنوان مثال، ممکن است درمانگر یک جشن مهمانی چای را برای کودک شبیه سازی کند، تا از پیشرفت او در طی جلسات درمانی یا دستاوردهایی که کودک در خارج از درمان به آن ها رسیده است، آگاه شود. این روش می تواند به بالا بردن سطح عزت نفس کودک کمک کند و روابط بین درمانگر و او را بهبود بخشد.
تکنیک های انجام بازی در بازی درمانی
بازی های ارتباطی
به عنوان مثال، ممکن است درمانگر و کودک “بازی صحبت کردن، احساس کردن و انجام دادن” را بازی کنند. نوبت بازی ممکن است به این شکل باشد: کودک کارتی را برمی دارد که می گوید: «باور کنید که اتفاقی ترسناک می افتد. چه اتفاقی می افتد؟ “و اگر کودک آنچه را كه كارت می گوید، انجام دهد، تراشه ای دریافت می كند. در طول بازی، درمانگر می تواند ببیند که کودک در برخی شرایط چگونه واکنش نشان می دهد و به آنها توصیه می کند که در این شرایط چگونه واکنش نشان دهند.
بازی های خودکنترلی
به عنوان مثال، درمانگر و کودک می توانند “سیمون می گوید” را بازی کنند. در این بازی کودک مجبور است آنچه را که درمانگر می گوید (مانند پریدن روی یک پا) انجام دهد؛ اما تنها در صورتی که درمانگر جمله خود را با “سیمون می گوید …” آغاز کند، این کار را انجام می دهد. این می تواند باعث افزایش توجه و کنترل بر روی خود شود، زیرا کودک باید به آنچه درمانگر گفته است توجه کند و فقط آنچه را که درمانگر در بعضی موارد می گوید انجام دهد.
بازی های استراتژیک
به عنوان مثال، ممکن است درمانگر یک بازی استراتژیک که کودک بلد است مانند شطرنج یا تخته نرد را با او بازی کند. این می تواند به کودک کمک کند که احساس شادابی کند و باعث ایجاد پیوند بین کودک و درمانگر می شود. این بازی ها در صورت عدم رضایت کودک از درمانگر یا ایده خود درمانی، می توانند (به ویژه در جلسات اولیه درمانی) مفید باشند. از آنجا که آن ها بازی های استراتژیک هستند، کودک می تواند سطحی از کنترل و تسلط را احساس کند.
بازی های مشارکتی
به عنوان مثال، ممکن است درمانگر بازی ای مانند مکس و گربه را با کودک بازی کند. بازی ای که در آن بازیکنان باید برای کمک به رسیدن موش، پرنده و سنجاب به خانه خود و قبل از اینکه گربه آنها را بخورد، تلاش کنند. انجام بازی های مشارکتی ای مانند این می تواند به روابط درمانی و همچنین به کودک در ایجاد مهارت های اجتماعی(به خصوص اگر در مشارکت با همسالان خود دچار مشکل است) کمک کند.
بازی های شانس
به عنوان مثال، درمانگر می تواند با کودک بازی هایی انجام دهد که بیشتر به طور اتفاقی تعیین می شوند؛ بازی هایی مانند بازی تخته سرزمین عسل یا بازی های کارتی. مانند سایر انواع بازی های ذکر شده در بالا، این بازی ها آشنا هستند و می توانند به ایجاد راحتی در کودک در یک جلسه درمانی و همچنین ارتباط بهتر با درمانگر کمک کند. از آنجا که این بازی ها بیشتر به صورت اتفاقی تعیین می شوند، به کودک فرصتی برای مقابله با مضرات غیرمنتظره ای که نمی توان از آن ها اجتناب کرد، می دهند و به درمانگر این فرصت را می دهند تا در این شرایط کودک را زیر نظر بگیرد.
بازی خطوط موج دار
درمانگر می تواند چشمان خود را ببندد و یک تصویر تصادفی را روی یک تکه کاغذ بکشد و سپس از کودک سؤال کند که آیا این تصویر شبیه چیزی است و یا باعث می شود که کودک با نگاه کردن به تصویر به چیزی فکر کند. سپس کودک می تواند تصویر تصادفی خود را ترسیم کند و در صورتی که فکر می کند ممکن است شبیه هر چیزی باشد، از درمانگر درباره آن سوال کند. درمانگر و کودک نوبت خود را عوض می کنند تا ببینند که می توانند چیزی را در تصاویر پیدا کنند یا خیر. این بازی می تواند به کودک کمک کند تا در جلسه درمانی احساس راحتی بیشتری داشته باشد و همچنین می تواند اطلاعات بیشتری در مورد نحوه تفکر او ارائه دهد.
اسباب بازی های مفید و سرگرم کننده برای بازی درمانی مبتنی بر کودک
بازی درمانی با محوریت کودک (CCPT) نوعی از بازی درمانی است که اغلب در مورد کودکان خردسال مورد استفاده قرار می گیرد؛ این روش شامل جلسات بازی غیرمستقیم است که در آن کودک نقش اصلی را به عهده می گیرد و نقش اصلی درمانگر این است که در حالیکه کودک احساس امنیت کامل می کند، بفهمد که کودک چه احساسی دارد و چه کاری انجام می دهد. وظیفه اصلی درمانگر در حین CCPT فقط نظارت بر بازی کودک است و اجازه می دهد کودک خودش جلسه درمانی را بگذراند و به هدایت جلسه درمانی نمی پردازد. بنابراین داشتن اسباب بازی های متنوعی که مورد توجه طیف وسیعی از سبک های بازی کودکان قرار می گیرد مهم است.
طبق گفته مرکز بازی درمانی دانشگاه شمال تگزاس، اسباب بازی های این نوع بازی درمانی باید بادوام و کاربردی باشند و امکان بیان خلاقانه طیف گسترده ای از احساسات را فراهم کنند. این اسباب بازی ها را می توان به صورت “اسباب بازی های زندگی واقعی و پرورشی” ، “اسباب بازی های عملی، پرخاشگرانه، ترسناک” و “اسباب بازی های بیان خلاقیت و رهایی” دسته بندی کرد. برخی از اسباب بازی هایی که توصیه می شوند، عبارتند از:
- اسباب بازی های نمایشی، مانند عروسک ها، خانواده عروسکی قابل انعطاف، تخت عروسکی، لباس و لوازم جانبی، پستانک، بطری های پرستاری، مبلمان عروسک و عروسک های دست ساز.
- اسباب بازی های مخصوص آشپزخانه یا مواد غذایی، مانند یخچال، اجاق گاز، پارچ، گلدان، قابلمه، ظروف، غذای پلاستیکی، کارتن تخم مرغ، میوه و سبزیجات، دستمال یا حوله، پول و کیف پول
- اسباب بازی های ماجراجویی، مانند سربازان اسباب بازی و تجهیزات ارتش، اسلحه های اسباب بازی، چاقوهای پلاستیکی، کلاه های آتش نشانی و سایر کلاه ها، ماسک ها، کامیون ها، اتومبیل ها، هواپیماها، تراکتورها، قایق ها، باغ وحش و حیوانات مزرعه.
- اسباب بازی هایی برای بیان خلاقیت، مانند خاک و گل بازی، تمیز کننده لوله، رنگ، برس رنگ آمیزی، گچ و کاغذ ساختمانی.
بازی درمانی و بازی هایی برای بزرگسالان
در حالی که شاید اینگونه به نظر برسد که بازی درمانی تنها مناسب کودکان است(از آنجا که ما معمولاً با کودک بازی می کنیم)، اما برای بزرگسالان نیز بسیار مفید است. به گفته شفر: “بازی یک تجربه کامل است که در آن کلیت ما را به انجام کاری دعوت می کند”.
شفر ادامه می دهد که بازی می تواند عزت نفس ما را بالا ببرد، باعث آزادسازی استرس شود و به ایجاد بینش در مورد اتفاقات زندگی ما کمک کند. اینها همه خصوصیاتی هستند که به طور واضح برای بزرگسالان نیز مفید است، اما هنوز هم اکثر مردم بازی را به عنوان ابزاری برای سرگرم کردن کودکان درنظر می گیرند. ایده بازی درمانی برای بزرگسالان این نیست که بزرگسالان را وادار به بازی کنند، بلکه این امکان را برای آنها فراهم می کنند که از طریق آن احساساتی را که کلمات قادر به بیان آن ها نیستند، بروز دهند. برخی از انواع بازی درمانی که شفر برای کمک به بزرگسالان توصیه می کند شامل نقش بازی کردن و بازی با شن و ماسه است.
در یک مطالعه انجام شده، بازی درمانی در بزرگسالان سالخورده مقیم در آسایشگاه ها با موفقیت همراه بوده است. این مطالعه نشان داد که بازی درمانی منجر به کاهش سطح افسردگی و افزایش سطح عزت نفس می شود. البته برای هر جامعه سنی ای، این مزایا وجود دارد، و این عقیده را که بازی درمانی می تواند برای بزرگسالان به اندازه کودکان مفید باشد، عملی می کند. ایده بازی درمانی برای کودکان این است که بازی کردن “زبان” کودکان است، اما این بدان معنی نیست که بزرگسالان در هنگام بازی نمی توانند احساسات دشوار را بیان کنند.
