اختلالات حافظه چه علائمی دارد؟ آیا می توان اختلالات حافظه را درمان کرد؟ تقریبا همه ما هر از گاهی دچار فراموشی و اختلالات حافظه می شویم. مثلا یادمان می رود که ماشین را کجا پارک کرده ایم یا اسم و شماره تلفن دوست یا همکارمان چه بود. اما اگر این فراموشکاری و اختلالات حافظه روی عملکرد طبیعی زندگی روزمره شما تاثیر بگذارد باید به پزشک مراجعه کنید. اختلالات حافظه زمانی رخ می دهند که توانایی بخش های از مغز در حفظ ، ذخیره و به یاد آوردن خاطرات کاهش پیدا می کند یا به طور کامل از بین می رود. دکتر سلام در بخش مغز و اعصاب به توضیح بیشتر در ادامه این مقاله به اختلالات حافظه می پردازد.
انواع اختلالات حافظه
علاوه بر این اختلالات حافظه می توانند روی توانایی های شناختی و رفتار اجتماعی و همچنین مهارت های حل مساله و توانایی انجام کارهای ساده نیز تاثیر منفی بگذارند.اختلالات حافظه ممکن است به شکل خفیف یا شدید و یا اختلالات پیش رونده یا آنی بروز کنند. انواع اختلالات حافظه عبارتند از:
- بیماری آلزایمر
- دمانس عروقی
- زوال عقل با اجسام لوئی
- فراموشی پیشانی گیجگاهی
- اختلال شناختی خفیف
- دمانس مختلط
بیماری آلزایمر
آلزایمر نوعی اختلال حافظه پیش رونده است که طی آن سلول های مغزی از بین می روند و می میرند. این اختلال شایع ترین علت زوال عقل است و توانایی فرد را در تفکر مستمر، مهارت های اجتماعی و رفتاری کاهش می دهد. علائم اولیه آلزایمر شامل فراموش کردن وقایع و گفتگوهای اخیر است. با پیشرفت بیماری، فرد مبتلا به آلزایمر دچار اختلال شدید حافظه می شود و توانایی انجام کارهای مختلف و روزمره اش را از دست می دهد.
علائم
اصلی ترین علامت این بیماری از دست دادن حافظه است. فرد مبتلا به آلزایمر در به خاطر سپردن وقایع یا مکالماتی که به تازگی انجام گرفته با مشکل روبرو می شود. هر چه بیماری پیشرفت بیشتری می کند این علائم نیز شدیدتر می شوند. تغییرات مغزی و ذهنی مرتبط با آلزایمر باعث بروز مشکل در عملکردهای ذهنی زیر می شوند:
اختلالات حافظه
هر کسی در زندگی اش گهگاهی دچار کاهش و افت توانایی حافظه می شود و ممکن است اسامی یا اتفاقات مختلف را فراموش کند. اما وقتی پای آلزایمر در میان است این فراموشی رفته رفته بدتر می شود و روی عملکرد طبیعی فرد در خانه یا محل کار تاثیر منفی می گذارد. بیمار مبتلا به آلزایمر معمولا:
- بارها و بارها سوالات و جملاتش را تکرار می کند.
- مکالمات، حوادث و رویدادها و قرار ملاقات ها را فراموش می کند و بعدها هم آنها را به خاطر نمی آورد.
- وسایل مختلف را در جاهای مختلف جا می گذارد یا آنها را در جایی که غیر معقول و غیر منطقی است قرار می دهد.
- کم کم نام اعضای خانواده و اشیاء معمولی را هم فراموش می کند.
- در پیدا کردن کلمه مناسب برای صحبت درباره یک شئ یا بیان افکار و شرکت در گفتگوهای مختلف با مشکل مواجه می شود.
تفکر و استدلال
بیمار مبتلا به آلزایمر در تفکر و استدلال و به خصوص در مورد مفاهیم انتزاعی مثل اعداد با مشکل مواجه می شود. این اختلال باعث می شود فرد نتواند چند کار ذهنی را با هم انجام بدهد و تشخیص و برخورد با مسائل مالی، ترازنامه ها و به طور هر چیزی که با اعداد سر و کار دارد برایش مشکل باشد.
قضاوت و تصمیم گیری
آلزایمر باعث کاهش توانایی تصمیم گیری و قضاوت در شرایط روزمره می شود. به عنوان مثال ممکن است بیمار در تعاملات اجتماعی صحبت های نامتعارف و نامناسبی کند یا لباس هایی بپوشد که مناسب آب و هوا نباشد. علاوه بر این واکنش نشان دادن به مسائل عادی و روزمره مثل سوختن غذا روی اجاق گاز یا حوادث رانندگی نیز برای او بسیار دشوار خواهد بود.
برنامه ریزی و انجام کارهای روتین
وقتی کسی دچار اختلال آلزایمر و اختلالات حافظه می شود انجام فعالیت های عادی روزمره مثل غذا پختن یا سرگرمی های مورد علاقه که به صورت پی در پی انجام می داده برایش دشوار می شود. با پیشرفت بیماری، بیمار نحوه انجام کارهای عادی و معمولی مثل حمام کردن و لباس پوشیدن را هم فراموش می کند.
شخصیت و رفتار فرد دچار شده به اختلالات حافظه و آلزایمر
تغییرات مغزی ناشی از آلزایمر روی خلق و خوی بیمار نیز تاثیر می گذارد و باعث بروز موارد زیر می شود:
- افسردگی
- بی تفاوتی
- نوسانات خلقی
- بی اعتمادی به دیگران
- تحریک پذیری و پرخاشگری
- تغییر در عادات خواب
- سرگردانی
- توهم
مهارت های از پیش یاد گرفته شده در رابطه با اختلالات حافظه
بسیاری از مهارت هایی که بیمار از قبل آنها را آموخته حتی با بدتر شدن روند بیماری هم حفظ می شوند. این مهارت ها شامل خواندن کتاب یا گوش دادن به آن، قصه گفتن، آواز خواندن، گوش دادن به موسیقی، رقصیدن، نقاشی کردن و انجام کارهای هنری هستند. مهارت های گفته شده دیرتر از سایر توانایی ها تحت تاثیر بیماری قرار می گیرند.
علل اختلالات حافظه و آلزایمر
محققین معتقدند که در اکثر افراد آلزایمر به دلیل ترکیب عواملی مثل ژنتیک، سبک زندگی و محیطی که فرد در آن زندگی می کند ایجاد می شود. در کمتر از 1 درصد مواقع، برخی تغییرات ژنتیکی عملا تضمین می کند که فرد مبتلا به آلزایمر خواهد شد. در چنین موارد نادری ممکن است فرد در میانسالی به آلزایمر دچار شود. دلایل بروز این بیماری هنوز به طور کامل و دقیق مشخص نیستند. اما به نظر می رسد که هسته اصلی این اختلال بروز مشکل در پروتئین های مغزی است که عملکرد عادی سلول های مغزی را مختل می کند و باعث آزاد سازی مواد سمی و مضر می شود. در نتیجه نورون های مغزی آسیب دیده از بین می روند و آلزایمر ایجاد می شود.
درمان اختلالات حافظه و آلزایمر
داروهای موجود فعلی فقط می توانند علائم بیماری را به طور موقت بهبود ببخشند یا سرعت پیشرفت آن را کاهش بدهند. این داروها گاهی به بیمار کمک می کنند تا بتواند عملکردش را به حداکثر برساند و برای مدتی استقلالش را حفظ کند. علاوه بر درمان های دارویی، برنامه ها و خدمات دیگری هم می توانند از بیماران مبتلا به آلزایمر و مراقبانشان حمایت کنند. با این حال هنوز درمانی وجود ندارد که آلزایمر را به طور کامل از بین ببرد یا روند بیماری در مغز بیمار را تغییر بدهد. معمولا در مراحل پیشرفته این بیماری، فرد دچار عوارض ناشی از عدم عملکرد درست مغز مثل کم آبی، سوء تغذیه، عفونت و در نهایت مرگ می شود.
بیشتر بدانید؛ درمان خانگی آلزایمر
عوامل خطر ساز اختلالات حافظه و آلزایمر
عواملی که خطر ابتلا به آلزایمر را افزایش می دهند عبارتند از:
سن
بزرگترین و مهمترین عامل خطرساز برای آلزایمر بالا رفتن سن است. ابتلا به آلزایمر بخشی از روند پیری نیست اما هر چه سن شما بالاتر می رود این احتمال که به آلزایمر دچار شوید نیز بیشتر می شود.
ژنتیک و سابقه خانوادگی
اگر یکی از بستگان درجه اول شما به آلزایمر مبتلا باشد احتمال اینکه خودتان هم دچار این بیماری شوید بیشتر می شود. دلیل این مساله و اکثر مکانیسم های ژنتیکی آلزایمر بین اعضای خانواده غیر قابل توضیح، پیچیده و تا حدودی ناشناخته هستند.
سندروم داون
بسیاری از بیماران مبتلا به سندروم داون به آلزایمر نیز دچار می شوند. معمولا علائم و نشانه های آلزایمر در این افراد 10 یا 20 سال زودتر از دیگران ظاهر می شوند.
جنسیت
با اینکه تفاوت زیادی در ابتلای مردان و زنان به آلزایمر وجود ندارد اما به طور کلی زنان بیشتر از مردها به آلزایمر دچار می شوند چون در اغلب موارد زنها بیشتر از مردها عمر می کنند.
اختلال شناختی خفیف
افراد مبتلا به اختلال شناختی خفیف (MCI) بیش از سایرین در معرض ابتلا به زوال عقل یا آلزایمر قرار دارند.
تروما یا ضربات مغزی در گذشته
اگر کسی در گذشته دچار ضربات شدید به مغز شده باشد شانس ابتلا به آلزایمر بیشتری هم خواهد داشت.
الگوی خواب نادرست و ضعیف
تحقیقات نشان می دهند که داشتن الگوهای خواب نادرست و ناخوشایند مثل بی خوابی یا از خواب پریدن با افزایش خطر ابتلا به آلزایمر همراه است.
سبک زندگی و سلامت قلب
تحقیقات نشان می دهند که عوامل مرتبط با بیماری های قلبی ریسک ابتلا به آلزایمر را هم افزایش می دهند. این عوامل عبارتند از:
- بی تحرکی و ورزش نکردن
- چاقی
- سیگار کشیدن یا قرار گرفتن در معرض دود سیگار
- فشار خون بالا
- کلسترول بالا
- دیابت نوع دوم کنترل نشده
همه این عوامل قابل اصلاح هستند؛ بنابراین تغییر سبک زندگی می تواند تا حدودی خطر ابتلا به آلزایمر را کاهش دهد. به عنوان مثال ورزش منظم و پیروی از یک رژیم غذایی متعادل و سرشار از میوه و سبزیجات ریسک ابتلا به این بیماری را کاهش می دهد.
اختلالات حافظه و دمانس عروقی
دمانس عروقی نوعی اختلالات حافظه است که با مشکلات مربوط به استدلال، برنامه ریزی، قضاوت، حافظه و سایر فرایندهای فکری همراه است و در اثر آسیب های مغزی ناشی از اختلال جریان خون در مغز بیمار رخ می دهد.
علائم دمانس عروقی در اختلالات حافظه
علائم دمانس عروقی به قسمت آسیب دیده مغز که دچار اختلال خونرسانی شده بستگی دارد. این علائم در اغلب موارد با سایر بیماری های زوال عقل به خصوص آلزایمر همپوشانی دارد و ممکن است با هم اشتباه گرفته شوند. نشانه های دمانس عروقی عبارتند از:
- گیجی و سر درگمی
- مشکل در تمرکز و توجه
- کاهش توانایی در تجزیه و تحلیل یک وضعیت یا در پیش گرفتن یک برنامه
- مشکل در تصمیم گیری
- مشکلات حافظه
- بی قراری و آشفتگی
- تلو تلو خوردن هنگام راه رفتن
- نیاز ناگهانی و مکرر به دفع ادرار یا عدم توانایی در کنترل ادرار
- افسردگی یا بی تفاوتی
علل دمانس عروقی در اختلالات حافظه
به طور کلی علل بروز دمانس عروقی عبارتند از:
- سکته مغزی مسدود کننده شریان مغزی
- آسیب دیدگی یا تنگ شدن رگ های خونی
سکته مغزی می تواند باعث بروز دمانس عروقی شود اما این مساله همیشگی نیست. اینکه سکته مغزی روی توانایی تفکر و استدلال بیمار تاثیر بگذارد یا نه، به شدت و محل آسیب دیدگی مغزی بستگی دارد. علاوه بر این ممکن است دمانس عروقی به دلیل آسیب دیدن رگ های خونی و در نتیجه کاهش خون رسانی به مغز و محروم شدن آن از مواد مغذی و اکسیژن اتفاق بیفتد. از طرف دیگر، عواملی که خطر ابتلا به بیماری های قلبی و سکته مغزی را افزایش می دهند نیز خطر ابتلا به دمانس عروقی را بیشتر می کنند. این بیماری ها عبارتند از: دیابت، کلسترول بالا، فشار خون بالا و سیگار کشیدن. کنترل هر یک از این عوامل می تواند در کاهش ریسک ابتلا به دمانس عروقی موثر باشد.
عوامل خطرساز دمانس عروقی در اختلالات حافظه
به طور کلی عوامل خطرساز ابتلا به دمانس عروقی همان عوامل ایجاد کننده بیماری های قلبی و سکته مغزی هستند که عبارتند از:
- افزایش سن: دمانس عروقی تا قبل از 65 سالگی نادر است و خطر ابتلا به آن تا 90 سالگی افزایش می یابد.
- سکته قلبی یا مغزی: حمله قلبی می تواند باعث آسیب دیدگی رگ های مغزی نیز شود. آسیب های مغزی یا حملات ایسکمیک گذرا خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهند.
- آترواسکلروز یا تصلب شرائین: این حالت وقتی رخ می دهد که رسوبات کلسترول و پلاک ها باعث انسداد شریان های خونی می شوند.
- کلسترول بالا: افزایش سطح کلسترول بد خون یا LDL خطر ابتلا به دمانس عروقی را افزایش می دهد.
- فشار خون بالا: فشار خون بالا روی همه نقاط بدن از جمله مغز فشار وارد می کند. همین مساله باعث افزایش بروز مشکلات عروقی در مغز می شود.
- دیابت: بالا بودن گلوکز در خون به رگ های خونی آسیب می زند و احتمال ابتلا به دمانس عروقی را افزایش می دهد.
- سیگار کشیدن: استعمال دخانیات به طور مستقیم باعث آسیب دیدن رگ های خونی، ابتلا به تصلب شرائین و سایر بیماری های مربوط به گردش خون مثل دمانس عروقی می شود.
- چاقی: اضافه وزن و چاقی یکی از مهم ترین دلایل ابتلا به بیماری های قلبی عروقیست و خطر ابتلا به دمانس عروقی را نیز افزایش می دهد.
- فیبریلاسیون دهلیزی: این اختلال به ریتم غیر طبیعی قلب مربوط می شود و خطر سکته مغزی و در نتیجه ابتلا به دمانس عروقی را افزایش می دهد.
درمان دمانس عروقی در اختلالات حافظه
درمان دمانس عروقی بیشتر بر مدیریت وضعیت سلامتی بیمار و عوامل خطرساز تمرکز می کند. گاهی اوقات کنترل شرایطی که روی سلامت عمومی سیستم قلبی عروقی تاثیر می گذارد می تواند سرعت پیشرفت دمانس عروقی را کاهش دهد. بسته به وضعیت بیمار پزشک ممکن است از داروهای زیر برای درمان دمانس عروقی در اختلالات حافظه استفاده کند:
- داروهای کاهنده فشار خون
- داروهای کاهنده کلسترول خون
- داروهای ضد لخته شدن خون برای باز کردن شریان های خونی
- داروهای کاهنده قند خون در صورت ابتلای بیمار به دیابت
زوال عقل یا دمانس با اجسام لوئی در اختلالات حافظه
دومین نوع شایع زوال عقل پیش رونده بعد از آلزایمر، دمانس با اجسام لوئی است. طی این بیماری رسوبات پروتئینی با نام اجسام لوئی در سلول های عصبی مغز که مسؤل تفکر، حافظه و حرکت هستند اختلال ایجاد می کنند.
علائم دمانس با اجسام لوئی در اختلالات حافظه
علائم این نوع اختلالات حافظه عبارتند از:
- توهم بصری یا بینایی: توهم یکی از اولین علائم دمانس با اجسام لوئی است که در اغلب موارد هم عود می کند. این توهم معمولا شامل دیدن اشکال، افراد، حیوانات یا اشیائی هستند که در آن لحظه آنجا حضور ندارند. در برخی موارد نیز ممکن است توهم شنوایی، بویایی و یا لامسه هم اتفاق بیفتد.
- اختلالات حرکتی: در این حالت فرد دچار علائم بیماری پارکیسنون مثل سفتی عضلات، لرزش و کندی حرکت می شود.
- عملکرد ضعیف سیستم عصبی خودکار: فشار خون، نبض، تعریق و روند هضم توسط بخشی از سیستم عصبی بدن تنظیم می شود که دمانس آن را تحت تاثیر قرار می دهد. معمولا بیماران دچار این اختلال با سرگیجه، افتادن و مشکلات گوارشی مثل یبوست مواجه می شوند.
- مشکلات شناختی: مشکلاتی مثل گیجی، تمرکز پایین، مشکلات بینایی و از دست دادن حافظه برخی دیگر از علائم اختلال دمانس با اجسام لوئی هستند.
- مشکلات خواب: حرکات سریع چشم ناشی از این اختلال باعث بروز مشکلات خواب در بیمار می شوند.
- نوسانات حواس و توجه: خواب آلودگی، خیره شدن به اطراف، چرت زدن های طولانی در رزو و یا تکلم آشفته از دیگر علائم این بیماری هستند.
- افسردگی
- بی تفاوتی
علل دمانس با اجسام لوئی در اختلالات حافظه
این نوع دمانس در اثر تجمع غیر طبیعی پروتئین هایی به نام اجسام لوئی ایجاد می شود. اجسام لوئی در ایجاد بیماری پارکیسنون نیز نقش دارند. زوال عقل با اجسام لوئی به تدریج باعث کاهش توانایی های ذهنی بیمار می شوند و فرد مبتلا را دچار توهم بینایی و اختلال هشیاری می کند. تاثیرات دیگر این بیماری شامل بروز علائمی شبیه بیماری پارکینسون از جمله لرزش، کندی حرکت و سفتی عضلات است.
عوامل خطرساز دمانس با اجسام لوئی در اختلالات حافظه
چند عامل می تواند خطر ابتلا به زوال عقل با اجسام لوئی را افزایش بدهد. این عوامل عبارتند از:
- سن: افراد بالای 60 سال بیشتر در معرض ابتلا به این اختلال قرار دارند.
- جنسیت: این بیماری بیشتر در مردان بروز می کند.
- سابقه خانوادگی: کسانی که در خانواده شان فرد مبتلا به دمانس با اجسام لوئی دارند بیش از سایرین در معرض ابتلا به این بیماری قرار می گیرند.
درمان دمانس با اجسام لوئی در اختلالات حافظه
درمان این بیماری چالش برانگیز و سخت است. در واقع می توان گفت درمانی برای دمانس با اجسام لوئی وجود ندارد و پزشک فقط می تواند علائم آن را درمان کند. پروسه درمان این اختلال شامل استفاده از موارد زیر است:
- مهارکننده های کولین استراز: داروهایی مثل ریواستیگمین (اکسلون) ، دونپزیل (آریزپت) و گالانتامین با افزایش میزان انتقال دهنده های عصبی می توانند به افزایش هوشیاری و توانایی های شناختی فرد کمک کنند و توهم و سایر مشکلات رفتاری را کاهش بدهند.
- داروهای درمان پارکینسون: مصرف داروهایی مثل کاربی دوپا و لوودوپا علائم پارکینسون از جمله سفتی عضلات، لرزش و کندی حرکت را کاهش می دهند اما در عین حال ممکن است باعث افزایش توهمات بیمار شوند.
- داروهای دیگر برای سایر علائم: معمولا پزشک برای درمان سایر علائم بیمار از جمله مشکلات خواب و مشکلات حرکتی داروهای دیگری هم تجویز می کند.
فراموشی پیشانی گیجگاهی در اختلالات حافظه
این اختلال نسبت به آلزایمر در سنین پایینتری رخ می دهد و هم مردان و هم زنان را درگیر می کند. دوره متوسط این بیماری متغیر است و از این لحاظ که باعث تخریب پیش رونده و غیر قابل بازگشت سلول های مغزی می شود به آلزایمر شبیه است.
علائم فراموشی پیشانی گیجگاهی در اختلالات حافظه
از آنجایی که در این اختلال نواحی پیشانی و تمپورال مغز بیش از سایر قسمت ها درگیر می شود، علائم اولیه این بیماری اغلب روی رفتار و گفتار بیمار تاثیر می گذارد. این علائم عبارتند از:
- تغییر در رفتار که شامل کناره گیری یا عدم کنترل رفتارها و اعمال شخصیست. معمولا فرد بعد از مدتی علاقه و توجهش به رعایت بهداشت شخصی را از دست می دهد، مرتب حواسش پرت می شود و بارها و بارها یک عمل را تکرار می کند.
- ممکن است بیمار پرخوری کند یا به زور بخواهد اشیا را داخل دهانش بگذارد. گاهی نیز بی اختیاری و عدم کنترل رفتار از علائم بروز این اختلال است.
- سایر تغییرات رفتاری که عبارتند از: رفتار نامناسب اجتماعی، کاهش انگیزه و انرژی، احساسات مبهم، تغییر در خلق و خو مثل برون گرا یا درون گرا شدن بیش از حد.
- مشکلات مربوط به قدرت تکلم: در این حالت ممکن است بیمار کم کم توانایی صحبت کردنش را به طور کامل از دست بدهد یا دچار لکنت زبان شود. معمولا توانایی خواندن و نوشتن بیمار نیز تحت تاثیر قرار می گیرد و کاهش پیدا می کند.
در مراحل اولیه این بیماری هر کدام از تغییرات رفتاری و مشکلات مربوط به زبان می توانند به طور جداگانه ظاهر شوند ولی با پیشرفت اختلال، علائم نیز یکدیگر را همپوشانی می کنند. بر خلاف آلزایمر، فراموشی پیشانی گیجگاهی در مراحل اولیه به حافظه فرد آسیبی نمی زند. با گذشت زمان و پیشرفت بیماری، فرد دچار سردرگمی و فراموشی می شود و توانایی بلع و مهارت های حرکتی اش را از دست می دهد.
عوامل خطرساز فراموشی پیشانی گیجگاهی در اختلالات حافظه
هنوز کاملا مشخص نیست که چه عواملی خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهند. در بیشتر موارد وراثت در ابتلا به فراموشی پیشانی گیجگاهی نقشی ندارد اما در موارد نادری هم نوعی از این اختلال می تواند از نسلی به نسل بعد منتقل شود.
درمان فراموشی پیشانی گیجگاهی در اختلالات حافظه
در حال حاضر هیچ روش شناخته شده موثری برای درمان یا کاهش سرعت اختلال فراموشی پیشانی گیجگاهی وجود ندارد. معمولا از داروهای مهار کننده کولین استراز که در درمان آلزایمر موثرند برای این نوع اختلال استفاده نمی کنند چون مناطق مختلفی از مغز را تحت تاثیر قرار می دهند. با این حال می توان برای مدیریت علائم این بیماری کارهای زیادی انجام داد. با افزایش آگاهی ها و درک بیشتر این اختلال می توان به بیمار کمک کرد. توصیه می شود به جای تلاش برای ایجاد تغییرات در بیمار و یادگیری راهبردهای مقابله ای، به دنبال حمایت و پشتیبانی از فرد مبتلا باشید. آسیب شناسی گفتاری نیز می تواند با آموزش استراتژی های موثر به حل مشکلات ارتباطی بیمار کمک کند.
اختلال شناختی خفیف در اختلالات حافظه
اختلال شناختی خفیف نوعی اختلال حافظه است که در آن فرد با بالا رفتن سن و پیر شد بیشتر از آنچه که انتظار است دچار کاهش توانایی های شناختی می شود. این اختلال می تواند روی توانایی های مربوط به حافظه، زبان، تفکر و قضاوت تاثیر منفی بگذارد و بیش تر از روند طبیعی مربوط به پیری آنها را کاهش بدهد. معمولا اطرافیان و نزدیکان فردی که مبتلا به این نوع اختلال است متوجه کاهش حافظه و عملکردهای ذهنی او می شوند اما این تغییرات آنقدر شدید نیستند که زندگی و روزمره و فعالیت های معمولی فرد را مختل کنند. اختلال شناختی خفیف می تواند خطر ابتلا به آلزایمر یا سایر اختلالات عصبی را افزایش دهد. با این حال برخی از بیماران مبتلا به این اختلال هرگز دچار آلزایمر نمی شوند و عده کمی هم سرانجام وضعیت بهتری پیدا می کنند.
علائم اختلال شناختی در اختلالات حافظه
اختلال شناختی خفیف معمولا با علائم زیر ظاهر می شود:
- فراموش کردن رویدادها و اتفاقات مهم مثل قرار ملاقات ها و تماس های شغلی
- از دست دادن روند فکری پیوسته، یا ریتم یک گفتگو، کتاب یا فیلم
- مشکل در پیدا کردن مسیرها و مکان هایی که قبلا آشنا بودند
- مشکل در قضاوت و تصمیم گیری
- جلب شدن توجه اطرافیان و اعضای خانواده به تغییرات فرد
- افسردگی
- تحریک پذیری و پرخاشگری
- اضطراب
- بی تفاوتی
علل اختلال شناختی در اختلالات حافظه
هیچ دلیل واحد و مشخصی وجود ندارد که بتوان اختلال شناختی خفیف را به آن نسبت داد. علائم این اختلال ممکن است تا سالهای سال باقی بمانند یا با گذشت زمان بهبود پیدا کنند. برخی شواهد نشان می دهند که تغییرات مغزی می توانند باعث بروز اختلال شناختی خفیف شوند. این تغییرات شامل موارد زیر است:
- رشد توده های غیر طبیعی پروتئین بتا-آمیلوئید
- اجسام لوئی
- سکته های خفیف مغزی یا کاهش خونرسانی به مغز
- کوچک شدن ناحیه هیپوکامپ مغز که در عملکرد حافظه نقش مهمی دارد
- پر شدن بطن های مغز از مایعات
- کاهش استفاده از گلوکز در مغز. گلوکز منبع اصلی تامین انرژی سلول های مغزی به شمار می رود
عوامل خطرساز اختلال شناختی در اختلالات حافظه
عواملی که خطر ابتلا به این اختلالات حافظه را افزایش می دهند عبارتند از:
- افزایش سن
- دارار بودن ژنی به نام APOE-E4 که با بیماری آلزایمر نیز مرتبط است
- دیابت
- سیگار کشیدن
- فشار خون بالا
- کلسترول بالا
- بی تحرکی
- چاقی
- افسردگی
- سطح تحصیلات پایین
- مشارکت کم و به ندرت در فعالیت های اجتماعی یا تحریک کننده ذهنی
درمان اختلال شناختی در اختلالات حافظه
در حال حاضر هیچ گونه دارو یا روش درمانی موثر برای درمان اختلال شناختی خفیف که از سمت سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) تایید شده باشد وجود ندارد. با این حال محققان همچنان مشغول انجام مطالعات بالینی برای درک و شناخت بهتر و بیشتر این اختلال هستند تا به روش هایی دست یابند که علائم بیماری را بهبود می بخشند یا از پیشرفت آن جلوگیری می کنند. به طور معمول پزشکان از داروهای زیر برای درمان اختلال شناختی خفیف استفاده می کنند:
- داروهای آلزایمر
- داروهای کاهنده فشار خون
- داروهای ضد افسردگی
- داروهای درمان آپنه خواب
- دمانس مختلط
دمانس یا زوال عقل مختلف شرایطیست که در آن بیمار به بیشتر از یک نوع دمانس مبتلا می شود و معمولا این دمانس ها آلزایمر و دمانس عروقی هستند. ممکن است اشکال دیگری از ترکیب زوال عقلی رخ دهد؛ مخصوص آلزایمر به همراه دمانس با اجسام لوئی.
علائم اختلال شناختی در اختلالات حافظه
علائم زوال عقل مختلط بسته به نوع دمانس ها در هر فرد متفاوت است.
انواع زوال عقل مختلط در اختلالات حافظه
گاهی اوقات دمانس مختلط ترکیبی از سه نوع بیماری ایجاد کننده زوال عقل است اما در بیشتر موارد دو نوع ترکیب دمانس باعث بروز این بیماری می شود. رایج ترین انواع زوال عقل مختلط ترکیب آلزایمر با دمانس عروقی و ترکیب آلزایمر با دمانس با اجسام لوئی است.
درمان های دارویی زوال عقل مختلط در اختلالات حافظه
هنوز هیچ دارویی که به طور کامل بتواند زوال عقل مختلط را درمان کند وجود ندارد. در واقع داروها و روش های درمانی موجود فقط می توانند به حفظ عملکردهای شناختی بیمار برای مدت طولانی تری کمک کنند. متداول ترین داروهایی که برای درمان این نوع اختلال حافظه استفاده می شود مهار کننده های کولین استراز است.
روش های درمانی زوال عقل مختلط در اختلالات حافظه
علاوه بر دارو، روش های درمانی دیگری نیز وجود دارد که می تواند به بهبود عملکرد یا کیفیت زندگی بیمار کمک کند. این روش های درمانی اغلب شامل رفتار درمانی شناختی، توان بخشی شناختی و خاطره گویی گروهی هستند. در کنار این روش ها می توان از فیزیوتراپی نیز برای بهبود مشکلات حرکتی بیمار استفاده کرد.
بیشتر بدانید؛ فرق اختلالات حافظه در زنان و مردان
روش های پیشگیری از آلزایمر و سایر اختلالات حافظه
ورزش کنید
تحقیقات بسیاری نشان می دهند که ورزش و فعالیت منظم بدنی می تواند از بروز آلزایمر یا پیشرفت آن جلوگیری کند. توصیه می شود که 3 تا 4 روز در هفته 30 دقیقه ورزش هوازی نسبتا شدید داشته باشید.
رژیم غذایی سالم و متعادلی داشته باشید
یک رژیم غذایی سالم سرشار از سبزیجات و میوه های تازه، غلات کامل، روغن زیتون، آجیل و مغزها، حبوبات و ماهی به همراه مقدار متوسطی گوشت مرغ، تخم مرغ و لبنیات و همینطور کمی گوشت قرمز است. بررسی ها نشان می دهند پیروی از یک الگوی صحیح تغذیه تاثیر مثبت بسیاری بر تقویت حافظه و جلوگیری از بروز اختلالات حافظه دارد.
به اندازه کافی بخوابید
بنا به گفته محققان خواب کافی با افزایش ترشح آمیلوئید در مغز مرتبط است و می تواند از بروز آلزایمر جلوگیری کند. توصیه می شود که هر شب بین 7 تا 8 ساعت بخوابید. علاوه بر این موارد، نکاتی دیگری هم هستند گه اگر چه هنوز شواهد کافی و دقیقی برای اثبات موثر بودنشان وجود ندارد، اما به نظر می رسد می توانند از بروز آلزایمر و اختلالات حافظه جلوگیری کنند. یادگیری چیزهای جدید ، افزایش ارتباطات اجتماعی و انجام بازی های فکری و ذهنی از این قبیل موارد به شمار می روند.
9 داروی مشهور برای زوال عقل و اختلالات حافظه
هر بار که یک دارو مصرف می کنید، ضروری است بدانید چه فواید و چه ضررهایی برای شما دارد. و حالا باید از خود بپرسیم «آیا این نوع دارو بر زوال عقل و اختلالات حافظه تاثیر می گذارد؟» تحقیقات، روابط پیچیده ای بین داروهای آنتی کولینرژیک و تاثیرات منفی آن ها بر مغز کشف کرده اند. این طبقه دارویی شامل داروهای محبوبی از جمله دیفن هیدرامین، دیمن هیدرینات و غیره است که برای انواع حساسیت و دریازدگی و خواب به کار می روند.
و بله، شما احتمالا فکر می کنید برخی از مشهورترین داروهای حساسیت و بی خوابی که در بازار هستند، بی خطرند اما یک مطالعه حاکی از وجود برخی خطرات تهدید کننده سلامتی است. مطالعه ی عصب شناسی JAMA منحصر به فرد است زیرا محققین دانشکده هندی دارو شناسی در واقع با تصویر برداری مغز سعی کردند نحوه ی تاثیر داروهای آنتی کولینرژیک بر مغز را تشخیص دهند. محققین با استفاده از MRI یا پت اسکن نشان دادند که چگونه افرادی که آنتی کولینرژیک مصرف کرده اند متابولیسم مغزی پایین تر و آتروفی مغزی بالاتری داشته اند.
این بار اول نیست که محققین به رابطه ی بین داروهای آنتی کولینرژیک و کاهش شناختی پی می برند. در سال 2015 دانشمندان دانشگاه واشنگتن نیز مصرف مزمن برخی از داروهای خواب آور آنتی کولینرژیک خاص و ضدحساسیت را منتهی به افزایش خطر زوال عقل یافتند. این مطالعه تنها بر روی افرادی نتیجه گیریشد که این داروها را به مدت سه سال یا بیشتر مصرف می کردند. ( تحقیقات بیشتر برای یافتن احتمال افزایش خطر ابتلا به زوال عقل در صورت مصرف مدام و یا پی در پیِ این داروها طی زمان های بیشتر از این مدت لازم است. )
9 دارو که منجر به اختلالات حافظه می شود
تصور اختلالات حافظه ناشی از مصرف دارویی که قرار بوده است منجر به بهبود شود، ترسناک است. در زیر لیست داروهایی ذکر شده اند که تاثیرات آنتی کولینرژیک دارند و برای حفظ سلامت مغز باید هنگام مصرف مراقب بود:
داروهای بی اختیاری ادرار
نام عمومی داروها: داریفناسین، اکسی بوتینین، تولترودین، فلاووکسات
روش های طبیعی:
- تمرین های عضلات کف لگن مانند تمرینات کگل، به تقویت عضلات اطراف مجرای ادرار کمک می کند و روشی آسان برای مقابله با بی اختیاری به طور طبیعی است. هنگامی که عضلات کف لگن را مکررا جمع و کشیده کنید، به تقویت، تناسب و استقامت ماهیچه ها کمک می کنید.
- آموزش مثانه روش رایگان و طبیعیِ دیگری است که سعی در کنترل بی اختیاری ادرار دارد. هدف از آموزش مثانه، دوباره به دست گرفتنِ کنترلِ عادت های توالت به کار می رود. در حالیکه ممکن است شما احساس کنید نیاز دارید بدوید درون توالت، سعی کنید ده دقیقه دیگر صبر کنید. هنگامی که پشت سر گذاشتنِ این مرحله برایتان راحت شد، ده دقیقه ی دیگر نیز به این زمان اضافه کنید.این تمرین را تکرار کنید تا فاصله ی بین دو بار دستشویی رفتنتان به زمان مطلوبی برسد. از پزشک خود کمک بگیرید تا اهداف مشخصی را برایتان تعیین کند هم چنین برای کمک به خودتان و پزشکتان، مراحل پیشرفت خود را در یک دفترچه یادداشت کنید. به یاد داشته باشید که هم آموزش های مثانه و هم تمرینات کف لگن نیازمند زمان زیادی برای نتیجه دادن هستند.
- تحقیقات همچنین حاکی از آنند که خوراکی های غنی از ویتامین سی و خوراکی های حاوی بتا کریپتوکسانتین ممکن است به افزایش سلامت سیستم ادراری کمک کند. این خوراکی ها شامل کیوی، گواوا، پاپایا، آناناس، انبه، کدو تنبل، کدو اسکواش، هویچ، فلفل شیرین، فلفل سبز، کلم بروکلی، کلم، جعفری و غیره است.
آرام بخش عضلات
نام عمومی داروها: سیکلوبنزاپرین، دی سیکلومین، اورفنادرین
روش های طبیعی:
- طی یک مطالعه در سال 2011 درباره تاثیرات ماساژ درمانی بر درد عضلات و آرام بخشی آن ها تحقیق شد. محققین دریافتند که ماساژ درمانی کنترل درد ماهیچه و استخوان در بیماران را بهبود بخشیده و تاثیرات بسزایی در آرام بخشیِ عضلات از خود نشان داده است.
- منیزم به عنوان یک مسدود سازِ طبیعیِ کلسیم عمل می کند تا انقباضات عضلات را تنظیم کرده و به آرامش عضلات کمک کند. اگر کمبود منیزم دارید، ممکن است عضلاتتان بسیار منقبض شوند، و در نهایت منجر به گرفتگی یا تشنج شوند.
مسکن های حاوی مخدر
نام عمومی داروها: پتیدین
روش های طبیعی:
مسکن های طبیعی در اشکال مختلف و متعددی موجود هستند. بر اساس علت و نوع درد، درمان های متنوعی ممکن است برایتان مطلوب باشد. روش های بالقوه و طبیعی تسکین درد شامل موارد زیر است:
- سوزن خشک
- کریوتراپی (برای درد عضلانی)
- مراقب از کایروپراکتیک
- روغن های اساسی نعناع و یا اسطوخودوس (برای سردرد و درد عضلانی)
- ماساژ گراستون
- نمک منیزیم سولفات
داروهای ضد تشنج
نام عمومی داروها: کاربامازپین، اکسکاربازپین
روش های طبیعی:
- سعی کنید عوامل محرک رایج را کاهش دهید؛ عواملی مانند استرس جسمی و عاطفی، خستگی و کم خوابی، استفاده از مواد مخدر و الکل، قرار گرفتن بیش از حد در مقابل نور، صدا و غیره و تغییرات هورمونی.
- در حالی که رژیم کتوژینک در سال 2018 محبوبیت زیادی یافت، پزشکان از دهه 1920 برای کنترل تشنج ها از این رژیم استفاده کرده اند.
داروی پارکینسون
نام عمومی داروها: بنزتروپین، پروسیکلیدین، تری هگزیفنیدیل، آمانتادین
روش های طبیعی:
- در حالی که برخی داروها ممکن است برای درمان پارکینسون ضروری باشند ولی روش های کنترلیِ بدون دارو نیز وجود دارد از جمله تحریک شدید مغز.
- بر اساس یافته های دانشکده پزشکی واشنگتن، ورزش مقدمه ی درمان پارکینسون است. فقط باید حرکات کششی را با احتیاط انجام داد تا از آسیب دیدگی جلوگیری شود. ایروبیک آبی و تمرینات ذهنی مانند تای چی می توانند گزینه ی خوبی باشند.
- طب سوزنی همچنین می تواند با تقویت انتشار عوامل محافظت کننده عصبی ، به تسکین علائم بیماری پارکینسون کمک کند.
ضد افسردگی های سه حلقه ای
نام عمومی داروها: آمیتریپتیلین ، آموکساپین ، کلومیپرامین ، دزیپرامین ، داکسپین ، ایمی پرامین ، نورتریپتیلین ، تریمیپامین
روش های طبیعی:
- با تغییر سبک زندگی مانند ورزش و پیدا کردن روابط حمایتی و راهنمایی های حرفه ای به مبارزه با علائم افسردگی کمک می کند.
- یک رژیم غذایی سرشار از اسید فولیک، چربی های سالم، پروبیوتیک ها و دیگر ویتامین های بی یا مکمل ها داشته باشید.
- مطالعات بسیاری تاثیر آنها را در برابر افسردگی اساسی تحلیل کرده اند. یک مطالعه نیز تاثیر مشابهی با ضدافسردگی های استاندارد را یافته است.
داروهای ضد روان پریشی
نام عمومی داروها: کلوزاپین، اولانزاپین، پرفنازین، کوئیتاپین، تیورییدازین، تری فلوپرازین، لوکساپین، متوتریمپرازین، مولیندن، پیموزید
روش های طبیعی:
- طی یک تحقیق دریافته شد که بین 85 تا 90 درصد از ساکنان خانه های سوتریا، با استفاده از یک مدل بهبودی مبتنی بر جامعه برای اسکیزوفرنی و اختلالات مرتبط و متمرکز بر رشد، یادگیری و پیشرفت برای بیماران، بدون مصرف هیچ گونه دارویی (حتی یک دارو) به خانه های خود برگشته و به زندگی عادی خود ادامه دادند.
- تعدادی از مکمل ها نیز برای مقابله با علائم اسکیزوفرنی آزمایش شده اند که نتایج مثبتی دارند. از جمله اسیدهای چرب امگا 3 در مراحل اولیه اسکیزوفرنی، ال لیزین، سارکوزین ( که N-methylglycine نیز نام دارد) و غیره.
- علاوه بر این، طب سوزنی در مطالعات کوچک تاثیرات ضد روان پریشی بر بیماران اسکیزوفرنی داشته است. اما تایید قطعیِ این فواید مستلزم تحقیقات بیشتری است.
داروهای حساسیت
نام عمومی داروها: کاربینوکسامین، کلروفنیرامین، کلمتین، دیفن هیدرامین، هیدروکسیزین، پرومتازین، سیپروهپتادین
روش های طبیعی:
- مصرف عسل محلی خام قبل از اوجِ فصل حساسیت ممکن است به از بین بردنِ علائم آلرژی مزاحم کمک کند. در واقع، بایگانی بین المللی آلرژی و ایمونولوژی، مقاله ای را منتشر کرد که تاثیر مصرف گرده عسل پیش از فصلِ آلرژی بر افراد با آلرژی به گرده توس، آزمایش کرد. بیمارانی که عسل مصرف کردند گزارش کردند که 60 درصد علائم کاهش یافته که دو برابر علائم عادی بوده است. و تعداد روزهای با علائم شدید 70 درصد کاهش یافته بود.
- قوری نتی به پاکسازی سینوس ها و از بین بردن احتقان کمک می کند. سوراخ های بینی را از آلرژن ها و تحریک کننده ها خالی می کند. دیوید رباگو، MD ، مطالعات بسیاری با قوری نتی انجام داده است و برای جلوگیری و درمان بسیاری از بیماری های تنفسی فوقانی از جمله سینوزیت مزمن و حاد، سرماخوردگی عادی و حساسیت های فصلی موثر یافته است.
- یاد بگیرید از روغن های اساسی برای حساسیت استفاده کنید. یک مطالعه در سال 2010 طی گزارشی که در Ethnopharmacology منتشر شده بود، حاکی از آن بود که روغن نعناع به عنوان آرام بخش عمل می کند و فعالیت ضد اسپاسم دارد، و انقباضات را مهار می کند که منجر به سرفه کردن می شود. (این روش برای کودکان زیر 30 ماه توصیه نمی شود.)
- اگر حساسیت به راگوید یا پیرگیاه دارید، از خوردن خربزه، موز، خیار، تخمه آفتاب گردان، اکیناسه و بابونه امتناع کنید زیرا بدن را به پاسخ های آلرژیک تحریک می کند.
- آب مغز استخوان مرغ، گوشت گاو و بره به حل مشکلات تنفسی کمک می کند. هم چنین به کاهش التهاب بدن و افزایش سیستم ایمنی بدن کمک می کند.
- آیا می دانستید رابطه ی روز افزونی بین سلامت روده و عملکرد سیستم ایمنی وجود دارد؟ بله، درست است. با توجه به این مهم، تحقیقات تأثیرات مثبت پروبیوتیک ها بر آلرژی را نشان داده اند.
داروهای ضد تهوع در سفر
نام عمومی داروها: دیمن هیدرینات، دیفن هیدرامین، مکلیزین، پرومتازین، هیوسین
روش های طبیعی:
- تحقیقات نشان داده اند که زنجبیل ممکن است به جلوگیری از بیماری سفر کمک کند به خصوص اگر بیماری سفر به دلیل حرکات چرخشی هواپیما یا وسایل بازی مهیج باشد. روزانه سه بار در روز 250 میلی گرم مصرف کنید. اگر رقیق کننده خون مصرف می کنید باید احتیاط کنید.
- هم چنین تحقیقات حاکی از آنند که مصرف 50 میلی گرم هیدروکسی تریپتوفان-۵ و 200 میلی گرم منیزیم با یکدیگر دو بار در روز به مدت سه ماه، بیماری سفر را به طور چشم گیری کاهش می دهد. اما به خاطر داشته باشید که هیدروکسی تریپتوفان-۵ برای همه قابل مصرف نیست. قبل از مصرف، با پزشک خود صحبت کنید و از فعل و انفعالات موجود آگاه شوید از جمله داروهایی که اغلب برای دیابت، فشار خون بالا، افسردگی، درد، میگرن و بیماری پارکینسون، تجویز می شوند.
- مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها نشان می دهد آروما تراپی با روغن نعناع یا اسطوخودوس نیز ممکن است مانع از شروع بیماری سفر شود.
داروهای اضطراب و بی خوابی
در حالی که برای با اطمینان صحبت کردن در این رابطه خیلی زود است ولی تحقیقات اخیر روابط دو جانبه و بالقوه ای میان بنزودیازپین ها ( داروهایی که اغلب برای بی خوابی و اضطراب تجویز می شود) و زوال عقل یافته اند. اما تحقیقات بیشتری لازم است. یک مطالعه یک هزار فرد سال خورده را به مدت 15 سال تحت نظارت قرار داد. ابتدا بیماران بدون زوال عقل بودند. بعد از سه سال افرادی که شروع به مصرف بنزودیازپین ها کرده بودند 60 درصد بیشتر احتمال پیشرفت زوال عقل داشتند نسبت به کسانی که از این داروها استفاده نکرده بودند. با عوامل بسیاری که در شکل گیری این بیماری نقش داشتند، شواهد کافی بری تعیین علت اصلی وجود نداشته است. ولی به جرات می توان گفت این خطر هنوز وجود دارد اما به دلیل روش های طبیعیِ بسیاری که وجود دارند، ممکن است ارزش این خطر را نداشته باشد. اگر شب ها مشکل خواب دارید سعی کنید:
- استفاده از ریشه والرین به عنوان یک درمان خواب آور
- تنظیم دمای اتاق بین 60 تا 70 درجه فارنهایت. این دمای داخلی بدن را کاهش داده و منجر به خواب آلودگی می شود.
- خوردن غذاهای سرشار از ملاتونین از جمله موز، گیلاس، زنجبیل و تربچه به عنوان غذای پیش از خواب
تصورات نهایی درباره داروهای بدون نسخه و خطر زوال عقل
از آن جایی که نباید دارویی را بدون مشورت پزشک مصرف کنید، بهتر است با پزشک خود صحبت کنید و بدانید که آیا داروی مصرفی شما حاوی داروهای ضدکولینرژیک مرتبط با زوال عقل هستند یا خیر. در صورت وجود، روش های جایگزین ممکن با عوارض جانبی جدی کمتر از جمله درمان های طبیعی را بیابید.
