اختلالات شخصیت چیست؟ شخصیت فاکتوریست که ما را از دیگران متمایز می کند. سبک رفتار هر یک از ما، نحوه واکنش نشان دادنمان، نوع نگرشمان به جهان، افکار، احساسات و نحوه تعاملمان در روابط مختلف همه و همه بخشی از شخصیت ما را شکل می دهند. شخصیت هر شخص در واقع مجموعه ویژگی ها و خصوصیاتیست که طرز فکر، احساس و عملکرد او را به وجود می آورند. عوامل ژنتیکی، بیولوژیکی و محیطی همگی در شکل گیری شخصیت ما دخیل هستند. انواع مختلفی از اختلالات شخصیت وجود دارد که ما امروز در این مطلب از روانشناسی دکتر سلام آنها را بررسی می کنیم.
اختلالات شخصیت چیست؟
اختلالات شخصیت مشکلی روحی روانی است که در آن نوع نگرش، افکار، عقاید و رفتار بیمار باعث بروز مشکلاتی در زندگی اش می شود. کلمه “شخصیت” به الگوی فکری، احساسی و رفتاری ما اشاره می کند. ما همیشه به یک شکل فکر، احساس یا رفتار نمی کنیم. در واقع تفکر، احساس و رفتار ما به مخاطبان ما و عوامل زیاد دیگری بستگی دارد.
وقتی فردی دچار اختلالات شخصیت می شود، در نحوه تفکر نسبت به خودش و دیگران به مشکل بر می خورد. کسی که مبتلا به اختلالات شخصیت است در واکنش نشان دادن به تغییرات زندگی و چالش های موجود در آن و حفظ روابطش با دیگران دچار مشکل می شود. این مساله می تواند به ناراحتی و انزوای اجتماعی او منجر گردد و خطر ابتلا به افسردگی و سایر بیماری های روحی و روانی را افزایش بدهد.
داشتن شخصیتی سالم ما را قادر می سازد تا به راحتی بتوانیم فعالیت های روزمره زندگی مان را دنبال کنیم. همه ما در زندگی با استرس و اضطراب، حوادث ناگوار و تجربیات مختلف مواجه می شویم، اما این شخصیت سالم است که می تواند بر چالش های پیش رو غلبه کند و جلو برود. فردی که به اختلالات شخصیت دچار می شود نمی تواند با این چالش ها روبرو شود و دچار مشکل می شود.
اختلالات شخصیت چه علائم و نشانه هایی دارد؟
در صورتی که به هر یک از مواد دچار هستید به احتمال زیاد دچار یکی از انواع اختلالات شخصیت هستید:
- اگر طرز تفکر، احساس یا رفتار شما باعث ایجاد مشکلات اساسی و مهمی برای خودتان یا دیگران می شود. مثلا ممکن است نتوانید به بقیه اعتماد کنید یا تمام مدت احساس کنید طرد شده اید و این احساس باعث ناراحتی خودتان و دیگران شود.
- اگر نحوه تفکر، رفتار یا احساس شما مشکلات قابل توجه و غیر قابل اغماضی در جنبه های مختلف زندگی تان به وجود بیاورد. به عنوان مثال ممکن است برای شروع یا ادامه دوستی، کنترل احساسات یا رفتارتان و یا برای تعامل با دیگران در محل کار به مشکل برخورد کنید.
- اگر این مشکلات برای مدت طولانی ادامه پیدا کند و این الگوی های فکری و رفتاری از دوران کودکی تان شروع شده باشند و در بزرگسالی هم ادامه داشته باشند.
انواع اختلالات شخصیت
به طور کلی 10 نوع اختلالات شخصیت وجود دارد که در 3 دسته طبقه بندی می شوند:
گروه A : اختلالات عجیب و غریب یا غیر عادی
اختلالات شخصیت پارانوئید، اسکیزوئید، اسکیزوتایپال، ضد اجتماعی (ASPD)
گروه B: اختلالات احساسی و دمدمی
اختلالات شخصیت مرزی (BPD)، نمایشی، خودشیفته
گروه C: اختلالات اضطرابی
اختلالات شخصیت اجتنابی یا دوری گزین، وابسته، وسواسی جبری (OCDP)
هر یک از اختلالات شخصیت با علائم خاص خودشان بروز می کنند که در ادامه به بررسی آنها می پردازیم.
اختلالات شخصیت پارانوئید
فردی که دچار اختلال پارانوئید می شود بسیار سخت می تواند به دیگران اعتماد کنند. معمولا چنین افرادی تصور می کنند که بقیه قصد فریب دادن و دروغ گفتن به آنها را دارند حتی اگر مدرکی برای اثبات این تصور وجود نداشته باشد.
علائم اختلالات شخصیت پارانوئید عبارتند از:
- بی اعتمادی و بدگمانی
- احتیاط و نظارت بیش از حد
- ترس
- نگرانی از اینکه ممکن است دیگران از شما سوء استفاده کنند
- خشم و عصبانیت از تصور اینکه دیگران قصد سوء استفاده از شما را دارند
- نگرانی درباره قصد و نیت های مخفی و پنهان دیگران
عدم وجود حس اعتماد و اطمینان به دیگران باعث می شود فرد نتواند روابطش را با سایرین حفظ کند یا ادامه بدهد. حدود 2 تا 4 درصد افراد به این اختلال دچار می شوند.
بیشتر بدانید: پارانوئید؛ علائم و درمان روان گیسختگی پارانوئید
اختلالات شخصیت اسکیزوئید
فرد مبتلا به این نوع اختلال زمانی که مجبور به برقراری ارتباط با دیگران می شود احساس ناراحتی می کند. اختلالات شخصیت اسکیزوئید در کمتر از 1 درصد افراد بروز می کند. ممکن است فرد مبتلا به این اختلال از نظر دیگران شخصی کناره گیر، جدا، سرد و بی روح و یا کسی که ترجیح می دهد همیشه تنها باشد به نظر برسد.
علائم اختلال اسکیزوئید عبارتند از:
- خودداری از برخورد اجتماعی نزدیک با دیگران
- عدم توانایی در ایجاد روابط شخصی و دوستانه
- تمایل به داشتن شغلی که تعاملات شخصی و اجتماعی محدود و کمی داشته باشد
- واکنش نشان دادن به شرایط مختلف به شیوه ای که از نظر دیگران نامناسب است
- تمایل به کناره گیری و تنهایی
- خو گرفتن به اشیاء و حیوانات به جای انسان ها
برخی خصوصیات اختلالات شخصیت اسکیزوئید با بیماری اسکیزوفرنی یکسانند اما این دو اختلال با هم یکی نیستند. توهم و روان پریشی از جمله ویژگی های بیماری اسکیزوفرنی است که در اختلالات شخصیت اسکیزوئید وجود ندارد. ممکن است در میان بستگان یا اعضای خانواده فرد مبتلا به اختلال اسکیزوئید کسانی باشند که به اسکیزوفرنی یا اختلالات شخصیت اسکیزوتایپال دچار هستند.
اختلالات شخصیت اسکیزوتایپال
افراد مبتلا به اختلالات شخصیت اسکیزوتایپال در خارج از محدوده خانه و خانواده روابط اجتماعی کم و محدودی دارند چون از در درک نحوه گسترش روابطشان با دیگران و نحوه تاثیر گذاری رفتارشان بر دیگران دچار مشکل هستند. از طرف دیگر درک دیگران و اعتماد به سایرین برای افراد مبتلا به این اختلال مشکل است. برای تشخص اختلالات شخصیت اسکیزوتایپال کافیست فرد باید حداقل پنج مورد از رفتارهای زیر را از خود بروز بدهد:
- بدگمانی و شک
- اعتقاد به خرافات، تله پاتی، سحر و جادو و خیال پردازی های عجیب و غریب
- تجربیات ادراکی غیر معمول مثل خطاهای ادراکی جسمی
- تفکر و گفتار عجیب و غریب؛ به عنوان مثال تفکر استعاره ای یا توضیح و تفسیر بیش از حد یک موضوع
- عدم وجود دوستان نزدیک و صمیمی بجز بستگان درجه یک
- رفتار یا ظاهر غیر عادی و عجیب
- اضطراب اجتماعی بیش از حد
معمولا رفتار شخصی که به اختلال اسکیزوتایپال مبتلاست برای دیگران غیر عادی و عجیب و غریب است. احتمال اینکه فرد مبتلا به این بیماری در آینده به اسکیزوفرنی مبتلا شود نیز زیاد است.
اختلالات شخصیت ضد اجتماعی
فرد مبتلا به اختلالات شخصیت ضد اجتماعی بدون توجه و فکر کردن به درست یا نادرست بودن رفتارش و عواقب آن عمل می کند.
علائم این اختلال عبارتند از:
- رفتار غیر مسؤلانه و بزهکارانه
- بی باکی و ماجراجویی
- رفتار خشونت آمیز
- ریسک رفتارهای مجرمانه
طبق بررسی های انجام شده حدود 1 تا 3 درصد افراد مختلف دچار این اختلال می شوند اما چیزی حدود 40 تا 70 درصد از زندانیان مبتلا به اختلالات شخصیت ضد اجتماعی هستند. ابتلا به این نوع اختلال تا قبل از 15 سالگی احتمال ابتلا به آن را در بزرگسالی به طور قابل توجهی افزایش می دهد. عوامل ژنتیکی، بیولوژیکی و محیطی همه و همه در بروز اختلالات شخصیت ضد اجتماعی موثرند و نشان داده شده است که این اختلال در مردان بیشتر از زنان بروز می کند.
اختلالات شخصیت مرزی
فرد مبتلا به این اختلال نمی تواند احساساتش را کنترل کند و دچار علائم زیر می شود:
- نوسانات خلقی
- تغییرات رفتاری
- رفتار تکانشی
- دوره اضطراب، عصبانیت، افسردگی و کسالت شدید
این علائم ممکن است برای چند ساعت یا چندین روز ادامه پیدا کنند و فرد را دچار مشکلات ارتباطی و سایر چالش ها کنند. اختلالات شخصیت مرزی در اغلب موارد منجر به بروز موارد زیر می شود:
- تغییرات رفتاری سریع در برخورد با دیگران مثل تغییر ناگهانی از صمیمیت به عصبانیت
- رفتارهای مخاطره آمیز مثل رانندگی با سرعت زیاد یا بیش از حد خرج کردن
- رفتارهای خود آزارنده
- مدیریت ضعیف خشم
- احساس پوچی
- احساس بی اعتمادی نسبت به دیگران
- حرکات و رفتارهای مرتبط با خودکشی و خودزنی های مکرر
- احساس جدایی از دیگران
اختلالات شخصیت نمایشی
بیمار مبتلا به اختلالات شخصیت نمایشی دائما به این نیاز دارد که دیگران به او توجه کنند و به او اطمینان بدهند که فرد قابل توجهیست. همین مساله باعث می شود رفتارهای نامتعارفی از فرد سر بزند. محققان معتقدند که این اختلال از نظر یکی از مقوله های مبهم محسوب می شود چرا که در برخی موارد ممکن است فرد واقعا نیاز به توجه و محبت داشته باشد یا احساس کند به اندازه ای قوی نیست که بتواند به تنهایی با مسائل مختلف کنار بیاید.
بیشتر بدانید: اختلال شخصیت مرزی چیست؟ علل و علائم تا تشخیص و درمان
علائم اختلالات شخصیت نمایشی عبارتند از:
- خود محوری
- اغوا گری و تحریک کنندگی جنسی
- رفتار نامناسب
- احساساتی بودن بیش از حد
- تلقین پذیری یا تاثیر پذیری از دیگران
- رفتارهای مخاطره آمیز برای ایجاد هیجانات جدید و تازه
ممکن است فرد مبتلا به این اختلال در محیط های اجتماعی و سایر موقعیت ها عملکرد خوبی داشته باشد ولی در عین حال استرس زیادی هم تحمل کن و این مساله منجر به بروز افسردگی و اضطراب در او شود. نکته مهم این است که ویژگی های شخصیت نمایشی به خصوصیات شخصیت خودشیفته شباهت زیادی دارد و در برخی موارد ممکن است با هم اشتباه گرفته شوند.
اختلالات شخصیت خودشیفته
در این شرایط با اینکه فرد احساس اهمیت و قدرت زیادی دارد اما ممکن است از اعتماد به نفس پایینی برخوردار باشد. شخص مبتلا به اختلالات شخصیت خودشیفته خصوصیات زیر را از خودش بروز می دهد:
- احساس مهم بودن، جذاب بودن، قدرتمند بودن و موفق بودن با شدت بالا
- تمایل به جلب توجه دیگران و تحسین شدن از طرف آنها
- اغراق کردن درباره استعدادها و موفقیت های خود
- انتظار داشتن بهترین چیزها
- طرد شدن به راحتی
- انتظار داشتن از دیگران که مطابق خواسته های او عمل کنند
- حسادت کردن
- عدم تحمل انتقاد
- خود خواه و مغرور به نظر رسیدن
- مستعد رفتارهای تحریک آمیز بودن
همچنین این افراد بیشتر از سایرین در معرض موارد زیر قرار دارند:
- اعتماد به نفس پایین و ترس از خوب نبودن
- رفتارهای تکانشی
- اقدام به خودکشی با ابزارهای خطرناک
این ویژگی ها مانع از حفظ روابط سالم و عملکرد درست فرد در زندگی می شود.
اختلالات شخصیت اجتنابی یا دوری گزین
فردی که به اختلالات شخصیت دوری گزین دچار می شود از قرار گرفتن در مکان های عمومی و اجتماعی و روابط نزدیک بین فردی خودداری می کند. دلیل این کار عمدتا این تصور است که آنها به اندازه کافی خوب و مورد قبول نیستند.
علائم این اختلال عبارتند از:
- احساس عدم کفایت
- اعتماد به نفس پایین
- بی اعتمادی به دیگران
- خجالتی به نظر رسیدن
فرد مبتلا به این اختلال ممکن است دلش بخواهد با دیگران ارتباط نزدیکی داشته باشد اما اعتماد به نفس پایین توانایی این کار را از او می گیرد. همچنین مشخص شده است که خطر سوء مصرف مواد، اختلالات مربوط به غذا خوردن و افسردگی در این افراد بیشتر است. ممکن است بیمار مبتلا به اختلالات شخصیت اجتنابی به خودکشی نیز فکر کند یا حتی دست به خودکشی بزند.
اختلالات شخصیت وابسته
بیمار مبتلا به این اختلال علائم زیر را بروز می دهد:
- نیاز بیش از حد برای مورد توجه قرار گرفتن
- وابستگی افراطی و بیش از حد به دیگران
- ترس عمیق از رها طرد شدن
- صرف انرژی و منابع زیاد برای خوشحال کردن دیگران
- حاضر بودن به تحمل بدرفتاری دیگران برای حفظ یک رابطه
- بیزاری از تنهایی
از نظر دیگران فردی که اختلالات شخصیت وابسته دارد اینطور به نظر می رسد:
- مطیع
- چسبنده
- منفعل
- رام و حرف گوش کن
فردی که دچار این اختلال می شود اغلب فاقد اعتماد به نفس است و انجام کارهای مختلف به طور مستقل و بدون کمک گرفتن از دیگران برایش سخت است. مسؤلیت پذیری برای این قبیل افراد معمولا کار سخت و دشواریست. بررسی ها نشان می دهد کسانی که دچار اختلالات شخصیت وابسته هستند در معرض خطر بدرفتاری های دیگران از جمله خشونت خانگی قرار دارند که می تواند منجر به بروز اضطراب و افسردگی در آنها شود.
اختلالات شخصیت وسواسی جبری
اختلالات شخصیت وسواسی جبری با اختلال وسواس یکی نیست اما محققان معتقدند بین این دو اختلال رابطه ای وجود دارد و در برخی افراد ممکن است هر دوی این اختلالات با هم بروز کنند. از جمله علائم بارز اختلالات شخصیت وسواسی جبری می توان به کمال گرایی افراطی و سخت کوشی بیش از حد در زندگی اشاره کرد. سایر علائم این اختلال عبارتند از:
- غیر منعطف بودن
- احساس نیاز شدید به تحت کنترل قرار دادن همه چیز
- نگرانی های افراطی درباره رعایت قوانین
- ناتمام گذاشتن کارها به خاطر ترس از عالی انجام نشدن آن
- احساس ناراحتی از آشفتگی و بی نظمی
- احساس ناراحتی و دشواری در واگذاری مسؤلیت به دیگران
- ذخیره کردن افراطی چیزهای مختلف
- کارآمدی بالا در محیط کار
از نظر دیگران معمولا این افراد سرسخت، لجوج و یک دنده به نظر می رسند.
تشخیص اختلالات شخصیت
اگر مشکوک به اختلالات شخصیتی باشید روان پزشک برای اطمینان از این مساله و تشخیص نوع اختلالات شخصیت از موارد زیر استفاده می کند:
معاینات بدنی:
در این حالت روان پزشک شما را از نظر فیزیکی معاینه می کند و درباه سلامتی تان سوالاتی از شما می پرسد. در برخی موارد ممکن است اختلالات شخصیت با نوعی مشکل جسمی در ارتباط باشد و پزشک برای بررسی موارد احتمالی از تست های آزمایشگاهی و آزمایشات غربالگری مواد مخدر و الکل استفاده می کند.
معاینات روانپزشکی:
این قسمت از طریق پرسشنامه ای که درباره افکار، احساسات و رفتار شماست انجام می گیرد. اطلاعات این پرسشنامه با اجازه خود شما و در صورت رضایتتان در اختیار خانواده تان قرار داده می شود تا بتوانند به شما کمک کنند.
معیارهای تشخیصی در DSM-5:
برای تشخیص اختلالات شخصیت، روان پزشک از راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی یا DSM-5 که توسط انجمن روان پزشکی آمریکا منتشر شده استفاده می کند.
معیارهای تشخیص اختلالات شخصیت
هر کدام از انواع اختلالات شخصیت معیارهای تشخیصی خودشان را دارند اما طبق راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5)، اختلالات شخصیت شامل انحراف طولانی مدت فرد از انتظارات فرهنگی جامعه پیرامونش است که حداقل در دو مورد از موارد زیر اختلال ایجاد می کند:
- نحوه درک و تفسیر فرد نسبت به خودش، دیگران و حوادث مختلف
- تناسب پاسخ ها و واکنش های احساسی و عاطفی فرد
- عملکرد درست و مناسب در برخورد با دیگران و روابط با آنها
- کنترل تکانه ها
در برخ موارد تشخیص نوع اختلالات شخصیت فرد کار دشواریست چون بعضی از اختلالات شخصیت علائم مشابهی دارند و حتی گاهی اوقات ممکن است فرد بیش از یک نوع اختلالات شخصیت داشته باشد. از این گذشته، سایر اختلالات روحی مثل افسردگی، اضطراب یا سوء مصرف مواد می توانند روند تشخیص را پیچیده تر کنند. با این حال صرف زمان و انرژی کافی برای تشخیص اختلالات شخصیت در تعیین بهترین گزینه درمانی نقش بسیار پررنگی ایفا می کند.
چه عواملی باعث بروز اختلالات شخصیت می شوند؟
هیچ دلیل مشخص و واضحی وجود ندارد که نشان بدهد چرا برخی افراد دچار اختلالات شخصیت می شوند. با این حال محققان معتقدند که ترکیبی از عوامل زیر باعث بروز اختلالات شخصیت می شود:
- محیط و عوامل محیطی
- تجربیات دوران کودکی و نوجوانی
- عوامل ژنتیکی
محیط و عوامل محیطی
محیطی که در آن رشد می کنیم و کیفیت مراقبت هایی که از ما می شود روی رشد شخصیت ما تاثیر گذار است. در صورتی که فرد هر یک از موارد زیر را تجربه کرده باشد احتمال اینکه به اختلالات شخصیت دچار شود افزایش می یابد:
- زندگی خانوادگی ناپایدار یا پر آشوب مثل داشتن والدینی که مشروبات الکلی مصرف می کنند یا دچار بیماری های روحی روانی اند.
- حمایت ضعیف یا عدم وجود حمایت از سمت خانواده یا اطرافیان مخصوصا بعد از اینکه فرد یک حادثه آسیب زا یا واقعه سختی را تجربه می کند.
- عدم حمایت یا تجربیات بد و آسیب زا در مدرسه. اگر فرد کودکی سختی را پشت سر بگذارد احتمالا در نحوه تفکر و رفتارش تغییرات خاصی ایجاد می شود و احتمال اینکه در بزرگسالی به اختلالات شخصیت دچار شود افزایش می یابد.
تجربیات دوران کودکی و نوجوانی
تجربیات دوران رشد می توانند روی شخصیت دوران بزرگسالی فرد تاثیر بگذارد. در صورت تجربه حوادث دشوار یا آسیب زا در دوران کودکی یا نوجوانی احتمال ابتلا به اختلالات شخصیت در بزرگسالی افزایش پیدا می کند. برخی از این حوادث عبارتند از:
- مورد بی توجهی قرار گرفتن
- از دست دادن پدر و مادر یا سوگ و ماتم ناگهانی
- سوء استفاده کلامی، جسمی یا جنسی از فرد در کودکی یا نوجوانی
- درگیر شدن در حوادث بزرگ و جدی
البته همه کسانی که این اتفاقات را تجربه می کنند دچار اختلالات شخصیت نمی شوند. نحوه واکنش نشان دادن فرد و سایرین به موضوع در کنار حمایت و پشتیبانی خود او و اطرافیانش برای مقابله با مساله تفاوت های بسیاری را بین افراد مختلف ایجاد می کند. از طرف دیگر این نکته را هم باید اضافه کرد که همه افراد مبتلا به اختلالات شخصیتی حتما تجربه سخت و آسیب زایی در کودکی یا نوجوانی نداشته اند.
عوامل ژنتیکی
برخی از عناصر و فاکتورهای شخصیتی ما از والدینمان به ارث می رسند. افراد مختلف از همان ابتدا با خلق و خوهای متفاوت به دنیا می آیند. محققان معتقدند که ژنتیک و عوامل وارثتی نیز می توانند در بروز اختلالات شخصیت نقش داشته باشند.
روش های درمانی اختلالات شخصیت
در صورت بروز اختلالات شخصیت طیف وسیعی از روش های درمانی وجود دارد که می تواند به شما کمک کند. این روش های عبارتند از:
- مشاوره های درمانی
- دارو درمانی
- مشارکت در درمان
مشاوره های درمانی
تحقیقات درباره اینکه کدام یک از روش های درمانی بیشتر به درمان افراد مبتلا به اختلالات شخصیتی کمک می کند هنوز ادامه دارد؛ اما بررسی ها نشان می دهند که مشاوره می تواند نقش مهمی در روند بهبودی فرد داشته باشد. برخی از روش های مشاوره مورد استفاده برای این منظور عبارتند از:
- هنر درمانی: در این روش از هنرهایی مثل رقص، موسیقی یا درام برای درمان بیمار و تحت نظر درمانگر استفاده می شود.
- رفتار درمانی شناختی (CBT): در این روش بیمار یاد می گیرد که چطور احساسات، افکار و رفتارش روی دیگران اثر می گذارد و چگونه می تواند این الگوها را تغییر بدهد.
- درمان شناختی- تحلیلی (CAT): این روش با تمرکز روی رابطه بیمار و درمانگر و با استفاده از روش های عملی درمان شناختی- تحلیلی به بیمار می آموزد که درباره نحوه ارتباطش با دیگران و چرایی الگوهای رفتاری و فکری اش تامل کند.
- رفتار درمانی رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT): این روش درمانی به طور خاص برای درمان بیماران مبتلا به اختلالات شخصیت مرزی طراحی شده است و از درمان های فردی و گروهی برای کمک به فرد در یادگیری مهارت های مدیریت احساسات استفاده می کند.
- درمان مبتنی بر ذهنی سازی (MBT): این روش نوعی درمان طولانی مدت است که با هدف افزایش توانایی های بیمار در درک حالات روحی خودش و دیگران انجام می شود و به او کمک می کند تا افکارش را درباره خودش و دیگران بررسی کند و صحت و درستی آنها را بسنجد.
- طرح واره درمانی: طرح واره درمانی روشی طولانی مدت است که طی آن بیمار با تقویت روش های تفکر درست یاد می گیرد که چطور نحوه تفکر غلطی که باعث بروز مشکلاتش شده را تغییر بدهد.
- جوامع درمانگر: این روش درمانی شامل برنامه هاییست که در آن افرادی که به بیماری ها و مشکلات مربوط به سلامت روان دچار هستند گرد هم می آیند و به فعالیت های مختلف می پردازند.
دارو درمانی
هیچ دارویی که به طور خاص برای درمان اختلالات شخصیت استفاده شود وجود ندارد. معمولا پزشکان برای درمان این اختلالات از داروهای ضد افسردگی و اضطراب و برخی داروهای روان پزشکی استفاده می کنند. به طور کلی درمان اختلالات شخصیت با استفاده از داروهای زیر انجام می شود:
- داروهای ضد افسردگی
- داروهای ضد روان پریشی
- داروهای تثبیت کننده خلقی
فقط روان پزشک یا پزشک می تواند تشخیص بدهد که از چه دارویی و برای چه مدت باید استفاده کرد.
مشارکت در درمان
یکی از عوامل بسیار مهم و تاثیر گذار در پیشرفت روند درمان اختلالات شخصیتی رابطه بیمار با روان پزشک، درمانگر، مدد کار اجتماعی یا مشاور است. برای افزایش میزان بهره وری پروسه درمان، بیمار باید با درمانگر صحبت و همکاری کند. از فرد مبتلا به اختلالات شخصیت انتظار می رود که موارد زیر را برای افزایش بازدهی روند درمان انجام بدهد:
- درباره فرایند درمان با پزشک یا روان پزشک صحبت کند: برای تعیین بهترین و مناسب ترین روش درمانی، پزشک یا روان پزشک باید قبل از هر اقدامی با بیمار درباره روند درمان گزینه های درمانی صحبت کند و نظرات و ترجیحات او را دخیل کند.
- در برنامه درمانی اش شرکت کند: برنامه درمانی شما در واقع توافقنامه ایست که بین شما و پزشک معالجتان بسته می شود. قبل از هر چیزی پزشک باید از تمام مشکلات شما با خبر شود و در جریان روند تغییرات شما نیز قرار بگیرد. هر چه بیشتر خودتان را درگیر پروسه درمان کنید بهتر و بیشتر هم نتیجه می گیرید.
آیا ابتلا به اختلالات شخصیت به این معناست که شخصیت من غلط و نادرست است؟
خیر. بخش هایی از شخصیت همه ما برای خودمان و دیگران دردسرساز و ناراحت کننده است. اگر اختلالات شخصیت دارید به این معنا نیست که شما اساسا با انسان های دیگر متفاوتید، بلکه به این معناست که در مواردی بیش از بقیه به کمک احتیاج دارید.
چطور با برچسب و انگ زدن های افراد مختلف کنار بیاییم؟
اختلالات شخصیت جزو اختلالات پیچیده ای محسوب می شود که همه افراد قادر به درک درست و صحیح آن نیستند؛ بنابراین این احتمال وجود دارد که با افرادی مواجه شوید که به غلط تصویری منفی از افراد مبتلا به اختلالات شخصیت دارند.
از طرف دیگر، خود اصطلاح “اختلال شخصیت” می تواند بار منفی و قضاوت گرایانه ای داشته باشد و باعث شود دیگران روی شما برچسب فردی نادرست و بد را بزنند و حتی با توهین و تمسخر باعث ناراحتی تان بشوند. چیزی که باید به خاطر داشته باشید این است که شما تنها نیستید. میلیونها نفر در سراسر دنیا به این اختلالات دچارند و خیلی ها هم با وجود اینکه مبتلا به اختلالات شخصیت هستند از وجود آن بی خبرند. لزومی ندارد دیگران را مجاب کنید تا شما را درک کنند. خیلی ها درباره این نوع اختلالات آگاهی ندارند. اگر متوجه شدید که دیگران به خاطر ناآگاهی شان باعث ناراحتی شما می شوند از آنها بخواهید درباره اختلالات شخصیت مطالعه کنند. علاوه بر این شما هم مثل افرا دیگر از حقوق قانونی برخوردار هستید و در صورتی که کسی قصد آزار و اذیتتان را داشت می توانید از طریق قانون اقدام کنید.
تغییر سبک زندگی برای مقابله با اختلالات شخصیت
در کنار درمان های دارویی و مشاوره ای می توانید از شیوه های صحیح زندگی استفاده کنید تا به روند بهبودی تان سرعت ببخشید. این روش های عبارتند از:
- داروهایتان را سر وقت و دقیقا طبق دستور العمل پزشک مصرف کنید. حتی اگر احساس می کنید که حالتان بهتر شده نباید مصرف داروهایتان را قطع کنید. در تمام جلسات درمانی تان با روان پزشک شرکت کنید و دوره درمان را کامل کنید.
- آگاهی هایتان را درباره شرایط فعلی خودتان افزایش بدهید. افزایش اطلاعات و آگاهی درباره اختلالات شخصیت شما را توانمند می سازد تا هر چه بیشتر و بهتر روند درمان را طی کنید.
- تحرک داشته باشید. فعالیت و تحرک بدنی جلوی بروز افسردگی و اضطراب را می گیرد. علاوه براین مصرف برخی داروهای روان پزشکی می تواند باعث افزایش وزن شود؛ بنابراین با ورزش کردن می توانید وزنتان را هم در محدوده متعادل نگه دارید. پیاده روی، آهسته دویدن و شنا جزو ورزش هاییست که می توانید برای افزایش تحرکتان انجام بدهید.
- از مصرف مشروبات الکلی و مواد مخدر خودداری کنید. مصرف الکل و مواد مخدر باعث بدتر شدن اختلالات شخصیت می شود یا ممکن است با داروهای درمان این اختلالات تداخل دارویی داشته باشد.
- مراقب خودتان باشید. اگر احساس کسالت کردید یا دچار عوارض جانبی داروها شدید به پزشک مراجعه کنید.
- با دوستان و خانواده تان صحبت کنید. طی کردن این مسیر و رسیدن به بهبودی کامل به تنهایی کار دشواریست. سعی کنید از حمایت خانواده و دوستانتان بهره مند شوید.
- از روش های ریلکسیشن و ذهن آگاهی برای به آرامش رسیدن استفاده کنید. این تکنیک ها به شما کمک می کنند تا ذهنتان را آرام و افکار منفی را از خودتان دور کنید.
- به اندازه کافی بخوابید. کم خوابی می تواند شما را خسته و بی انرژی کند و روی روند بهبودی تان تاثیر منفی بگذارد.
- رژیم غذایی سالمی داشته باشید. مصرف مواد مغذی و با ارزش انرژی لازم برای مقابله با مسائل مختلف را تامین می کند و روی روحیه تان هم تاثیر مثبتی می گذارد.
