سونوگرافی کالر داپلر چیست؟ سونوگرافی کالر داپلر چگونه انجام می شود؟ چه کسانی نیاز به سونوگرافی کالر داپلر دارند؟ تصویر برداری سونوگرافی از امواج ماوراء صوتی برای تصویر برداری از درون بدن استفاده می کند. این روش برای تشخیص علت درد، ورم و عفونت در اندام های داخلی بدن استفاده می شود. علاوه بر این از این روش برای بررسی وضعیت و سلامت نوزاد در زنان باردار هم استفاده می کنند. از این روش برای نمونه برداری، تشخیص اختلالات قلبی و ارزیابی آسیب بعد از حمله قلبی هم استفاده می کنند. در ادامه این مفاله از تچهیزات پزشکی و آزمایشگاهی دکتر سلام به توضیح کامل سونوگرافی کالر داپلر و علت استفاده از سونوگرافی کالر داپلر می پردازیم.
تصویربرداری سونوگرافی چیست؟
سونوگرافی یک روش تصویر برداری از درون بدن است که تقریبا بدون خطر است و هیچ دردی ندارد. به سونوگرافی، اولتراسوند یا اولتراسونوگرافی هم می گویند. در این روش از لوله کوچکی به اسم ترانسدیوسر و ژلی که مستقیما آن را روی پوست می زنند، استفاده می کنند. لوله تمام امواج دریافتی را جمع می کند و امواج با فرکانس بالا از لوله به ژل روی بدن منتقل می شوند. از یک کامپیوتر هم برای تصویر سازی استفاده می شود.
از آن جایی که تصاویر حاصل از این روش تصویر برداری واقعی هستند می توانند ساختار و حرکت اندام های بدن را به طور دقیق نشان دهند. سونوگرافی می تواند جریان خون در رگ های خونی را هم نشان دهد. این روش به تشخیص و درمان بیماری ها کمک می کند. سونوگرافی بی خطر است و از اشعه های خطرناک در آن استفاده نمی شود. برای انجام این پروسه به آمادگی خاصی نیاز نیست. پزشک در صورت نیاز به آمادگی قبلی (مثلا مصرف نکردن غذا و نوشیدنی) شما را مطلع خواهد کرد. جواهرات خود را همراه خود برای سونوگرافی نبرید و لباس های راحت بپوشید. ممکن است که پزشک از شما بخواهد که لباس مخصوص یا روپوش بپوشید.
تاریخچه سونوگرافی
اگر دوست دارید تاریخچه سونوگرافی را بدانید باید به شما بگویم که جای درستی آمده اید. اولین بار در اواخر قرن ۱۹ میلادی و اوایل قرن ۲۰ میلادی در اروپا پی به وجود امواج فرا صوت بردند. در آن زمان حکومت فرانسه درگیر جنگ جهانی اول بود و از پاول لانولین فیزیک دان خواست تا دستگاهی بسازد که بتواند زیر دریایی های دشمن را با کمک امواج با فرکانس بالا تشخیص دهد.
از آن زمان به بعد در علوم نظامی، دانش و صنعت از تکنولوژی امواج فرا صوت بیشتر استفاده شد. اما استفاده از آن به عنوان ابزار تشخیصی در علوم پزشکی در اوایل ۱۹۴۰ ظهور پیدا کرد هنگامی که کارل دوسیک روان پزشک روی آن کار می کرد. کارل با برادر فیزیک دانش (فریدریش) روی این امواج کار می کرد. دوسیک از پرتوهای سونوگرافی برای تشخیص تومور مغزی، تعیین محل بطن مغز و حفره های مغز که حاوی مایع مغزی نخاعی بودند استفاده کرد.
بعد از آن در آمریکا و اروپا سایر پیشگامان دامنه مطالعات او در زمینه پزشکی را گسترش دادند. آن ها از سونوگرافی برای بررسی اختلالات پزشکی متفاوتی استفاده کردند و در زمینه ابزار و کیفیت تصویر برداری، پیشرفت چشمگیری ایجاد کردند. در طول ۱۹۵۰ یان دونالد که در بندر گلاسکو اقامت داشت روی استفاده از سونوگرافی برای بررسی رشد جنین کار کرد. او در سال ۱۹۵۸ بعد از کار کردن با یک تیم روی ساخت یک دستگاه سونوگرافی، مطالعه ای تشخیصی منتشر کرد. با گذشت زمان، اندازه دستگاه های سونوگرافی کوچکتر و قابل حمل تر شدند و تصاویر سونوگرافی دقیق تر و با کیفیت تر شدند.
علاوه بر این، به وجود آمدن تصاویر دو، سه و چهار بعدی به علاوه تصویربرداری داپلر به متخصصان و بیماران این امکان را داد که فهم بهتری از نتایج سونوگرافی داشته باشند. متخصصان رفته رفته سونوگرافی را به عنوان رشته ای جدا مورد قبول قرار دارند و در سال ۱۹۷۳ در آمریکا آن را به عنوانی شغلی مستقل قبول کردند. بعد از آن زمان، سونوگرافی به سرعت شروع به رشد کرد و نقش مهم آن جهانی شد.
سه نوع تصویر برداری اولتراسوند (سونوگرافی)
انتخاب این که کدام نوع از تصویر برداری سونوگرافی باید مورد استفاده قرار گیرد به هدف فرد از انجام سونوگرافی، حیطه مورد بررسی و تجهیزات در دسترس بستگی دارد.
سونوگرافی دو بعدی:
رایج ترین نوع تصویر برداری سونوگرافی استفاده از تصاویر صاف و دو بعدی از بافت ها است. این نوع تصویر برداری هنوز هم در خیلی شرایط و موقعیت ها استفاده می شود.
سونوگرافی سه بعدی:
در سال های اخیر، بیشتر تصویر برداری های دو بعدی جای خود را به تصویر برداری سه بعدی دادند. این نوع سونوگرافی با تصویر برداری از بافت های مختلف و تبدیل اطلاعات حاصل به تصویر سه بعدی صورت می گیرد. یکی از استفاده های رایج این سونوگرافی استفاده از آن برای تهیه تصاویر کامل و واقع گرایانه از رشد جنین است.
سونوگرافی چهار بعدی:
با پیشرفت سونوگرافی سه بعدی، امکان به وجود آمدن تصاویر چهار بعدی هم به وجود آمد. با ایجاد سونوگرافی چهار بعدی تصاویر واقعی تری از تمام انواع سونوگرافی ها به وجود آمد. در برخی موارد، سونوگرافی ۳ بعدی و ۴ بعدی ناهنجاری هایی را نشان می دهند که با کمک سونوگرافی ۲ بعدی نمی توان آن ها را تشخیص داد. برای زنان باردار و سایر اعضای خانواده، دیدن تصاویر واقعی از کودک متولد نشده می تواند خیلی جالب و هیجان انگیز باشد. البته جامعه پزشکی هشدار داده که از سونوگرافی تنها برای این هدف استفاده نکنید.
سونوگرافی کالر داپلر
بررسی حرکات خون هنگامی که در رگ ها جریان دارد یکی از اجزای اصلی بسیاری از انواع سونوگرافی است. در حالی که سونوگرافی دو بعدی و سه بعدی، بافت ها و ساختارهای داخلی را نشان می دهند، نوع دیگری از سونوگرافی لازم است تا جریان و فشار خون در رگ ها را بررسی کند. در سونوگرافی کالر داپلر با کمک امواج فرا صوت درون رگ های خونی را بررسی می کنند و با برگشتن امواج به لوله ترانسدیوسر تغییرات را ضبط می کنند. این دستگاه از طریق انتقال امواج صوتی با فرکانس بالا و رد شدن این امواج از سلول های خونی، از این امواج برای تشکیل تصاویر استفاده می کند.
سپس این اطلاعات ضبط شده نشان می دهند که جریان خون با چه سرعتی و در چه جهتی در حال حرکت است. سونوگرافی کالر داپلر ابزاری تشخیصی است و در بسیاری موارد به آنژیوگرافی با اشعه ایکس ترجیح داده می شود. در طول آنژیوگرافی نوع خاصی از رنگ که توسط برخی انواع ماشین های تصویر برداری قابل رؤیت هستند به رگ ها تزریق می شود و از آن جایی که سونوگرافی کالر داپلر به این تزریق نیازی ندارد معمولا آن را ترجیح می دهند.
سه نوع سونوگرافی کالر داپلر اکنون در دسترس هستند. در بین این سه نوع، سونوگرافی کالر کالر داپلر از رنگ های مختلفی برای تجسم کردن جریان خون استفاده می کند و از ساختار و بافت ها تصویری ایجاد می کند. سونوگرافی کالر کالر داپلر سرعت جریان خون و جهت آن را با کیفیت بیشتری نشان می دهد. سونوگرافی کالر داپلر پاور تصاویری رنگی و جزئی از جریان خون تهیه می کند و تصاویری به دست می دهد که با کالر داپلر به سختی می توان آن ها را به دست آورد. حتی گاهی تصاویری به دست می دهد که با سونوگرافی کالر کالر داپلر به دست آوردن آن ها غیر ممکن است.
اما سونوگرافی پاور داپلر هم محدودیت های خاص خودش را دارد مثلا نمی تواند جهت جریان خون را به درستی نشان دهد. مثل سونوگرافی کالر کالر داپلر، سونوگرافی کالر داپلر اسپکترال می تواند هم جریان خون را بسنجد و هم جهت آن را شناسایی کند. اما فرقی که با بقیه انواع سونوگرافی دارد این است که اطلاعات را به جای این که با تصاویر رنگی نشان دهد با مقیاس و نمودار نشان می دهد.
سونوگرافی کالر داپلر اسپکترال:
از این نوع سونوگرافی برای بررسی جریان عروقی با کمک اسکن داپلکس استفاده می کنند (به ترکیب تصاویر دو بعدی حاصل از سونوگرافی با نتایج حاصل از داپلر، داپلکس گویند). به عبارت دیگر، هر سرعتی از جریان خون مد و دامنه متفاوتی دارد. نتیجه کلی ای که به دست می آید ترکیبی از تمام این سرعت ها است. پس آنالیز طیف و نمودار نهایی به بررسی خصوصیات جریان عروقی کمک می کند.
سپس اطلاعات به دست آمده را در گروه های مختلفی از جمله فشار سیستولیک و فشار دیاستولیک، مقاومت عروقی، شاخص ضربان، شتاب_ زمان، نمودار شتاب زمان و شدت تقسیم بندی می کنند. استفاده از پارامترهای دقیقی مثل موارد ذکر شده به تشخیص تنگی مجرا، میزان آن و ناهنجاری های مربوط به جریان خون کمک می کند.
سونوگرافی پاور داپلر:
سونوگرافی کالر داپلر شتاب و سرعت جریان خون و جهت آن را نشان می دهد. اما سونوگرافی پاور داپلر شتاب و سرعت را نادیده می گیرد و تنها دامنه و شدت سیگنال های داپلر را نمایش می دهد. این روش تصویر برداری به جهت جریان خون حساس نیست. به طور کلی مزایای سونوگرافی پاور داپلر نسبت به سونوگرافی کالر داپلر این مواردند:
- به وضعیت جریان خون حساس تر است.
- تاثیر زاویه در این نوع سونوگرافی نادیده گرفته می شود.
- تاثیرات بصرى نا مطلوب تصاویر کامپیوترى که در نتیجه استفاده از روش هاى نادرست نمونه بردارى ایجاد می شوند نوعی محدودیت محسوب می شوند اما این محدودیت در سونوگرافی پاور داپلر وجود ندارد.
این نوع سونوگرافی معایبی هم دارد که از جمله آن ها می توان به این موارد اشاره کرد:
- همان طور که گفته شد این نوع سونوگرافی قادر نیست که شتاب و سرعت جریان خون و جهت جریان خون را اندازه بگیرد و این یک نکته منفی محسوب می شود.
- این سونوگرافی اطلاعات را با سرعت پایین تر آشکار می کند.
سونوگرافی کالر داپلر به چه علتی مورد نیاز است؟
اگر علائمی از کاهش جریان خون در عروق پاها، بازوها و گردن دیده شود؛ پزشک سونوگرافی کالر داپلر را تجویز می کند. گاهی کاهش فشار خون به علت انسداد عروق، تشکیل لخته خون در رگ های خونی و آسیب به رگ های خونی اتفاق می افتد. پزشک در صورت مشاهده علائم زیر سونوگرافی کالر داپلر را تجویز می کند:
- در صورت مشاهده علائم ترومبوز وریدی عمقی (DVT)، که نوعی از اختلال است که در طی آن لخته های خون در رگ های عمقی فرد (معمولا در پاها) ایجاد می شوند.
- ترومبوفلبیت که نوعی از التهاب رگ ها است و به علت تشکیل لخته خون در رگ ها در زیر پوست اتفاق می افتد.
- آرتریواسکلروز، که به معنی تنگ و سخت شدن رگ هایی است که خون را به پاها می رسانند.
- بیماری بورگر یا ترومبوآنژئیت انسدادی، که یک بیماری نادر است و در آن رگ های خونی دست و پا ملتهب و متورم می شوند.
- تومور عروقی در دست ها و پاها
- آنوریسم آئورت شکمی
- مشکلات جریان خون در کبد، کلیه ها، لوزالمعده و طحال
سونوگرافی کالر داپلر می تواند به تعیین فشار خون در رگ ها کمک کند. علاوه بر این می تواند نشان دهد که چه میزان خون در حال حاضر در رگ ها جریان دارد. گاهی از سونوگرافی کالر داپلر برای بررسی جریان خون جنین در طی بارداری استفاده می کنند.
چگونه برای سونوگرافی کالر داپلر آماده شوم؟
قبل از این که برای انجام سونوگرافی بروید از لباس های گشاد استفاده کنید، اما ممکن است که پزشک از شما بخواهد که روپوش مخصوص بپوشید. از آن جایی که موقع انجام سونوگرافی پزشک از فرد می خواهد که جواهرآلاتش را در بیاورد، بهتر است که آن ها را در خانه بگذارید. اگر می خواهید برای تشخیص ترومبوز وریدی عمقی (DVT) یا سایر مشکلات پا آزمایش دهید، احتیاجی به انجام کار اضافه ای نیست.
اما برای انجام سونوگرافی کالر داپلر گاهی پزشک از بیمار می خواهد که ۶ یا ۱۲ ساعت قبل از انجام آزمایش چیزی نخورد یا ننوشد. البته برای مصرف داروهای روزانه تان می توانید از میزان کمی آب استفاده کنید. زنانی که قرار است سونوگرافی لگن داشته باشند می توانند یک ساعت قبل از انجام سونوگرافی ۳۲ اونس آب بنوشند. چون برای تشخیص بهتر در سونوگرافی لگنی، بیمار باید با مثانه پر آزمایش دهد.
در طول سونوگرافی کالر داپلر چه اتفاقی می افتد؟
سونوگرافی کالر داپلر بدون خطر و بدون درد است و شما را در معرض اشعه های خطرناک قرار نمی دهد. این سونوگرافی هیچ خطراتی ندارد و معمولا در حین انجام آن افراد اذیت نمی شوند. این تست را معمولا در مراکز رادیولوژی، بیمارستان، مطب پزشک یا آزمایشگاه انجام می دهند. انجام این پروسه در مراکز مختلف می تواند کمی فرق داشته باشد اما به طور کلی انتظار این موارد را داشته باشید:
- پزشک از شما می خواهد که لباس، جواهرات و سایر موارد را از روی قسمتی که قرار است روی آن سونوگرافی انجام شود بردارید. اما لازم نیست که عینک، لنز چشم، دندان مصنوعی و سمعک را در بیاورید.
- ممکن است که پزشک از شما بخواهد که روپوش مخصوص بپوشید.
- قبل از انجام این پروسه، ممکن است که پزشک نحوه درست دراز کشیدن روی تخت یا میز مخصوص را به شما آموزش دهد.
- سپس پزشک یک ژل محلول در آب را روی بدن فرد می زند و امواج با فرکانس بالا را به رگ های قسمت مورد نظر منتقل می کند.
- برای معاینه رگ ها، پزشک ممکن است که فشارسنج خون روی قسمت های مختلف بدن از جمله ران، ساق پا و بازو قرار دهد. این فشارسنج، فشار خون در قسمت های مختلف را با هم مقایسه می کند.
- با قرار گرفتن ترانسدیوسر روی پوست و حرکت آن، تصاویر ایجاد می شوند. ترانسدیوسر امواج صوتی را به پوست و سایر بافت های بدن و رگ های خونی می فرستد. امواج صوتی به رگ های خونی برخورد می کنند و اطلاعات را برای ثبت و ضبط به کامپیوتر می فرستند. سپس کامپیوتر تصاویری را نشان می دهد که جریان خون درون رگ ها را به تصویر می کشند. ممکن است که ترانسدیوسر برای مقایسه به قسمت های مختلف بدن منتقل شود. گاهی بعد از تشخیص جریان خون، صدایی به گوش می رسد.
وقتی پزشک در حال بررسی رگ ها باشد، تنگ و باریک شدن آن ها را هم بررسی می کند. انجام دادن سونوگرافی کالر داپلر معمولا یک ساعت طول می کشد. با توجه به علائمی که دارید، ممکن است که نیاز باشد بعد از انجام سونوگرافی کالر داپلر، برخی تمرین های ورزشی خفیف انجام دهید.
بعد از انجام سونوگرافی کالر داپلر
معمولا هیچ دستورالعمل خاصی برای رعایت بعد از انجام سونوگرافی کالر داپلر وجود ندارد. می توانید بلافاصله بعد از انجام سونوگرافی فعالیت هایی که همیشه انجام می دادید را انجام دهید، مگر این که پزشک توصیه دیگری کرده باشد.
چگونه نتایج سونوگرافی کالر داپلر را تفسیر کنم؟
نتایج آزمایش های نرمال سونوگرافی کالر داپلر نشان می دهند که در رگ های شما هیچ علائمی از باریک شدن یا انسداد وجود ندارد. علاوه بر این نشان می دهد که فشار خون در رگ های شما عادی است. جریان خون غیر عادی (مثل تنگی و انسداد عروق) می تواند نشان دهنده موارد زیر باشد:
- انسداد عروق که می تواند به علت تشکیل کلسترول اتفاق افتاده باشد.
- وجود لخته خون در رگ ها
- گردش خون ضعیف که می تواند به علت آسیب به رگ های خونی،
- انسداد عروقی یا بسته شدن راه رگ ها اتفاق افتاده باشد.
- بیماری اسپاسم شریان که طی این اختلال، رگ ها به علت فشار و قرار گرفتن در برابر هوای سرد منقبض می شوند.
بعضی عوامل باعث می شوند که نیاز به تکرار سونوگرافی کالر داپلر وجود داشته باشد. این عوامل شامل موارد زیر هستند:
- سیگار کشیدن یک ساعت قبل از انجام آزمایش
- چاقی مفرط
- بی نظمی در ضربان قلب و آریتمی قلب
- بیماری های قلبی عروقی
نتیجه سونوگرافی کالر داپلر را باید نزد پزشک بیرید. اگر هر چیز غیر طبیعی در سونوگرافی کالر داپلر دیده شود، پزشک به طور جزئی نتایج را برای شما توضیح خواهد داد. و در صورت نیاز به درمان و آزمایش های اضافی، شما را مطلع خواهد کرد. اگر چه فردی که سونوگرافی کالر داپلر می گیرد می داند که دارد به چه چیزی نگاه می کند اما گاهی نمی تواند نتایج آزمایش سونوگرافی کالر داپلر را تفسیر کند. نتایج سونوگرافی کالر داپلر باید توسط متخصص تفسیر شوند.
اصولی در خصوص سونوگرافی کالر کالر داپلر
ظهور سونوگرافی کالر داپلر انقلابی در زمینه سونوگرافی بود. با وجود این تکنولوژی این امکان به وجود آمد که به طور مستقیم جریان خون در قلب را بررسی کند. این تصاویر با کالر داپلر کد گذاری شده فراهم می شوند که تصاویر حاصل روی یک مانیتور به وجود می آیند. رنگ ها، سرعت و جهت جریان خون در قسمت های مختلف (در کالر باکس) به تصویر کشیده می شوند. کالر باکس شامل قسمت های مختلفی است.
جالب است بدانید که جریان نزدیک ترانسدیوسر با رنگ قرمز روی نمایشگر نشان داده می شود، در حالی که جریانی که دور از ترانسدیوسر است با رنگ آبی نمایش داده می شود. سایه های آبی و قرمز برای نشان دادن شتاب گردش خون استفاده می شوند. رنگ های روشن تر نشان دهنده شتاب بالاتر هستند. جریان متلاطم معمولا با رنگ زرد یا سبز نمایش داده می شود.
جریان متلاطم هنگامی نمایش داده می شود که در شتاب جریان خون در یک نمونه، نوسانات زیادی وجود دارد. این موارد، تصویری واضح از جریان خون فراهم می کنند. یکی از مزایای سونوگرافی کالر کالر داپلر این است که می توان جریان خون را همزمان در قسمت های مختلفی از قلب مشاهده کرد. سونوگرافی کالر کالر داپلر می تواند نارسایی دریچه میترال (MR) و نارسایی دریچه آئورت را نشان دهد.
نارسایی دریچه آئورت با رنگ قرمز (جریان نزدیک ترانسدیوسر) روی نمایشگر دیده می شود و نارسایی دریچه میترال با رنگ آبی (جریان دور از ترانسدیوسر) نشان داده می شود. از آن جایی که اصول کالر داپلر تقریبا با پاور داپلر یکسان هستند، کالر داپلر هم در معرض تاثیرات نامطلوب بصری تصاویر کامپیوترى در نتیجه استفاده از روش هاى نادرست نمونه بردارى، قرار دارد. وقتی شتاب جریان خون از محدوده نایکوئیست بالاتر می رود بررسی جریان خون غیر ممکن می شود. این اتفاق باعث تغییر رنگ ناگهانی از آبی به قرمز یا برعکس می شود.
سونوگرافی کالر داپلر و اثر نامطلوب بصری
وقتی محدوده نایکوئیست دچار تغییر رنگ ناگهانی (از قرمز به آبی یا از آبی به قرمز) شود، ممکن است که الگوی موزاییکی از رنگ ها را مشاهده کنید.
مزایای سونوگرافی کالر داپلر:
- تصویری از جریان خون در رگ ها و قلب به دست می دهد.
- به سرعت رگ ها، دریچه ها و جریان متلاطم را شناسایی می کند.
- جهت جریان و شتاب را ارزیابی می کند.
- وقتی با حالت سه بعدی ترکیب شود می تواند حجم و درصد خون در عروق را بررسی کند.
چه هنگامی باید از سونوگرافی کالر داپلر استفاده کرد؟
- برای تشخیص تنگی مجرا یا ترومبوزیس (آنوریسم)
- تشخیص، بررسی و میزان پلاک های شریانی و جریان متلاطم مربوط
- پیدا کردن عروق کوچک مثل شریانهای اکلیلی (کرونری)، سرخرگ رانی یا شریان فمورال و شریان های قوسی
- بررسی جریان خون بعد از سکته مغزی یا سایر اختلالاتی که سبب آسیب به جریان طبیعی خون می شوند.
- بررسی جریان خون در اندام های اصلی مثل قلب، کلیه ها، کبد، پانکراس یا لوزالمعده، آئورت شکمی و سایر اندام ها
بیشتر بدانید؛ سونوگرافی داپلر در مقابل سونوگرافی جنرال
چرا باید از سونوگرافی کالر داپلر در طول بارداری استفاده شود؟
پزشکان استفاده از سونوگرافی کالر داپلر را در صورتی که به مراقبت زیاد در طول بارداری نیاز دارید پیشنهاد می دهند. شرایطی که ممکن است نیاز به سونوگرافی کالر داپلر را بالا ببرند شامل این مواردند:
- اگر شاخص توده بدنی (BMI) خیلی بالا یا خیلی پایین است.
- اگر بیمار، دو قلو باردار است (یا بیشتر)
- اگر اختلال و مشکلی مثل دیابت یا فشار خون بالا دارید.
- اگر سیگار می کشید.
- اگر در هفته بیستم بارداری به سندرم گونه سیلی خورده مبتلا شده اید.
- اگر میزان رشد جنین پایین است.
- اگر فرزند قبلی تان جثه کوچکی داشته.
- اگر قبلا سقط داشتید یا هنگام تولد نوزاد را از دست دادید.
دلیل دیگری که از سونوگرافی کالر داپلر استفاده می کنند این است که ببیند آیا جنین برای به دنیا آمدن خیلی کوچک است یا نه. طی سونوگرافی عملکرد جفت مورد بررسی قرار داده می شود و بررسی می کنند که آیا جفت به میزان کافی اکسیژن و مواد مورد نیاز جنین را به او می رساند یا نه.
در طول سونوگرافی کالر داپلر برای بارداری چه اتفاقاتی می افتد؟
با توجه به اطلاعاتی که پزشک درباره جنین و بارداری تان نیاز دارد، قسمت های مختلفی را با استفاده از سونوگرافی کالر داپلر بررسی می کند.
سونوگرافی کالر داپلر شریان رحمی
شریان رحمی رگ هایی هستند که خون را به رحم می رسانند. سونوگرافی کالر داپلر شریان رحمی بررسی می کند که آیا خون کافی به جفت می رسد یا نه. جنین برای رشد به اکسیژن و برخی مواد غذایی نیاز دارد. پس دیواره شریان های رحمی باید حالت کشسان داشته باشند تا بتوانند خون مورد نیاز را برسانند. در بارداری این رگ های کوچک، بزرگ می شوند تا خون بیشتری اجازه ورود داشته باشد. اگر خون نتواند به راحتی به جفت برسد، کودک اکسیژن و مواد مورد نیازش را از طریق بند ناف دریافت نمی کند. بروز پره اکلامپسی روی عملکرد جنین تاثیر می گذارد، اگر احتمال بروز این اختلال در شما بالاست ممکن است پزشک داپلر شریان رحمی را توصیه کند.
سونوگرافی کالر داپلر شریان ناف
اگر رشد کودکتان آرام است یا دو قلو دارید باید نوع متفاوتی از سونوگرافی کالر داپلر را انجام دهید. به این نوع سونوگرافی، داپلر شریان ناف می گویند. این نوع سونوگرافی از طریق بند ناف و جفت جریان خون جنین را بررسی می کند. این روش بدون خطر و موثر است و می توان فهمید که آیا کودک هر آن چه که نیاز دارد را از جفت دریافت می کند یا نه. اگر نتیجه سونوگرافی کالر داپلر شریان ناف نشان دهنده اختلال و مشکلی بود، پزشک سونوگرافی کالر داپلر دیگری تجویز می کند تا جریان خون در مغز و آئورت (که مهم ترین شریان در بدن است) را بررسی کند. علاوه بر این ممکن است که پزشک از شما بخواهد که چندین بار دیگر سونوگرافی کالر داپلر شریان ناف را انجام دهید.
این گونه مطمئن می شوید که جنین سالم است و به پزشک این امکان را می دهد که بهترین زمان برای تولد را تشخیص دهد. داشتن سونوگرافی کالر داپلر به طور مکرر برای کودک هیچ خطری ندارد. مزایای سونوگرافی کالر داپلر مکرر برای بررسی سلامت جنین از خطرات احتمالی آن بیشتر هستند. اگر این آزمایش ها نشان دهند که فرزندتان به اندازه کافی مواد غذایی و اکسیژن دریافت نمی کند، پزشک وضع حمل زود هنگام را پیشنهاد خواهد داد. اما وقتی که جنین خیلی کوچک باشد قضیه کاملا با مورد بالا فرق می کند. جنین کوچکی که جریان خون نرمال داشته باشد می تواند همه مواد مورد نیازش را از بند ناف دریافت کند و نیازی به وضع حمل زود هنگام نیست.
آیا می توان از داپلر در خانه استفاده کرد؟
امکان این وجود دارد که یک دستگاه قابل حمل داپلر که به آن داپلر جنین می گویند را خرید تا بتوان در خانه به ضربان قلب کودک گوش داد. البته پزشکان و متخصصان ماما استفاده از آن را اصلا توصیه نمی کنند. امکان اشتباه در داپلرهای قابل حمل خیلی زیاد است. مثلا امکان این که صدای جریان خون در جفت یا جریان خون مادر با ضربان قلب جنین اشتباه گرفته شود، وجود دارد. تمام ملاقات های پیش از تولد نوزاد با پزشک را دنبال کنید و از پزشک بخواهید که حرکات نوزاد را بررسی کند. اگر در فعالیت نوزاد تغییری حس کرده اید و نگران شده اید، سریع با متخصص ماما تماس بگیرید.
بیشتر بدانید؛ سونوگرافی در بارداری
عوارض جانبی سونوگرافی کالر داپلر چه هستند؟
معمولا انجام سونوگرافی هیچ خطر خاصی ندارد. برخلاف سایر آزمایش ها مثل سی تی اسکن، سونوگرافی فرد را در برابر اشعات خطرناک قرار نمی دهد. سونوگرافی درونی و بیرونی معمولا هیچ عوارض جانبی ای ندارد و بدون درد است. اما ممکن است با قرار گرفتن لوله، درون یا روی بدن کمی اذیت شوید. اگر قرار است سونوگرافی داخلی داشته باشید و به پلاستیک حساسیت دارید حتما از قبل پزشک را مطلع کنید.
در این صورت می توانند از کاور غیر پلاستیکی برای لوله استفاده کنند. سونوگرافی آندوسکوپیک نسبت به سونوگرافی کالر داپلر راحت تر است اما می تواند سبب بروز عوارض جانبی موقت از جمله گلو درد و نفخ شود. احتمال عوارض جانبی ای مثل خونریزی داخلی هم وجود دارد اما این احتمال خیلی کم است.
آیا سونوگرافی اضافی برای نوزاد متولد نشده (جنین) خطرناک است؟
معمولا نه اما نمی توان با اطمینان کامل گفت. طبق گفته دیوید لیو سرپرست بخش مراقبت های جنینی از بیمارستان ناتینگهام “سونوگرافی یک منبع انرژی است و این که سبب بروز مشکل شود خیلی دور از ذهن نیست. در بیشتر موارد سبب بروز هیچ مشکلی نمی شود. معمولا سونوگرافی به نحوی طراحی شده که سبب بروز هیچ آسیبی نشود”. اما خیلی از پزشکان اعتقاد دارند که والدین نباید جنین متولد نشده را در برابر آزمایش های مختلف قرار دهد. این پزشکان هشدار داده اند که تهیه فیلم DVD و تصاویر سه بعدی از جنین متولد نشده، او را در معرض خطرات ناشناخته قرار می دهد. طبق نظر متخصصان زنان و زایمان، سونوگرافی باید به طور محدود و تنها برای اهداف پزشکی انجام شود نه برای اهداف تفریحی.
موسسه بهداشت ملی تنها انجام دو آزمایش و تصویر برداری را برای بررسی نبود ناهنجاری در جنین مجاز می داند. اما کلینیک های خصوصی برای ثبت لحظات پیش از تولد کودک، به وفور از تصویر برداری های متفاوت استفاده می کنند. دیوید لیو همچنین می گوید که تکنولوژی سونوگرافی حدود ۲۰ سال است که استفاده می شود و هیچ آثاری از بیماری بعد از استفاده از آن دیده نمی شود.
مطالعات قبلی نشان داده اند که استفاده بیش از حد از سونوگرافی سبب بروز مشکلات رشد برای جنین می شود. طی این مطالعات نوزادانی که جثه خیلی کوچکی داشتند، بیشتر در معرض سونوگرافی قرار گرفته بودند. به عقیده لیو این والدین هشدار استفاده نکردن زیاد از این سونوگرافی ها را جدی نگرفتند و به همین علت جنین آن ها به اندازه کافی رشد نکرد. و این پافشاری والدین روی سونوگرافی های بی دلیل از نظر او اذیت کننده است.
